Haarlems Dagblad
De Haarlemsche Noodraad
Bergen-Belsen
„Situafie in Indië minder slecht
dan velen meenen
Het woord is aan....
Candidatenlijsten der Communisten door den
Burgemeester ongeldig verklaard
Haarlemsche raadsleden
Gereform. kerk te Haarlem
Londen zoekt uitweg
60e Jaargang No. 18142
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
iTelef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Dinsdag 2 October 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
*r*E Lüneburg zet het proces tegen
•*- Joseph Kramer, den commandant van
het moordkamp Bergen-Belsen, die met
.vierenveertig van zijn medewerkers en
medewerksters terechtstaat, zich voort.
Er zijn nu al dertien zittingen gehouden
en de getuigen-verhooren zijn nog niet
beëindigd. De Engelschen, die deze oor
logsmisdadigers berechten, gaan niet over
één nacht ijs. Zij hebben de volledige,
breedvoerige apparatuur van hun recht
spraak in dienst van het geding gesteld.
Met eindeloos geduld wordt alles onder
zocht. Vier openbare aanklagers treden in
Üe zaak op, maar ook twaalf verdedigers
en ik lees in de Engelsche pers ironische
commentaren op het feit, dat de Duit-
echers zich daarover verwonderen. „Voor
hun mathematischen geest", zeggen die
commentaren, „is dit een vreemd ver
schijnsel. Zij zien er een soort overwicht
van de verdediging in, omdat zij oordee-
len naar getalssterkte Van de fairheid
.van onze rechtspraak, ongeacht de vraag,
Wie de beschuldigden zijn, begrijpen zij
niets" Inderdaad worden de getuigen a
charge, ex-gevangenen die in het afgrij
selijke oord, Bergen-Belsen de ergste be
proevingen hebben doorstaan en die
eigenlijk slechts bij toeval aan den dood
zijn ontsnapt, door de verdediging aan
een even scherp kruisverhoor onderwor
pen als getuigen a décharge van de zijde
der openbare aanklagers ondergaan.
Het resultaat van het proces is niet
twijfelachtig. Maar zelfs deze monsters,
ideze rijen moordenaars en moordenares
sen, in wier kamp de Engelschen bij hun
komst dertienduizend onbegraven lijken
van slachtoffers vonden, die de overle
venden dagelijks martelden en onder-
Voedden en hen in een toestand van af
schuwelijke vervuiling en besmetting
deden verkeeren, genieten de volle maat
van het Recht. Niet terwille van hun per-
Bonen, geenszins als uiting van een soort
mildheid of zwakheid. Want als het
Engelsche Recht eenmaal veroordeeld
heeft, slaat het hard: in het algemeen,
naar de vooroorlogsche tijden bewezen
hebben, harder dan het onze. Maar het
handhaaft onder alle omstandigheden zijn
onpartijdig onderzoek. Dat is de Majes
teit van het Recht Dat eischt de be
schaving.
Foto's van de groep beschuldigden too-
nen een merkwaardige verzameling van
misöadigers-tronies. Er zijn enkele uit
zonderingen, waaronder het knappe ge
zichtje van de éénentwintigjarige Irma
Grese, het veelbesproken jonge meisje,
'dat blijkens de getuigenverklaringen een
der ergste boosdoeners is. Een knap ge
zichtje, welgevormd, maar hard, gevoel-
ïoos, leeg evenals de leelijke mannen-
tronies naast Irma Grese. En in alle
Engelsche verslagen van het proces lees
ik, dat de beschuldigden geen enkel tee-
ken van emotie geven tijdens de verhoo-
Ten. De opsomming van hun wandaden,
'de beschrijving van het lijden van hun
Slachtoffers, de verschijning van men-
Bchelijke wrakken, die nog op het laatst
aan hun beulshanden ontkomen zijn
het heeft alles niet de geringste uitwer
king op hun gemoed. Pas in de dertiende
zitting heeft eindelijk een der vrouwen
emotie getoond, maar het was opwinding,
geen ontroering of verdriet.
