Doodstraf tegen verradergeëischt
De Tweede Kamer
Indische regeering begin Oct. naar Batavia
In Snelle Reeks.
Olieovereenkomst voor het Midden-Oosten
De verkiezingen
in Frankrijk
Londensche conferentie
nog op doode punt
Hef woord is aan....
Woning-enquete
fe Haarlem.
Inzage dossiers
geweigerd.
Blokzijl
ter dood veroordeeld
De Blocq van Scheltinga
krijgt levenslang
60e Jaargang- Vo. 181X6 W 4 M TMnadag 25 September 1045
Bureaux: Groote Houtstr. 93 ff Bi 1 ^3^ TYl CJ 1 MB* fl I l^lT Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem frTi lLJ| Bii? B 1} Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. M Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
m i r^- Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pccreboom
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
\^ANMIDDAG zal de Tweede Kamer der
Staten-Generaal voor het eerst weer
bijeenkomen. Aan de orde is: regeling van
werkzaamheden. Het zal dus maar een
korte zitting zijd. De regeering heeft het
wetsontwerp tot instelling van een Nood-
parlement ingediend en de Kamer zal on
getwijfeld „afdeelingen trekken" om het
daarna in de afdeelingen te onderzoeken.
Het ontwerp zal, als het door de Tweede
Kamer is behandeld, in de Eerste aan de
orde komen. Verwacht wordt dat dit alles
weinig tijd zal vergen, dat het in beide
Kamers aangenomen zal worden en dat
dientengevolge de speciale commissie on
der voorzitterschap van den vice-president
van den Raad van State aan het werk zal
kunnen gaan, om het rompparlement door
benoeming van nieuwe leden aan te vul
len tot het Noodparlement. Veertig nieu
we leden zullen aangewezen moeten wor
den, want de. oude Tweede Kamer telt
tengevolge van sterfgevallen en na de zui
vering, nog maar 76 van de 100 leden en
de oude Eerste Kamer nog maar 34 van
de 50.
Een ideale oplossing is deze wijze van
vorming van een Noodparlement niet. Men
kan wel aannemen dat niemand haar
ideaal acht.. Ook de regeering niet, die
haar heeft voorgesteld en evenmin de Na
tionale Advies Commissie, die de regee-
ring van advies heeft gediend over het
ontwerp. Het vierjarig mandaat van de
oude volksvertegenwoordigers is sinds
lang verstreken; zij zijn dus eigenlijk geen
volksvertegenwoordigers meer, want zij
werden gekozen onder geheel andere om
standigheden dan nu heerschen en in een
gansch anderen tijdgeest. Ook op de me
thode van aanvulling van het parlement
met nieuwe leden kan men gemakkelijk
critiek uitoefenen. Maar het baat weinig,
want een werkelijk bevredigende andere
oplossing heeft niemand kunnen vinden.
Men moet het dus met deze maar doen.
Sommigen hebben den raad gegeven,
alle leden van het Noodparlement nieuw
te doen kiezen. Dit lijkt aantrekkelijker
en in theorie wordt deze methode toe
gepast bij de samenstelling van de tijde
lijke gemeenteraden, die immers in hun
geheel door kiesmannen zullen worden
aangewezen. Maar ook daarbij zal een
groot deel van de oude gemeenteraads
leden terugkeeren. En ten aanzien van
het Noodparlement moet toch ook erkend
worden dat de medewerking van een be
langrijk aantal ervaren menschen onmis-<
baar is. Ervaring beteekent niet slechts
routine, maar vooral en in de eerste
plaats: in de praktijk verworven be
kwaamheid. Die is niet weg te praten.
Hoewel het Noodparlement in wezen
maar een zwakke afspiegeling van een
echt parlement, door het volk gekozen,
kan zijn zal het toch een belangrijke taak
te vervullen krijgen. Het zal immers de
controle op het regeeringsbeleid herstel
len en de openbaarheid in het staatsbe
leid waarborgen. Over deze voordeelen
heb ik al eerder geschreven; het is dus
onnoodig er vandaag nog eens over te
gaan uitweiden. Als overgangsvorm zal
het Noodparlement voorloopig gelegen
heid bieden tot die openbare discussie en
die bezinning op nieuwe staatkundige
vormen, waarover zoo vaak gesproken is
vooral van regeeringszijde maar die
zich pas tenvolle zullen kunnen ontwik
kelen als parlement en pers in hun nor
male vormen hersteld zullen zijn. Het is
verheugend dat de minister-president
dezer dagen verklaard heeft, dat hij voor
stander is van bespoediging der verkie
zingen en dat men dan ook de saneering
van het bevolkingsregister zal laten voor
gaan bij die van de distributie-stam
kaarten.
