Haarlems Dagblad
Vrijdagmiddag rustig op Java
Humane
Oorlogvoering
Het Indische beleid
Heden Kabinetszitting
In 1946 nog 2 milliard aan invoer noodig
Soekarno schrijft verkiezingen
binnen enkele dagen" uit
r~
Protest
Nog geen oplossing
in Visscherijbedrijf
Hef woord is aan....
Sabotage of diefstal
COe Jaargang No. 18170
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peeroboom
Zaterdag 3 November 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
UET moet velen verwonderd hebben
toen zij lazen, dat een zoo hooge auto
riteit als de president van den Amerikaan-
schen Senaat, Kenneth Mc. Kellar (die
tevens de vice-president van de Vereenig-
de Staten is) een voorstel had ingediend
om de atoombom bij onderlinge afspraak
buiten gebruik te stellen. Niet omdat zij
ervoor zijn dat het ding opnieuw als
strijdmiddel gebezigd wordt, maar omdat
zoo'n afspraak niets baat. Mc. Kellar wil
hem als voorwaarde stellen voor de be
kendmaking van het bom-geheim door de
Vereenigde Staten. Des te erger. Dan
wordt het dus een begeerlijke afspraak.
En hij spreekt van „onderling overleg van
alle volken der wereld Maar dat bestaat
in werkelijkheid niet. Volken plegen geen
overleg. Dat doen slechts staten, vertegen
woordigd door regeeringen, die krachtens
hun opdracht en namens het vaderland
het eigenbelang van die staten nastreven.
Volken komen alleen tot overleg, als men
ze in een statenverbond onder een hoo-
gere regeering vereenigt, zooals in Ken
neth Mc. Kellar's vaderland indertijd ge
schied is. Anders niet. Zoolang dit stelsel
niet op grootere schaal wordt toegepast,
zoolang geen wereld-regeering ontstaat en
men liever wantrouwt dan overeenstem
ming zoekt, zal het niet mogelijk blijken
atoombommen en verder moordtuig, dat
de Wonderen der Techniek hebben voort
gebracht of nog zullen voortbrengen, bij
afspraak buiten gebruik te stellen. Het
zal ook niet mogelijk zijn „humane oorlog
voering" te waarborgen.
Dat wanbegrip is door Mc. Kellar's voor
stel opnieuw naar voren gekomen. In het
verleden heb ik er vaak tegen geschreven
en nu doe ik het weer. Humane oorlog
voering bestaat niet en kan niet bestaan,
omdat de oorlog zich van alle middelen
bedient, waarmee de overwinning behaald
kan worden. Al het gepraat over uitscha
keling van bepaalde wapens, dat zich in
de twintig jaren tusschen twee wereld
oorlogen heeft voorgedaan, is dan ook
volkomen vergeefsch geweest. Dat in den
tweeden wereldoorlog geen gifgas werd
gebruikt had er niets mee te maken. Het
was trouwens even tevoren wèl door Italië
in Abessinië en door anderen in den
Spaanschen burgeroorlog toegepast. De
gifgas-afspraak was dus al mislukt. De
tweede wereldoorlog bleef alleen gasvrij
doordat het voor de Duitschers, die zelf
te kwetsbaar op dit punt waren, te ge
vaarlijk was om het middel te gebruiken.
Men zou zeggen, dat deze kans bij de
atoombom ook bestaat. Ik heb daar al
eens eerder de aandacht op gevestigd. Pas
heeft Anthony Eden, de Britsche oud
minister van Buitenlandsche Zaken, deze
kernachtige verklaring afgelegd: „Als de
volken met atoombommen naar elkaar
gaan gooien zal geen enkel volk zich meer
kunnen beveiligen, al heeft het nog zulke
geweldige maatregelen tot afweer geno
men."
