Indonesië volledig deelgenoot
J
Regeeringsaanbodaan Indonesië
Oostenrijk
„Is er veel door den oorlog verwoest?"
Beroep op samenwerking
Onderwijs
Wederopbouw
Het woord is aan....
Gedwongen publicatie
A
Republikeinsche reactie
Toestand
Onze duinen
60c Jaargang No. 18173 VTT *1 I "Nl "IWoensdag 7 November 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 8 M II I Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem J_ J_ JLV^XXXlJ \JL\A J^jT JL V_)C Nyf. Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. J Abonnementen: p. week 31 ct
Telef. 5437. Per kwartaal 4.—.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825
HET heet nu weer zoo. Het is niet meer
de Oostmark, die het na den An
schluss bij Duitschland geworden was. In
Jalta werd zijn toekomstige vrijheid door
de geallieerde grootmachten in uitzicht
gesteld. Erg zeker voelen de Oostenrijkers
zich daar nog niet van, maar zij hopen
er op omdat zij op „het verbindingspunt
van de invloedssferen" liggen. Dit ver
oorzaakt evenredig verdeelde belangstel
ling in hun toekomst en daar meenen zij
bij gebaat te zullen zijn. „Veel optimisme
heerscht er overigens niet", zei de jour
nalist, die pas geruimen tijd in Oostenrijk
had doorgebracht en die er gisteren van
vertelde. „Daar is ook geen aanleiding toe.
De toestand is er slecht. Veel slechter dan
hier. Tóen ik in Holland terugkwam, aan
boord van een Amerikaanschen jacht
bommenwerper, die mij in zesenveertig
minuten van Wiesbaden naar Eindhoven
bracht wat een snelheid! was ik ver
baasd over den vooruitgang, die hier weer
in een paar maanden bereikt was. Daar
zijn jullie zeker niet zoo vervuld van."
„Neen", zei ik. „Het is toch zoo. Dit
land herstelt zich snel. Oostenrijk nog
nietHet heeft niet veel kans. in
deze omstandigheden. Ten eerste is het
land gesplitst in vier bezettings-zönes.
Daar is geen onderlinge samenwerking
tusschen. Vooral niet tusschen de Russi
sche en de overige drie. De Russen zitten
in het Burgenland, in Neder-Oostenrijk
en een deel van Opper-Oostenrijk. In hun
zone ben ik nog niet geweest. Wel in de
andere drie. Ik mocht de Russische zóne
niet in. Daarlangs loopt de voornaam
ste scheidslijn. Dan zitten de Franschen in
Tirol en Vorarlberg, de Engelschen in
Stiermarken en Karinthië en de Amerika
nen in Salzburg en het deel van Opper-
Oostenrijk, dat ten Zuiden van de Donau
ligt. In Weenen ligt een intergeallieerde
bezetting, maar het centrum van de stad
staat onder Russisch beheer."
„Hoe is het met de voeding?"
„Slecht. De menschen zien er miserabel
uit. Ze werken wel er wordt vrij alge
meen gewerkt maar de toestand is niet
goed. Er moeten dan ook teveel menschen
van het land leven. De Amerikanen, die
er het best aan toe zijn, en de Engelschen
voorzien in hun eigen voeding en geven
ook nog vrijwat aan de bevolking in hun
zones, vooral graan. Maar de Russen en
de Franschen leven mee van de opbrengst
van het land, al pogen de Franschen nu
ook zelfvoorziening te bereiken. En ook in
de streken waar het wat beter is heerschen
nog groote tekorten. In Stiermarken bij
voorbeeld hebben ze sinds April geen kor
rel suiker gehad.
