Haarlems Dagblad
Haarlem gaat 23 Nov. feestvieren
Nieuwe Herstellingsoorden
Nieuwe
Volkenbond
Soekarno wil Ver. St. om interventie vragen
De onechte soldaat en
de toevallige inbreker.
Handvest V er. V olken
van krachtN
V_b
voor Oud-Illegalen
Het woord is aan....
De Haarlemsche
Noodraad
Economische samenwerking
met Engeland
Doodstraf geëischt.
700 JARIG STADSRECHT
Maar ook in den Zomer van 1946
De Distributie
<IOe Jaargang No. 18162
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
l>ireclx>ur-Hoofdrodactour: Robert Peereboom
Donderdag 25 October 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te' Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 et
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14820.
HET is niet,vaak voorgekomen, dat een
Voorloopi'g Verslag van de Tweede
Kamer over een wetsontwerp de beslissing
over dat ontwerp meteen bekendmaakte.
Dit is gebeurd met het voorstel van de
regeering tot goedkeuring van het Hand
vest der Vereenigde Naties, gemakshalve
door velen aangeduid als „de nieuwe Vol
kenbond". Het Verslag begint namelijk
met de mededeeling: Men bleek algemeen
van oordeel te zijn, dat het Handvest der
.Vereenigde Naties behoort te worden
goedgekeurd.
Als sceptici daaruit willen afleiden, dat
de Kamer er nu verder wel het zwijgen
toe kan doen, begrijpen zij de taak van
het parlement verkeerd. Het Handvest is
immers niet meer dan een statuut, dat
tevens een werkprogram behelst. Op de
uitvoering, op den geest waarin het wordt
nageleefd, komt het vooral aan. Het biedt
ruime gelegenheid tot verdere ontwik
keling in de buitenlandsche politiek. Dus
is het van belang dat de Kamer aan het
volk en aan de regeering duidelijk maakt
in hoeverre zij vertrouwen in het statuut
stelt, dat zij de regeering om opheldering
vraagt waar die noodig is, dat zij haar
wenschen uit ten aanzien van de toe
komst. De goedkeuring van het Hand
vest was een bij voorbaat uitgemaakte
zaak. Want niet alleen erkent het
Verslag, dat de samenwerking der Ver
eenigde Naties ook door Nederland moet
worden gesteund, maar het geeft ronduit
toe dat wij in de situatie, waarin wij nu
verkeeren, er ons ook niet aan kunnen
onttrekken. De ter goedkeuring voorge
dragen regeling heeft bedenkelijke zijden,
maar wij moeten haar aanvaarden.
In haar vergelijking van dit Handvest
met het Pact van den ouden Volkenbond
heeft de Kamer geen nieuwe opmerkingen
gemaakt. Zij toont zich verheugd over de
universaliteit van den nieuwen Volken
bond en over het feit dat dit Handvest
vrijwel geheel los staat van de te maken
vredesverdragen. Zij is somber over het
veto-recht van de vijf groote mogend
heden, dat de mogelijkheid van optreden
van de Vereenigde Naties bij een conflict
zoo sterk beperkt. Die mogendheden heb
ben de feitelijke macht in handen en er is
nog geen volledige rechtsorganisatie ver
kregen. Op de groote vraag, „of het in het
Handvest opgenomen systeem van hand
having van vrede en veiligheid, verge
leken bij dat van den Volkenbond, waar
lijk veel verbetering toont" is de Kamer
geneigd, ontkennend te antwoorden.
Geen wonder.
Met groote belangstelling heb ik in dit
verslag gespeurd naar eenig initiatief in
groote lijn, naar een aandrang in de rich
ting van een positieve buitenlandsche po
litiek. Het verlangen blijkt inderdaad te
bestaan, al komt geen initiatief tot uiting.
Verscheidene leden verzoeken de regee
ring, een uiteenzetting te willen geven
van haar zienswijze omtrent de groote
lijnen van de toekomstige buitenlandsche
politiek van het Koninkrijk. Erkend
wordt, dat van neutraliteitspolitiek geen
sprake meer kan zijn. Vele leden erken
nen, dat het van werkelijkheidsbesef ge
tuigt. rekening te houden met regionale
verdragen. Maar zij willen de oogen niet
sluiten voor de gevaren van een bepaalde
blokvorming. Een blok roept immers zoo
licht een ander blok in het leven. Zoo
kunnen tegenstellingen groeien, die juist
zouden moeten worden vermeden.