Hoe is dit mogelijk? Wat zijn dit voor
Wezens? Wat zijn al die andere oorlogs
misdadigers eigenlijk? Hoe zijn zij ont
staan?
Dat is een belangrijke vraag. Voor den
©orlog hebben wij niet vermoed dat zulk
een geestesgesteldheid, zulk een verwor
ding bij een zoo groot aantal menschen
kan bestaan. Wij hebben deze meedoogen-
looze wreedheid niet alleen in Duitsche
concentratiekampen maar ook in ons
eigen land zien optreden. Wij hebben
haar laat ons eerlijk zijn niet alleen
bij Duitschers maar ook bij een aantal
Hollanders, die niet eens allen N.S.B.'ers
.waren, tot uiting zien komen. Het natio-
naal-socialisme met zijn geschetter en zijn
valsche leuzen, zijn verheerlijking van
'den Staat en van zijn wanstaltige bloed
én bodem-theorie, zijn wegvagen van de
persoonlijkheid en de verantwoordelijk
heid van den mensch, zijn verloochening
van het Christendom, heeft deze afschu
welijke ontaarding bij duizenden bevor
derd. Maar het zou dwaze oppervlakkig
heid zijn, dat alleen op rekening te
schuiven van een politieke theorie, hoe
minderwaardig die dan ook is Er moet
dieper gewroet en doorschouwd worden
om dit te kunnen begrijpen. En daartoe
is meer noodig dan het onderzoek in een
rechtszaak, dat alle feiten en alle détails
met de grootst mogelijke accuratesse kan
rangschikken, maar dat zich uiteraard tot
de onderhavige gevallen bepaalt en het
'groote algemeene vraagstuk onaangeroerd
laat.
Voor ons Bijzonder Gerechtshof in den
Haag hebben ook al menschen terechtge
staan, wier misdaden ons met verbazing
Vervuld hebben. Wij begrijpen de wezens
van Bergen-Belsen nog minder. Zij staan
even ver van ons als krankzinnigen. En
vroeger waren zulke misdadigers zeld
zaamheden. De wandaden van een Lan-
'dru, een Peter Kürten waren uitzonde
ringen, die de wereld als zoodanig be
schouwde: excessen van menschelijke af
dwaling en degeneratie, waarvan er zich
hoogstens één of twee in vijf jaren voor
deden Hoe is het mogelijk dat in de
periode 1940-1945 plotseling de Landru's
en de Kürtens bij duizenden verschenen?
De vorige wereldoorlog heeft veel wreed-
Hoe is de situatie in Ned. Indië?, vraag
door wel zeer velen in deze dagen gesteld.
De minister voor Overzeesche gebieds-
deelen, prof. dr. J. H. Logemann heeft
Maandag in een persconferentie te Londen
verklaard, dat de situatie in Indië niet zoo
slecht was als de laatste dagen in som
mige bleien is geschilderd. Een juist beeld
kan echter op het oogenblik niet worden
verkregen, aangezien men nog niet over
de authentieke gegevens beschikt.
Zoo bestaan er b.v. drie lezingen van
generaal Christison's uitlatingen, die o.m.
nog gezegd zou hebben, dat de Nederland-
sche troepen zouden worden tegengehou
den totdat de Britsche troepen aan land
waren gegaan. De minister achtte b.v.
Soekarno geen goed democraat, omdat hij
volgeling werd van het Japansche regime.
Voorts zeide hij, dat Soekarno weliswaar
streefde naar volkomen onafhankelijkheid
van Indonesië, maar geen binnenlandsch
program bezat, door slechts enkele helpers
gesteund werd en dat achter zijn Indone
sische republikeinsche beweging geen
macht stond. De Nederlandsche regeering
is nog niet in staat geweest de Nederland
sche strijdkrachten volledig om te bou
wen, maar zij vertrouwt, dat de Geallieer
den haar zouden steunen totdat Neder
landsche troepen de taak konden over
nemen, het wettige gezag, d.w.z. de Ned.-
Indische regeering te helpen verwezen
lijken.