Dat is dus een kans. Maar niemand is
er zeker van, dat de onthouding van gas-
gebruik in den tweeden wereldoorlog zich
ten aanzien van de atoombom of ten
aanzien van het gas in de toekomst zal
herhalen. Dat is het nare. En men kan
deze onzekerheid niet wegnemen door af
spraken, die geen enkele waarde hebben.
Als men van den oorlog wil afkomen,
moet men de volken inderdaad tot elkaar
brengen. Daartoe zijn zelfoverwinning en
een groot, moedig beleid, dat zich niet aan
gevoclsmotieven en nationalismen ver
slingert, noodig. Er is nog niets van te
bespeuren. Misschien zal het komen. Er
leven ongetwijfeld grooter geesten in de
wereld dan diegenen, die nu den toon aan
geven en er zullen ongetwijfeld grooter
gedachten tot uiting komen dan de egoïs-
men, die nu alles overheerschenals
de naweeën van den oorlog eenmaal zijn
uitgewerkt.
„Humane oorlogvoering" is onzin en het
voorstel van Mc. Kellar heeft dan ook
geen waarde. Mocht het worden aange
nomen en aan de internationale orde ge
steld, dan zouden wij nog eens van die
comedies te beleven krijgen zooals er in
de jaren 19191939 zooveel zijn opge
voerd. Hopelijk zal dat worden voorko
men. Zulke vertooningen baten niet. Na
al hetgeen vroeger gebeurd is, zou deze
trouwens maar aanleiding geven tot pro
testen en tengevolge hebben, dat de ach
terdocht weer werd vergroot. Dat is nu
wel de ontwikkeling van zaken, waaraan
de allerminste behoefte bestaat.
Het is opvallend, dat de Amerikaansche
regeering op het moment door felle critiek
ln eigen land bestookt wordt. Die richt
zich ook tegen de buitenlandsche politiek,
door president Truman gevoerd. Volgens
iden Reuter-correspondent te Washington
zou de president de critiek op zijn be
leid vergrooten als hij voorstelde, het ge
heim van de atoombom aan den veilig
heidsraad der Vereenigde Volken uit te
leveren. De openbare meening is tegen
zulke bekendmaking. Dat Engeland en Ca
nada evenveel van de vervaardiging van
het nieuwe wapen afweten als Amerika
wordt door velen niet geloofd. Zooals men
weet zijn deskundigen van meening, dat
het bom-geheim binnenkort toch in an
dere landen ontdekt zal worden. Een
Fransche geleerde heeft zelfs onlangs ver
zekerd, dat zoowel de Fransche als de
Russische onderzoekers binnen een maand
of zes met hun werk gereed zouden zijn.
Zoo blijft de bom door de politiek spo-
ff
De republikeinsche regeering heeft in
een Vrijdag uitgegeven verklaring mee
gedeeld, dat zij van plan is binnen eenige
dagen algemeene verkiezingen uit te
schrijven. Soekarno verklaarde: „Deze
verkiezingen zullen worden gehouden als
bewijs, dat voor ons de wenschen van het
volk de basis vormen en het leidende
principe zijn voor de sociale hervormin
gen." Verder werd nog gezegd, dat het
mogel-ijk is, dat als gevolg van deze ver
kiezingen de régeering veranderingen zal
ondergaan. Over de samenwerking met de
buitenlanders, wordt nog meegedeeld: wij
haten geen vreemdelingen, ook niet de
Nederlanders en zeker geen Indo-Euro
peanen, Ambonneezen of Menadoneezen,
die in werkelijkheid tot ons volk behoo-
ren. Integendeel weten en begrijpen wij
zeer goed, dat ons land zoowel als ons
volk nog veel jaren de steun van vreem
delingen noodig zal hebben, speciaal die
van technici en intellectueelen, terwijl ook
buitenlandsc'n kapitaal hier noodig is.
Omtrent de besprekingen, welke deze
week tusschen Van Mook en de republi
keinen hebben plaats gehad, is nog niets
naders bekend. Republikeinsche kringen
verklaarden, dat Van Mook den republi-
keinschen leiders een mededeeling inzake
de regeeringspolitiek ter bestudeering
heeft overhandigd.