Omdat vandaag de eerste stap gezet
wordt op den weg van terugkeer naar het
parlementaire stelsel is dit een gewich
tige dag. Voor het eerst na ruim vijf jaar
zal weer een Tweede Kamer bijeen zijn,
die een wetsontwerp te behandelen krijgt.
Op de perstribune zullen weer journalis
ten zitten ook onze parlementaire cor
respondent om aan het Nederlandsche
volk verslag uit te brengen van het ver
handelde. En de publieke tribune zal ook
wel veel belangstellenden trekken. Zoo
moet het zijn; dit alles behoort tot de toe
passing der democratie, die wij wenschen
en die in onzen volksaard verankerd ligt.
Of de zesenzeventig Tweede Kamer
leden, die tot het bijwonen van. deze zit
ting gerechtvaardigd zijn, allen zullen ver
schijnen is de vraag. Er is altijd de mo
gelijkheid dat ziektegevallen de opkomst
beperken, maar bovendien doen zich nog
altijd vervoers-moeilijkheden voor. Een
paar bladen hebben gisteren al een be
roep op de automobilisten gedaan om in
voorkomende gevallen hun medewerking
te verleenen door „lifts" te geven. Het
geen er misschien toe leiden zal, dat van
daag honderden op vervoer beluste lieden
zich voor Kamerlid uitgeven. Intusschen
zullen de zesenzeventig zelf er wel alle
mogelijke moeite voor doen om tijdig in
Den Haag te zijn.
Vroeger placht -de zitting van de Staten-
Generaal op plechtige wijze geopend te
worden op den derden Dinsdag in Sep
tember en de beide Kamers kwamen dan
i in vereenigde vergadering in de Ridder
zaal bijeen, waar H.M. de Koningin de
Troonrede voorlas.
Nu begint, op den vierden Dinsdag in
September, de Tweede Kamer alleen.
Zonder Troonrede en zonder ceremonie.
Maar wij betreden weer den goeden weg.
R. P.
Van gezaghebbende zijde verwacht men
met stelligheid, dat de eerste Geallieerde
troepen op 4 October te Batavia zullen lan
den. Vermoedelijk zullen de Geallieerde
troepen op 14 October bij Soerabaja aan
land gaan. Ook Padang (Sumatra's West
kust) en Medan (Sumatra's Oostkust) zul-
in de eerste helft van October worden be
zet. Verwacht mag worden, dat de luite
nant-gouverneur generaal dr. H, J. van
Mook begin October uit Brisbane zal ver
trekken en 'gelijktijdig met de Geallieerde
troepen in Batavia aan land zal gaan. De
heer P. A. Kerstens, Indisch regeeringscom-
missaris, zal volgende week naar Londen
vertrekken en vandaar per vliegtuig naar
Batavia.
Een aantal figuren uit het Indische be
drijfsleven zullen dezer dagen naar het
Oosten vertrekken. Bij de uitzending van
personeel onder super-commando voorloo
pig van de N. I. C. A. heeft men van hoo-
gerhand een groot aantal categorieën on
derscheiden. Een groot deel daarvan gaat
per schip naar den Indischen Archipel, an
deren die sleutelposities bekleeden en de
Nederlandsch-Indische regeering van ad
vies zullen dienen, zullen per vliegtuig naar
Indië gaan.
Voorts kan worden gemeld, dat van de
buitengewesten Makassar en Timor reeds
zijn bezet en vermoedelijk ook Ambon en
Mênado. Deze berichten zijn van het uiter
ste belang, wanneer men ze beschouwt in
het licht van de recente mededeelingen over
den politieken toestand op Java. Hoewel,
voor zoover tot dusver bekend, in de an
dere deelen van den archipel de houding
der bevolking rustig en zelfs sympathiek
jegens de Nederlanders en Geallieerden is
te noemen, is het in West-Java anders ge
steld. Weliswaar is van werkelijk belang
rijke incidenten tot dusverre nog geen
sprake geweest, doch het was duidelijk, dat
de onzekere gezagsverhoudingen en het
wegblijven van de Geallieerden en van den
aanvoer van voedsel, medicamenten en
andere herstelmaterialen op den duur on-
pleizierige consequenties zouden kunnen
hebben. Reeds werd erop gewezen, dat de
loutere aanwezigheid zelfs van een zwakke
bezettingsmacht voldoende zou zijn om
klaarheid en rust te scheppen. Meegedeeld
kan worden, dat overwegingen van dezen
aard ertoe hebben geleid de oorspronkelijke
plannen met betrekking tot de bezetting
van Indië, die in een tragen bezetting
voorzagen, te herzien. Deze zal nu in snel
ler tempo dan oorspronkelijk was beraamd,
worden uitgevoerd.
