Haarlems Dagblad
Geheime overeenkomst
over Atoombom
Generaal in Soerabaja vermoord
Burgeroorlog en hongersnood
bedreigen China
De Schim
De Koningin in Engeland
Het Spoorwegtarief
door Extremisten
Het woord is aan....
Het conflict
De textiel-punten
60e Jaargang No. 18167
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Roltert Peereboom
Woensdag 31 October 1943
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
NOG altijd waart de schim van Adolf
Hitler door het wereldnieuws. Is hij
dood? Er zijn al heel wat veronderstel
lingen en beschouwingen over ten beste
gegeven. Maar het eenige dat vaststaat
is, dat men het niet weet. Toen generaal
Eisenhower onlangs Nederland bezocht
heeft hij dat erkend in bewoordingen, die
den indruk gaven dat hij het lang niet
onwaarschijnlijk acht, dat de onttroonde
Führer van het Derde Rijk nog in leven
is. Natuurlijk volgden daar geruchten op.
Hitier zou zich ergens in Zweden ver
borgen hebben. Zweden is een aanlokke
lijk land voor zoo'n gerucht; het is groot
en dun bevolkt twaalf maal zoo groot
als Nederland met een paar millioen min
der inwoners en het bezit enorme bos-
schen en een eenzaam Noorden, dat al
leen door Lappen bevolkt is.
Maar het gerucht had geen verder ge
volg. De Zweden hadden blijkbaar Hitier
niet gevonden. Als zij tenminste moeite
gedaan hadden om hem te vinden.
Het is niet onmogelijk dat Hitier nog
leeft. Hij had een onbeduidend uiterlijk
en zonder het kwasterige snorretje en de
haarlok of wat daarvan resteerde, zou
het niets kenmerkends behouden heb
ben. Men zou zich kunnen voorstellen
dat hij, die de nederlaag lang moet heb
ben zien aankomen en die tot het einde
toe kon rekenen op aanhangers, die een
bijgeloovig vertrouwen in hem stelden en
alles voor hem over hadden, zijn vlucht
tijdig heeft voorbereid. Misschien is hij
in de laatste periode van den strijd om
Berlijn heelemaal niet in de Duitsche
hoofdstad geweest. Misschien heeft hij er
zich laten vertegenwoordigen door een
dubbelganger. Het is waar dat de dub
belganger-theorie een nadeel heeft. Zij is
zoo afgezaagd. Zij trekt niet meer. Er zijn
teveel tooneelstukken en romannetjes van
het goedkoopere soort aan gewijd. Maar
dat zij niet meer trekt maakt haar in de
practijk des te bruikbaarder voor iemand,
die er zijn hachje mee wil redden. De
menschen gelooven er niet meer in? Des
te beter, zal hij zeggen.
In sommige gevallen is het moeilijk,
aanvaardbare dubbelgangers te vinden of
door tooneelkappers tot stand te laten
brengen. In Hitiers geval was het een
voudig. Dat is gebleken, want al voor den
oorlog zijn ettelijke Hitler-imitaties ten
beste gegeven, niet alleen in cabarets
maar ook in velerlei vriendenkring, waar
de een of ander zich uitdoste met een
snorretje en eeti trieste haarlok en met
nabootsing van het slappe groet-gebaar
en den onzekeren loop zijn gaven voor
mimicry ten beste gaf, tot vermaak van
zijn omgeving.
Het is zeker dat Hitier niet veel ver
momming noodig had om. snor- en lok
loos, onopgemerkt te verdwijnen.
Als hij niet gevonden wordt zal hij nog
vele jaren lang in het nieuws blijven op
duiken, evenals vroeger de zeeslang, die
later nauwkeuriger werd gepersonifieerd
in „het monster van Loch Ness". Het zoe
ken is nog lang niet opgegeven. Een
week geleden meldden de Engelsche bla
den, dat de Britsche Geheime Dienst in
Duitschland een rapport over zijn onder
zoekingen in „het Hitler-mysterie" naar
Londen had gestuurd en dat het binnen
kort gepubliceerd zou worden. De Engel-
schen zijn dol op mysteries en de open
baarmaking van dat rapport zal dus
nieuwe opschudding, nieuwe veronder
stellingen en zeker een reeks nieuwe ge
ruchten verwekken. Straks wordt nog
beweerd dat hij als zendeling onder de
Papoeas is ondergedoken of ergens „vlak
bij het vuur" want dat is ook een
erkend-slimme methode in Engeland
of Amerika zit, bijvoorbeeld als schoen
poetser in Westminster of als tramcon
ducteur in Washington.