De ministers Schermerhorn en Loge-
mann zijn Donderdag naar Engeland ge
gaan. Na aan de Koningin rapport te heb
ben uitgebracht, zouden zij Vrijdagavond
naar ons land terugkeeren.
Volgens een officieelen Britschen woord
voerder waren Vrijdagmiddag alle centra
van moeilijkheden, o.a. Soerabaja, Sema-
rang, Mageïang rustig. In Batavia had
des morgens een vuurgevecht plaats. De
Indonesiërs gebruikten mitrailleurs, de
verliezen waren gering. Britsche tanks
patrouilleerden door de straten, elk met
een Indonesische politieagent bovenop. De
algemeene toestand te Magelang was aan
merkelijk beter geworden nadat de Gur
kha's versterking hadden ontvangen. Na
de komst van Soekarno was het te Sema-
rang iets minder spannend. In Magelang
was om 9 uur 's morgens een wapenstil
stand ingegaan, doch er werd tot half
twee gevochten. Er moeten vrij groote
verliezen zijn. 1500 geïnterneerde burgers
uit Soerabaja zijn aan boord van geal
lieerde oorlogsschepen genomen. Vrijdag
avond zouden er nog 1500 volgen.
Wapenvoorraden
In hoeverre de Indonesiërs er in ge
slaagd zijn om zichzelf te bewapenen il
lustreert een rapport dat de cijfers geeft
van de hoeveelheden, die zij alleen al op
22 October in Djokjakarta aan Japansche
wapenuitrustingen op het vliegveld daar
hebben veroverd: 62 vliegtuigen, 1800
bommen, 8 mortieren, 7 machinegeweren,
58 lichte machinegeweren, 930 granaten,
75.000 patronen.
Christison toch bij de
besprekingen?
Naar uit latere telegrammen blijkt, zou
volgens A.N.P.-Aneta generaal Christison
bij de besprekingen die te zijnen huize
tusschen Nederlandsche en Indonesische
vertegenwoordigers werden gehouden,
aanwezig zijn geweest.
Publicatie van Hatta
„Militaire macht kan den wil van het
volk niet breken. Wij wenschen een re
geering die wij zelf gekozen hebben. Het
vrije Indonesië is bereid den Nederlanders
levensruimte te geven." Onder deze kop
pen publiceert_.de Merdeka een „politieke
richtlijn" aan' de bevolking, geteekend
door Hatta, waarin gezegd wor<£t:
„De Nederlanders die zich zoo gemak
kelijk aan de Japansche militaire macht
overgaven, hebben geen recht om naar
Indonesië terug te keeren, alsof sedert
1942 niets gebeurd is. Tot dusverre zijn er
nog geen aanwijzigingen dat de Nederlan
ders anders willen dan de vroegere onder
drukking, ondanks de verklaring van Ko
ningin Wilhelmina, waarvoor zij thans ge
allieerde militaire macht gebruiken. Zelfs
met oorlogswapens kunnen zij ons geen
regeering opdwingen die wij niet zelf ge
kozen hebben. Wij zijn de Nederlanders
of anderen niet vijandig gezind."
De kennelijk verzoenende toon die ge
bruikt wordt is volgens de meening van
goedingelichte personen het eerste resul
taat van de informeele ontmoeting j.l.
Woensdag tusschen de Nederlanders en
de Indonesiërs.
Intusschen staat hier tegenover dat het
blad de anti-Hollandsche propaganda
voortzet. (Un. Press.)
bij Australische
Regeering
Door generaal-majoor D. J. Mc. Mullen„
commandant van de Canadcesclie tech
nische troepen in ons land, werd de nood-
spoorbrug over den IJsel bij Deventer
geopend. De nieuwe noodspoorbrug ge
zien tusschen de brokstukken van de
vernielde brug door. (P.)
ken, als een eenmaal opgeroepeii geest,
van wien men niet meer verlost kan raken.