Minister Logemann verklaarde, dat vele
Indonesische nationalisten, die vóór de
bezetting van Ned.-Indië in Nederland
veel last hadden veroorzaakt, daarna de
partij der Nederlandsche regeering had-,
den gekozen. Zij waren nu allen volledig'
bereid met deze regeering samen te wer
ken om de door Koningin Wilhelmina
gedane belofte te helpen verwezenlijken.
In Ned.-Indië daarentegen, waar verzet
voornamelijk uit kringen van ontwikkel
de Indonesiërs voortkwam, hadden Soekar
no en diens helpers, w.o. mogelijk eenigen
die misleid waren, met de Jappen geheuld,
terwijl de Japanners aan jongeren een
militaire opvoeding hadden gegeven in
Hohei en Soekarela, welke militaire or
ganisaties thans door Soekarno werden ge
bezigd om de zaak van de Indonesische
republiek te steunen. Deze jongeren zou
den ongetwijfeld het verzet niet zoo spoe
dig willen opgeven, maar zij vormden
slechts een klein gedeelte van de geheele
Indonesische bevolking, zoodat de macht
waarop Soekarno steunde zeer zwak zou
zijn. De minister zei, dat hem niets be
kend was omtrent andere Indonesische
nationalistische bewegingen in Ned.-Indië
naast die of in samenwerking met die van
Soekarno.
Over besprekingen met de Britsche re
geering zei de Minister, dat hangende deze
besprekingen beter niets gezegd moest
worden. Hij ontkende dat met de Austra
lische regeering over de situatie in Indië
was gesproken. De Australische troepen
hadden trouwens een gebied bezet, dat ge
heel buiten het conflict gelegen was. De
Nederlandsche regeering, aldus de minis
ter, wachtte geen enkele beslissing van
welke andere regeering ook af, maar had
eigen richtlijnen uitgebakend.
Spr. hoopte, dat onze troepen binnen
enkele maanden in Ned.-Indië zouden zijn.
ER ZIT SCHOT IN! De textielindustrie
in Twente draait weer op volle toeren.
heden gebracht en millioenen slachtof
fers gekost, evenals de tweede. Maar van
zulke verschijnselen is hij, in het alge
meen gesproken, vrij gebleven.
In een tweede artikel hoop ik op dit
vraagstuk verder in te gaan, met vermel
ding van de inzichten die een ex-
gevangene van Bergen-Belsen gepubli
ceerd heeft. Het is een raadsel dat ons
allen sinds jaren bezighoudt. Het is van
het hoogste belang dat, met bijstand van
wetenschappelijke psychologen, npar een
oplossing gestreefd wordt. R. P.
Voorts zei de minister, dat Nederland zich
tot taak had gesteld, het Indonesische volk
zelfbestuur te schenken, maar momenteel
waren de Indonesiërs nog niet in staat het
bestuur zelf in handen te nemen. Neder
land wenschte niet deze taak halverwege
op te geven, maar haar volledig te ver
vullen, gebaseerd op de geloften, gedaan
door Koningin Wilhelmina. Het einde
daarvan zou zijn de onafhankelijkheid
voor Indonesië.
In Ned.-Indische kringen in Camp Co
lumbia meende men, dat de verklaring
van generaal Sir Philip Christison vol
komen afwijkt van de tot dusverre ge
volgde bezettingsmethoden. Men wenschte
echter niet te oordeelen voordat men in
de gelegenheid was ter plaatse een on
derzoek in te stellen en te zien waartoe
de voorgestelde maatregelen in feite
leidden.
Luit.-gouv.gen. Van Mook antwoordde
op een verzoek van Aneta om een verkla
ring: „Ik ga naar Batavia; ik heb niets
te zeggen alvorens ik de situatie ter
plaatse persoonlijk heb opgenomen".
Geen besprekingen
met Soekarno
Dr. Van der Plas had een aantal Indi
sche leiders, w.o. Soekarno, tot een be
spreking uitgenoodigd om de aspiraties
der Indonesiërs te leeren kennen. Prof.
