Londen op dood spoor gebleven
Situatie in Indië nog onduidelijk.
De Toestand
in Indië
Haarlem krijgt weer boomen.
Gedachte van een algemeene vredesconferentie geopperd
Ontbijtkoek, Beschuit,
Biscuit en Gebak
Het woord is aan..
Ook bij West-Kapelle
de dijk dicht.
Het conflict in de
Gereform. kerk te Haarlem
60e Jaargang No. 1814S 1 1 Tj Woensdag 3 October 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 J"™! If 1 Y|J C" I 1 Fef F^X Uitgave van de Stichting
en Soendapiein 37, Haarlem X J, IJ Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. j jj Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
rp.r.- Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Tel.. Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Tel: Redactie 10600. Expeditie 1482a.
HET is moeilijk zich van den huidigen
politieken toestand op Java een juist
begrip te vormen. In de laatste dagen
hebben de berichten (en daarin ook de
uitlatingen van de autoriteiten ter plaatse
en in Europa) elkaar veelvuldig tegenge
sproken. Sommige menschen hebben daar
door ten aanzien van het Engelsche beleid
al een achterdocht uitgesproken, die on
verdiend is en van weinig politiek inzicht
getuigt bovendien. Britsch-Indië grenst
aan Indonesië en het kan nooit in het
Engelsche belang zijn, dat regelmatige
ontwikkeling van zaken met herstel van
het Nederlandsche bestuur belemmerd
zou worden. De Engelsche generaal Chris-
tison heeft dan ook verklaard, dat de be
zettingstroepen niet als Engelsche maar
als geallieerde strijdkrachten zijn gekomen,
zonder politieke bedoelingen, dat hij na
tuurlijk alleen de Nederlandsch-Indische
regeering als wettig bestuur erkent en
dat er tusschen zijn staf en de vertegen
woordigers van die regeering volkomen
samenwerking bestaat.
Het standpunt van onze regeering is
door den minister van Overzeesche Ge
bieden, prof. Logemann, in een perscon
ferentie in Londen uiteengezet. Hij zeide
dat Nederland zich tot taak heeft gesteld
het Indonesische volk zelfbestuur te
schenken, maar dat op het oogenblik dit
volk nog niet in staat is, het bestuur in
handen te nemen. Nederland wenscht zijn
taak niet halverwege op te geven, maar
haar volledig te vervullen, zich baseerend
op de beloften, gedaan door de Koningin.
De bijeenroeping is voorbereid van een
Rijksconferéntie, waarop de structuur van
het Koninkrijk openhartig zal worden be
sproken. De regeerings-voorlichtingsdienst,
daaraan herinnerend, bericht vanmorgen:
„Het ware zinloos, thans op den arbeid
van zulk een conferentie vooruit te loo-
pen. Maar hoe de verdere regeling ook
worden moet, één ding zou bij dit alles
vaststaan: de éénheid van het Koninkrijk.
Zonder dezen gemeenschappelijk aanvaar
den grondslag ware iedere gedachtenwis-
seling onmogelijk. Dit uitgangspunt heb
ben Soekarno en de zijnen bewust losge
laten, toen zij zich inlieten met den Ja-
panschen overheerscher. Zoo hebben zij
niet alleen de oorlogvoering van de ge
allieerden in den rug belaagd, maar ook
voor hun deel de samenwerking tus
schen Nederlanders en Indonesiërs in
gevaar gebracht en het staatkundige ver-
nieuwingswerk doorkruist of op zijn minst
vertraagd. Bovendien hebben zij op dit
oogenblik de hulpverleening aan de mil-
lioenenbevolking ten zeerste belemmerd.
Op een oogenblik, waarop snelle aanvoer
van levensmiddelen en textiel noodig zijn,
worden wij verplicht, onze werkkracht te
verspillen aan politieke strubbelingen.
Zonder het optreden van de „Indonesische
republiek" zouden de deelnemers aan de
rijksconferentie mogelijk al aangewezen
zijn en zouden al voorbereidingen getrof
fen kunnen worden voor de bijeenroeping
van den Volksraad, die overigens eefi
Indonesische meerderheid zou hebben ge
had."
Het communiqué verklaart, dat de Ne
derlandsche regeering zich niet van den
ingeslagen weg zal laten afbrengen. Vol
hardend bij haar volstrekte weigering, tot
eenig contact met lieden, die door Japan
in het zadel zijn gezet, doet zij een beroep
op alle Indonesiërs, van welke opinie ook,
om in gezamenlijk overleg te blijven wer
ken aan den nieuwen status van het
Koninkrijk.
