Informeele besprekingen begonnen
Bevredigend antwoord van Stalin
Gevechten tusschenNationalisten inSoeraba ja
Leeren
Wereldtrusteeship
over Palestina?
Weerbericht
Het woord is aan....
De Legerleiding
Attlee's reis
naar Amerika
Geheime overeenkomst over atoomenergie
tegengesproken door Truman
60e Jaargang No. 18168 I I I Donderdag 1 Nov. 1045
Bureaux: Groote Houtstr. 93 1™™1 I ]B" V* I I M f^HT I Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem JL^^tV^fcA JL JL JL X tij ifWr ft Vnffl Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. 3 Abonnementen: p. week 31 ct
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.; Rc.dactie 10600. Expeditie 14825
United Press meldt uit Batavia, dat gisteravond om 8 uur in de woning van gene
raal Christison informeele besprekingen zijn begonnen tusschen dr. v. Mook,
dr. v. d. Plas ra dr. Idenburg eenerzijds en de volgende Indonesische vertegen
woordigers anderzijds: Soekanio, Mohammed Hatta, Soebardjo, Sjarifoedin en de
religieuze leider Hadji Agus Sal in (vertegenwoordiger van het principe van
samenwerking en gematigd)Bij de besprekingen waren geen Britten aanwezig.
Naar wij vernemen werd in een normale sfeer gesproken. De republikeinen wei
gerden inlichtingen over het behandelde te verstrekken, Ook lijkt nog geen datum
voor een tweede bijeenkomst te zijn vastgesteld, maar men vertrouwt, dat bij de
besprekingen de basis is gelegd voor toekomstige onderhandelingen.
„In totaal zullen 15 millioen Amerikaan-
sche soldaten van het slagveld huiswaarts
keeren. Er wordt verondersteld, dat meer
dan 2 millioen van hen naar de school
banken zullen teruggaan. Een onderzoek
heeft aangetoond, dat zeker 15 van alle
repatrieerende oud-strijders nog het een
of andere onderwijs willen genieten. Het
percentage van deze leergierigen wordt
hooger naarmate men met oudere lichtin
gen te doen heeft. Velen die de scholen
verlieten om in het leger dienst te nemen
hebben derhalve geen einddiploma. Dit is
het geval met ongeveer 5 millioen man,
terwijl 3V2 millioen nimmer een inrich
ting voor middelbaar onderwijs bezochten.
De scholen zullen de oud-strijders wel
kunnen opnemen, maar de huisvesting
vormt een groot probleem, vooral die van
de gehuwden. Slechts acht van de honderd
scholen hebben voldoende woonruimte.
Steden als Washington, Detroit, Los An
geles er. Wheeling hebben al speciale
scholen voor leerlingen boven den nor
malen leeftijd opgeticht."
De Amerikaansche leergierigheid, die
uit dit bericht spreekt, zal sommigen
misschien verrassen. Want een aantal
menschen verkeert in de meening, dat in
de Engelsch-sprekende landen met het on
derwijs maar zoo'n beetje de hand wordt
gelicht, dat men er niet veel bij opsteekt
en zich bij voorkeur op sport toelegt en
dat die Engelschen en Amerikanen slechts
door een of ander wonderlijk geluk erin
slagen, toch veel in de wereld te prestee-
ren. Natuurlijk is deze meening onjuist.
Oppervlakkige meeningen over andere
volken zijn gewoonlijk onjuist. Het zou,
als de een of andere navorscher den tijd
en do lust had om het na te sporen, inte
ressant zijn om eens te weten te komen,
hoe ze eigenlijk ontstaan en verbreid zijn.
Het Engelsche en het Amerikaansche
onderwijs zijn niet minder dan het onze.
ma: a.-dfers. Er wordt meer naar op
voeding en karaktervorming gestreefd en
minder naar het verwerven van parate
kennis, dat ons onderwijs beheerscht. Zoo
als men weet is de oud-minister Bolke-
stein bezig met het ontwerpen van een
plan tot herziening van dit onderwijs,
waarbij hij naar aanleiding van zijn er
varingen en studie in de Angelsaksische
landen het element opvoeding op den
voorgrond denkt te brengen: een princi-
pieele koersverandering, die door velen
met groote ingenomenheid tegemoet ge
zien wordt en die ook in dit blad met
vreugde is verwelkomd.