Jn. Hier spreekt de oude neutraal weer.
Het is niet zoo makkelijk, afscheid te
nemen van de afzijdigheid. Er zal gekozen
moeten worden. Blijft men buiten iedere
blokvorming, dan is men aan zichzelf
overgelaten en hangt geheel af van de
toepassing van een Handvest, dat niet
veel verbetering toont in vergelijking met
den ouden Volkenbond. Treedt men wel
toe tot een blok, dan is men in een ster
ker positie, maar vertoornt wellicht an
dere blokken. Wat nu t.e doen?
De logica leidt tot de gedachte, dat
men moet bevorderen dat het blok, waar
van men deel gaat uitmaken, zoo groot
en zoo hecht zij als maar mogelijk is. Het
zal moeilijk zijn dit te bereiken, maar
een actieve buitenlandsche politiek is nu
eenmaal veel moeilijker dan een afzij
digheids-politiek. Het is een lastige
wereld waarin wij leven.
Verscheidene leden zouden gaarne het
oordeel van de regeering vernemen over
de denkbeelden van generaal de Gaulle
omtrent de vorming van een West-Euro-
peesch blok. Meent zij, dat een zoodanig
blok als intermediair tusschen de Angel
saksische staten eenerzijds en Oost-Euro
pa anderzijds een taak zou kunnen ver
vullen en is zij niet van oordeel, dat Ne
derland daartoe zou moeten toetreden?
Erg duidelijk is dit niet. Wat is eigen
lijk een:. intermediair blok? Dit soort van
redeneering staat nog wel een heel eind
beneden een stoutmoedig plan tot schep
ping van een federale samenwerking, die
zichzelf durft te zijn. Het doet angstvallig
aan en reikt ook niet tot de hoogte van
de Gaulle's ondernemingsgeest. Er is
geen aanleiding om op grond van dit
Voorloopig Verslag een debat in grooten
stijl te verwachten. De herleving van de
Kamer, in haar eerste, voorloopige en
eenigszins schimmige gedaante, is daar
voor blijkbaar nog te schuchter.
Met belangstelling wachten wij af, of
de gestelde vragen minister van Kleffens
aanleiding zullen geven tot een uiteen-
Volgens United Press heeft Soekarno
zich per radio tot de wereld gericht. Hij
zeide, dat de Indonesiërs van nature een
vreedzaam volk zijn. De Indonesische re
publiek zal een beroep doen op de Ver.
Staten om in het. huidige conflict te in-
tervenieeren.
Bevin otter onderhandelingen
De Britsche minister van buitenland
sche zaken Ernest Bevin heeft in het En-
gelsche Lagerhuis verklaard dat de Ne
derlandsche luit.-g uv. gen. op Java een
dringende studie maakt wat de beste ma
nier is om de besprekingen te leiden met
de Indonesische leiders aldaar met be
trekking tot de uitwerking van de her
vormingen die Koningin Wilhelmina in
haar radiorede heeft beloofd. Bevin ver
klaarde voorts, dat er nog meer Britsche
troepen naar Java zullen worden gezon
den.
Volgens het in Batavia verschijnende
Nederlandsche blad „Het Dagblad" is in
Koepang, de hoofdstad van Hollandsch
Timor, de bomschade door Japansche
krijgsgevangenen opgeruimd. Het Hol
landsch burgerlijk bestuur is naar het
eiland teruggekeerd en naar verluidt en
thousiast door de bevolking ontvangen.
Hollandsche bestuursambtenaren zijn
eveneens naar Makassar de hoofdstad van
Celebes teruggekeerd. Zij troffen er bijna
de geheele vooroorlogsche staf burger
lijke autoriteiten in goede gezondheid aan.
De openbare diensten komen weer lang
zaam op gang en de politieke situatie is
hier volgens het dagblad gunstig, evenals
de voedselsituatie. (Un. Press).