Als hij ooit levend gevonden wordt, zal
het een geweldige sensatie geven.
Als hij nooit gevonden wordt, zal het
geen verschil in den gang der wereldsche
zaken maken. Zijn rol is toch uitgespeeld.
Hij heeft het al te radicaal afgelegd en
zijn nationaal-socialisme kan evenmin
opstaan. Het Derde Rijk is morsdood, zon
der de geringste kans op herleving, den
weinigen „Weerwolven" ten spijt. Dat
alles drukte generaal Eisenhower ook
uit toen hij zei, dat hij het niet erg be
langrijk vond.
Ware Hitier strijdend gevallen, op de
barricade, hij zou voor sommigen onder
zijn aanhangers nog een martelaar ge
bleven zijn. Maar spoorlooze verdwijning
is heelemaal niet glorieus. Dus is het nog
zoo kwaad niet dat het zoo geloopen is.
R. P.
Koningin Wilhelmina arriveerde Dins
dagmorgen per vliegmachine te Londen.
Na de begroeting door den Nederlandschen
gezant en Engelsche autoriteiten inspec
teerde H. M. een eerewacht van de Air-
crew Cadets. Hierna vertrok de Koningin
naar een landgoed in Mortimer, ongeveer
80 K.M. van Londen, waar zij volgens
haar secretaris, drs. M. Kohnstam, een
week denkt te blijven.
Met ingang van 1 December -worden de
tarieven der Ned. Spoorwegen met 25
verhoogd. Er wordt overwogen met 1 Jan.
a.s. weer retourbiljetten in te voeren.
Uit het Geallieerde hoofdkwartier in
Batavia wordt gemeld, dat brigade-gene
raal A. W. Mallaby, bevelhebber van de
negen en veertigste Indische brigade, te
Soerabaja is vermoord, zoo deelden twee
Geallieerde officieren mede, die in gezel
schap van Mallaby waren, doch konden
ontsnappen.
Generaal Christison, die de mededeeling
deed, zeide dat hij aan den Indonesischen
leider dr. Soekarno bevel had gegeven om
half elf Bataviasche tijd bij hem te ko
men. Op een vraag, of hij Soekarno ver
antwoordelijk zou stellen voor den moord
op brigade-generaal Mallaby, antwoordde
generaal Cbristison: „Wis en zeker".
Generaal Christison zeide in zijn ver
klaring, dat brigade-generaal Mallaby op
een smerige manier ter dood was ge
bracht. Hij werd vermoord, nadat hij een
conferentie had gehad met extremistische
Indonesische leiders.
Dr. Soekarno en generaal Hawthorn, de
Geallieerde bevelhebber op Java, vertrok
ken Dinsdagmiddag uit Soerabaja, nadat
de overeenkomst over het staken van het
vuren met de plaatselijke Indonesische
leiders was bereikt. Deze regeling houdt
in dat het havengebied van Soerabaja be
waakt zal worden door gezamenlijke
strijdkrachten. Darmo, waar de voorma
lige geïnterneerden zich bevinden, zal door
de Britten bewaakt worden en de rest
der stad door de nationalisten. Een ieder
zal zich vrij door de stad mogen bewegen
op voorwaarde van de instelling van een
verbindingsbureau van Britten en Indo
nesiërs. Geen Nederlandsche troepen mo
gen aangevoerd worden. De veiligheid
der voormalige geïnterneerden wordt ge
waarborgd door beide partijen en beide
partijen zullen de gevangenen vrijgeven.
Er zal geen algemeene ontwapening ge
schieden alleen de leden der voormalige
beroepsinstanties als de nationalistische
politie mogen gewapend zijn.
Deze wapenstilstand leek eenig effect
te hebben gehad, zoodat officieel de toe
stand Dinsdagavond „rustig" werd ge
noemd. In eenige deelen van de stad
waren nog enkele scherpschutters aan het
werk.
