Haarlems Noodraad
Raymond Petit
Ook de Eerste Kamer
De Koningin
in ons land terug
Extra brandstoffen
voor Centrale verwarming
en Leskamers
„Dichter bij de werkelijkheid
gekomen"
keurt het Handvest goed
Burgemeester Reinalda
over het oorlogsleed en
toekomstplannen
Woensdagmiddag vergaderde Haarlems
Noodraad voor het eerst. Op de tribune
gaven enkele directeuren van bedrijven en
onderwijsinrichtingen, alsook hoofden van
takken van dienst, door hun aanwezigheid
blijk van belangstelling.
Herdenking der dooden.
Bij de opening der vergadering herdacht
de Voorzitter, de wnd. burgemeester
M. A. Reinalda, de dooden die in den oor
log gevallen zijn; de millioenen op de slag
velden in Europa en andere werelddeelen,
alsook op de zeeën, de duizenden die hun
leven lieten bij de bevrijding van ons land.
Ook dacht spreker aan de duizenden land-
genooten die door de Duitschers zijn af
geslacht of gestorven in de concentratie
kampen, aan allen die hun leven lieten in
den vrijheidsstrijd voor ons vaderland.
Ook de oude Haarlemsche raad leed, na
dat hij in 1941 voor het laatst samenkwam,
geweldige verliezen. Spreker herdacht de
heeren L. Peper, in een concentratiekamp
gestorven, mr. H. O. Drilsma, door de
Duitschers gefusilleerd, mr. L. G. van
Dam. die door de Duitschers is wegge
voerd en waarvan nooit meer iets ver
nomen is. zoodat aangenomen moet wor
den, dat ook hij overleden is; D. J. A. Wes-
terveld, den wethouder van onderwijs en
G. Wolzak, beiden dit jaar overleden. B.
en W. hebben besloten een school in de
gemeente te doopen als „Wethouder Wes-
terveldschool".
Nadat do raadsleden de eed of belofte
hadden afgelegd, hield de voorzitter een
uitvoerige rede ter inleiding van de werk-
zeamheden van den nieuwen raad.
Werkloozensteun.
Op dit oogenblik worden 2316 personen
gesteund volgens de Armenwet met on
geveer 44.000 per week. 63 arbeiders ge
nieten overbruggingsgeld (werkloozen
steun) waaraan 18.000 per week wordt
uitgegeven, terwijl bovendien nog eenige
duizenden arbeiders wachtgeld genieten.
In Augustus hadden 1756 arbeiders over
bruggingsgeld en waren er nog meer
wachtgelders. De toestand verbetert dus.
Alles moet gedaan worden om te bereiken
dat de maatschappelijke ziekte, de werk
loosheid, niet terugkeert.
Het woningtekort.
De huisvesting der bevolking stelt ons
voor moeilijke problemen. In de jaren
vóór den oorlog werden te Haarlem ge
middeld 700 nieuwe woningen per jaar
gebouwd. In de oorlogsjaren is er prac-
tiech niets gebouwd, terwijl er door oor
logsgeweld en afbraak der Duitschers nog
300 woningen verdwenen. 1 Januari 1940
waren er 38.095 huizen, thans 38.300. Het
tekort aan woningen is op dit oogenblik
te stellen op 2650, waarbij dan nog een
gewenscbte reserve van 1000 woningen
moet komen.
De schade aan het onderwijs.
De ooriog heeft ook aan het onderwijs
veel schade aangericht. Herhaaldelijk
moesten de scholen met halve dagen les
volstaan, terwijl in den winter van 1944
1945 de deuren geheel gesloten moesten
worden wegens den brandstoffennood. Er
is door de onderwijzers gedaan wat mo
gelijk was om het onderwijs zoo goed
mogelijk gaande te houden. Daarom ver
dient het corps den dank der gemeente.
Er is thans natuurlijk achterstand, maar
het algemeene streven is die zoo snel
mogelijk in te halen.