R. P.
Naar A.N.P.-Aneta verneemt, heeft
onze gezant te Canberra namens de
S'ederlandsche regeering met den mees
ten nadruk bezwaar gemaakt tegen het
gebrek aan medewerking en hulp, dat
ondanks verkregen toezeggingen werd
ondervonden van de zjjde der Austra
lische autoriteiten bjj ons streven om
de moeilijkheden te overwinnen, ont
staan door de boycot onzer schepen en
de staking van Indonesische bemannin
gen.
Deze houding heeft o.m ten gevolge
gehad, dat Nederlandsche schepen be
laden met relief-goederen niet kunnen
uitvaren waardoor tienduizenden uitge
hongerde geïnterneerden en krijgsge
vangenen in Ned.-Indië daarvan blijven
verstoken. Anderzijds werd door het
uitblijven van politiebescherming aan
stakende zeelieden volop gelegenheid
gegeven werkwilligen te intimideeren
en zich te nestelen in bij de Ned.-Indi
sche regeering in gebruik zijnde gebou
wen en kampen.
Onze gezant heeft niet nagelaten er
op te wijzen dat deze gang van zaken,
welke de Nederlandsche regeering met
leedwezen en bezorgdheid gade slaat,
het tegendeel van bevorderlijk is voor
de goede verstandhouding tusschen bei
de landen.
De Vrijdag gehouden besprekingen tus
schen de Reedersvereeniging en het be
stuur van den Centralen Bond van Trans
portarbeiders hebben geen resultaat op
geleverd, zoodat het conflict in de haven
voortduurt. Er zijn thans nog enkele traw
lers in zee, die spoedig verwacht kun
nen worden, zoodat de volgende week de
geheele trawlervloot weer buiten bedrijf
is. De beide trawlers die Vrijdag zouden
varen, de Prinses Beatrix en de Katwijk
II zijn niet naar zee gegaan.
Bacon:
De ondeugden van dezen
tijd zijn de ondeugden van
den mensch.
Van Mook 's onderhandelingen
Onze Haagsche correspondent schrijft:
Er is nu alle reden om aan te nemen,
dat het waar is, dat dr. Van Mook met
Soekarno heeft gesproken. Eenige weken
geleden werd mij de persoonlijkheid van
dr. Van Mook als volgt geschetst: „Hij is
een man van groote bekwaamheden, die
van aanpakken weet en op internationaal
terrein vooral bij de Amerikanen groot
aanzien geniet. Overigens een man, die
geheel op zichzelf pleegt te handelen en
zich in den regel van adviezen, aanschrij
vingen en dergelijke weinig heeft aange
trokken, kortom: in staatkundigen zin een
vrijgevochten figuur. De regeering had
daarmee tevoren al rekening te houden.
Het zou interessant zijn als zij wilde be
kendmaken wat zij overwogen heeft, na
dat zij toch ongeveer een week geleden
uit allerlei berichten had kunnen opma
ken, dat dr. Van Mook rondliep met de
gedachte aan een contact met Soekarno.
Wat nu?
Deze vraag stelt de N. R. C. in een be
schouwing onder den titel „Impasse". Wat
moet de regeering doen? „Een eigengerei-
den vertegenwoordiger van de Kroon te
rugroepen? Het lijkt in dit geval, dat zich
voordoet als een krasse tegenstreving, da
aangewezen weg. maar het is wellicht op
dit oogenblik niet doenlijk, gegeven de
verwarde situatie. Wie zal zeggen onder
welk een druk de waarnemende landvoogd
is geraakt? En hij is op het oogenblik da
man aan het stuur." Het blad stelt de
vraag of Nederland vertrouwen kan dat
de zeven punten voor het hervormingspro
gram, dat de minister den heer Van Mook
gemachtigd had uiteen te zetten, zoo aan
de nationalisten zullen worden overge
bracht. Het dringt op publicatie van da
regeerings-toezeggingen aan en vraagt of
niet moet worden uitgezien naar een fi
guur, begiftigd met de juiste eigenschap
pen om het Nederlandsche prestige ook
tegenover de bondgenooten hoog te hou
den.
