Haarlems Dagblad
Over Gas en Electriciteit
De Gauüe Winf
Aantal Nederlanders vermoord
Er komt snoep
Tegen smokkelen
Verscherpte grenscontrole
Geruchten
over Stalin
Weerbericht
Het woord is aan....
En dames kunnen
sigaretten koopen.
Een blik in de toekomst
GOe Jaargang \o. 1S1G0
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
TJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peerebooni
Dinsdag 23 October 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
\700R het eerst hebben de vrouwen
deelgenomen aan de Fransche ver
kiezingen, zoodat de kiezerslijsten vieren
twintig millioen namen bevatten. Twintig
millipen kiezers en kiezeressen hebben hun
stem uitgebracht en het resultaat is een
klinkende Overwinning voor generaal de
Gaulle geworden.
Het was een merkwaardige verkiezing,
want er moest niet alleen een volksver
tegenwoordiging gekozen, worden, maar
tevens moest worden uitgemaakt welke
taak die hebben zou. Dus was er een
volksreferendum aan verbonden. Dat be
trof twee vragen. Op de eerste „Wenscht
gij, dat de vergadering een Constituante
(dat wil zeggen: belast met de samenstel
ling van een nieuwe grondwet) zal zijn?"
hebben de kiezers in overweldigende
meerderheid bevestigend geantwoord. Bij
na 19 millioen stemmen waren voor en
maar 841.000 tegen. Was de meerderheid
tegen geweest, dan zou een Kamer van
Afgevaardigden volgens het oude recept
gekozen zijn en had binnen enkele maan
den ook een Senaat gekozen moeten wor
den. De nu gevallen beslissing houdt in,
dat de grondwet van 1875, de grondwet
van de Derde Republiek, vervallen is en
een nieuwe moet worden samengesteld.
De tweede vraag betrof het verleenen
van vérstrekkende volmachten aan de
regeering voor den tijd van zeven maan
den. Werden die afgewezen, was dus het
antwoord ontkennend, dan zou de volks
vertegenwoordiging onbepaalde bevoegd
heden krijgen. Dit was het voornaamste
strijdpunt. Toen De Gaulle eenige maan
den geleden zijn vraag om volmachten
aankondigde in de toenmalige Assemblee
Consultative (Raadgevende Vergadering)
stuitte hij op hevig verzet. Een groot deel
van zijn adviseurs bleek bevreesd te zijn
voor mogelijke autocratische bedoelingen
van den generaal en wilde hem zelfs niet
voor den korten tijd van zeven maanden
volmachten geven, als er eenmaal volks
vertegenwoordiging zou zijn. Deze vrees
wortelde in het verleden. De Eerste Re
publiek eindigde in het keizerschap van
Napoleon I. de Tweede Republiek (zelfs
al binnen de vier jaar) in het keizerschap
van Napoleon III en de Derde Republiek
ontkwam in de eerste jaren van haar be
staan ternauwernood aan een terugkeer
der monarchie. De Gaulle liet zich even
wel niet door zijn adviseurs van zijn stuk
brengen en zette door. Inderdaad haalde
hij nu op vraag II een meerderheid van
twee derden (ruim 13 millioen stemmen
tegen 6V2 millioen) en kreeg daarmee zijn
volmachten.
De nieuw-gekozen volksvertegenwoor
diging, die dus Constituante heet, de nieu
we grondwet binnen zeven maanden moet
6cheppen en slechts beperkte bevoegd
heden bezit, telt 522 leden. Tachtig pro
cent der zetels wordt door drie groote
partijen bezet. De overige twintig procent
zijn tusschen kleine fracties verdeeld. Tot
die kleine fracties behoort de vertegen
woordiging van de eertijds zoo machtige
radicaal-socialistische partij van Herriot
en Daladier. Deze twee ex-ministers zijn
herkozen, maar hun fractie is tot negen
tien zetels teruggebracht. Na de nederlaag
bij de kantonnale verkiezingen is deze
volstrekt verpletterend.