De Angelsaksische opvatting houdt na
tuurlijk niet in, dat men kennis verwaar
loost en dat er niet hard geblokt zou
moeten worden, om lastige leerstof mees
ter te worden. De hoeveelheid is alleen
minder. Men legt er zich niet op toe,
leerlingen een mate van extra-kennis bij
te brengen, die zij later nooit noodig
zullen hebben en die eigenlijk alleen voor
vakspecialisten vereischt wordt.
De Amerikaansche statistische opgaven
omtrent de leergierigheid bij hun „afge
zwaaide" troepen roepen wel de vraag
bij ons wakker, hoe het bij ons gesteld
zou zijn met hetzelfde verschijnsel onder
degenen, die door deportatie, onderdui
ken, gevangenschap of andere oorzaken
hun studies hebben moeten afbreken.
Maar het zal wel niet mogelijk zijn, uit
den warwinkel een eenigszins betrouw
bare statistiek samen te stellen. Ik hoop
dat nawerking van Duitsche opvattingen,
die intellect laag stelden en met min
achting bejegenden, omdat zij zelf den
toets van een intelligente beoordeeling
niet doorstaan konden en haar daarom
vreesden, geen verdere kwade gevolgen
zal hebben. Soms wordt men daar be
ducht voor als men ziet, hoeveel dilettan
tisme op velerlei gebied zich in Neder
land doet gelden. Het zal op den duur
verdwijnen, omdat het geen stand kan
houden. Maar intusschen zouden er
slachtoffers kunnen vallen.
Omdat de eenvoudigste raadgevingen in
dezen tijd veelal de belangrijkste zijn, zou
ik er daarom aan willen herinneren, dat
het bezit van een grondslag van school
kennis ook al is die wat erg breed
een noodzaak is voor wie aan zijn vor
ming wil bouwen. Hij kan niet bouwen op
drijfzand.
Nog actueeler is de oude waarheid, dat
men in geen enkel vak op den duur iets
bereiken kan zonder duchtige vakkennis
te bezitten en ervaring te hebben ver
gaard. De eenige manier, waarop die ken
nis en ervaring verworven kunnen wor
den, is van onderen af te beginnen. Wie
onder den invloed van tijdsomstandighe
den en verwarde verhoudingen meent,
het wel op een andere, snellere manier
te kunnen bereiken, zal deerlijk teleur
gesteld worden. Want hij zal het onver
mijdelijk moeten afleggen tegen de men
schen, die den goeden weg van het leeren
wèl gevolgd hebben en die hem van zijn
plaats zullen verdringen, omdat zij daar
recht op hebben door grooter bekwaam
heid. Men moet de hoofdzaken in het oog
weten te houden, de moeiten willen ne
men en zijn tijd weten te beiden.
Nederland is niet alleen aan een ver
nieuwing maar ook aan een herstel bezig.
De term „terugkeer tot normale verhou
dingen" wordt steeds meer gehoord en
de verschijnselen van dien terugkeer ne
men hand over hand toe.
De Amerikaansche soldaten keeren
naar hun land terug, wij naar het onze,
dat wij in veel opzichten als zoodanig
nauwelijks meer herkenden. Maar dat
weer zichzelf zal worden. R, P.
Volgens mededeelingen van nationalis
tische zijde zijn Woensdag op twee plaat
sen in Soerabaja na den moord op bri
gade-generaal Mallaby gevechten uitge
broken tusschen nationalistische groepen.
Het is waarschijnlijk, dat de botsingen
zijn ontketend door de gematigde groep,
die de extremisten tracht te beteugelen.
De nationalistische politie zou waarschijn
lijk aan den strijd deelnemen. Men schat,
dat er in Soerabaja ongeveer 15.000 ge
wapende Indonesiërs zijn, jongelin
gen, die ternauwernood weten hoe men
met een geweer moet omgaan en regulai
re soldaten, die hun opleiding van de Ja
panners hebben ontvangen. Het aantal
Britten schat men op 3.000 man.
Onrust in Midden Java
De terugslag van de gebeurtenissen in
Soerabaja heeft men direct in Magelang
ondervonden. Er reden auto's in de stra
ten, doeken met zich voerende, waarop
stond: „Wij hebben de Engelschen versla
gen, thans is het de tjjd tot opstand te ko
men. Het is tot botsingen met de 700 man
sterke Gurkha-troepen gekomen. R.A.F.-
piloten hebben gemeld, dat gewapende In
donesiërs van Djokjakarta naar Magelang
optrekken. De piloten hebben tot nu niet
geschoten, maar als op de vliegtuigen ge
schoten wordt, zullen zij met de lichte
machinegeweren het vuur beantwoorden.
