Geldsaneering is geslaagd
Kort en bondig
Een broer bij Arbeidsbureau aangegeven
Sport in het Kort
Nog eens: de B. A.R.K.
Het Ned. Roode Kruis
in Indië
Bij het wrak
van een Jeep
De Radio geeft vanavond:
Minister Lieftinck zet zijn verdere plannen uiteen
De minister van financiën Prof. P. Lief
tinck heeft Dinsdagavond een zeer uitvoe
rige radiorede gehouden over de ontwik
keling van de geldsaneering. Hij stelde
vast, dat gezegd kan worden, dat de sa
neering goed verloopen is en dat het
mogelijk geweest is ernstige stoornis
sen in het betalingsverkeer te voor
komen. De operatie werd goed uit
gevoerd, de patient is niet door een te
sterk bloedverlies of een gevaarlijke
vertraging in den bloedsomloop aan
het einde van zijn krachten gekomen.
Hei herstelwerk is door het ingrijpen
van de geldsaneering niet vertraagd, in
tegendeel heeft aan kracht gewonnen.
Er is moreele winst. Het is onmiddellijk
gebleken, dat de bereidheid om nuttigen
arbeid te verrichten belangrijk vermeer
derd is. Daarmee wordt de verarming
tegengegaan en de productie verhoogd.
De minister merkte nog eens op, dat wij
voortaan zooveel mogelijk uit ons inko
men moeten leven en derhalve uit den
ouder geldvoorraad slechts mogen putten
om de noodzakelijke kasmiddelen aan te
leggen en om die aanschaffingen te doen
die mogelijk zijn om de gaten, die de oor
log en de bezetter in onzen duurzamen goe
derenvoorraad geslagen hebben, weer
«enigszins op te vullen.
Tevens is de blokkeering gebruikt voor
een registratie van het geldbezit. Boven
dien was het een machtig wapen tot
ontwapening van den
zwarten handel.
Aan den zwarten handel is een zware
slag toegebracht. De zwarte handelaars
hebben respect voor de regeeringsmaat-
regelen gekregen, ook al zijn er velen die
In woede ontstoken zijn. Er zijn evenwel
zwarte handelaars die met nieuw geld
weer gif willen brouwen. De regeering
zal nu tegen hen met andere dan mone
taire middelen krachtig optreden. Het
plan de campagne daarvoor is opgemaakt
en de uitvoering staat voor de deur. Een
afdoend middel om den zwarten handel
in eens den kop in te drukken zou zijn
een algemeene koopersstaking op de zwar
te markt.
Door de geldsaneering is de hoeveel
heid bankpapier die in omloop is te
ruggebracht tot bijna 900 millioen gul
den. Het bedrag op de girale reke
ningen is te schatten op het dubbele,
zocdat nu ruim 214 milliard gulden in
circulatie is. Het volksinkomen is on
geveer 5 milliard. De verhouding is
dus 1 tegen 2. Dit is naar vooroorlog-
schen maatstaf normaal te noemen.
Daar het voiksinkomen in stijgende lijn
is Vipf hanknanipr rtner waf vprmppr-
niet f 50, maar f 100 per 14 dagen mag
worden opgenomen als zij niet over vol
doende ander geld beschikken.
Allerwege medewerking.
De minister betuigde zijn dank voor de
medewerking die allerwege getoond is. In
het bijzonder bracht hij hulde aan het
personeel van de bankinstellingen, de
Postgiro, de Postkantoren, de Belasting
diensten en de Distributiediensten. Vaak
is tot in den nacht doorgewerkt.
Er zijn reeds maatregelen genomen dat
iemand die een geblokkeerde rekening
heeft geld kan opnemen voor het aan
schaffen van linnengoed, schoeisel, enz.
Voor de landgenooten die daarover niet
beschikken en ook geen contanten hebben
zal door maatregelen der regeering moge
lijk gemaakt worden textiel, schoeisel enz.
op crediet te koopen.
Dit is dus het omgekeerde van een
spaarfonds. De regeling die in de maak
is zal klaar zijn als de goederen beschik
baar zijn.
Belastingmaatregelen.
Het ontwerp betreffende een vermo-
gensaanwasbelasting in den vorm van een
heffing in eens van de tijdens den oorlog
verkregen vermogensvermeerdering is ge
reed. Dit ontwerp zal parlementair be
handeld worden. Volgens een ruwe schat
ting zal de opbrengst 4 milliard gulden
bedragen. Voor de betaling zullen naast
geld ook effecten en andere waarden in
aanmerking komen.
Een Staatsleening.