Drie groote fracties vormen een
meerderheid van 80% in de Constituante.
Maar zij zullen niet samengaan, want de
Communisten met 142 zetels staan tegen
over het Mouvement Républicaine Popu
laire (Republikeinsche Volksbeweging)
met 140 en de socialisten (S.F.I.O.), de
partij van Léon Blum, met 133.
Het zal zelden in de historie voorge
komen zijn dat een nieuwe partijformatie
bij haar eerste verschijning aan de stem
bus ter verkiezing van een volksvertegen
woordiging zulk een succes behaalde als
de M.R.P. Zij is de partij van De Gaulle.
Haar leider is Bidault, de minister van
Buitenlandsche Zaken. Zij vormt het link-
sche centrum en is progressief-Katholiek,
men zou ook kunnen zeggen: Katholiek-
socialistisch. Zij streeft terugkeer van het
Fransche volk naar den godsdienst na en
dat is veelbeteekenend. Misschien heeft
zij ook stemmen van rechts tot zich ge
trokken en allicht veel stemmen van de
vrouwen. Want de Fransche vrouwen zijn
de Kerk getrouwer gebleven dan de man
nen.
De socialisten hebben tot dusver De
Gaulle gesteund en schijnen voornemens
het voorloopig te blijven doen. Het blad
l'Aube (de Dageraad), het orgaan van de
M.R.P., heeft er gisteren aan herinnerd
dat Léon Blum den generaal De Gaulle
als ,,den Franschen George Washington"
betiteld heeft. De achterdocht ten aan
zien van autocratische bedoelingen van
den generaal is nu weggevaagd, heeft al
thans de nederlaag geleden en ook de
Engelsche en de Amerikaansche pers spre
ken hun voldoening over het resultaat uit.
De New York Times schreef gisteren over
een nieuwe overwinning van de democra
tie.
Het is niet verstandig te vroeg tc
juichen. De Gaulle zal groote wijsheid en
inzicht moeten toonen om de verdere ont
wikkeling te kunnen leiden. Het komende
jaar zal beslissend zijn voor het Fransche
herstel. In elk geval heeft het nu een ge
zonden grondslag voor verbetering van
zijn democratische instellingen gevonden.
Gesteund door een meerderheid in de
Constituante (die wellicht met den steun
van enkele kleine groepen, twee derden
zal bedragen) zal De Gaulle verder kun
nen werken. R. P.
Vast staat thans, dat 11 Nederlandsche
officieren, die op weg naar Bandoeng
door Indonesiërs te Patjes werden gevan
gen genomen en in de gevangenis van
Tiandjoer werden opgesloten, zijn ver
moord. Hun namen zijn bekend en zullen
binnenkort worden doorgegeven. Tevens
is komen vast te staan, dat negen Neder
landers, die door de Indonesiërs als gij
zelaars naar Buitenzorg waren gevoerd,
eveneens zijn vermoord. Bevestigd wordt,
dat de toestanden te Buitenzorg verschrik
kelijk waren. In de gevangenis aldaar zijn
eenige Amerikanen, een Engelschman, een
Tsjech en een Zwitser mishandeld.
De Geallieerde troepen te Semarang
zijn een brigade sterk. Overeengekomen
is dat de Indonesiërs heden hun wapenen
zouden neerleggen. De Indonesische lei
ders zijn gewaarschuwd, dat pogingen
zich meester te maken van de motorvoer
tuigen van de Gurkha's, die Maandag
naar Ambarawa zijn vertrokken, als een
oorlogsdaad zullen worden beschouwd. Be
loofd is, dat de Nederlandsche en Indo-
Europeesche leden van <Je Rapwi, die se
dert verleden Maandag te Ambarawa ge
vangen zitten, in vrijheid zullen worden
gesteld. In de gevangenis aldaar zitten
verder nog ruim duizend andere Neder
landers en Indo-Europeanen. Zij zullen,
200 per dag, naar de kampen worden over
gebracht.