Japanners en Duitschers
Generaal Sir Philip Christison gaf op
een in allerijl bijeengeroepen persconfe
rentie heden een overzicht van de gebeur
tenissen in Soerabaja. Een maand
geleden had de Nederlandsche marineof
ficier, kapitein Huijer, de Japansche over
gave geaccepteerd, zulks tegen de geschre
ven orders in, die hem door schout-bij
nacht Patterson waren verstrekt. Patter
son was de eerste Geallieerde vertegen
woordiger, die op Java aankwam, aldus
gen. Christison. Er waren in Soerabaja
te dien tijde groote voorraden wapenen
en uitrusting, tanks en pantserwagens, die
de Japanners gewillig aan Huijer over
droegen en een groot aantal van deze wa
penen viel in handen van Indonesiërs.
Vele Indonesiërs in Soerabaja hadden Ja
pansche uniformen en er waren aanwij
zingen, dat eenigen, zoo niet allen, wer
den geleid zoowel door Japansche officie
ren als door Duitschers. In de laatste
maand, zoo voegde gen .Christison hier
aan toe, waren 5 Duitsche duikbootkapi
teins uit een kamp te Batavia ontsnapt en,
naar gemeld werd, naar Soerabaja ge
gaan.
Geen provocatie
„Op 28 October nadat de Geallieerde
bezetting op vreedzame wijze voortgang
had gevonden gedurende drie dagen," vie
len de Indonesiërs de Britsch-Indische
strijdkrachten aan, zonder dat er eenige
provocatie was geschied. De oorzaak, die
had geleid tot dezen niet uitgelokten aan
val, was een mededeeling, die uit vlieg
tuigen was uitgeworpen en waarin ver
klaard werd, dat in de voornaamste ge
bieden alle onbevoegde personen hun wa
pens moesten inleveren. Zulke mededee-
lingen waren ook elders,' bijv. in Batavia,
Bandoeng en Semarang, uitgeworpen zon
der dat dit tot ongeregeldheden aanleiding
gaf.
Nieuwe ongeregeldheden zijn uitgebro
ken in Semarang aan de noordkust van
Java, aldus meldt A.N.P./Aneta. Troepen
en munitie worden per vliegtuig naar deze
plaats gebracht. Eveneens wordt gemeld,
dat een dringend beroep is gedaan op het
Z. O. Azië-commando in Singapore om alle
beschikbare transportvliegtuigen naar
Java te zenden. Ook in Magelang moet
het tot botsingen zijn gekomen.
Christisons waarschuwing
Generaal Christison heeft hedenmorgen
na een bespreking met Soekarno de vol
gende waarschuwing aan de Indonesiërs
uitgegeven: „Zoolang de Indonesiërs die
zich schuldig hebben gemaakt aan daden
zooals het zonder aanleiding aanvallen in
Soerabaja, zich niet aan mijn strijdkrach
ten overgeven, zal ik al mijn zee-, land
en luchtstrijdkrachten alsmede alle mo
derne oorlogswapens tegen hen inzetten,
totdat zij vernietigd zijn. Indien onschul
dige Indonesiërs hierbij gedood of gewond
worden, rust de algeheele verantwoorde
lijkheid daarvoor bij die Indonesiërs, die
de door mij genoemde misdaden hebben
begaan. Ik waarschuw alle Indonesiërs
zich niet in te laten met extremistische
elementen en vreedzaam en nauw samen
te werken met mijn strijdkrachten. Ge
weld zal met geweld beantwoord worden.
Ik ben vastbesloten orde en rust te hand
haven en vertrouw dat alle goedwillende
Indonesiërs mij daarin zullen steunen."
De tanks die reeds dagen geleden te
Soerabaja hadden moeten zijn, zijn giste
ren bij vergissing te Batavia gearriveerd
en onmiddellijk naar Soerabaja doorge
zonden. Alle Britsche oorlogsschepen zijn,
volgens een onbevestigd bericht naar
Soerabaja gedirigeerd, terwijl vliegtuigen
gezonden zijn om de Europeesche vrouwen
en kinderen te evacueeren.
Hatta verklaarde, dat het zelfs voor
Soekarno moeilijk en gevaarlijk was de
bevolking tot rust te brengen.