Volgens een Reuter-bericht zouden zij
zelfs opdracht hebben desnoods met ge
weld het optrekken der Indonesische troe
pen naar Magelang te verhinderen.
De toestand op geheel Midden Java is
door de Britten gekarakteriseerd als „ver
raderlijk". In Semarang is het rustig,
maar in Tegal wordt de situatie slechter.
Er zijn echter nog geen berichten over
botsingen binnengekomen. Over den toe
stand van 700 geïnterneerde burgers
wordt gezegd, dat zij „in eenig gevaar"
verkeeren.
Volgens den politieken correspondent
van de Daily Telegraph zou de Britsche
regeering plannen voor een eventueel
wereld-trusteeship over Palestina hebben
ontworpen. In het algemeen zou over de
ten aanzien van Palestina te volgen poli
tiek tusschen Engeland en de Ver. Staten
reeds overeenstemming bestaan. Enkele
nadere bijzonderheden zouden bij het ko
mende onderhoud tusschen Truman en
Attlee ter sprake gebracht worden.
Luit. Kol. Mellsop verklaarde Woens
dagavond, dat de volgende 24 uur belang
rijke ontwikkelingen te zien zouden geven.
In het eerste begin van November ver
wacht men aanzienlijke troepenverster
kingen. Woensdagmiddag zijn bij Batavia
ook vliegtuigversterkingen gearriveerd en
er worden nog meer versterkingen ver
wacht.
Soekarno heeft zijn afschuw uitgespro
ken over den moord op Mallaby. Een ver
zoek van hem, om ook naar Magelang te
mogen gaan vanwege de dreigende situa
tie, is afgewezen op grond van het ge
beurde in Soerabaja.
Het annexatieprobleem
Voor Nederland niet van
karakter veranderd
De minister-president deelt aan het A.N.P.
mede, dat de poging tot beknopte weergave
van een discussie op een door hem gehou
den persconferentie te Groningen aanleiding
gaf tot onjuiste conclusies omtrent den stand
van het annexatievraagstuk. Dit misverstand
is nog in de hand gewerkt door een enkele
uitlating over annexatie zonder Duitschers,
die hij in het geheel niet gebruikte.
De stand van zaken is, dat de mislukking
der conferentie van ministers van buiten-
landsche zaken te Londen het onwaarschijn
lijk maakt, dat Nederland spoedig zijn stand
punt kenbaar zal moeten maken. Zooals reeds
is vermeld heeft de regeering hieruit de con
sequentie getrokken en aan de staatscommis
sie voor bestudeering van het annexatie-
vraagstuk verzocht haar werkzaamheden te
willen voortzetten en enkele met name ge
noemde mogelijkheden nader te bestudeeren.
Ook al erkent Nederland, dat het annexa
tievraagstuk een internationaal karakter
heeft en het tijdstip van beslissing hierin
door de 5 groote mogendheden zal worden
bepaald, voor Nederland zelf zijn de hierbij
geldende overwegingen gedurende de laatste
maand geenszins veranderd en aan de ver
bonden mogendheden zal onze zienswijze
kenbaar worden gemaakt op het daarvoor
passende oogenblik.
Geldig tot Vrijdagavond. Oostelijke wind.
Meest nevelig of betrokken weer met
matigen Oostelijken wind, geen regen
van beteekenis, zelfde temperatuur.
President Truman heeft meegedeeld, dat
hij verwachtte, dat de Sovjet-Unie spoe
dig zal deelnemen aan de adviseerende
commissie voor het Verre Oosten. Hij
deelde mede, dat hjj een bevredigend ant
woord van maarschalk Stalin op zjjn bood
schap, overgebracht door den Amerikaan-
Mme. Swetchine:
Door ongelukkiger te
worden leert men soms, het
minder te zijn.
Wijzigingen
Naar het A.N.P. verneemt, gaat het op
treden van luitenant-generaal Mr. H. J.
Kruis, als chef van den generalen staf, ge
paard met een reorganisatie van de hoo-
gere legerleiding. De leidende gedachte
hierbij is te geraken tot grootere centrali
satie dan voor 1940 het geval was.