De Van Zeggelenschool in het Amster-
damsche kwartier is bij een bombardement
Verloren gegaan.
De gemeente werd door de Duitschers
geawongen een Joodsche school en Lyceum
te openen. Daarvoor is 76.000 uitgegeven.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat
het rijk de kosten zou dragen, maar later
is dit afgewend op de gemeente. Thans
wordt getracht, via de Vereeniging van
Ned. Gemeenten, te bereiken, dat het rijk
alsnog die 76.000 aan de gemeente ver
goeden zal. "5
Sterfte in oorlogstijd.
De sterfte onder de bevolking is in de
oorlogsjaren opgeloopen. De cijfers zijn
voor de sterfte van kinderen beneden het
jaar en volwassenen boven de 60 jaar:
1941: 1366, 1942: 1475; 1943: 1622; 1944: 1861
en de eerste 10 maanden van 1945 2118.
Het verloop van die 10 maanden was:
Januari 323, Februari 332, Maart 301, April
262, Mei 248, Juni 175, Juli 110, Augustus
107, September 94 en October 116. Thans
een half jaar na de bevrijding is het
sterftecijfer weer vrijwel normaal.
Ter bestrijding van de geslachtsziekte is
•an den Geneeskundigen Dienst een af-
deeling geslachtsziekte met consultatie
bureau ingesteld.
Veel is ook gedaan aan de bestrijding
van scabies en de luizen. Voor scabies zijn
13.275 personen behandeld, voor luizen
7150. Het is aan te nemen, dat het bestrij
den van de plagen, die een ontstellenden
omvang hebben genomen, nog vele weken
zal vorderen.
De gemeente-financiën.
Hierop gaf spreker een overzicht van
den stand der gemeente-financiën in de
oorlogsjaren. De dienst 1938 sloot met een
tekort van 832.000, waarin het rijk
825.000 bijdroeg. 1939 gaf een tekort van
J 742.000, dat geheel door het rijk gedekt
werd. Van het tekort van 1.223.000 over
1940 nam het rijk 1.000.000 voor zijn
rekening, van het tekort over 1941, dat
1 831.000 was 745.000, terwijl nog
253.000 in het uitzicht is gesteld. 1942 gaf
te tekort van l.-ft3.000, het rijk draagt
1 893.000 bij.
De resultaten over 1943 zijn nog niet
volledig bekend, maar de raming is dat
het tekort 1.500.000 zal bedragen, van
De wnd. burgemeester M. A. Reinalda.
het rijk ls een voorschot van 750.000 ont
vangen, terwijl nog op 200.000 gerekend
wordt. De begrooting voor 1944 gaf een
tekort te zien van 2.224.000. Het is te
verwachten dat het werkelijke tekort nog
grooter zal zijn, doordat de gas- en elec-
triciteitsbedrijven gedeeltelijk stil gelegd
moesten worden.
De schulden der gemeente zijn van 1
Jan. 1940 tot 1 Jan. 1945 gedaald van
49.540.000 tot 47.240.000.
De bedrijven.
Het gasbedrijf heeft de productie sinds
eenigen tijd hervat. Door de rantsoenee
ring is evenwel te vreezen, dat de finan-
cieele resultaten voorloopig ongunstig zul
len zijn. Het electriciteitsbedrijf is thans
ook weer intact, de onderdeelen der tur
bines die de Duitschers weghaalden, zijn
teruggehaald. Voorloopig krijgt Haarlem
zijn stroom evenwel nog van het Prov.
Electr. Net.
Uitvoering van werken.
Openbare Werken heeft sinds de bevrij
ding al weer heel wat objecten in uit
voering genomen. Er was eerst geen 6chop
meer, maar nu werken er reeds eenige
honderden arbeiders. In bewerking zijn
o.a. de aanleg van 23 H.A. sportterrein
aan den Schalkwijkerweg, de verplaatsing
van het Haarlem-veld aan den Rijksstraat
weg, inbegrepen den aanleg van het Noor
der Sportpark. de aanleg van 15 H.A.
sportterrein met een stadion ten Westen
van de Delft, de verbetering der sport
velden aan de Kleverlaan en den Ver-
spronckweg.