Logemann heeft echter verklaard, dat de
Nederlandsche regeering dezen stap ech
ter niet ondersteunt.
„Wij zullen hem onmiddellijk telegra-
feeren alle handelingen over deze kwestie
te staken en hem adviseeren in den ver
volge niet meer van dergelijke besluiten
•te nemen zonder machtiging van de Ne
derlandsche regeering", zoo zei minister
Logemann. De heer Van der Plas was niet
gerechtigd namens de Nederlandsche re
geering te spreken zonder dr. Van Mook
te raadplegen, wat hij klaarblijkelijk niet
gedaan had, daar Van Mook eerst vandaag
uit Australië te Batavia wordt verwacht,
aldus de minister, die daarbij een verkla
ring aanhaalde, welke hij reeds eerder op
een persconferentie had gedaan, „dat de
Nederlandsche regeering in geen geval zal
onderhandelen met Soekarno".
Minister Logemann verklaarde verder,
dat de Nederlandsche regeering bereid is
Emerson:
Wij doen wat wij niet la
ten kunnen en noemen het
bij den mooisten naam.
met Indonesische nationalisten te onder
handelen mits hun werkwijze geen voort
zetting van de Japansche politiek is on
der het mom van nationalisme, zooals het
geval is met Soekarno en zijn volgelingen.
De minister zeide voorts, dat de Neder
landsche regeering doende was Indonesi
sche nationalisten van Nederland naar Ja
va te zenden, die er allen mee hebben
ingestemd met de Nederlanders samen te
werken, omdat zij de beloften van Ko
ningin Wilhelmina vertrouwen en ook ver
trouwen hebben in de plannen van de re
geering om Indonesië naar zelfbestuur te
leiden.
Een Reuterbericht van dezen nacht uit
Batavia meldt, dat de Geallieerde bezet
tingstroepen die uit Amerikaansche,
Britsch-Indische en Nederlandsche strijd
krachten zijn samengesteld, de Javaansche
sleutelposities zonder incidenten over
nemen.
Geen erkenning van
„Indonesische republiek"
Door een stafofficier van schout-bij
nacht Patterson, den oudsten vertegen
woordiger van Mountbatten te Batavia, 13
volgens Reuter meegedeeld aan Soekarno,
die beweert 95 van de Indonesiërs
achter zich te hebben, dat de Geallieerde
bezettingsmacht geen „Indonesische repu
bliek" of eenigerlei andere regeering, ge
vormd door een partij, zou kunnen erken
nen. Soekarno en zijn collega's zouden
hun volledige medewerking hebben aan
geboden bij het pogen op Java recht en
orde te handhaven.
Soekarno moet hebben gezegd, dat hij
zijn volgelingen reeds instructies had ge
geven om met de Geallieerden samen te
werken.
De staking in Australië
Op een vergadering in Sydney werd be
sloten tot een actie van 15 vakbonden om
den strijd in Indonesië te steunen. Op een
vergadering in Melbourne deelde de com
munist Ralph Gibson mede, dat een vrij
Indonesië een prachtig afzetgebied voor
Australische goederen zou opleveren.
Hedenmorgen hield de burgemeester van
Haarlem, de heer M. A. Reinalda, een zit
ting ten Stadhuize waartoe de kiesman
nen toegang hadden om de alphabeti-
sche volgorde der candidaten voor den
tijdelijken gemeenteraad van Haarlem vast
te stellen.
Door den burgemeester werd bij proces
verbaal vastgesteld, dat op de beide lijsten
der Communisten door een kiesman ge-
teekend was, zoodat die onderteekening,
ingevolge de voorschriften, niet in aan
merking mag komen voor het vereischte
aantal. Dientengevolge zijn beide lijsten
niet geteekend door drie, maar door twee
Wie overleden zijn
Hieronder volgt een lijstje van leden
van den vorigen gemeenteraad van Haar
lem, die overleden zijn nadat de raad zijn
vergaderingen in 1941 op bevel van de
Duitschers moest staken.
Sociaal-Democraten: D. J A. Wes
ter v e 1 d (wethouder) en Mr. H. O.
