Centrum van Soerabaja
Een Westelijk Blok
V
in Britsche handen
Bloednacht
in Soerabaja
Sharir's
nieuwe ploeg
Nobelprijzen
voor den vrede
Overeenstemming inChina?
Haarlemsche
kinderen terug.
Beloonde textiel-rijen.
N
fiOo Jaargang No. 18178 I I II Dinsdag 13 November 1843
Bureaux: Groote Houtstr. 93 Nf ff i |T( I I B 3 /S'^B Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem I JL JL JL JL 9^9 Jfcoa^^ *Vif*IL Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. Abonnementen: p. week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.; Redactie 10600. Expeditie 14825.
CB is tegenwoordig veel sprake van een
■*-' Westelijk statenblok in Europa. De
Gaulle is daar voorstander van en het is
geen wonder dat deze gedachte van
Frankrijk uitgaat, want het is de groot
ste mogendheid in West-Europa en tevens
een in menig opzicht verzwakte mogend
heid. Ongetwijfeld ligt Frankrijks zwakste
punt in de sterke daling van zijn ge
boortecijfer, die tengevolge heeft gehad
dat het groote land met zijn veertig mil-
lioen inwoners „onderbevolkt" is en niet
over voldoende arbeidskrachten beschikt
om den rijken bodem te bewerken. Andere
tekortkomingen kan men overwinnen en
het verleden bewijst, dat de telkens weer
opveerende Fransche vitaliteit daartoe in
staat is en zich juist op haar krachtigst
toont na de diepste inzinkingen. Maar dit
nadeel van onderbevolking kan niet snel
overwonnen worden en daarom moeten
de leiders van Frankrijk, in de eerste
plaats een zoo vooruitziend man als de
Gaulle, zich wel bewust zijn van de nood
zaak, aansluiting bij andere landen te
zoeken. Zeker gaan zijn gedachten verder
dan de verzekering van de veiligheid des
lands. Want een politiek, die zich alleen
op veiligheid baseert is in wezen klein
en kortzichtig en de Gaulle is geen man
van benepen gedachten. Allicht overweegt
hij de mogelijkheid van een Federale
Unie van West-Europa, die niet alleen het
vasteland, maar ook Engeland zou be
treffen. Ik herinner er aan dat voorbe
reidingen voor een Fransch-Engelsche
Unie, in begin 1940, op Churchill's initia
tief, al ondernomen waren en dat on
langs prof. Harold Laski, de voorzitter
van de, in Engeland regeerende Labour
Party, haar opnieuw aanbevolen heeft.
Ook is het interessant, dat instituten voor
opinie-onderzoek in Frankrijk en Enge
land onlangs een onderzoek naar de open
bare meening op dit punt hebben inge
steld en dat in beide landen een groote
meerderheid zich ten voordeele uitsprak.
De vraag kon natuurlijk niet geformuleerd
worden in den vorm van „een Federale
Unie", omdat zich daarbij zooveel ver
schillende mogelijkheden voordoen, maar
zij was toch ruim gesteld: „Zoudt u een
politieke en militaire alliantie goedkeu
ren?" In Engeland antwoordden 60% van
de ondervraagden bevestigend, 21% ont
kennend en 19% onthielden zich van een
opinie. In Fraakrijk was de meerderheid
zelfs indrukwekkend, want 79% antwoord
den Ja, slechts 11% Neen en 10% onthiel
den zich.
De vraag van een Westelijk Blok raakt
natuurlijk ook ons land en België en nog
verscheidene andere mogendheden. Dat
men zich daarvan bewust is, bleek duide
lijk in de Kamerdebatten over het Hand
vest van de Vereenigde Naties. In het
Voorloopig Verslag was al een vraag tot
de regeering gericht omtrent haar mee
ning over het plan-de Gaulle, maar minis
ter van Kleffens ontweek die in zijn ant
woord. De opmerking van een Kamerlid,
dat het niet gewenscht zou zijn zich in
een groepeering te begeven met één groo
te mogendheid werd later beantwoord
met de verklaring, dat in een dergelijke
groepeering, als die ontstond, niet van één
maar waarschijnlijk van twee groote mo
gendheden sprake zou zijn. Natuurlijk is
dit een punt van groot belang: het scha
kelt de mogelijkheid van een overheer-
schenden invloed uit.