Er komt iets ergers bij. De Oostenrijk-
sche bevolking is, zooals je weet, maar
6V2 millioen groot. Daar zijn nu niet alleen
de bezettingslegers bijgekomen, maar ook
anderhalf a twee millioen andere vreem
delingen: Hongaren, Polen en Yoego-Sla-
ven. die niet naar hun landen terug wil
len. De Hongaren zijn in de meerderheid:
een klein millioen. Er zitten negentigdui
zend Polen in de Fransche zóne. En de
Yoego-Slaven, Serviërs, durven niet naar
hun land terug omdat ze tegen Tito ge
weest zijn. Zij hebben tot het oude leger
van Michaïlowitsj behoord. Het is een
ramp, al die vreemdelingen in het land,
dat zoo uitgemergeld en uitgeput is."
„Het ziet er lang niet zoo erg uit als
Duitschland. In alle steden is de stations
wijk vernield. Verder valt het wel mee.
Er is veel historisch bezit beschadigd,
maar het meeste is herstelbaar. Maar de
toestand van de bevolking is erg. Er zijn
veel zieken. Er is gebrek aan medicamen
ten, ook aan verdoovingsmiddelen, zoodat
in vele gevallen de menschen sterven om
dat het niet mogelijk is geweest tijdig te
opereeren. De sterftecijfers zijn geweldig
hoog. Er wordt nu wel moeite gedaan om
er medicamenten naar toe te brengen. Ik
heb dat ook gedaan en ga er opnieuw
heen".
„Hoe is de verhouding van de bevol
king met de bezettingstroepen?'
„Verreweg het best met de Engelschen.
Hun soldaten hebben nergens geplun
derd. Zij zijn kalm en vriendelijk. Zij
begrijpen den toestand ook het best. De
Amerikanen hebben er veel minder be
grip van. Zij schijnen een soort methode
toe te passen, die bij hen voor ieder land
in ieder werelddeel zou gelden. Als je nu
in Salzburg komt ben je in een Ameri-
kaansche legerstad, waar ieder café, met
uitzondering van een enkel waar de Oos
tenrijkers komen mogen, door de Ameri
kanen in beslag is genomen. Graz daar
entegen. waar het Engelsche hoofdkwar
tier is gevestigd, is een Oostenrijksche
stad en daar is het juist andersom. De uit
zondering is het ééne café, dat de Engel
schen hebben gevorderd. Ik geef dat maar
als een voorbeeld, dat typeert. Bij de
Franschen hebben de hoogere officieren
wel veel begrip voor den toestand van de
bevolking, maar in de lagere rangen
onder den rang van kapitein hapert
het erg. En de Fransche troepen zien er
armelijk uit. Ik hoor dat dit hetzelfde is
bij de Russische, maar ik ben nog niet
in hun zóne geweest. De groote welstand
zit natuurlijk bij de Amerikanen. Mijn
Oostenrijksche vrienden zeiden mij even
wel, dat als het land zijn vrijheid niet
zou krijgen zij verreweg het liefst zou
den zien dat het maar „een Engelsche
kolonie" werd".
„Hoe is de politieke ontwikkeling bij
de bevolking?"
„Traag. De nood en zijn te groot om
De regeering stelt zich voor de door de Koningin op 6 Dec. '42 aangekon
digde reorganisatie van de verhouding tusschen de deelen van het Konink
rijk der Nederlanden, blijkens de verklaring van de Ned. Indische regee
ring als volgt ten uitvoer te brengen:
1. Vorming van een centrale regee
ring bestaande uit een volksverte
genwoordiging op democratischen
grondslag, met een belangrijke meer
derheid van Indonesiërs en een raad
van ministers onder den G. G.
2. Deze regeering regelt de inwen
dige aangelegenheden.
S. Een kiesrecht, berustend op vrije
vorming der openbare meening en
vertegenwoordiging der burgerij in
haar belangrijkste geledingen.
I. Indonesië zal tot een volledig
deelgenootschap in het Koninkrijk
worden geroepen.
5. Regelingen en instellingen, welke
nog berusten op of gevoeld worden
als rasdiscriminatie, zullen verdwij
nen of worden hervormd.
6. Zoodanige hervorming van het
onderwijs, dat een spoedig einde
komt aan het analphabetisme; volle
aandacht voor de ontwikkeling der
Indonesische cultuur; systematische
ontwikkeling van de Indonesische en
andere belangrijke inheemsche ta
len. Erkenning der Indonesische taal
als officieele taal naast het Neder-
landsch.