Radio Bandoeng, de krachtigste zend-
installatie van Ned. Indië, is door de Ge
allieerde troepen van de Indonesiërs
overgenomen.
Soekarno deeelde aan een A.N.P.-Aneta-
correspondent mede, dat hij en Hatta en
15 andere prominente republikeinen in
formeel met den vertegenwoordiger van
het Britsche ministerie van buitenland
sche zaken M. R. Denning hebben gespro
ken. Hij zeide voorts te willen voorkomen,
dat de huidige moeilijkheden tot een ras-
senstrijd worden, en dat hij trachtte het
probleem op vreedzame wijze op te lossen.
Regeeringscommentaar
Naar aanleiding van het bericht uit
Batavia van Robert Kiek getiteld „Natio
nalisten geneigd tot concessies?" verkreeg
het A.N.P. van regeeringszijde de volgen
de commentaar: Wij hebben geen enkele
reden om aan te nemen dat onze bond-
genooten iets te kort zouden doen aan
onze door hen erkende souvereiniteit. De
nationalisten zullen tenslotte alleen met
ons kunnen spreken op den voet zooals
de minister van overzeesche gebiedsdee-
len, prof. J. H. A. Logemann in de Kamer
heeft uiteengezet. Wij blijven daartoe ten
volle bereid, maar zien ook met zorg de
toenemende anarchie op Java aan.
Byrnes heeft verklaard, dat van de
leen- en pachtwetwapenen dAmeri-
kaansche emblemen moeten worden ver
wijderd.
Een „would be"soldaat van het Amerikaan-
sche leger met een schitterende uniform en
andere verblindende requisieten had de
vreemde neiging, zaken die hem niet toebe
hoorden, den rechtmatigen eigenaar "af te
nemen en aldus een tiental kleine diefstallen
en verduisteringen te boeken. Twee verte
genwoordigers van duister Amsterdam waren
in Bloemendaal op het oorlogspad, maar ver
klaarden aan de politie, dat ze elkaar toe
vallig in een der donkere lanen van deze
gemeente hadden getroffen. Dat het leven
overvloeit van toevalligheden, bewees wel de
aanwezigheid van een tasch-met-inbrekers-
uitzet. Eén dezer luguberen was in het bezit
van een trui, een dame in Bloemendaal miste
dit kleedingstuk. Maar zie, de booswicht
had zijn nieuwe aanwinst pas gekocht op
het Waterlooplein. De politie achtte het
raadzamer, den Amsterdamschen zwerver
onderdak aan te bieden.
Woensdagavond omstreeks kwart
voor elf is de organisatie der Vereenig
de Volken officieel haar bestaan be-
gonhen. De minister van buitenlandsche
zaken der V.S. Byrnes teekende toen
't protocol van ontvangst der ratificaties
van 29 landen. Byrnes maakte de ont
vangst van het meerendeel der Ratifi
caties, waaronder die der groote vijf,
bekend.
Wat wordt er in ons land gedaan voor
het herstel van de vele oud-illegale wer
kers, die in de Duitsche concentratie
kampen of elders geestelijk of lichamelijk
in hun gezondheid zijn geschokt? Om op
deze vraag een duidelijk antwoord te kun
nen geven, zijn gistermiddag vertegen
woordigers van de Nederlandsche pers in
twee fonkelnieuwe herstellingsoorden
rondgeleid.
Het aantal personen dat in de bedoelde
categorie behoefte heeft aan verpleging,
is aanzienlijk grooter dan men aanvanke
lijk meende: in vele gevallen doen zich
eerst thans ziekteverschijnselen voor, die
het gevolg zijn van de behandeling in het
concentratiekamp. De Stichting „Herstel
lingsoorden voor Oud-illegale werkers"
streeft er krachtig naar om allen, die het
noodig hebben, hun kans op herstel te
geven. Nadat op 18 Aug. 1.1. het tehuis
Kareol, voor rust en algemeen herstel, en
daarvoor reeds Bethesda Sarepta, voor
t.b.c. en algemeene ziekten, waren ge
opend, zijn er deze week weer twee her
stellingsoorden in gebruik genomen: Duin-
hage in Bentveld, voor de verzorging van
25 t.b.c.-patienten. en Waterland in Vel-
sen, waar 40 oud-illegalen herstel van
psychische rust kurfnen vinden. De in
richting van deze beide tehuizen is een
voudig, maar smaakvol en doeltreffend.