Onze Haagsche correspondent meldt ons:
Zoo even vernemen wü dat de min.-presi-
dent en de min. v. Overzeesche Gebiedsdeel
len vannacht uit Londen zyn teruggekomen*
Vanmiddag vindt er een ministerraad plaats,
die uit den aard der zaak aan 't Indische pro
bleem en zeker aan de kwestie-Van Mook
gewijd zal worden. Vermoedelijk valt er val
avond eenige nadere mededeeling over te
verwachten.
In 1942 betrapte de Haarlemsche recherche
een lid van de stedelijke brandweerpolitie,
V., die zich meester trachtte te maken van
een transformator voor de noodverlichting
van een straat. Indertijd verklaarde V., dat
hij den transformator had willen stelen,
maar toen deze zaak Donderdagmiddag in,
hooger beroep voor het Amsterdamsche gen
rechtshof behandeld werd, verklaarde hij,
dat het zuiver een geval van sabotage betrof',
In de straat draaide namelijk een betonmo
len, die dienst deed bij een werk voor de
Duitsche Weermacht. Zonder transformator
zou er een aanzienlijke stagnatie ontstaan,
zijn. Daar hij begrijpelijke angst koesterde
door de Duitschers voor een saboteur aan
gezien te worden, had hij den indruk gewekt,
een diefstal te willen plegen. Aan den an
deren kant kon V. als enthousiast radio
amateur den transformator goed gebruiken»;
Uitspraak over 14 dagen.
Nieuw Amerikaansch crediet.
Teneinde een inzicht te krijgen in de be
dragen, welke gemoeid zijn met den in
voer van de producten, welke Nederland
noodig heeft, wordt medegedeeld, dat voor
het tweede halfjaar 1945 voor handel en
industrie een hoevelheid goederen dient
te worden ingevoerd voor een waarde van
1200 millioen gulden, voor voedsel ruim
800 millioen gulden. Hierbij moet er reke
ning mede worden gehouden, dat een
groot deel der goederen eerst in den loop
van 1946 zal worden geleverd, zoodat met
den bedoelden invoer de voorziening tot
ongeveer medio 1946 gedekt zal zijn.
Er is een tweede leeningsovereenkomst
tusschen Nederland en de in- en uitvoer-
bank der Vereenigde Staten gesloten.
Krachtens deze overeenkomst opent de
in- en uitvoerbank ten behoeve van Ne
derland nogmaals een crediet van 50 mil
lioen dollar ter financiering van den aan
koop en uitvoer uit de Vereenigde Staten
van een reeks Amerikaansche producten.
Het nieuwe crediet zal beschikbaar zijn
tot 31 December 1948. Tegenover de op
grond daarvan opgenomen voorschotten
zal Nederland schatkistbiljetten afgeven,
die 2V2 rente dragen en die op 31 Dec.
1950 vervallen, op welken datum Neder
land het recht heeft nieuwe schatkistbil
jetten in ruil voor de oude aan te bieden.
DENGENEN die hun '(haar) abonnë-^
mentsgeld willen gireeren, deelen
wij mede dat zij dit kunnen doen op de
volgende bankrekeningen:
Amsterdamsche Bank, Haarlem, (post
giro 31186);
Rotterdamsche Bankvereeniging, Haar
lem (postgiro 8238);
Twentsohe Bank, Haarlem (postgiro
4000).
Op girostrook s.v.p. vermelden: be
stemd voor Haarlems Dagblad.
Een postgiro-rekening is reeds lang
geleden aangevraagd, zoodra die is ge
opend, zullen wij daarvan mededeeling
doen.
DE ADMINISTRATIE^;