Er zou een Britsche divisie in Singapore
gereed staan om te vertrekken zoodra er
scheepsruimte beschikbaar is.
De havenarbeiders in Sydney hebben ge
dreigd enkele Nederlandsche schepen, die
kleeren, voedsel en medicamenten naar
Java moeten brengen, niet te zullen laden.
De Indiërs hebben de havenarbeiders ver
zocht het laden dezer schepen te boycot
ten, omdat zij vreezen, dat de lading ge
bezigd zal worden om de Soekarno-regeering
te onderdrukken. In Brisbane is de Indische
bemanning van 3 Nederlandsche schepen
in staking gegaan, omdat volgens hun be
wering materiaal ter onderdrukking van
het inheemsche bestuur werd geladen. De
havenarbeiders ondersteunen deze actie.
Officieele Ned. Indische kringen hebben
erop gewezen, dat vertraging in de lading
der schepen in de Australische havens, waar
ook reeds een sitdown-staking der haven
arbeiders is, de dood van vele duizenden
van verschillend ras zal beteekenen, daar
de lading bestaat uit medicamenten, voed
sel en kleeding. Ook hebben zij herinnerd
aan de hulp door het hospitaal-schip
„Oranje" verleend, waardoor vele levens van
Australiërs zijn gered. Een blad in Sydney
heeft geschreven, dat achter deze actie com
munisten zitten. Het blad kent geen slechter
manier om buitenlandsche politiek te rege
len dan door zulk soort impulsieve en ver
keerd geleide interventie.
Het persbureau Domei te Batavia zet
voorloopig zijn taak onder toezicht voort.
Volgens mededeeling van A. N. P.-Aneta
zou Nishida, het hoofd der geheime politie
in Batavia, zeven nationalistische fanatici
hebben gearresteerd, o.w. dr. Mohammed
Yamin.
Toen een gedeelte van de stemmen bij
de verkiezingen in Frankrijk was geteld,
was de zetelverdeeling der groote par
tijen: socialisten 313 (winst 186), commu
nisten 93 (winst 67), rad. soc. 293, republik.
groep 79, rep.dem. unie 143, conservatieven
29 (Un. Press).
In Londen is een herziene olie-overeen»
komst tusschen Engeland en de Ver. Staten
onderteekend. Hoewel omtrent den inhoud
van de overeenkomst geen nadere mededee
lingen werden gedaan, kan volgens Reuter
worden aangenomen, dat de overeenkomst
inhoudt, dat beide partijen op voet van gelijk
heid toegang zullen hebben tot de olievoor
raden van het Midden-Oosten. Het is de be
doeling van de overeenkomst, dat zij veel
zijdig zal worden, doch er is nog geen be
slissing genomen, welke landen uitgenoodigd
zullen worden deel te nemen aan de inter
nationale olieconferentie, welke krachtens
De Londensche conferentie is nog niet
over het doode pugit heengekomen, waarin
zij is geraakt door het verschil van meening
over de procedurekwestie. De Sovjets heb
ben n.l. voorgesteld de besprekingen over
de vredesverdragen met Finland en de an
dere voormalige satellieten van Duitschland,
Hongarije, Roemenië en Boelgarije. te be
perken tot de mogendheden, welke met deze
landen in oorlog zijn geweest, dus met tij
delijke uitsluiting van Frankrijk en China.
Volgens belichten van de Daily Mail en de
Daily Express zou Molotof van plan zijn
Woensdag a.s. naar Moskou terug te keeren
indien hij, hetgeen onwaarschijnlijk lijkt,
geen andere instructies zal ontvangen. Ook
de Amerikaansche minister van buitenland
sche zaken Byrnes zou van plan ^ijn spoe
dig naar Washington te vertrekken.
(Un. Press)
G e,n a m e r:
Er was eens een kleine
worm, die een trotsche slang
wilde zijn. Zijn wensch ging
in vervulling, maar denzelf
den dag al werd de slangen
worm doodgeslagen. Want
slangen zijn giftig, arme
worm.
Politie heeft succes.
In den nacht van 17 op 18 Sept. zijn bij een
kleermaker aan den Binnenweg te Heemstede
een aantal door particulieren in reparatie
gegeven jassen en costuums ontvreemd. Nau
we samenwerking tusschen de recherches
van Heemstede en Haarlem kostte den 3
daders binnen 2 dagen hun vrijheid en ver
hinderde hen ook van het gestolene te pro-
fiteeren: nagenoeg de geheele oogst werd
achterhaald. De 3 boosdoeners worden aan de
justitie overgeleverd.