Door de aankomst der Geallieerde troe
pen zal nu de situatie in Ambarawa, waar
ongeveer 10.000 vrouwen en kinderen zijn
opgesloten, beter worden. De watertoe
voer naar het kamp was door de Indone
siërs afgesneden. De plaatselijke comman
dant van de Rapwi. wing Commander
Tuil, heeft verklaard, dat in het gebied
van Ambarawa „volkomen anarchie
heerscht. De gematigde nationalistische
leiders zijn niet in staat de jeugdbeweging
en de militie te controleeren." De toestand
was nog verergerd, doordat de Japanners
in Solo de nationalisten groote hoeveel
heden wapens hadden overhandigd. De
Japansche gevangenen in Ambarawa had
den hiervoor al moeten boeten doordat
23 van hen door Indonesiërs zijn ver
moord. Tuil heeft nog verklaard, dat de
extremisten bij het streven naar onaf
hankelijkheid de van de Japanners afgeke
ken totalitaire tactieken volgen. Over het
lot van vele weggevoerde Nederlanders
en Indo-Europeanen is nog niets bekend.
Tuil geloofde, dat de staf van de Rapwi
alsmede de geïnterneerde vrouwen en
kinderen in Ambarawa veilig zijn. hoe
wel de toestand precair is. Het vliegveld
van Semarang is door de Gurkha's zon
der strubbeling overgenomen.
Binnenkort zal het volgens een mededee-
ling van het Z.O. Azië commando moge
lijk zijn de sterkte der Nederlandsche
troepen op Java uit te breiden, waardoor
het voor de Nederlandsche autoriteiten
mogelijk zal worden de volledige controle
in de betreffende gebieden op zich te
nemen.
Nationalisten gearresteerd
Zes vooraanstaande nationalisten uit
Buitenzorg zijn gearresteerd en onder
strenge bewaking naar Batavia gebracht,
waar zij door den oudsten Britschen offi
cier verhoord werden. Onder deze zes be
vindt zich een der leiders van een extre
mistische groep. Naar wij vernemen zou
In de grensstreek is de controle door
ambtenaren en politie zeer verscherpt.
Men wil een einde trachten te maken aan
den ongehoord grooten smokkelhandel in
diverse artikelen van België naar ons
land, omdat deze smokkelhandel geen ge
ring economisch gevaar beteekent.
deze arrestatie in verband staan met de
gebeurtenissen te Depok en Pledang.
Eerste Nederlandsche
krant weer verschenen
Nog deze week zal het eerste nummer
van „Het Dagblad" verschijnen, dat tevens
het eerste Nederlandsche dagblad is, dat
na de bezetting in Ned. Indië verschijnt.
Dit dagblad wordt uitgegeven door de ge
zamenlijke Indische dagbladpers. Redac
teur is de heer Belonje, de vroegere di
recteur-hoofdredacteur van het Nieuws
van den Dag van Indië.
De meest fantastische geruchten doen
te Washington de ronde over Stalin. Men
hoort er zeggen dat hij overleden is, dat
hij stervende of ernstig ziek is, dat hij
enkele van zijn speciale volmachten aan
Molotof wenscht over te dragen. Geen van
de geruchten kon worden bevestigd, hoe
wel men van hooggeplaatste zijde te ken
nen heeft gegeven, dat men er niet aan
twijfelde dat Stalin ziek was.
Diplomatieke kringen in Washington
grijpen naar deze geruchten om tal van
feiten en gebeurtenissen uit den laatsten
tijd te verklaren, b.v. de mislukking van
conferentie te Londen, het haastige
bezoek van Gromyko aan Washington,
het slechts zelden meer genoemd worden
van Stalin's naam in uit Moskou afkomsti
ge telegrammen en de traagheid waarmee
de Sovjetregeering op het oogenblik in
haar beslissingen te werk gaat. Tenslotte
heeft maarschalk Zjoekof zijn bezoek aan
de V.S. uitgesteld. Men neemt in Washing
ton aan, dat Zjoekof de beste kansen heeft
om Stalin eventueel op te volgen, aldus
de correspondent van de „Evening News".