Waterland werd tijdelijk ter beschikking
gesteld door het Provinciaal Bureau Ver
zorging Oorlogsslachtoffers, door de goede
medewerking van den heer Van der
Pluim. Tijdelijk, want men hoopt straks
dit herstellingsoord te verplaatsen. H. M.
de Koningin heeft n.l., doordrongen van
het urgente van deze nationale zaak, an
derhalve vleugel van het paleis Het Loo
via de Stichting 1940'45 aan de Stichting
herstellingsoorden ter beschikking gesteld.
Dat de herstellingsoorden tot dusverre
alle in de omgeving van Haarlem liggen,
is te danken aan overwegingen van utili
teit. Het werk van de Stichting is lande
lijk, en het landelijk bestuur bestaat uit
de heeren A. P. M. van Riel. voorzitter,
H. G. van der Wiele, secr.-penningm., dr.
H. Wamsteker en H. Slurink. leden De
medische dienst berust bij de doktoren
Blaauw. Bouman, Kroon en Vedder.
Het bestuur heeft de toezegging gekre
gen, dat er, boven het normale contingent,
zetting van het regeerings-standpunt in
groote lijnen. Erg krachtig is de aan
moediging daartoe niet. Maar misschien
acht hij het oogenblik gunstig.
Er moet nog heel wat groeien.
R. P.
50 Nederlandsche oud-illegalen die aan
t.b.c. lijden naar Zwitserland kunnen voor
herstel. Voor dit doel wil het trachten een
transportvliegtuig te krijgen. Ook naar
Denemarken zullen er 50 t.b.c.-patienten
worden uitgestuurd.
Er wordt dus hard gewerkt voor een
zaak, die ons geheele volk ter harte moet
gaan. Er wordt doorgewerkt ondanks de
groote financieele moeilijkheden (de kos
ten moeten uit vrijwillige bijdragen wor
den gedekt) en met succes. Maar er is
nog meer te doen. Er is nog een groot
tekort aan mogelijkheden voor het herstel
van de normale rust- en genezingbehoe-
venden.
Plato:
De ware tyran, hoe men
er ook over mag denken, is
de ware slaaf. Hij moet over
anderen heersclien en kan
zichzelf niet eens meester
worden.
Het ligt, naar wij vernemen, in het voor
nemen van den burgemeester den Haar-
lemschen noodraad voor het eerst bijeen
te roepen op Woensdag 7 November, des
middags te 2 uur.
In die eerste vergadering zal overgegaan
worden tot het kiezen van wethouders.
Drie van de 4 wethouders, die thans in
functie zijn, zitten in den nieuwen raad,
de heeren F. G. Noordhoff (S.D.A.P.), D.
J. A. Geluk (Vrijz. Dem.) en A. J. M. An-
genent (R.K.). Het moet in de bedoeling
der fracties liggen dezelfde heeren ook
nu candidaat te stellen. De vierde wet
houder, de heer A. van Driel (A.R.) kan
geen zitting hebben in den raad omdat hij
gemeente-ambtenaar is. De A.R. en C.H.
fractie moeten nog over het aanwijzen
van een candidaat voor wethouder over
leg plegen. Wij hoorden van de zijde der
C. H. als candidaat noemen mr. Salie v.
d. Wall en van den kant der A.R. den
heer W. C. Bakker.
De Londensehe correspondent van de Nat.
Rott. Courant seinde aan zijn blad, dat er in
de naaste toekomst Anglo-Nederlandsche
besprekingen worden aangeknoopt ter ver
mijding van dubbele belasting. Het zou da
Engelsche regeering waarschijnlijk niet on
welkom zijn, indien er na het Anglo-Ned.
monetair accoord een meer algemeene over
eenkomst voor economische samenwerking
tusschen de beide landen tot stand kwam.