Vrijz. Democratische Bond.
Zaterdagmiddag 29 September zal Mr. P.
J. Oud, burgemeester van Rotterdam, voor
den Vrijzinnig Democratischen Bond te Haar
lem spreken over ..Oude beginselen en nieu
we tijden".
de overeenkomst zal worden bijeengeroepen.
Omtrent de plaats, waar deze conferentie
zal worden gehouden is nog evenmin een
beslissing genomen.
Het Eviicuatiebureau voor Noord-Holland,
dat te Alkmaar gevestigd was, is dezer da
gen naar Haarlem overgebracht. Het heet
thans Provinciaal Bureau Verzorging Oor
logsslachtoffers. Bovendien is hier ter stede
nog een districtsbureau gevestigd. Dit laat
ste bureau houdt nu te Haarlem een wo
ning-enquête, teneinde een inzicht te ver
krijgen in de wijze waarop de aanwezige
woonruimte wordt gebruikt.
Met het oog op de ontoelaatbare huisves
ting van vele gezinnen heeft de burgemees
ter van Haarlem een dringend beroep op de
bevolking gedaan om door het verleenen
van alle mogelijke medewerking o.a. het
toelaten van de controleurs tot de woning
aan het welslagen van dit onderzoek mede
te werken.
Gedurende deze enquête worden geen ves-
tigings- of verhuisvergunningen afgegeven.,
De tijdelijk adj. houtvester bij het
Staatsboschbeheer Ir. A. Stoffels te Haar
lem, is te rekenen van 1 Jan. 1944 af, be
vorderd tot houtvester in vasten dienst.
A.s. Zondag hoopt de Zondagsschool
en Jeugdkerk te Overveen een oogst
feest te houden voor de kinderen en
hun ouders onder leiding van Ds. de Beus.
Bloemen en vruchten en andere oogstgaven
worden Zaterdagmiddag 3.304.30 in „Irene"
Elswoutslaan 1, verwacht, waar ook namen
kunnen worden opgegeven van zieken, die
dan Zondagmiddag na den dienst bezocht
kunnen worden.
Als uitvloeisel der bevrijdingsfeesten is
te Haarlem opgericht de Buurtvereeniging
„Bakenes", samengesteld uit Bakenesser-
gracht, Korte Begijnestraat en Vrouwen
straat. Het doel is feestelijkheden te organi-
seeren voor groot en klein en te komen tot
verfraaiing en opbouw der buurt. Bestuurs
leden zijn A. Boschma, voorz., I Blauw se
cretaris en J. Bakker penningm., plus acht
commissarissen
Het buurtcomité Preanger-, Timor- en
Medanstraat heeft het batig salo van f 200 ge
schonken aan het Roode Kruis en de Veree-
niging tot bestrijding der tuberculose.
Het bestuur van de geheelonthouders-
tooneelvereeniging „Nieuw Leven" te Haar
lem bestaat thans uit J. Rohdens, voorzitter,
H. Nibbelink, secretaris, C. Spierdijk, pen
ningmeester, W. Kerkhoff, 2e secretaris en
A. de Droog 2e penningmeester.
Zaterdag 29 en Zondag 30 September wor-»
den bevrijdingsfeesten gehouden.
Naar wij vernemen, heeft de Politieke
Opsporings Dienst, Haarlem-Centrum,
Zuid en Noord inzage van dossiers en be
zoeken van advocaten geweigerd. In ver
band hiermede heeft de deken van de
Orde van Advocaten te Haarlem, zich tot
het hoofd van den P.O.D. Haarlem-Cen
trum gewend, die mededeelde,-dat dit het
gevolg is van het besluit van 14 Septem
ber j.l. van de gezamenlijke hoofden van
den P.O.D. in Noord-Holland, zulks we
gens enkele misbruiken van inzage van.
dossiers door advocaten.
De deken heeft in verband hiermede den
Chef Staf Militair Gezag in Den Haag er
telegrafisch op gewezen, dat de balie door
dezen maatregel zeer in haar werk be
lemmerd wordt en grooten prijs stelt op
handhaving van de circulaire van den
Chef Staf van 4 Juli, voorts dat ontneming
van rechten aan de geheele balie wegens
eventueele fouten van enkelen, onjuist
wordt geacht. In het telegram wordt er
nog op gewezen, dat het 'hoofd van den
P.O.D. Haarlem-Centrum bevestigt, bij
zijn dienst geen misbruiken te hebben on
dervonden, De tusschenkomst van den.