Uit verdere mededeelingen blijkt dat
noch onze regeering, noch de Engelsche
op het oogenblik over voldoende betrouw
bare berichten betreffende den toestand
op Java beschikken. Het Nederlandsche
volk zal ingelicht worden zoodra die er
zijn. Inmiddels is bericht dat luitenant
gouverneur-generaal Van Mook in Bata
via is aangekomen. Admiraal Helfrich
wordt daar ook verwacht. En volgens een
bericht uit Batavia zijn twee Engelsche
officieren onderweg naar Europa om hun
eigen regeering en de onze in te lichten.
Wie dit alles rustig overweegt zal moeten
erkennen dat overhaast oordeel over den
toestand waardeloos is en dat zwartgallige
opinies even weinig te beteekenen heb
ben als de onzin van lieden, die be
weren dat er binnen enkele jaren weer
een wereldoorlog zal uitbreken. Zij zeg
gen maar wat over dingen, waarvan zij
niets weten.
Soekarno wil een republiek en de
Australische communisten, die het ver
trek van onze schepen belemmeren, ach
ten dit een voordeelig zaakje omdat
Australië dan zooveel naar Indonesië
zou kunnen exporteeren, hetgeen een
zeer kapitalistische opvatting is. Maar
Soekarno en Mohammed Hatta mogen
van de Engelschen Batavia niet uit en
niets bewijst, dat zij de massa van de
Indische bevolking achter zich hebben.
Het tegendeel is waarschijnlijk. In zijn
blad „Vrijheid" voert Soekarno een hoo-
gen toon. die op zichzelf twijfel aan zijn
bezadigdheid en werkelijken invloed
wekt. Hij beweert: „Wij stellen ons te
genover de gëhèele wereld" en het herin
nert aan de taal van de Japanners met
wie hij heeft samengewerkt, aan die van
de Dudtschers en aan de N.S.B. in haar
meest-zelfoverschattenden tijd. Van com
promissen is hij niet gediend. „De heer
van der Plas", zegt hij, „heeft hef ge
waagd vertegenwoordigers van het Indi-
Zonder tot overeenkomst te zijn gekomen
is de Londensche conferentie afgebroken.
Het Dinsdagavond uitgegeven communi
que zegt slechts: ,,De raad van ministers
van buitenlandsche zaken is Dinsdag twee
maal bijeen gekomen. Molotof presideerde
des morgens, Wang des middags. In zijn
tweede bijeenkomst besloot de raad zijn
huidige zitting te beëindigen. Op dit oogen
blik zijn twee oorzaken voor het afbreken
van de conferentie te onderkennen: ten
eerste de principieele tegenstelling in poli
tieke opvattingen tusschen de Sovjet-Unie
en de Westersche Geallieerden inzake de
kwesties betreffende Oost-Europa. Deze
kwesties zijn echter nimmer ten volle be
sproken en vormen niet de oorzaak van het
afbreken van de conferentie. Ten tweede de
vastberaden bedoeling van de Sovjet-dele
gatie om het aantal mogendheden, dat zou
deelnemen aan de bespreking over de vredes
verdragen met de ^voormalige satellieten van
Duitschland, te beperken, dit leidde tot een
conflict omtrent de te volgen procedure,
welk conflict de onmiddellijke oorzaak werd
van de mislukking der besprekingen.
De Amerikaansche minister van buiten
landsche zaken James Byrnes heeft een ver
klaring uitgegeven, waarin hij een overzicht
geeft van de houding der verschillende mi
nisters. Voorts geeft hij als zijn meening te
kennen, dat op een breed terrein overeen
stemming is bereikt en de verschillen van
inzicht in den geest van verzoening zijn
onderzocht. Er bestaat zeker goede reden,
aan te nemen, dat met volhardend geduld
en begrip van alle partijen een overeen
stemming kan worden bereikt over de hoofd
punten.
„Wij zijn vast besloten naar een dergelij-
ken uitslag te streven", zoo zeide Byrnes.
Byrnes stelde zich op het standpunt, on
gaarne een beperking van de deelneming in
het aanhangige werk betreffende de Euro-
peesche vredesverdragen, en uitsluiting
daarvan van twee permanente leden van den
veiligheidsraad der Vereenigde Volkeren, te
zien. Hij wilde echter wel accoord gaan met
een inleidende procedure voor het opstellen
der verdragen, welke in overeenstemming
zou zijn met de overeenkomst van Berlijn,
vooropgesteld dat de raad er mee in stemde
om, volgens artikel 2 (4) onder-afdeeling 2
van de overeenkomst van Berlijn, een vredes
conferentie bijeen te roepen met deelneming
van de voornaamste geïnteresseerde staten.