Soekarno heeft volgens Un. Press aan
Soebardjo opgedragen de gedelegeerden
voor de besprekingen met dr. Van Mook
te benoemen.
Deelneming der
Ned. Regeering
De Nederlandsche regeering neemt met
groot leedwezen kennis van den moord op
den brigade-generaal A. W. Mallaby, tij
dens een bespreking met nationalisten in
Soerabaja. Zij heeft haar deelneming aan
de nagelaten betrekkingen en aan de re
geering van het Vereenigd Koninkrijk
betuigd. Zij spreekt haar afschuw uit over
deze laaghartige daad. Zij is overtuigd
dat de Indonesische bevolking in over-
groote meerderheid naast haar staat in
haar afkeuring over het gebruik van zulke
middelen.
De M r
Het is niet goed, ongeluk
kig te zijn maar het is goed,
het te zijn geweest.
in de Geref. Kerken
Ook in Heemstede is thans een vrijge
maakte Geref. Kerk ontstaan. Nadat de
kerkeraad een bezwaarschrift van een
aantal belijdende leden had afgewezen,
hebben deze leden nu tegen a.s. Zondag
eigen godsdienstoefeningen belegd. Deze
zullen worden gehouden 's morgens om
10.30 uur in het gebouw van de Schietver-
eeniging Gen. van Merlen, Schouwtjes
laan 63, Haarlem-Zuid en 's middags om
16.15 uur in het gebouw van den Ned.
Prot. Bond aan de Postlaan te Heemstede.
In beide diensten hoopt voor te gaan Ds.
F. Mul van Haarlemmermeer-Oost.
Bij de classis Haarlem der Geref. Kerk
is een mededeeling ingekomen van Ds. F.
Mul en 7 ouderlingen der kerk Haarlem
mermeer-Oostzijde, waarin deze zich ver
klaarden te hebben vrijgemaakt. De ker
keraad nam dit besluit met 7 tegen 7
stemmen. Het kerkgebouw zal nu door
beide groepen gebruikt worden. Een der
synodale leden van den kerkeraad was
wegens ziekte verhinderd aan de stem
ming deel te nemen
i
Wat kan ik er mee doen
Met ingang van 29 October zijn van da
textiel-lederkaart VA 510 de eerste 15 pun
ten geldig verklaard. Daar het publiek met
deze punten geruimen tijd moet doen, wordt
de uiterste zuinigheid aangeraden. De kaar
ten mogen per gezin gecombineerd gebruikt
worden. Hieronder volgt een lijstje van de
voornaamste artikelen, met tusschen haakjes
het aantal punten, dat men ervoor geven,
moet. Het eerste cijfer betreft mannen en
vrouwen boven de 15 jaar, het tweede jon
gens en meisjes van 315 jaar, het derde
kleuters en babies van 0—3 jaar.
Badpak (12-7-4). Alle soorten band (V> tot
1 per meter, naar gelang de soort). Alle
soorten boorden, ook papieren boorden met
linnen overtrek (1-1). Bretelles (2-2). Alle
soorten corsetten (10-10). Alle soorten das
sen (1-1). Elastiekband (op kaartjes) per lt£
meter (%-%). Elastiek weefsel van 20 cm,
breedte per 20 cm. (1-1). Idem tot 35 cm.
lang (V/2-1V2). Hals- en hoofddoeken (vier
kant) (4-4). Idem (driekant) (2-2). Hand
schoenen per paar (stof. gebreid of gevoerd
tricot) (3-2-1).
Voor garens geldt de volgende puntenwaar-
deering: Festonneer-, naai- en rijggaren, per
100 yards 1 punt. Haak- en handbreigarens
per 100 gram 4 punten. Tapijtwol per 50
gram 2 punten. Maas- en stopgaren en stop
zijde per 40 meter 1 punt. De winkeliers
mogen niet meer dan 0,5 M2 reparatiestof
voor werkkleeding aan één persoon afgeven.
Per 0,5 M2 mogen 3 punten in rekening wor
den gebracht.
Eenige uren na de aankondiging dat mi
nister-president Attlee de Vereenigde Sta
ten zal bezoeken werd er in het Engelsche
Lagerhuis gesproken over het feit, dat
Churchill en Roosevelt te Quebec in Sep
tember 1943 een geheime overeenkomst
hebben gesloten met betrekking tot de
atoombom.