De dienst voor den Hout en de Plant
soenen is begonnen met het herstel van
den Hout en de verbetering van de plant
soenen.
Verschillende uitbreidingsplannen voor
de gemeente zijn klaar of in bewerking.
Er zullen volkstuincomplexen komen aan
de Zomervaart en den Schalkwijkerweg.
Het gemeente-personeel.
In het algemeen kan gezegd worden dat
het gemeentepersoneel zich in den oorlog
zeer goed gedragen heeft. Er werd veel
welbewuste tegenwerking jegens de Duit
schers getoond, terwijl zooveel mogelijk
gedaan werd om de overlast voor de be
volking zooveel als mogelijk was af te
wenden. Er waren enkele ambtenaren die
alleen op eigen veiligheid en eigen belang
bedacht waren, maar gelukkig was hun
aantal zoo klein, dat dit geen afbreuk kon
doen aan den goeden naam dien het ge
meentepersoneel had. Het gemeenteperso
neel verdient daarom den dank en de
waardeering der gemeente.
De nieuwe raad.
Nu staat de nieuwe raad gereed zijn
werkzaamheden te aanvaarden. Spreker
hoopte en vertrouwde dat allen schouder
aan schouder zullen staat om eendrachtig
het belang der gemeene te dienen (applaus)
De heer M. L. A. KI e i n, nestor van
den raad, dankte den voorzitter voor zijn
gelukwenschen aan den nieuwen raad. Hij
sprak er zijn vreugde over uit, dat de
hëerpn Reinalda en Wesstra weer aan de
tafel van B. en W. hebben plaats genomen
na het vele leed dat zij in de oorlogsjaren
hebben moeten dragen. Ook de raad sluit
zich aan bij de waardeerende woorden
jegens het gemeentepersoneel gesproken.
De raad heeft het voornemen het goede
voorbeeld van B. en W. te volgen om
door eendrachtige samenwerking te ijve
ren voor een gezond en krachtig Haarlem
in de toekomst (applaus).
Verkiezing van wethouders.
Hierna volgde de wethoudersverkiezing.
Gekozen werden (allen met 36 van de 37
stemmen) de heeren F. S. Noordhoff,
A. J. M. Angenent, D. J. A. Geluk en mr.
S. C. v. d. Wall.
Allen namen de benoeming aan.
Tenslotte werden de raadscommissies
benoemd. y
De Koningin is Woensdagmiddag per vlieg
tuig uit Engeland teruggekeerd, na in Londen
afscheid genomen te hebben van den ko
ning en de koningin en de Engelsche ko
ninklijke famiiie. Het vliegtuig, dat bestuurd
werd door den piloot Van Dijk, die a.s. Za
terdag het eerste Indië-toestel zal vliegen,
landde omstreeks kwart over twee op het
vliegveld Valkenburg
Aan gezinnen, die, wegens het gemis van
een schoorsteenaansluiting in een woonver
trek of in een vertrek, dat daarvoor kan
dienen, zijn aangewezen op het gebruik van
een in hun woning aanwezige centrale ver
warmingsinstallatie, zal alsnog een toeslag
in cokes kunnen worden toegekend. Deze
toewijzing is zeer beperkt, doch zal tezamen
met de hoeveelheid, 4ie op bonnen van de
brandstoffenkaart zal worden beschikbaar
gesteld, voldoende zijn om een woonkamer
in ongeveer gelijke mate te verwarmen als
het geval zal zijn ten aanzien van de woon
kamer van gezinnen, die hierin met een
haard of kachel kunnen stoken.
De voor een toeslag cokes in aanmerking
komende gezinnen kunnen dezen per brief
aanvragen bij de brandstoffencommissie,
waaronder zij ressorteeren, onder overleg
ging van een schriftelijke verklaring, dat
het gebruik van de centrale verwarmings
installatie het eenige middel is om de woon
kamer of een kamer, die daarvoor kan wor
den ingericht, te verwarmen.