Dit zou beteekenen deelneming van de per
manente leden van den veiligheidsraad, de
Europeesche leden van de Vereenigde Volken
en de niet-Europeesche leden die substan-
tieele militaire bijdragen hebben geleverd in
den strijd tegen de Europeesche leden van
het As-verbond. De Sovjet-delegatie steldé
De distributie
Met de aflevering van ontbijtkoek
aan het publiek zal weldra een begin
worden gemaakt. Op 12 October zal de
eerste koopbon worden aangewezen.
Beschuit zal tegen het einde van Oc
tober eveneens in distributie gebracht
worden op een specialen bon van 70
gram (dit is een normale rol) per 4
weken voor alle leeftijdsgroepen. Naast
den beschuitbon wordt gelijktijdig een
bon bekend gemaakt voor biscuits, toast
of wafeltjes. Voor deze biscuits is sui
ker beschikbaar gesteld, zoodat biscuits
cream crackers en „zoutjes" in normale
verhpuding kunnen worden disponibel
gesteld. Het rantsoen zal 125 gram be
dragen. Ook dit rantsoen zal voor 4
weken gelden, en zal telkens 2 weken
later gevolgd worden door een bon van
75 gram voor koekjes, gebak en derge
lijke.
De thans reeds in het Oosten en
Noorden van het land naar keuze op
den rijstbon voor kinderen beschikbaar
gestelde kinderbiscuit, zal binnenkort
ook in het Westen des lands op deze
y^wijze verkrijgbaar zijn.
sche volk op te roepen ter onderhande
ling, maar de Indonesiërs zullen zich
niet door het zoet gefluit van Van der
Plas laten verlokken. Wij beschouwen de
Nica-menschen als onderdrukkers, die de
internationale veiligheid bedreigen en wij
wenschen niet met dergelijke lieden te
onderhandelen".
Inmiddels is het initiatief van Edeleer
(Lid van den Raad van Indië) van der
Plas al door de Nederlandsche regeering
gewraakt. Zij wenscht zelf niet met Soe
karno en de zijnen te onderhandelen. Al
les zal duidelijker worden nu een krach
tige en bevoegde autoriteit als de luite
nant-gouverneur-generaal Van Mook weer
ter plaatse is.
Met de sympathie voor het streven naar
zelfbestuur, die velen van ons koesteren
zal ieder het groote verschil tusschen
Soekarno's optreden en de Nederlandsche
toezeggingen duidelijk zijn. Onbevoor
oordeelde kenners van Indië erkennen,
dat zelfbestuur voor de Indonesiërs eerst
na zorgvuldige voorbereiding onder Ne
derlandsche voorlichting en leiding denk
baar is. Men kan niet de ontwikkeling en
nog minder de energie en het initiatief
van de inlanders gelijkstellen met die van
een Europeesch volk. Het lijkt er niet op.
Zelfbestuur binnen de eenheid van een
Koninkrijk heeft tot de beste resultaten
geleid, waarvan het Britsche Gemeene-
best de treffende voorbeelden biedt.
R. P.
zich op het standpunt, dat zij geen enkele
toezegging ten aanzien van een dergelijke
toekomstige vredesconferentie kon doen
zonder persoonlijk overleg met haar regee
ring. In deze omstandigheden zal het werk
van den raad onbeslist blijven. Wanneer,
zooals wij vertrouwen, betreffende de toe
komstige procedure overeenstemming zal
zijn bereikt, zal het opstellen van het proto
col door de plaatsvervangende afgevaardig
den voortgezet kunnen worden aan de hand
van de richtlijnen welke hun reeds door den
raad zijn verstrekt.
Volgens Reuter's diplomatieke correspon
dent te Washington worden daar zeer
ernstige stappen ondernomen om zoo spoe
dig als maar mogelijk is, te komen tot een
conferentie van Truman, Stalin en Attlee,
teneinde te voorkomen, dat de wereld zal
worden verdeeld in twee groote kampen. De
Britsche regeerïng zou zich krachtig ver
zetten tegen een wereld-dictatorschap van
de drie groote mogendheden. Zij komt op
voor het recht der kleinere staten om hun
standpunt inzake den toekomstigen vrede
naar voren te brengen.
A. V e s s i o t:
Men moet niet doen, wat
men prettig vindt om te
doen, maar wat men prettig
zal vinden gedaan te
hebben.