7. Krachtige economische politiek,
gericht op het herstel en de vergroo
ting van de volkswelvaart en een
verbetering van het volksinkomcn,
8. Opbouw van een krachtige weer
macht op den grondslag van alge-
meene weerbaarheid.
9. Het geven van een duidelijken
inhoud aan het burgerschap van In
donesië, welke de gelijkwaardigheid
tot grondslag heeft.
Dr. van Mook, de luit.-gouv.-gen. van Ned.-Indlë, heeft namens de Nederland-
sche reg-eering een verklaring uitgegeven over de wijze, waarop zij haar plannen
ten aanzien van Indonesië denkt ten uitvoer te brengen. De door de Koningin op
6 Dec. 1942 afgelegde verklaring is haar hierbij tot basis geweest. Tot dusver
bobben de omstandigheden belet, de voornemens tot staatkundige hervorming
van het Koninkrijk en van Ned.-Indië in hun hoofdlijnen verder bekend te maken.
Op 27 Jan. 1942 echter werd reeds een Rijksconferentie tot dit doel aangekon
digd, te houden na de bevrijding van alle bezette Rijksgebieden. Het besef, dat
het Koninkrijk alleen op beginselen van gelijkwaardigheid en samenwerking kan
worden gebouwd, is steeds dieper doorgedrongen. En daarbij is de vorm van
deelgenootschap, nieuw in de geschiedenis, maar aan het onder de bezetting ge
groeide nationaalbewustzijn volledige bevrediging kunnende schenken, naar
voren gekomen. De regeering verklaart uit te gaan van de erkenning van het
rechtmatig streven der Indonesiërs naar een nationaal bestaan. Zij is overtuigd,
dat dit streven door goede samenwerking tusschen Indonesiërs en Nederlanders
langs den weg van wettelijke evolutie is te verwezenlijken.
door de wetgevende organen van het Ko
ninkrijk moeten worden bepaald. Ook
vraagstukken als die van een eigen vlag
voor Indonesië zullen moeten worden be
slist op grond van de voorstellen dier con
ferentie.
De inschakeling van Indonesiërs en an
dere burgers van niet-Nederlandschen
landaard in de diensten van het Konink
rijk kan aanstonds systematisch worden
uitgebreid.
De scheiding tusschen een Nederlandsch
en een Indonesisch bestuur zal worden
opgeheven, evenals de gescheiden straf
rechtspraak. In alle publieke diensten zal
de feiteljjke opneming van burgers van
niet-Nederlandschen landaard met kracht
worden doorgevoerd tot in de hoogste
rangen. Evenzoo de onderlinge samenwer
king op den voet van gelijkwaardigheid.
Ook in het bedrijfsleven zal eenzelfde po
litiek moeten worden gevolgd.
Zoolang duizenden weerlooze Nederlan
ders, die de zwaarste verdrukking door
den vijand hadden doorstaan, in gevaar
verkeerden en zoolang door bedreigingen
een vrije bespreking onmogelijk werd ge
maakt, was ieder begin van gemeenschap
pelijke reconstructie uitgesloten. Nu het
gevaar voor de bevrijde geïnterneerden
verminderd is en eenige verbetering blijkt
te zijn gekomen in de vrijheid van spre
ken en contact, acht de regeering het
oogenblik gekomen haar programma nader
uit te werken.
Doel is Indonesië spoedig te ontwikke
len tot deelgenoot in een Koninkrijk, dat
het nationaal zelfrespect van alle daaraan
deelnemende volken waarborgt. Onder de
centrale regeering zullen door een doel
matige decentralisatie de regionale en
locale belangen moeten worden behartigd.