Intusschen is alles nog in een primair
stadium. Er wordt nog maar getast in deze
richting. Dat verandert niets aan de over
weging, dat hier ook voor ons de aange
wezen weg ligt. Anderen en wij zullen
hem in moeten slaan. Afzonderlijk zijn
al de betrokken staten, behalve (in zeke
ren zin) Engeland, te zwak en de kleine
zouden bij den stand der moderne oorlogs
techniek weerloos zijn tegenover een
grootmacht. Alles moet de staten van het
Westen naar aaneensluiting dringen.
In het Kamerdebat toonden verschei
dene leden onrust bij de gedachte, dat een
Westelijk Blok „door anderen" als een
tegen hen gerichte formatie beschouwd
zou worden. Het is bekend dat Rusland
er tegen gekant is. Maar als een groote
groep staten een machtige Unie vormt en
een ander machtig geheel in het Oosten
de Sovjet-Unie is, kan de ontwikkeling
in West Europa niet belet worden. Te
minder waar een onderbevolkt groot land
naast overbevolkte kleine landen ligt
een volkomen onlogische en gedesorgani
seerde stand van zaken en de nood
dringt om de bodemproducten tenvolle te
baat te nemen. Als Kamerleden zich zoo
schuw toonen ten aanzien van oppositie
in andere landen spreekt daar ook nog
wel de oude neutraliteits-opvatting uit.
Wie actieve buitenlandsche politiek voert
moet op tegenstand rekenen. En wij kun
nen niet meer neutraal blijven.
De term „Westelijk Blok" is vaag. Als
zij alleen een militaire alliantie gold zou
zij weinig beloven. Militaire allianties
plegen een onzeker bestaan en weinig
duurzaamheid te hebben. Zij duren niet
langer dan het eigenbelang van de betrok
ken staten meebrengt. De vraag van het
opinie-onderzoek in Engeland en Frank
rijk gold dan ook al tevens een politieke
samenwerking. Maar Unie moet het doel
zijn, omdat alleen daarin de volken en
niet slechts de regeeringen vereenigd zou
den worden.
Het treft dat gisteren uit Washington
het bericht is gekomen, dat de Engelsche
premier Attlee aan president Truman zou
hebben voorgesteld om een verklaring
Te Schoonebeek, een dor oudste Drentsclie dorpjes, zijn tusschen de boer
derijen boortorens verrezen, om de kostbare olie uit den bodem te halen.
Ken der tankwagens wordt met de juist uit den Drentschen bodem
opgepompte olie gevuld. (P.)
United Press meldt uit Batavia, dat de
laatste berichten uit Soerabaja doen blij
ken, dat de Britsche troepen thans een
gunstige strategische positie innemen, nu
zij het centrum van de stad, dat de meeste
schuilplaatsen bood aan de Indonesische
scherpschutters en guerillatroepen, heb
ben bezet. Het zal voor de Indonesiërs
veel moeilijker zijn stand te houden in de
moderne buitenwijken, zooals Simpang,
Goebeng en Darmo, die de Geallieerden
thans naderen. Belangrijke gebouwen, zoo
als het telefoon- en telegraafkantoor en
het postkantoor, zijn in handen der En-
gelschen. Geallieerde militaire kringen te
Batavia vertrouwen erop dat de campagne
voor het einde van de week besloten zal
worden.