Diegenen, die in het geven van lessen aan
eigen huis een hoofdbron van inkomsten"
hebben, dienen zich schriftelijk aan te mel
den bij de" brandstoffencommissie, waar
onder zij ressorteeren. Zij ontvangen dan zoo
spoedig mogelijk een oproep om bij deze
commissie te verschijnen, die vervolgens aan
de hand van door betrokkenen mede te
brengen bescheiden en te verstrekken inlich
tingen, zal nagaan, of aan de voor het uit
reiken van een extra toeslag vaste brand
stoffen gestelde voorwaarden wordt voldaan.
Uitgebreider bonnenlijst
Naar wij vernemen zal de morgen te pu-
bliceeren bonneniyst grooter zijn dan tot
nu het 'geval is geweest. Er zal een bon
worden aangewezen voor 100 gram choco
lade- of suikerwerk, een bon voor één
rantsoen gebak en een bon voor 70 gram
beschuit. Ieder komt voor deze heerlijk
heden in aanmerking. Voorts zal voortaan
niet meer 200 gram, maar 400 gram bloem
per 14 dagen worden beschikbaar gesteld.
De bonneniyst, welke volgende week be
kend zal worden gemaakt, zal o.m. waar
schijnlijk bonnen vermelden voor den aan
koop van jam, zuidvruchten, ontbijtkoek
en vermicelli.
De door de heeren zoo lang ontbeerde
scheerzeep zal in de maand December ge
kocht kunnen worden. Hiervoor zal een
bon van de tabakskaart vooringeleverd
moeten worden.
BURGERLIJKE STAND
HAARLEM 7 November 1945
BEVALLEN: 7 Nov., E. HeeremansKoster,
zoon.
OVERLEDEN: 5 Nov., W. Hoek, 51 j., Tey-
lerstraat; 6 Nov., F. J. van Langendonck. 81
j., Floresstraat; M. C. Muller, 81 j., Raam-
singel: P. Buijs. 19 j., Hasselaersplein.
ONDERTROUWD: 7 Nov., D. Wieringa en
M. J. Pik; G. van Boheemen en G. T. M.
Knape; F. Bos en A. E. IJlstra; C. Huij-
boom en C. van Leersum; L. E. Stern en H.
H. Blankert; B. Sloothaak en J. Steffens;
H. A. Barendregt en J. Nijssen; J. S. Abbink
en A. E. Zeulevoet; A. van der Mark en E.
H. van der Kamp; G. Molenaar en M. P.
Govers; T. Luikel en M. C. Nijmeijer; J. M.
K. van Zijl en C. C. Schreurs; C. Schouten
en P. M. Laadstra; J. M. Kuijper en J. A. M.
Steman.
GEHUWD: 7 Nov., J. Dijkstra en G. van
Dijk; D. van Wijnen en A. J. E. Sminia; J.
G. van der Heide en A. G. F. Smits; A. van
Hamburg en A. Tschish; A. Burghout en A.
M. Zandstra; C. D. Leevendig en E. M. Kors;
B. J. M. Bonnet en M. J. Epskamp; G. W.
Seders en E. A. van der Hoeven; G. Grouw-
stra en P. H. Bouwens; E. Zwiebel en H.
Bonsink; A. Roije en M. W. J. E. Habich; J.
Spaan en M. C. Koning; C. Luking en O.
Bartussek.
Petit is in Luxemburg niet maar een ge
wone naam zooals Klein bij ons zou zijn
bet roept herinneringen wakker aan
het felle ondergrondsche verzetswerk in
de eerste jaren van den tweeden wereld
oorlog. Er zijn dan ook maar weinig na
men geweest die zóó fel op de fantasie van
het volk gewerkt hebben. Talrijke avon
turen worden Raymond Petit toegeschre
ven, waarvan verscheidene thans op waar
heid getoetst zijn.