Ook het plan voor een staatsleening
heeft vasten vorm gekregen. Daarvoor is
gekozen een inschrijving op een bijzonder
Grootboek. De rente zal 3% bedragen.
Het geld zal gebruikt worden voor aflos
sing van de vlottende Staatsschuld, die
ongeveer 9 milliard gulden beloopt.
Ook staan op stapel spaarcertificaten
als mogelijke bestemming van het geblok
keerde geld. Deze certificaten zullen over
draagbaar zijn.
Op deze wijze kan worden bereikt, dat
het kapitaalverkeer weer een bescheiden
begin maakt. Ook deze certificaten zijn
rentedragend, doch hebben een veel kor-
teren looptijd. Over de wenschelijk ge
achte spaarcampagne zal spreker binnen
kort een afzonderlijke uiteenzetting geven.
Voor het maken van een begin met
een beperkt beursverkeer liggen de
voorwaarden gunstig.
BINNENLAND.
Maandagmiddag is een motorvisschers-
vaartuig, de Arn. 9 in de Deurlo op een mijn
geloopen. De vier opvarenden, die allen ge
huwd zijn, worden vermist.
Minister-president Schermerhorn heeft
Maandag een radiorede gehouden voor het
Zwitsersche volk in een reportage, die door
de Zwitsersche radio Beromünster werd
herüitgezonden. Maandag a.s. zal het tweede
deel der reportage worden uitgezonden om
19.40 uur.
Prinses Juliana zal als presidente van
Ned. Volksherstel een bezoek brengen aan
Drente en Overijsel op Vrijdag en Zaterdag
a.s. Zij zal in verschillende plaatsen officieel
worden ontvangen.
Er wordt door de betrokken instanties
op gewezen dat de geheele kleinhandel zijn
artikelen geprijsd moet hebben, ook die
leveranciers die hun waren thuisbezorgen en
marktkooplieden.
Door de Rotterdamsche politie werden
uitvoerige voorzorgsmaatregelen genomen
toen zij er de lucht van kreeg, dat een aan
tal zware jongens wilde inbreken in een
grossierderij van suikerwerken. Zij wist na
veel verwikkelingen en achtervolging twaalf
hierbij betrokken inbrekers nog denzelfden
nacht te arresteeren.
Te Amsterdam zijn 14 geïnterneerden,
die van het kamp Levantkade naar hun
werkobject werden vervoerd, van de vracht
auto op straat gevallen, doordat een der
zijschotten plotseling losliet. Elf werden er
licht en twee ernstig gewond.
Gisteren is te Nijmegen een drieling ge
boren. De meisjes heeten Beatrix, Irene en
Margriet.
Van de in totaal 1500 Nederlanders, die
tijdens den oorlog in Zwitserland gastvrij
heid hebben genoten, is thans de laatste
groep, bestaande uit ongeveer 500 personen,
per trein gerepatrieerd.
BUITENLAND.
De Engelsche onderminister van bui-
tenlandsche zaken Macneil is in Athene aan
gekomen. Hij wil trachten de geschillen te
regelen tusschen de Grieksche partijen, ten
einde te geraken tot de vorming van een
coalitieregeeri ng.
Het bestuur van het Bulgaarsche Vader-
landsche Front heeft besloten een speciale
commissie te vormen om waar te nemen
hoe de verkiezingen op 18 November a.s.
zullen worden uitgevoerd.
In Argentinië zullen op 24 Februari a.s.
verkiezingen worden gehouden.
HAARLEM EN OMGEVING.
Bij de Ned. Herv. Kerk te Bloemendaal
is tot hulpprediker benoemd G. Nutsbey,
theol. candidaat.
Bij de Geref. Kerk te Loosduinen is be
roepen ds. H. W. Wierda, vroeger te Haar
lem wonend, later predikant te Vijfhuizen.
Ds. Wierda heeft bedankt voor het beroep
naar Leeuwarden.
17 November a.s. zal het 40 jaar geleden
zijn, dat de heer F. H. ten Cate, Wilgen-
straat 38, Haarlem, in dienst trad van N.V.
Gebr. Stork Co's Fabriek van Hijsch-
werktuigen, tot 1932 in Hengelo, daarna bij
Werf Conrad en Stork Hijsch N.V. te Haar
lem.
Bijz. Gerechtshof
derd worden. Van belang is evenwel dat
de omloopsnelheid van het geld vermeer
derd wordt om het economisch verkeer
vlot te laten verloopen.
Meer werken met de Giro.