De vorm van het deelgenootschap zal door
het overleg in de Ronde Tafelconferentie
en de behandeling van haar voorstellen
In de Visscherij School te IJmuidcn
krijgen leden der Joodsche Brigade in
Nederland onderricht in de vischvangst-
Theoretiseli onderricht in navigatie. (P)
werkelijke belangstelling te wekken. Er
zijn drie partijen toegestaan: de commu
nistische, de sociaal-democratische en de
volkspartij (vroeger Christelijk-Sociale
partij) en democratie is het algemeene
wachtwoord. Iedere partij heeft in iedere
zóne een eigen krant. Maar er komen
geen nieuwe denkbeelden. De oude be
roepspolitici van de drie partijen, de
„vieux routiniers" zijn teruggekeerd. En
er zullen voor het einde van het jaar
algemeene verkiezingen zijn. Maar ik ver
wacht er niet veel van. Er is geen nieuwe
politieke ontwikkeling. Het is alles te
mat".
Dat waren enkele mededeelingen over
Oostenrijk nu.
Wij zijn erg in onze eigen nooden ver
diept. Maar het is goed, ook eens op an
dere landen te letten. Het stemt tot ver
gelijking en nadenken. R. P.
Voor de landskinderen zal iedere vorm
van opleiding worden opengesteld, waar
aan de maatschappij behoefte heeft en de
Indonesische taal zal zoo worden ontwik
keld, dat het geheele sociale, cultureels
en economische leven zich daarvan als
voertaal zal kunnen bedienen. Ook de
kennis van het Nederlandsch en de andere
wereldtalen zal krachtig worden bevor
derd.
Voor de ontwikkeling van groote, mid
delsoort en kle^a bedrijven zal voor alle
landaarden ruimte worden geschapen.
Deelneming van Indonesiërs, Indo-Ara
bieren en Indo-Chineezen in groote be
drijven zal worden bevorderd. Met alle
middelen, waaronder industrialiseering,
zal worden gestreefd naar verhooging der
productie en bevordering der eigen kapi
taalvorming. Deugdelijke werkplannen
zullen worden opgesteld. Door doeltref
fende samenwerking met Nederland en
het buitenland zal de grondslag van de
volkshuishouding worden versterkt. Een
zich tot alle klassen uitstrekkende sociale
zorg zal meer dan ooit noodzakelijk zijn.
Het muntwezen zal zoo spoedig mogelijk
gezuiverd worden.
Aan het leger zal door alle landaarden
worden bijgedragen en allen zullen erin
deelhebben. Bijzondere rechtsbehoeften
van verschillende groepen der bevolking
zullen niet worden verwaarloosd. In dit
kader zal b.v. het agrarische vraagstuk
een oplossing moeten vinden.
Alleen door werkelijke samenwerking
zal een wederopbouw van Indonesië te
bereiken zjjn. Die wederopbouw moet snel
ter hand worden genomen en daarom doet
de regeering een krachtig beroep op allen
hun krachten op dien grondslag te ver
eenigen. Nederlanders en Indonesiërs
moeten zich niet laten overheeerschen
door gevoelens ontstaan tengevolge van
de gewelddadige gebeurtenissen. Een
streep zal door het verleden kunnen wor
den gehaald. Alleen zullen diegenen, die
willens en wetens aan hun medeburgers
leed hebben berokkend ter verantwoor
H a m i 1 c a r (Barca):
Hannibal weet hoe een
overwinning te behalen, hij
weet echter niet hoe haar
te gebruiken.
ding moeten worden geroepen. Voorzoover
nog mogelijk zal ieder hersteld moeten
worden in hetgeen zijn rechtmatig eigen
dom was, wanneer hem dit door den
vijand of anderen is ontroofd. Het vraag
stuk van de oorlogsschade zal afzonderlijk
behandeld moeten worden. Herstel van
de volkswelvaart zal daarbij het belang
rijkste richtsnoer moeten zijn.. Het is de
bedoeling de Ronde Tafelconferentie zoo
spoedig mogelijk te laten beginnen.
De regeering eindigt met de verklaring,
dat zij hiermede voor allen den weg heeft
aangegeven, waarlangs aan den onvrucht-
baren strijd een einde kan worden ge
maakt.