Het gat dat op 27 September in den Nol»
ledijk op Walcheren is geslagen, is weder
gedicht en heden is het ook gelukt het gat
in den dijk bij West-Kapelle dicht te krijgen.
Prof. Schermerborn heeft den burgemeester
dezer gemeente gefeliciteerd: „Hulde en ge-1
lukwenschen. Walcheren ontzwemt. Neder
land herrijst".
Ontvangst van
Generaal Eisenhower
De koningin heeft voor de ontvangst van.
generaal Eisenhower op Zaterdag a.s. te
Amsterdam de burgerzaal van het paleis ter
beschikking gesteld.
Eerst als proef. Zal het publiek ze laten staan?
In den verstreken winter en ook nog in
het voorjaar zijn er eiken dag herinneren
de kale wegen en lanen ons er aan heel
wat boomen geveld door menschen die aan
brandstof behoefte hadden om zich te ver
warmen en het middageten te koken.
Het gemeentebestuur en de dienst voor
den Hout en Plantsoenen hebben onmiddel
lijk het voornemen opgevat om zoo gauw
de „omstandigheden" dit zouden toelaten,
de ledige plaatsen weer aan te vullen. De
gemeente beschikt gelukkig over een flinken
voorraad jonge boomen. Er zijn er op de
eigen kweekerij en er konden er ook gekocht
worden omdat men tijdig bestellingen wist
te plaatsen.
Maar zijn nu de omstandigheden er al
Er is gelukkig gas gekomen om te koken,
ook al is het rantsoen nog niet groot. Ook
zal er van den winter voor kolen voor de
verwarming gezorgd worden, maar ook van
dat rantsoen mag men niet te hooge ver
wachtingen hebben. Er is dus nog eenige
onzekerheid.
Het is evenwel aan te bevelen om nieuwe
boomen in het najaar te planten. De des
kundigen zeggen: „een boom in het najaar
geplant gaat groeien; als hij in het voorjaar
geplant wordt, kan hij groeien". Bovendien
is er in het voorjaar slechts een maand ge
schikt voor het planten en dat is, als er
veel uitgezet moet worden, te kort.
Daarom wil de dienst voor den Hout en
Plantsoenen een proef nemen om dit najaar,
als de bladeren van de boomen zijn, te be
ginnen met het planten. De directeur was
optimistisch. Hij vertrouwt, dat het publiek
de jonge boompjes, die het straatbeeld moe
ten verlevendigen, zal laten staan. Als
brandhout hebben die immers al heel weinig
te beteekenen
Als inderdaad dit vertrouwen niet be
schaamd wordt; zal met het planten voort
gegaan worden.
In Heemstede is men, zoo vernamen wij,
minder optimistisch. Daar wordt met hét
planten van nieuwe boomen gewacht tot
het volgende voorjaar.
Nieuwe Dulianaboom te H'stede
Tijdens den brandstoffennood, nog wel op
Julianadag, is in het plantsoen van het
Julianaplein te Heemstede, de Juliana-
boom omgehakt.
Het comité „Heemstede Vrij", dat de wel
geslaagde bevrijdingsfeesten te Heemstede
organiseerde, had op haar programma ook
staan de herplanting van den Julianaboom.
Ter illustratie van dit voornemen werd een
boom in den optocht meegevoerd. Het plan
van het comité waarmee het gemeente
bestuur sympathiseert is niet alleen dien
boom te herplaatsen, maar dien in een pas
sende „omlijsting" te plaatsen. Het bronzen,
hek dat indertijd om den boom stond is ook
verdwenen, evenals de banken die daarbij
geplaatst waren. Het is nog niet vastgesteld
hoe de nieuwe toestand zal worden, maar
het comité beschikt nog over voldoende geld
om voor een passend geheel te zorgen.
Nu Heemstede evenwel met het aanplan
ten van nieuwe boomen wacht tot het a.s.
voorjaar, zal ook de planting van den nieu
wen Julianaboom tot dat tijdstip verschoven
worden.
Herstel van Den Hout
Het gemeentebestuur van Haarlem heeft
een commissie van deskundigen benoemd
om den Hout, die in den oorlog veel geleden
heeft, te herstellen. Het advies daarover it
nog niet binnengekomen. Wel heeft het ge*»
meentebestuur, na zich breedvoerig te heb
ben laten toelichten, een beslissing genomen
over de tankgracht. De vraag is onder oogen
gezien of het gewenscht was deze tankgracht
te behouden als waterpartij.