De minister betoogde dat het aanbeve
ling verdient, meer van het giro-stelsel ge
bruik te maken. In Engeland laat men 80
90®/« van zijn betalingen over de giro
loopen De voordeelen zijn o.a.: minder
geld in huis en op zak (dus grooter vei
ligheid'1. meer gemak, ook al. omdat geen
kwitanties noodie zijn en bovendien een
rem op lichtvaardige uitgaven, daar men
anders zoo gemakkelijk in den zak tast
of naar de portefeuille grijpt. De Postgiro
en de banken zijn thans evenwel over
stelpt met werk. Dit benadeelt een vlugge
afwerking.
Veel zou verbeteren als ieder wilde
med"wrken om bedragen beneden de
25 gti'dcn niet giraal te verrekenen,
maar contant te betalen.
Het is jammer dat de Postchèque en
Girodienst ook niet in staat was om de
geblokkeerde gelden voor zoover dit al
thans toegestaan is. te betrekken in het
girale verkeer. De gewone banken waren
beter op dit werk ingesteld. Er zal even
wel getracht worden ook voor deze moei
lijkheid een oplossing te zoeken. Er staat
evenwel nog te veel waterdruk tegen den
Üamwand om in eens den dam geheel
door te steken.
Er zijn moeilijkheden met de geblokker-
de rekeningen van kleine zakenmenschen
en gepensionneerden. Voor de eersten zou
al veel gered zijn als elke particulier ziin
rekeningen onmiddellijk betaalde. Er zijn
maatregelen genomen om. onder bepaalde
voorwaarden, voor de kleine zakenmen
schen meer geld van de geblokkeerde re
keningen vrij te maken. Om de moeilijk
heden voor gepensionneerden te verlich
ten is bepaald, dat voor levensonderhoud
Onze mannen in Duitschland, onze oud-
illegalen, de Nederlandsche troepen, die
naar Indië vertrekken, zij hebben behoefte
aan lectuur. Goede boeken, om de stille
uren, ver van huis, te vullen. De B(oeken)
A(ctie) R(oode) K(ruis) wil hen deze ont
spanning bezorgen en roept te dien einde
uw medewerking in. De BARK moet met ge
bolde zeilen en gevulde ruimen weer naar
de haven terug! Niet alleen boeken zijn wel
kom, maar ook puzzles, spelen e.d. kunnen
de jongens en mannen in den vreemde aan
gename oogenblikken bezorgen. Daarom:
Breng uw gaven bij het bureau van de
BARK, Hazepaterslaan 34 te Haarlem of bij
de boekhandelaren. Wanneer u 21305 opbelt,
komt de BARK naar uw huis, om de boeken
te laden.
Jodin en
Het Bijzonder Gerechtshof te Amster
dam behandelde in de zitting van Dins
dagmiddag de zaak tegen Johanna Maria
J., uit Buiksloterdijk, die haar broer in
Juni 1944 aan den leider van het plaatse
lijk arbeidsbureau had aangegeven voor
den arbeidsinzet, waarvoor deze broer zich
niet had gemeld.
„Dat meisje is bedorven op dat pest
bureau bij die N.S.B.'ers in Hoofddorp. Ik
kom voor haar op" riep deze broer, als
getuige a décharge door den verdediger
voorgeroepen. „In mijn onderduiktijd heb
ik geen last meer gehad, 2hoewel mijn
zuster mij best had kunnen laten pakken
en ik zou een veroordeeling van dat meis
je zeer betreuren".
De advocaat-fiscaal, mr. L. J. Besier,
achtte verd. schuldig en eischte haar
veroordeeling tot 3 jaar, waarvan 2 jaar
in rijkswerkinrichting door te brengen,
met ontzetting uit actief en passief kies
recht voor 10 jaar.
Mr. H. E. Prinsen Geerligs bepleitte de
toepassing van een opvoedende straf of
een voorwaardelijke veroordeeling, wan
neer het» Hof althans niet kan komen tot
de primair gevraagde vrijspraak.
Voorts werd voorgeleid Cornelis P. uit
„Ik wilde met auto's omgaan", reide
A. van der Voet ter verdediging van zijn
toetreden tot het N.S.K.K. in 1943.
Zooals reeds gister is gemeld is tegen
hem do doodstraf gcclscht.
vader slachtoffer van jaloezie
Zandvoort, die op 24 Februari 1944 vrijwil
lig dienst nam bij het N.S.K.K.
De advocaat-fiscaal eischte 3 jaar waar
van 2 jaar in rijkswerkinrichting door te
brengen, met ontzetting uit actief en pas
sief kiesrecht voor den tijd van 8 jaar.
Mr. W. Glastra pleitte voor de toepas
sing van een zoo licht mogelijke, als het
kan. voorwaardelijke straf.