Den geheelen nacht hebben de gevech
ten voortgeduurd. Reeds gisteravond wa
ren de Engelschen in het bezit van meer
dan de helft der stad. Hun linie liep on
geveer van het hotel Soerabaja via het
telegraafkantoor naar het Grand Hotel.
Hun opmarsch verliep evenwel langzaam
tegen den tegenstand van scherpschutters
en mitrailleurs. Britsche tanks stelden
een Indonesische bunkerpositie buiten ge
vecht, waarbij de bezetting van den bun
ker werd gedood. Een concentratie van
1000 man Indonesiërs werd door artille
rievuur uiteengeslagen. De Engelschen
maken op het oogenblik veel gebruik van
hun kanonnen, om de artilleriestellingen
der Indonesiërs tot zwijgen te brengen.
De R.A.F. blijft de actie ondersteunen en
beschiet verschillende objecten op den
grond, o.a. wegversperringen. Ook wer
den bommen geworpen op bepaalde doe
len. Gisteren werden zeven Britsch-Indi-
sche soldaten gewond.
Volgens sommige berichten gebruiken
de Indonesiërs Japansche tanks en ka
nonnen, maar andere berichten maken er
melding van dat de tegenstand langzamer
hand uitdooft.
De wijken in Soerabaja, die werden be
zet, werden verlaten aangetroffen. Men
vond hier groote hoeveelheden kleine Ja
pansche wapenen, zooals ook middelzware
machinegeweren. Ook 68 mitrailleurwa
gens werden gevonden. Aan Britsche zijde
werden tot half een Zondagmiddag een
man gedood en negen gewond. De tele
fooncentrale werd onbeschadigd bezet en
de lijn naar Batavia bleek nog te functio-
neeren. De electrische stroomvoorziening
is echter gestoord. Bij de operaties van
Zaterdag werden 350 geïnterneerden be
vrijd. Luchtverkenningen hebben geen
massa-uittocht uit de stad vastgesteld.
De „Merdeka" bericht, dat vanmorgen
de gevechten in Soerabaja nog hevig
voortwoedden. Het blad geeft toe, dat de
Engelschen het postkantoor hebben bezet
en deelt mede, dat er versterkingen wor
den aangevoerd. Volgens hetzelfde blad
zouden de Indonesiërs op het ongeveer
12 km ten Z. van Batavia gelegen vlieg
veld Tjillitan drie Nederlandsche toe
stellen hebben vernield.
Het officieele rapport over Soerabaja
zegt, dat de extremisten gistermiddag
twee aanvallen op de Britsche troepen
ondernamen. De eerste werd gedaan door
omstreeks 200 man, de tweede door een
onbekend aantal Indonesiërs, gesteund
door gepantserde voertuigen. Beide aart*-
vallen werden door artillerie-, mortier
en licht machinegeweervuur afgeslagen.
Nieuwe aanvallen werden vannacht on
dernomen, waarbij de Indonesiërs gebruik
maakten van handgranaten en geweren.
Ook in het gebied van het vliegveld werd
van Rusland te vragen ten aanzien van
„zijn uiteindelijke eischen voor zijn vei
ligheid aan den Europeeschen kant."
R. P.
om 8.30 uur gisteravond door Indonesiërs
gevuurd.
De Britsche operaties worden vandaag
voortgezet en opnieuw is een deel van de
stad door de Engelschen bezet. De strijd-
methoden, de tactiek en de gebruikte wa
pens der Indonesiërs wijzen nog altijd op
Japansche leiding ergens achter de Indo
nesische linies, ofschoon men hiervan
geen bewijzen heeft en de verschijnselen
ook kunnen worden toegeschreven aan het
feit, dat de Indonesiërs drie en een half
jaar door de Japanners geoefend zijn.
De 20.000 man Japansche troepen, die
naar oorspronkelijk werd gemeld, op
Oost-Java „vermist" werden, zijn terecht.
Zij werden door de Indonesiërs ontwa
pend en zijn op het oogenblik geïnter
neerd in Lawang, 60 km ten zuiden van
Soerabaja.