Dit ligt geheel in de lijn van de huidige
Engelsche politiek, naar het zich laat aan
zien die er op gericht is eenerzijds alles na
te laten wat de Russen aanleiding zou kun
nen geven tot verwijten van blokvorming in
W.-Europa en anderzijds de Engelsche posi
tie door nauwere samenwerking met gelijk
gezinde buurstaten te verstevigen. Het zal
daarom belangwekkend zijn te zien, in hoe
verre Engeland bereid zal zijn de recente
eisch van de Amerikaansche regeering tot
opzegging van de onlangs gesloten monetaire
accoorden, te weerstaan. Het accoord be
paalt, dat de overeenkomst te allen tijde met
drie maanden kan worden verbroken.
Tot dusverre heeft de economische samen
werking tusschen Engeland en Nederland
zich' nog slechts beperkt tot een verzoek van
het Engelsche departement van Handel om
een opgave van de goederen, die wij naar
Engeland zouden kunnen en willen export
teeren. Dit om te voorkomen dat elke uit-
voertransactie weer afzonderlijk zou moeten
worden behandeld.
Voor het Bijzondere Gerechtshof te
's-Gravenhage is de doodstraf geëischt
tegen H. Alders, betonwerker te Lier, om
dat hij als wachtsman hulp aan den vijand
had verleend en bovendien getracht had
een vrouw neer te schieten.
10 jaar gevangenisstraf werd geëischt
tegen S. C. v. Rosmalenvan Gelderen
uit Dordrecht, die haar eigen man bij da
Duitschers had verraden.
Op 23 Nov. 1245 ontving Haarlem van
den graaf Willem II het recht zelf schout
en schepenen te benoemen en nu zal
Haarlem volgende maand dit verleenen
van stadsrechten feestelijk herdenken. In
de commissie, welke tot taak heeft de
plannen te maken tot herdenking van dit
7 eeuwen oude feit zijn benoemd de hee
ren: wethouder D. J. A. Geluk, voorzit
ter, P. A. Dijkema, mr. P. Fuhri Sneth-
Iage, mr. Julius Hoog, dr. C. Spoelder en
C. S. Th. van Gink, secr. Zij heeft het vol
gende programma opgesteld:
22 Nov.: Gala-avond.
23 Nov.: Officieele opening van een
Historische Tentoonstelling in het Frans
Halsmuseum.
Voor de organisatie dezer tentoonstel
ling is door het Gemeentebestuur een spe
ciale commissie benoemd, bestaande uit
mej. dr. G. K. Kurtz en de heeren P. A.
Dijkema, B. F. Enschede en G. D. Gra-
tama.
Verder zullen er evenementen zijn, wel
ke een muzikale omlijsting vragen. Voor
de regeling van dit muzikale gedeelte zijn
door de gemeente uitgenoodigd de heeren
mr. A. Beets, mr. Julius Hoog, J. B. Voet
en George Robert.
Overwogen wordt verder: een toepas
selijke tooneelnitvoering en enkele voor
drachtsavonden; een „Haarlemsche
Avond" van de H.O.V.; een Herdenkings
bijeenkomst voor de rijpere schooljeugd
in de Groote Kerk op den morgen van den
23sten Nov.; een Herdenkingsconcert in
de Groote Kerk met medewerking van
het C.O.V.-koor en solisten op den middag
van dien dag; een Carillonbespeling.
Voorts overweegt men des morgens
herauten van het bordes van het Stadhuis
een proclamatie te laten aflezen. Later
op den morgen zou dan een officieele re
ceptie van het Gemeentebestuur ten Stad-
huize gehouden worden.
Daar de tijd van het jaar zich niet bij
zonder voor het houden van feestelijkhe
den leent, zullen deze naar den zomer vaa
1946 verschoven worden: een tentoonstel
ling van Meesters uit de Haarlemsche
School; een bloemententoonstelling; een
Historische Optocht en Openbare Feeste
lijkheden.
Nadere bijzonderheden omtrent de fees
telijke herdenking van het 700-jarig stads
recht zullen binnenkort worden bekend
gemaakt.
Bon 01 leder is aangewezen voor 25 gr.
répara tieleer.
Ledige tuben.
In tegenstelling met een vroeger bericht
is het thans weer verplicht bij aankoop
van artikelen in tuben, ledige tuben in te
leveren. J