Dr. van Mook heeft voordat hij de ver
klaring der Nederlandsch-Indische regee
ring uitgaf, medegedeeld dat hij tot pu
blicatie gedwongen was omdat eenige
correspondenten op onwettige wijze de
Nederlandsche tekst in handen gekregen
en gepubliceerd hadden.
jTAENGENEN die hun (haar) abonne
mentsgeld willen gireeren, deelen
wij mede dat zij dit kunnen doen op de
volgende bankrekeningen:
Amsterdamsche Bank, Haarlem, (post
giro 31186);
Rotterdamsche Bankvereeniging, Haar
lem (postgiro 8238);
Twentsohe Bank, Haarlem (postgiro
4000).
Op girostrook s.v.p. vermelden: be
stemd voor Haarlems Dagblad.
Een postgiro-rekening is reeds Iartg
geleden aangevraagd, zoodra die is ge
opend, zullen wij daarvan mededeeling
doen.
e^
DE
ADMINISTRATIE.^
„Ik ben er in het geheel niet van onder
den indruk" zei Soekarno naar aanlei
ding van de verklaring van Van Mook.
„Het is slechts een herhaling van de oude
bekende verklaring van Koningin Wilhel-
mina". Toen de ANP/Aneta-corr. Coniston
hem speciaal de zinsnede onder het oog
bracht, waarin gezegd wordt: „Indonesië
zal, overeenkomstig de toezegging van
H.M. de Koningin, tot een volledig deel
genootschap in het Koninkrijk worden
geroepen" verklaarde Soekarno: „Wij
willen niets te maken hebben met het
Koninkrijk der Nederlanden".
Soekarno verklaarde ook, dat het „po
litieke manifest", uitgegeven door zijn
„regeering" en dat hij persoonlijk aan de
correspondenten had overhandigd, op
zichzelf al een antwoord aan Van Mook
was. Hpt manifest zei o.a.: „De Neder
landers hebben geen enkel moreel recht
om in Indonesië binnen te komen ten
einde hun oude imperialistische pob-f;ek
weer op te vatten".
in Magelang gespannen
In Magelang blijft Je toestand gespan
nen. Het bestuur van het hospitaal in deze
stad is volkomen in de war geloopen, nu
de meeste verpleegsters den dienst heb
ben verlaten en de overblijvenden geter
roriseerd worden. Men zegt dat reee's een
van haar vermoord zou zijn. De situatie
voor de ongeveer 2500 patiënten is er
daardoor niet rooskleuriger op geworder».
In de afgeloopen vijf dagen is geen versch
voedsel aangekomen en er zijn nog slechts
twee rantsoenen beschikbaar. Men treft
nu een schikking voor het zenden van een
voedselconvooi van Batavia uit. Boven
dien wordt er rondom het hospitaal voort
durend gevochten. De Indonesiërs lijken
vooral ontstemd te zijn over de tewerk
stelling van Japansche krijgsgevangenen.
Een wachtpost van het hospitaal werd
gedood en een Nederlandsche herstellende
gewond.
Te Ambarawa blijft het rustig en de
voedselvoorraden voor de hospitalen en
interneeringskampen komen geregeld aan.
(United Press).
De heer C. Sipkes is een vlot en inte
ressant verteller en zooals hij gisteravond
zijn lezing over onze duinen en hun flora
hield voor de Kon. Maatschappij voor tuin
bouw en plantkunde, boeide hij ook den
buitenstaander met zijn pleidooi voor de
instelling van een nationaal park in de
duinen bij Haarlem en IJmuiden. Talrijke
geprojecteerde foto's vele waren ook
op foto-technisch gebied uitstekend rie
pen een verlokkend beeld op van het brok
natuur dat wij in de oorlogsjaren zoo lang
en vaak zoo noode hebben moeten missen.
Aan de lezing van den heer Sipkes J?ino
een korte vergadering van de vereeniging
vooraf, gevolgd door een plantententoon-
stelling met toelichting door de leden,.