Petit was mank en zijn signalement was
aan de Gestapo volkomen bekend. Op een
winteravond reed hij per spoor van
Luxemburg naar Wiltz voor een vergade
ring met eenige verzetsleiders uit België.
Het was koud en stikdonker en toen de
trein het stationnetje van Mersch uit-
tufte, stapte een passagier uit de gang de
coupé binnen. Raymond zat in een hoekje,
met de handen in zijn jaszakken. Vlak
voor Ettelbrück knipte het licht in de wa
gens plotseling aan. Tegenover Raymond
zit de beruchte Gestapo-agent Neumann.
De wederzijdsche herkenning is ongeveer
gelijktijdig. Petit verstart, maar verliest
zijn koelbloedigheid niet en houdt de han
den in 'zijn zakken. Neumann vermoedt
ten ohrechte een vuurwapen en kent on
getwijfeld sommige van de verhalen die
over Petit de ronde doen. De twee man
nen zitten als versteend tegenover elkaar.
De Gestapo-man en de Luxemburger we
ten beiden wat het licht beteekent: als de
trein dadelijk in Ettelbrück stopt, zal het
station dsor groene politie afgezet zijn en.
komt er geen vischje door de nauwe ma
zen van het net heen. De remmen begin
nen te knarsen en de niet overal even.
goede verduistering verraadt de nabijheid
van het stadje. De trein komt tot stil
stand, Raymond vliegt overeind, het gan
getje in, den trein aan den verkeerden
kant uit, een op een ander spoor gereed-
staanden trein in. Op het perron weer
klinken commando's en laarzengeklik. Een
vluchtige blik op het tweede perron ver
raadt. dat de Duitschers ook dezen trein
op het oog hebben. Het is zaak, niet te
veel deining te maken ook de reizigers
kunnen wel eens noodlottig voor hem
worden. Aan het einde van deze treinen is
altijd een goederenwagen, die door een
soort platformpje met het passagiersge
deelte in verbinding staat. De gedachte
err de uitvoering ervan hebben geen twee
seconden tusschen elkaar liggen en even
later heeft Petit zich door de met zenuw
achtige menschen volle gangetjes naar den
goederenwagen weten te worstelen. De
spoorwegbeambte begint ambtelijk te
sputteren, maar hij blijkt een goed vader
lander te zijn en met vereende krachten
worden de gereedschappen uit het kastje
onder het aangeplakte remmershuisje ge
smeten en Petit erin gewurmd. Twee uur
werden de treinen opgehouden en vele
arrestaties dienden om de teleurstelling
der Gestapo te camoufleeren. Petit kwam
dienzelfden nacht nog waar hij wezen wil
de, ondanks dat de „grüne" meermalen op
slechts een meter afstand van hem ge
staan had, en hij zette het werk voort.
Nog vaak zat de Duitsche politie hem
achterna en ten langen leste viel ook hij
zijn vervolgers in handen met de bekende
gevolgen van dien. Hij is den beul ten of
fer gevallen, maar zijn naam leeft voort
als de eerste leider van het verzet, die
reeds in 1940 als 19-jarige het Hitler-ge-
vaar in zijn vollen omvang overzag en
zich niet alleen direct op het gewapende,
doch ook op het geestelijke verzet toe
legde. D. W. B.
Regeering en Kamer hebben spoed ge
maakt met de behandeling van het Hand
vest der Vereenigde Naties. Dit bleek o.m.
heden nog uit het feit, dat minister Van
K 1 e f f e n s mondeling het afdeelings-
verslag van de Eerste Kamer beantwoord
de. Daarbij liet hij niet na'er op te wijzen,
dat de nieuwe regeling ten volle be-
heerscht wordt misschien, zeide hij, wel
wat te veel door de zucht om vooral
rekening te houden met „de harde wer
kelijkheid." Vermeld zij voorts, dat hij
o.m. de aandacht vestigde op het voor
nemen om voor objectieve internationale
voorlichting door de pers enz. zorg te doen
dragen. Regionale regelingen kunnen best
zijn, doch voorwaarde dient te wezen, dat
zij niet tegen bepaalde bevriende staten
gericht moeten worden.