Geldig tot Woensdagavond: Aanvankelijk
nog krachtige aan de kust stormachtige
Zuid-Westelijke wind, later tijdelijk af
nemend. Wisselende bewolking, plaatse
lijk regenbuien, iet koeler.
Wind- en stormwaarschuwingsdienst
alle districten: Hedenmorgen 11 uur,
waarschuwing voor harde wind.
Ralph Waldo
Trine:
De waarlijk wijze
mensch zal nooit iemand
als zijn vijand erkennen.
Binnenkort komen er tabaks-, snoep- en
gecombineerde tabaks-snoepkaarten. Met
ingang van 25 Nov. zullen de volgende
rantsoenen beschikbaar worden gesteld:
tabakskaarten: 2 rantsoenen tabaksart.
per week;
snoepkaarten: 100 gr. chocolade of suiker
werken p. week;
gecombineerde kaarten: 1 rantsoen tabak
en 50 gr. chocolade of suikerwerken
per week.
Tijdelijke afwijkingen in de rantsoenen
blijven echter mogelijk.
Mannen geboren in 1927 of vroeger kun
nen een keuze doen welke soort kaart zij
wenschen. Vrouwen geboren in 1927 of
vroeger kunnen kiezen tusschen een
snoep- op een gecombineerde kaart. Kin
deren geboren na 31 Dec. 1927 krijgen een
snoepkaart. Vrouwen kunnen dus nu
tabaksartikelen, zij het nog niet in de
zelfde hoeveelheid als de mannen, koopen.
Extra jam
Op 4 November zal een bon bekend ge
maakt worden voor een extra uitkeering
van jam van 250 gram per persoon.
Troepen en schepen naar Indië
Maandagmiddag is de torpedobootjager
„Piet Hein" uit Amsterdam naar Indië
vertrokken, bemand met 225 koppen. Dit
schip is in October 1945 van Engeland
overgenomen.
Zondag is ook de torpedobootjager
„Kortenaer" de reis naar Indië aangevan
gen.
De „Nieuw Amsterdam" zal Woensdag
in Southampton, waar het gerepareerd is,
zee kiezen om Nederlandsche troepen naar
Indië over te brengen.
1 November viert een verdienstelijk hoofd
ambtenaar der gemeente Heemstede, Ir. W.
J. A. Duynstee, directeur van het gas-,
water- en electriciteitsbedrijf, zijn 25-jarig
jubile. Ongetwijfeld zullen velen deze ge
legenheid aangrijpen om te laten blijken,
dat zij hem niet alleen om zijn bekwaamhe
den maar ook om zijn persoonlijkheid waar-
deeren.
Een gelukkige omstandigheid is, dat me
vrouw Duynstee, die enkele maanden geleden
door een verdwaald schot, dat op straat
gelost werd, zeer ernstig gewond werd, weer
geheel hersteld is.
Ir. Duynstee studeerde van 1908 tot 1913 te
Delft, waar hij het diploma voor electrotech-
nisch ingenieur behaalde. Eerst werkte hij
2 jaar aan he1- Provinciaal Electrisch Net in
Groningen en daarna van 1915 tot 1920 aan
de gemeentebedrijven te Eindhoven. Dit
stelde hem in staat zich in te werken in de
vraagstukken van gas en water.
Sinds 1920 kennen wij hem te 'rIeemstede.
Het jubile was voor ons aanleiding eenige
vragen te stellen over de Heemsteedsche be
drijven. Daarbij bleek, dat Ir. Duynstee het
als vakman wel jammer vond, dat de Heem
steedsche fabriek nu geen gas meer produ
ceert maar het van Haarlem betrekt. Zake
lijk gezien was het evenwel een verstandige
saaya -Y m
Op de tentoonstelling „Kunst in Vrijheid" welke in het Rijksmuseum
te Amsterdam wordt gehouden, zijn een drietal olieverfschilderijen
van H.M. de Koningin te zien. Hierboven een reproductie van
„Maneschijn in Zwitserland", geschilderd in 1942 naar studies over
dit onderwerp.
overeenkomst. Trouwens zoo vervolgde hij
in de toekomst zullen er weinig gasfa
brieken meer zijn, die zelf gas produceeren.