„Deze verd. heeft één van de ergerlijkste
misdrijven begaan, welke begaan kunnen
worden, n.l. verraad van z'n vader en van
een Jodin, welk verraad aan de laatste
het leven heeft gekost". Aldus kwalifi
ceerde de adv.-fiscaal wat L. v. A. uit
Haarlemmermeer heeft misdreven. Hij
heeft, volgens zijn eigen zeggen, om zijn
vader bij zijn vrouw weg te krijgen, de
aangifte gedaan, dat zijn vader een Jodin
in huis had.
Uit het getuigenverhoor bleek, dat in
de buurt algemeen gesproken is over een
verhouding tusschen z'n vader en z'n
vrouw. En verd. geeft als eenige reden
voor z'n daad jaloesie op. Voorts bleek,
dat verd. sterk anti-Duitsch was.
Bij zijn requisitoir wees de adv.-fiscaal
er nog op, dat de vader niets heeft gedaan
om alle reden tot jaloerschheid te ont
nemen. Anderzijds had spr. critiek op de
houding van den marechaussee-comman
dant te Halfweg, die veel te bang is ge
weest om iets te doen wat den Duitschers
onwelgevallig zou kunnen zijn. Het ten
laste gelegde bewezen achtend eischte
spr. 15 jaar gevangenisstraf en levenslange
ontzetting uit actief en passief kiesrecht.
Mr. S. C. v. d. Wall vestigde de aan
dacht op het tragische van didt geval. Deze
verdachte heeft later in Duitschland veel
voor Joden gedaan. Aangedrongen werd
de zaak naar de instructie terug te wijzen,
daar o.m. ook een onderzoek naar de
geestvermogens van verd. dient te worden
ingesteld, eventueel werd een veel lichtere
straf gevraagd.
Kolonel Dr. Doorenbos, vertegenwoor
diger van het Ned. Roode Kruis in Indië,
dezer dagen in Nederland teruggekeerd,
verklaarde, dat de toestand van de krijgs
gevangenen in Indië in doorsnee beter was
dan die der burger-geïnterneerden." De
situatie in de vrouwenkampen in Batavia
was zeer slecht en een vergelijking met
de Duitsche concentratiekampen was hier
niet gewaagd.
Door de afwijzende houding van de be
volking, in hoofdzaak uit een zekere
angst, kan de hulp van het Roode ftruis
zich helaas slechts beperken tot de Neder
landers.
Voor vele Nederlanders is de kleine ge
allieerde wonderwagen, die zoo hoekig en
hoog op de wielen staat, het symbool van
de bevrijding gebleven. De jeep is in hun
gedachten verwant met glorie en krijgs
roem, met het aanbreken van een tijdperk
van voorspoed en vrede. Nog altijd, 'als zij
hem voorbij zien snorren, denken zij een
vriendelijken en dankbaren groet: Ha," jeep!
Het ga je goed, vierwielige vriend van
overzee! Het is hun daarbij inderdaad, alsof
zij een vriend ontmoeten. Een persoonlijke
vriend, en een persoonlijkheid.
Met de volle kracht van zijn sterken mo
tor is de jeep diep in ons volksleven bin
nengedrongen. Wij vinden hem thans in
onze literatuur, in de beeldende kunst, op
het tooneel, in cabaretliedjes, in de etala
ges van speelgoedwinkels en op de borst
van tallooze jongedames, van wie er on
getwijfeld vele ook met den echten jeep van
nabij zullen hebben kennisgemaakt. De
Ainerikaansche propaganda, wetende dat
dit .enfant terrible" onder de auto's tot de
volksfantasie spreekt, heeft ook in ons land
de noodige jeep-fabels in omloop gebracht:
het ding kan behalve hard rijden en zware
lasten trekken, ook springen, zwemmen,
vliegen, tennissen en voetballen. Dit laat
ste is niet geheel aannemelijk, maar wel is
het bekend, dat Amerikaansche soldaten
in een colonne jeeps met hun wagentjes
krijgertje pleegden te spelen, waarbij de
achterste jeep de andere moest voorbij
snellen om dan. na een dolle rit. den voor
ste een „opduvel" te verkoopen. Dat dit
niet altijd zonder ongelukken verliep,
spreekt wel vanzelf.
Over deze nuchtere beschouwing ligt
echter een waas van weemoed. Zij is name
lijk ontstaan bij het wrak van eeh jeep. In
derdaad, ongeloovige lezer: ook de jeep is
vergankelijk. Ik ben op een eenzame woud-
wandeling ergens in de afgelegen streken
van ons land een verwarde massa van
schotten, stangen, wielen en stuur tegen
gekomen, waar ik bij nader onderzoek met
zekerheid wijlen een jeep in herkende, die
daar in volle vaart tegen een boom moest
zijn gereden. Naast het wrak heb ik mij op
een zwerfsteen neergezet, het hoofd vol ge
wijde gedachten. Vele minuten stilte heb
ik daar, diep in het duistere woud. in acht
genomen. Slechts eenige kraaien verstoor
den met hun schril gekras de plechtigheid.