JAPANSCII SCHIP IN BRAND.
Het centrum van Soerabaja werd gis
terennacht nog zwaar door Britsche ar
tillerie bestookt en de lucht was hel ver
licht door de .Hakkaimo", een Japansch
schip van 8000 ton, dat in brand is ge
vlogen terwijl een Japansche werkploeg
het in gereedheid bracht voor de evacu
atie van hun landgenooten. Troepen van
de 23ste divisie zijn aan de Oostelijke
oever van de Kali Mas doorgedrongen
en Thunderbolts en Mosquitos bombar
deerden met de grootste nauwkeurigheid
een aantal doelen terwijl artillerie Indo
nesische verzetshaarden onder vuur nam.
Gisteren hebben de Indonesiërs het vlieg
veld met mortieren beschoten, maar er
werd geen zware schade aangericht. Zij
gebruikten o.a. een Japansch 75 millime
terkanon, dat echter tot zwijgen gebracht
kon worden door de Britsche vloot. De
Britsche vliegtuigen ontmoetten onver-
wachten tegenstand en velen ervan keer
den terug met kogelgaten. De Indonesiërs
hebben tenminste één luchtdoelartillerie
stelling in Soerabaja, die de piloten
eenige last bezorgt.
BEROEP OP DE MOGENDHEDEN
Radio Soerabaja heeft weer een beroep
gedaan op Amerika, China en Rusland
om tusschenbeide te komen in het con
flict op Java. Aan de leiders der gods
diensten werd verzocht te helpen bij het
vergiftigen van drinkwater. „Toon geen
genade voor krijgsgevangenen", werd er
in de uitzending gezegd.
Op de eerste vergadering van het In
donesische Jeugdcongres te Jogjakarta,
waar ook Soekarno en de Sultan van Jog
jakarta spraken, heeft Mohamed Salak,
voorzitter van het plaatselijke Nationale
Comité verklaard, dat de Indonesische
jeugd niet opnieuw kan worden gekoloni
seerd en aan sterven de voorkeur geeft
boven onderwerping. De huidige strijd,
zoo zeide hij, weerspiegelt den geest van
Diepo Negoro
Verklaringen in het Engelsche
Lagerhuis.
In het Britsche Lagerhuis heeft de mi
nister van staat Noel Baker een aantal
vragen beantwoord over Nederlandsch-
Indië. Hij zei onder meer dat in Soerabaja
waar voortdurend versterkingen aanko
men, de toestand gespannen blijft.
„De Nederlandsche regeering in Neder-
landsch Indië heeft zich bereid verklaard
een bespreking te hebben met ir. Soekar
no en ik hoop dat dit spoedig zal zijn".
De heer Tom Driberg (Labour) drong
erop aan dat de regeering zou trachten
te voorkomen dat dr. van Mook door het
Nederlandsche ministerie van buitenland
sche zaken openlijk berispt, verloochend en
gedesavoueerd wordt, waarop de vroegere
minister van buitenlandsche zaken An
thony Eden opmerkte dat het niet tot een
regeling zou bijdragen als men vertegen
woordigers van de Nederlandsche regee
ring en die regeering zelf, zou trachten te
onderscheiden.
Ooggetuigen vertellen, dat in den loop
van den nacht van 28 Oct. de nationalis
ten een geweldigen aanval te Soerabaja
hadden ingezet. Tegen de Geallieerde troe
pen streden, zoo vermeldt A.F.P., 20.000
Japanners met tanks en pantserwagens,
het „geregelde Indonesische leger" en
een menigte, die werd geschat op 120.000
personen. Van de vele Britsche officieren
die zich in de straten bevonden, wist
slechts een enkele aan den massamoord te
ontkomen. De menigte maakte zich mees
ter van 20 militaire vrachtauto's, die Ne
derlandsche vrouwen en kinderen ver
voerden. Er waren geen overlevenden,
ondanks het heldhaftig verzet der Britsch-
Indische chauffeurs, die op hun post stier
ven. Overeenkomstige gevallen kwamen
door de geheele stad voor. Gevangen ge
nomen Britsche soldaten en officieren
werden gemarteld, verminkt en hun licha
men met geboeide armen in de rivier ge
worpen. Deze wandaden culmineerden in
den moord op generaal Mallaby.