Ik zit in de commissie voor de coördinatie
der gasbedrijven in Nederland en daar is dat
vraagstuk aan de orde. Er is concurrentie
tusschen gas en electriciteit voor kookdoel-
einden. Beide zijn gelijkwaardige producten
voor den verbruiker, ook al zijn er die per
soonlijke voorkeur hebben voor electriciteit.
Maar wat de productie betreft is er geen
gelijkwaardigheid. Van 100 k.g. kolen produ
ceert een centrale 25 °/o nuttige brandstof als
electriciteit, dat doet een gasfabriek ook,
maar levert dan bovendien nog 50 ver
edelde brandstof in den vorm van gas, ter
wijl er bovendien nog bijproducten gefabri
ceerd worden die vooral voor onze chemische
industrie onontbeerlijk zijn. Het zou onver
antwoord zijn om vette kolen, die onze Lim-
burgsche mijnen opleveren, en die zich uit
stekend leenen voor gasfabricage, voor ge-J
wone stookdoeleinden te gebruiken. Dc
centrales kunnen gestookt worden met
magere kolen en afval.
Er zal dus altijd in ons land gas geprodu
ceerd worden. De Hoogovens te IJmuiden
leveren het gas als bijproduct. Op dit oogen
blik leveren de Hoogovens gas aan Velsen,
Beverwijk, Castricum en Haarlem, maar het
is mogelijk in de toekomst die levering uit
te breiden. Het wordt niet uitgesloten geacht,
dat de Hoogovens in de toekomst heel Noord-
Holland van gas voorzien. Bovendien zou het
mogelijk zijn het overige deel van Neder
land van gas te voorzien met een groote
cokesfabriek die in het centrum van ons land
gesticht wordt. In de praktijk is gebleken
dat afstanden geen bezwaar zijn.
Natuurlijk kwam ook de rantsoeneering
van gas en electriciteit ter sprake. Op onze
vraag: ,,hoe lang denkt u dat wij nog aan
die rantsoeneering vast zitten?" luidde het
antwoord: ,,Ik ben bang, dat het nog wel
twee jaar zal duren voor wij op dit gebied
weer den normalen toestand terug gekregen
hebben dat ieder weer zooveel gas en electri
citeit gebruiken mag als hij wil. Dit sluit
niet uit, dat in de toekomst het rantsoen ver
hoogd zal worden, want wij weten, dat het,
vooral wat het gas betreft, zeer laag is. Toch
hebben wij in Heemstede geen klagen over
de verbruikers, in het algemeen houdt men
zich goed aan de rantsoenen.
Een goede straatverlichting is altijd een
stokpaardje van mij geweest zoo zei Ir.
Duynstee. Heemstede was de eerste gemeente
met een goede natriumverlichting op den
Heerenweg! Het is jammer dat de straatver
lichting nu zoo beperkt moet zijn. Heem
stede mag thans van hetgeen in 1939 voor
straatverlichting verbruikt werd slechts 10
van gas en 20 van electriciteit opmaken.
Haarlem en andere gemeenten boven de 30.000
inwoners mogen voor gas en electriciteit
beide tot 20 ®/o gaan. Die regeling is voor
Heemstede onbillijk want Heemstede is wat
zijn bebouwing betreft gelijk te stellen met
Haarlem. Daarom pogen wij het percentage
voor Heemstede verhoogd te krijgen. Boven
dien wordt getracht toestemming te krijgen
het denkbeeld dat in Haarlems Dagblad aan
bevolen is, om 's nachts de electrische straat
verlichting te laten branden, omdat er dan
toch electrische energie over is, te mogen
uitvoeren.