Chef Staf wordt dringend verzocht tot
handhaving van de circulaire van 4 Juli.
Een antwoord op dit telegram was heden
nog niet ontvangen. j
Het Bijzondere Haagsche Gerechtshof
heeft Maandagmiddag een zitting te Rot
terdam gehouden ter berechting van
eenige zaken.
Vooral voor de eerste zaak bestond
enorme belangstelling. Het betrof C.
Kooiman, eertijds een achtbaar ingezetene
van Rotterdam, maar die, volgens zijn
eigen getuigenis, „in de greep van de heb
zucht was geraakt."
In 1943 ging hij bij de illegaliteit, liet
menschen onderduiken, zorgde voor nieu
we persoonsbewijzen en voor verklaringen
van arbeidsvrijstelling. Hij sloot zich aan
Het Bijzonder Gerechtshof te 's Graven-
hage heeft hedenochtend Max Blokzijl tot
de doodstraf veroordeeld met ontzetting uit
het actieve en passieve kiesrecht en ontzeg
ging van het als journalist of radiospreker
werkzaam te zijn. Dit voor den tijd van het
leven.
De overweging daarbij was dat Blokzijl
getracht heeft den weerstand van het Ne
derlandsche volk te breken in oorlogstijd
en op hoogst perfide wijze den vijand hulp
heeft verleend. De gemeenschap behoort
een zoo verderfelijk lid uit te stooten.
Blokzijl verkreeg het recht om binnen
acht dagen beroep in cassatie aan te
teekenen.
In het proces tegen jhr. de Blocq van
Scheltinga, oud-burgemeester van Wasse
naar, tegen wien eveneens de doodstraf ge-
eischt was, veroordeelde het Hof den ver
dachte tot levenslange gevangenisstraf, ge
paard gaande aan ontzetting uit het pas
sieve en actieve kiesrecht, terwijl hem te
vens het recht van het bekleeden van
ambten ontnomen werd. Het Hof overwoog
bij deze straf dat de Blocq van Scheltinga
hooge functies bij de N. S. B, bekleed heeft,
en daardoor den vijand des lands heeft ge
holpen. Ook hij kreeg het recht om binnen
8 dagen beroep in cassatie aan te teekenen.
bij de landelijke organisatie die de zorg
had voor onderduikers en kreeg in die
hoedanigheid bonkaarten om te distribuee-
ren. Maar het leven van den zwarten han
delaar trok hem meer en meer. Hij begon
een bonkaart te verkoopen en eindigde
met dertig a veertig stuks te verkoopen
voor prijzen van honderd gulden en meer
per stuk. Het geld besteedde hij om zijq
zoon een buitengewoon kostbare postzegel
verzameling te bezorgen. De organisatie
begreep op den duur niet waar hij al die
bonkaarten voor noodig had en schreef
op 8 Maart van dit jaar een geheime ver
gadering uit waar hij zich zou moeten
verantwoorden. In het nauw gedreven
zocht hij 'n uitweg en meende dien te vin
den door de convocatie van de vergade
ring in handen van de Duitsche S. D. te
spelen. Het gevolg was dat er een inval
werd gedaan in het huis aan de Hoeksche-
straat, waar de vergadering plaats vond.
Een der aanwezigen, die zich in een ge
heime schuilplaats, boven op een kast,
had weten te wringen, maar zich verra
den zag door een zichtbaar gebleven slip
van zijn jas, werd door schoten uit een
pistool zoodanig met kogels doorzeefd, dat
hij enkele oogenblikken later overleed.
Het lijk moest door zijn makkers naar
buiten worden gedragen en daar als af
schrikwekkend voorbeeld eenigen tijd
blijven liggen. De andere aanwezigen
werden gearresteerd en twee hunner wer
den gefusilleerd. Het verraad van Kooi
man werd nog des te schandelijker toen
hij daarop gelden ging inzamelen z.g. voor
de nagelaten betrekkingen van het drietal.
Ook het hiervoor ontvangen geld gebruik
te hij ten eigen bate.
De advocaat-fiscaal, mr. J. S. Loke, wees
op het dubbele landverraderlijke element
in de handelingen van verdachte. Hij is de
moreele dader van een drietal moorden. In
dit geval is maar één straf mogelijk, n.l.
de doodstraf, welke straf hij dan ook
eischte.
De doodstraf werd ook nog geëischt
tegen den 33-jarigen A. G. Scholten en
den 26-jarigen W. A. van der Riet, die bei
den vrijwillig dienst hadden genomen bij
de Waffen-SS en den eed van trouw aan
Hitier hadden afgelegd.
De uitspraak in al deze zaken over 14
dagen.