D r i 1 s m a.
Anti-Revolutionnairen: G. Wolzak
Hzn.
Communisten: L Peper.
Mr. Drilsma is door de Duitschers ge
fusilleerd. Hij was een van de tien inge
zetenen van Haarlem en omgeving die
gedood werden als wraak voor een aan
slag op een Duitsch militair.
De heer Peper is overleden in een con
centratiekamp in Duitschland.
Mr. L G. vanDam (Vrijzinnig Demo
craat) is door de Duitschers eerst in Sche-
veningen opgesloten, daarna in een kamp
bij Amersfoort. Vervolgens is hij naar
Polen vervoerd. Later is nooit meer iets
van hem gehoord, zoodat gevreesd wordt
dat hij overleden is.
De heer Joh. Visser (Christelijk
Historisch) is overleden eenige weken
voor de raad zijn laatste zitting hield.
Het conflict
Naar aanleiding van de bekende beslis
singen van de Generale Synode der Gerefor
meerde kerken, hebben zich te Haarlem 7
ouderlingen en 1 diaken vrij gemaakt van
deze leerbeslissingen en daarmede het ver
band met de Gereformeerde kerk verbroken.
In totaal zijn er te Haarlem 57 ouderlingen
en 28 diakenen.
kiesmannen, waardoor zij ongeldig zijn.
De candidaten van de overige 22 lijsten
werden in alphabetische volgorde gerang
schikt, waarop die lijst werd vastgesteld.
Zij vermelden tezamen 37 candidaten.
Hiermede was de zitting afgeloopen.
De Communisten in beroep
Naar wij vernemen, zullen de Commu
nisten van de beslissing van den Burge
meester in beroep gaan bij het college van
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland.
Dit beroep moet binnen 2 dagen worden
ingediend. Gedeputeerde Staten moeten
een met redenen omkleed besluit nemen
binnen 5 dagen na den dag waarop het
beroepschrift is ingekomen.
Verkiezing bij enkele
candidaatstelling?
Wanneer Gedeputeerde Staten de be
slissing van den burgemeester handhaven
ep het beroep der Communisten dus af
wijzen, zullen er in den tijdelijken ge
meenteraad van Haarlem geen Commu
nisten zitting hebben. Er zijn dan voor de
39 zetels slechts 37 candidaten, zoodat dan
de aanwijzing bij enkele candidaatstelling
verloopt. De raad zal dan uit 37 leden be
staan. De namen dezer leden maakten wij
reeds in onze courant van Woensdag j.L
bekend.
Mochten Gedeputeerde Staten het be
roep van de Communisten toewijzen, dan
zou er wel een verkiezing moeten zijn,
want dan zijn er 41 candidaten voor 39
zetels. In hetzelfde nummer van Woens
dag j.l. deelden wij ook reeds mede, dat
de kiesmannen der overige partijen onder
ling zijn overeengekomen op eikaars can
didaten te stemmen, zoodat er dan toch
niet meer dan 2 Communisten gekozen
kunnen worden.
Hedenochtend is door den raad van vijf
een mededeeling verstrekt, waaruit blijkt»
dat de ministers om elf uur nogmaals bijeen
zullen komen. De diplomatieke correspon
dent van Reuter schrijft, dat de vergadering
van Maandag, die op zes uur n.m. was be
paald, tot een later uur in den avond werd
uitgesteld om de groote drie, Byrnes, Bevin
en Molotof, de gelegenheid te geven van te
voren een afzonderlijke bespreking te hou
den. In den loop van Maandag heeft ook Sir
Archibald Clark Kerr, de Britsche ambas
sadeur te Moskou, met Molotof vergaderd
om te pogen een uitweg te vinden uit de
impasse der laatste dagen. Er zijn evenwel
tot nog toe geen aanwijzingen, dat zulk een
weg gevonden is. Indien het niet zal luk
ken ten slotte nog ter conferentie een ac-
coord te bereiken, dan is daarmede het ge
heele voortbestaan van den ,,raad van vijf'*
twijfelachtig, aldus Reuter.