Robert Kiek seint vernomen te hebben,
dat de tegenwoordige „minister van bui
tenlandsche zaken" Soebardjo, de meest
ambitieuze van zijn collega's, niet in het
nieuwe kabinet zou worden- opgenomen.
Dit zal waarschijnlijk de belangrijkste
wijziging zijn. Volgens Soetan Sharir, die
overigens geen enkelen naam van zijn
nieuwe „ministers" wil geven, voordat
Soekarno zijn lijst heeft goedgekeurd, zal
het nieuwe kabinet een geheel ander
„team" zijn. „De namen der nieuwe mi
nisters zullen verrassingen blijken. De
meesten zijn nieuwelingen voor hun taak".
De Nobel-commissie van het Zweedsche
parlement heeft heden den Nobelprijs 1945
voor den vrede- toegekend aan den heer
Cordell Huil.
De Nobelprijs voor 1944 wordt uit
gereikt aan het „Comité internationale de
la Croix Rouge" te Genève, het Interna
tionale Roode Kruis, dat zulk prachtig
werk onder de gevangenen gedurende den
oorlog verricht heeft.
Naar uit Tsjoengking gemeld wordt,
hebben de Chineesche communisten heden
verklaard, dat er overeenstemming met
Tsjang Kai Tsjek is bereikt om den poli-
tieken raad van advies toe te staan „alle
bestaande geschilpunten te regelen". Da
raad zou ongeveer 20 Nov. bijeengeroe
pen worden. De communistische woord
voerder voegde daar nog aan toe: „Indien
de bevelen tot onderdrukking van ban
dieten ingetrokken worden, kan er vrede
zijn".
Het Comité Kinderuitzending
meldt
Woensdagavond zullen een kleine
100 kinderen uit Haarlem en omge
ving, die in Augustus naar Zwit
serland uitgezonden zijn, met den
trein van 20.52 op het Haarlemsche
station aankomen.
Wat de kinderen betreft die in Augus
tus naar Denemarken zijn vertrokken,
deze worden Vrijdag 16 of 23 Nov. hier
verwacht. Hierover zal Woensdagavond
om 19 of 22 uur of anders Donderdag
via Herrijzend Nederland een nadere
mededeeling volgen.
Te Haarlem in totaal 61.000
vergunningen uitgereikt.
Wij hebben indertijd gemeld, dat er te
Haarlem niet minder dan 80.000 voorloopig©
koopvergunningen waren uitgereikt voor tex
tiel. Velen hebben er uren voor in de rij ge
staan. Daarop moesten de winkels afgeloo-
pen worden om te trachten het gewenscht©
voorloopige vergunningen konden dus ge-
een „bereidverklaring" dan moest men die
op het Distributiebureau omwisselen tegen
een definitieve koopvergunning met de be-
noodigde punten.
Thans is er een einde gekomen aan deze
procedure. Men kan geen bereidverklaringen
meer inleveren omdat de (herhaaldelijk ver
lengde) termijn daarvoor verloopen is. Bo
vendien heeft de Distributiedienst geen pun
ten meer beschikbaar.
Er zijn nu in totaal 61.000 definitieve koop
vergunningen gegeven. 61.000 van de 80.000
artikel machtig te worden. Gaf een winkelier
honoreerd worden.
Weekabonnementen
dienen uiterlijk Woensdags te
worden betaald, daar de be
zorgers Donderdags moeten
afrekenen.
DE ADMINISTRATIE