Hiertoe wordt den chef van den gene
ralen staf, rechtstreeks onder den minis
ter van oorlog ressorteerende, met ingang
van 1 November de hoogste bevelsbe
voegdheid in de Kon. Landmacht opge
dragen. Onder zijn bevelen zullen wor
den gesteld de bevelhebber der Ned. strijd
krachten met de onder diens bevel staan
de onderdeelen (ip hoofdzaak de lichte
infanterie bataljons, die uit oorlogsvrij
willigers zijn gevormd en waarvan er
thans 27 naar Indië vertrekken), de com
mandant der Nederlandsche troepen in
Engeland, met het in Engeland in oplei
ding zijnd personeel der Kon. landmacht
(in hoofdzaak bestemd voor de encadree-
ring van twee in den loop van 1946 in Ne
derland uit dienstplichtigen te vormen
divisies), de territoriaal bevelhebber in
Nederland met de onder diens bevel staan
de gezagstroepen en 'verder enkele andere
commandanten en autoriteiten der Kon.
landmacht.
Teneinde de werkzaamheden in de
hoogere legerleiding te coördineeren wordt
met ingang van 1 November onder voor
zitterschap van den minister een Leger-
raad ingesteld, waarvan de leden den mi
nister van advies dienen omtrent de
hoofdlijnen van zijn beleid In dezen leger-
raad hebben zitting behalve Prins Bern-
hard als inspecteur-generaal, de secreta
ris-generaal, de chef van het militaire
kabinet, de chef van den gen. staf. de
kwartiermeester-generaal en de adjudant-
generaal.
R.K. Meisies Lyceum
Woensdag werd in de hal van het R. K.
Lyceum aan de Dreef te Haarlem onthuld en.
ingewijd een monument aan de nagedachtenis
van zuster Hortense, in leven directrice van
de school, die onlangs overleed. In tegen
woordigheid van geestelijken, docenten, zus
ters en alle leerlingen hield een der leeraren,
de heer Dr. v. d. Weijden een gevoelvolle
gedachtenisrede. Een der oudste meisjes
sprak namens de leerlingen. Daarna zong
een meisjes-koor, onder leiding van mej.
Leonie Molkenboer, het Ave-Maria.
Het monument is ontworpen en uitgevoerd
in mozaiek, door Ant. Molkenboer. Het stelt
voor Maria als kind, opgaande naar den
Tempel der wijsheid, voorbeeld voor de
schoolgaande jeugd: ,,Benedicta Sit, Sancta
Maria". Op het voetstuk de inscriptie ,,In
memoriam Zuster M. Hortense", Rectrix
1931—1945.
schen gezant, Harriman, had ontvangen.
Hij noemde Stalins brief een vriendelijk
antwoord op zijn mededeelingen en deel
de nog mede, dat de briefwisseling te zij
ner tyd zou worden gepubliceerd.
Aangaande het aanstaande bezoek van
den Engelschen minister-president Attlee,
verklaarde Truman, dat deze natuurlijk
naar Washington kwam om de problemen
van de atoomenergie te bespreken, doch
dat het Attlee vrij stond, ook nog andere
problemen ter sprake te brengen. Tru
man deelde mede, dat Engeland en Canada
evenveel over de productie van de atoom
bom wisten als de Ver Staten. Hij was
voorts van meening, dat de mededeeling,
welke in het Engelsche Lagerhuis werd
gedaan, inzake een geheime overeenkomst
over de atoombom tusschen president Roo
sevelt en Winston Churchill niet waar was.
De president zeïde, dat hy geen ant
woord kon geven op de vraag of het on
derhoud met Attlee als een aanduiding
van een nieuwe bijeenkomst van de „Big
Three" moest worden beschouwd.
Toen Attlee in het Lagerhuis mededee
ling deed van zijn voorgenomen bezoek
aan president Truman zei hij, dat hij met
den president en de premier van Canada,
Mackenzie King, de problemen zou be
spreken die in verband met de ontdekking
van de atoomenergie waren gerezen. Op
zijn verzoek zou Sir John Anderson, ad
viseur inzake atoomenergie hem verge
zellen. Churchill gaf daarop uiting aan
zijn vertrouwen, dat Attlee zich in
Washington niet zou beperken tot het be
handelen van de genoemde onderwerpen,
doch alles zou bevorderen wat de betrek
kingen tusschen de Vereenigde Staten
en Engeland zou kunnen verbeteren,
Prinses Juliana en Prins Bernhard bezochten Woensdag' de R.A.F.-
U.S.A.A.F. Tentoonstelling „Vleugels der Victorie" te Amsterdam.
Bij deze gelegenheid werd den Prins het zilveren embleem van de
„Senior Officers Wings of the United States Anny", uitgereikt, Het
was de eerste keer dat een vlieger die zijn opleiding niet in
Amerika had genoten deze liooge onderscheiding ontving. Kolonel
John S. Griffith, die de onderscheiding uitreikte, spreekt den Prins
toe. (P.)