Besloten is tot demping van de tank
gracht. Alleen in de hertenkamp zal een.
klein gedeelte als vijver behouden worden.
De bloemetjes buiten
Het was een goede greep van het bureau
„Welfare" Wim Sonneveld's cabaret te en-
gageeren voor den avond, die hoofdzakelijk
voor militairen in de Concertzaal werd ge
geven. Goed cabaret valt slechts zelden te
genieten in ons land, maar „De bloemetjes
buiten" vormt wel een van de zeer gunstige
en zeer weinige uitzonderingen. Het heeft
geen zin alle medewerkenden aan deze revue
te memoreeren, waarin op een niet al te
scherpe maar zeer geestige wijze de draak
gestoken wordt met alles wat maar eenigs-
zins een draakstekerij verdient. Misschien
was de proloog het beste deel, maar ook
Connie Stuart's Fransche chanson, die zeer
goed een Fransche sfeer suggereerde, en
waarin haar mimiek veel begrijpelijk maakte
wat voor menigeen niet te verstaan was, be
zat kwaliteiten die men helaas zoo weinig
tegenkomt. Beschaafd, geestig, artistiek ver
antwoord, alleen helaas niet in de gezellige
omgeving als bijv. een Leidschepleintheater
die biedt; den soldaten wordt wel het neusje
van den zalm geboden.
Geschenk van de Koningin
De H.A.R.K. te Middelburg ontving vijf
auto's met meubelen uit het paleis Het Loo,
welke door H.M. de Koningin ter beschikking
van de bevolking van Walcheren zijn gesteld*
Naar Un. Press meldt is de luit.-gouv.-
gen, van Ned.-Indië, dr. v. Mook, in Bata
via aangekomen. In Geallieerde kringen
verwachtte men, dat hij spoedig een be
spreking zou hebben met generaal Chris-
tison en een verklaring over de toekomst
van Indië zou afleggen.
Vice-admiraal Helfrich is eveneens in
Batavia gearriveerd.
In Soerabaja hebben zich botsingen
voorgedaan tusschen Japanners en Indi
sche nationalisten, waarbij 50 personen
zijn gedood en 150 gewond.
De partij van Soekarno heeft een blad
uitgegeven genaamd „Vrijheid", dat ge
drukt wordt bij het Japansche blad „Asia
Raja". In een hoofdartikel schrijft Soe
karno, dat hij weigert te onderhandelen
met de Nederlanders en dreigt geweld te
gebruiken als zij de souvereiniteit en on
afhankelijkheid van Indonesië bedreigen.
Voorts wordt daarin gezegd, dat de po
litie te Batavia bereid is de orde en rust
te handhaven, zoolang zij met toestem
ming van Soekarno werkt. „Wij volgen
slechts één gedragslijn, namelijk de vol
ledige erkenning te verkrijgen van de
heele wereld inzake de onafhankelijkheid
van Indonesië. Een dergelijke politiek is
wellicht niet gebaseerd op iets, dat zou
kunnen leiden tot een compromis, aan
gezien een dergelijke basis gevaarlijk zou
zijn ten opzichte dezer onafhankelijkheid
en de leiders, door een dergelijk compro
mis te aanvaarden, ten nadeele der be
volking zouden handelen.
De Japansche burgemeester van Bata
via is afgezet en in zijn plaats is de Ja
vaan Soeridjo benoemd. Soekarno en
Mohammed Hatta mogen zich binnen het
gebied van Batavia vrij bewegen, maar
moeten voortdurend contact onderhouden
met het Geallieerde opperbevel.
De Van Heutsz heeft zonder hulp van
sleepbooten Brisbane verlaten met be
stemming Java. Aan boord bevinden zich
Nederlandsche en Ned.-Indische militai
ren van alle rangen.
Door admiraal Patterson is verklaard
dat de N.I.C.A. onmiddellijk de bestuurs
functies zal vervullen in alle gebieden, die
geleidelijk aan door de Geallieerden zul
len worden bezet.
Minister Logemann is uit Londen in de
residentie teruggekeerd.
Christison heeft den nat. leiders gead
viseerd te zorgen, dat de relletjes eindi
gen, welke zich in verschillende deelen.
van Batavia voordoen.
Een vrijgemaakte kerk'
te Haarlem
Naar wij vernemen ligt het in het voorne
men der „bezwaarden" ook te Haarlem te
komen tot een vrijgemaakte kerk. Daar een-
en ander in een stadium van voorbereiding
verkeert konden er nog geen nadere mede
deelingen gedaan worden.