Het Labourlid kapitein Blackburn vroeg
den minister-president deze overeenkomst
zoo spoedig mogelijk te publiceeren, zoo
dat het huis in overweging zou kunnen
nemen de overeenkomst te ratificeeren.
„De centrale regeering moet afzien van
alle pogingen om het geschil gewapender
hand op te lossen. Wanneer zij haar mili
taire penetratie naar h?t Noorden blijft
doorzetten, zullen de communisten zich
vastbesloten verdedigen, daar hun bestaan
zelf op het spel staat", aldus heeft een
woordvoerder van de Chineesche commu
nisten te Tsjoengking verklaard Hij zei
de verder, dat de communisten zich niet
verzetten tegen het gebruik van de spoor
wegen voor de repatrieering van de
vluchtelingen. Hij beschuldigde de regee
ring er echter van, dat zij de spoorwegen
slechts zou gebruiken voor het vervoer
van troepen. Verder zeide hij, dat het
antwoord op de vraag, of de burgeroorlog
zich over het geheele land zou uitbreiden,
voor een groot gedeelte zou afhangen van
de houding der Vereenigde Staten, wier
legers nog steeds de Kwomintang ter zijde
zouden staan. Hij voegde er nog aan toe,
dat de communisten met de Amerikanen
wenschen samen te werken, doch dat de
communisten niet de garantie konden
geven, dat geen schoten zouden worden
gelost, indien de Amerikaansche marine
troepen de troepen van de centrale regee
ring naar het centrum van de door de
communisten gecontroleerde gebieden in
Noord-China, zouden geleiden. In het
communistische hoofdkwartier werd ont
kend, dat de communistische partijstrijd
krachten materieele hulp van de Sovjet-
Unie ontvingen. Het vallen van de eerste
sneeuw in Noord-China heeft een stren
gen winter aangekondigd in de provincies
van het Noord-Westen, waar zich geen
kolen bevinden en zoowel de Kwomintang
als de communisten hechten de grootste
beteekenis aan een spoedig herstel van
de verbindingen en een hervatting van
het verkeer der spoorwegen, hetgeen leven
en dood kan beteekenen voor millioenen,
die anders door hongersnood worden be
dreigd.
Hjj drong er op aan dat alle inspanningen
zouden worden geconcentreerd op het ge
bruik van atoomenergie in vredestijd. Hij
zeide, dat meer dan 90 pet. van de in
Amerika verrichte onderzoekingen er op
gericht waren grootere en betere bommen
te vervaardigen voor onbepaalde doel
einden.
Blackburn zeide verder nog, dat om
belangen, die nu tegen de wenschen.
der geleerden en de meening der vooruit-
strevenden in de Ver Staten en Engeland
hun werk voortzetten, de walm der reac
tie hangt.. Hij drong aan op internationale
controle der atoomenergie.
Herbert Morrison antwoordde voor de
regeering, en zeide dat Attlee bij zijn
aanstaande besprekingen deze en andere
overwegingen de noodige aandacht zou
schenken.
Heemsteedsche recherche
in actie
De groote activiteit van een tweetal
leden van de Heemsteedsche recherche
heeft verscheidene beruchte inbrekers in
veilige haven doen belanden en een hoe
veelheid ontvreemde goederen te rechter
plaatse teruggebracht.
Juist toen de rechercheurs een opge
spoord radiotoestel aan de eigenares had
den teruggegeven, legden zij de welwil
lende hand op een ouden bekende, die op
een gestolen fiets een gestolen schrijfma
chine. wat kleeren en snuisterijen ver
voerde. Zijn bekentenis op het politiebu
reau leidde tot de opsporing van twee
bakfietsen en zeven rijwielen. Een mede
plichtige van dezen man wilde bij zijn
arrestatie te Amsterdam een wegenbelas-
tingkaart wegmoffelen: hieruit wist de
recherche te distilleeren dat een Bloemen-
daalsche D.K.W.-auto in Utrecht zonder
medeweten van den eigenaar verkocht
was. Hieruit vloeide de arrestatie van een
tweeden beruchten autodief en het ach
terhalen van den inmiddels in derde hand
overgeganen auto voort,