Prof. A n e m a (A.R.) meende, dat wij
niet uit een gevoel van nooddrang moeten
toetreden, maar uit een gevoel van natio
nale roeping. Met voldoening constateerde
spr. dat het nieuwe gebouw op het bestek
van den wel eens te veel gesmaden Vol
kenbond wOTdt opgetrokken. Door de vre-
des-orde in stee van de rechts-orde de
eerste plaats te doen innemen is men
wat op zichzelf als een vooruitgang te
beschouwen valt dichter bij de werke
lijkheid gekomen. Jammer genoeg is er
in het tegenwoordige Handvest, evenals
destijds in het Pact, slechts voorzien in
een regeling t.a.v. vreedzame wijziging in
bestaande, eventueel onhoudbaar te ach
ten, toestanden en verhoudingen.
Prof. DeSavorninLohman (C.H.)
meende, dat wij tot de regeling moeten
toetreden, zulks aangezien wij anders zou
den komen te verkeeren in een onhoud
baar isolement. Spr. kon met het oog op
Duitschland en het van dien kant steeds
dreigend gevaar iets voelen voor een Wes
telijk blok.
Prof. Van Embden (V.D.) noemde
een voordeel van het nieuwe Handvest,
dat daarin zorg is gedragen voor deug
delijke reorganisatie van het apparaat der
machtsmiddelen ten behoeve van de vei
ligheid en rechtshandhaving. Voor de
moreele verzwakking van de organisatie
der Vereenigde Naties door het veto-recht
is prof.v. Embden niet blind. "Evenmin
voor de na-oorlogsche politiek van Rus
land, die heel veel gelijkenis met het oude
imperialisme vertoont.
Ook mr. Kropman (R.K.) liet een op
timistischer geluid hooren dan met name
prof. de Savornin Lohman.
Mr. I n 't V e 1 d (S.D.) besloot de rij der
sprekers, zich o.m. afvragende of uit de
nieuwe organisatie wel een geest spreekt,
waarin men vertrouwen kan stellen. Ver
plichte rechtspraak voor rechtsgeschillen
ontbreekt ook nu nog steeds. Slechts wan
neer de grooten. gelijk thans de kleine
staten hebben gedaan, afstand zouden doen
van hun vetorecht, zou er t.a.v. de rege
ling met betrekking tot behartiging van
de veiligheid van vooruitgang sprake
kunnen zijn.
Na dit alles begon minister V a n K 1 e f-
f e n s met er op te wijzen, dat tusschen
de groote mogendheden allerlei verschil
len bestaan, althans op het oogen
blik. Dit vormde z.i. geen reden tot
grenzenloos pessimisme, want ongetwij
feld kan 6traks de eenheid toch weer be
reikt worden. Wat Rusland betreft, dit
beoogt volgens den bewindsman geen im
perialistische politiek, maar streeft naar
verzorging van de eigen veiligheid. Met
prof. Anema was hij het eens, dat er voor
Nederland o.m. een mooie taak gelegen is
in bevordering van gezond internationa
lisme in de diverse organen als Vergade
ring, Veiligheidsraad, enz. Een bepaling
inzake „herziening van verdragen" is niet
in het Charter opgenomen, maar we! de
gelijk bestaat de mogelijkheid om eiken
gevaarlijken toestand onder de oogen te
zien, en door wijziging van bestaande ver
dragen daaraan tegemoet te komen. De
waarschijnlijkheid, dat wij slechts met
één groote mogendheid in een blok zou
den gaan zitten, is veel geringer dan dat
wij zulks o.m. met twee groote staten zou
den doen. Hierbij kon de minister het
laten, waarna de Kamer het Handvest z.h.
st. goedkeurde. E. v. R.