Jeep, verongelukt op een afgelegen plekje
van den Nederlandschen bodem! De witte
ster op je ingedeukte motorkap vergeelt
reeds en doet denken aan een zieltogend
zeedier op het strand. Maar nu ik weet. dat
je vergankelijk bent. net als ikzelf, wil ik
je onbevreesd zeggen, arme kleine kerel,
ver van huis in vreemden grond half be
graven, dat je in onze herinnering, zult
voortleven als de mechanische super-be
vrijder en dat wij op de plek, waar je sneu
velde sterke gevoelens van ontroering en
dankbaarheid ondervinden. Aan het wrak
van den Onbekenden Jeep past mij
als bevrijd Nederlander een eerbiedig sa
luut. Ik ben mij dit ten volle bewust. Jeep,
rust in vrede.
P. H.
Naar gemeld wordt, is thans definitief
besloten den eersten internationalen voet
balwedstrijd tusschen België en Neder
land op 14 April 1946 te Antwerpen te doen
plaats hebben.
ZWEMMEN. Aan de Nat. zwemwedstrijd
den te Leeuwarden, georganiseerd door de
L.Z.C. „Groote Wielen" namen o.a. ook
eenige leden van de Z.C. „Haarlem" deel. De
wisselbeker voor de 5 x 50 M. vrije slag est.
Heeren werd voor de 3e maal in successie
gewonnen en kwam zoodoende definitief in
Haarlemsch bezit. De ploeg bestond uit: A.
Hoogland, Gebr. Vermey, G. Jongert en J.
v. Merkesteyn, tijd 2 min. 30.8; tweede werd
G. Z. P. C. (Groningen). De wisselbeker
voor den 100 M. schoolslag Heeren werd ge
wonnen door W. Solkamans (Haarlem) 1
min 23.4. Deze beker was 2 maal in het
bezit geweest van J. Bais (Haarlem), welke
inmiddels naar Indië vertrokken is. Verdere
\jitslagen luiden: 100 M. borstcrawl Heeren:
1. H. Rauch (DJK) 1 min. 7; 2 G. Jongert
(Haarlem) 1 min. 7.2; 3. J. v.' Merkesteyn
1 min. 7.3. 100 M. Schoolslag Dames 1. M.
Proper (Haarlem) 1 min. 35. 100 M. rugslag
Heeren: 1. J. van Merkesteyn (Haarlem) 1
min. 18.5. 3 x 50 M. wisselslag Dames: 2.
Haarlem 2 min. 5.8; idem Heeren: 1. Haar
lem I 1 min. 45; 2. Haarlem II 1 min. 47.3.
Polowedstrijd: Groote Wielen I—Haarlem
Comb. 33.
AGENDA VOOR WOENSDAG 14 NOV.
Groote Kerk: Ds. I. P. v. d. Waal, 20 uur.
Geb. Lange Heerenstr. 6: Wat zeggen do
menschen? 19.30 uur. Stadsschouwburg: Geor
gette Hagedoorn, 20 uur. Rembrandt: Vrij en
Onverveerd, 14.30, 16.45, 19.15, 21.30 uur.
Cinema Palace: Theodora maakt schandaal,
14, 16.15, 19 en 21.15 uur. Luxor: The Drum,
14, 16.15, 19 en 21.15 uur. Frans Hals: Strike
up the Band, 14, 16.30, 19 en 21.15 uur. Mo-
viac: Regenboogcabaret, 19.30 en 21.30 uur.
DONDERDAG 15 NOVEMBER.
Zuiderkapel: J. A. Bruyn, 20 uur. Inst,
Erasmus, Florastr. 13: Lezing Th. van Reyn,
19 uur. Gem. Concertzaal: Theo v. d. Pas,
20 uur. Stadsschouwburg: De mooiste oogen
van de wereld, 20 uur. Bioscopen en Moviac:
als Woensdag.
HILVERSUM I, 301 M.
18.04 Ster van den dag. Stephen Grappelly.
18.15 Cabaret: Zes en een kwart. 18.30 Prof.
Dr. J. Boeke, over Indië's economische af
hankelijkheid bij een uit te voeren bedrijfs
leven. 18.45 Krontjongmuziek door de Indi
sche Club te Amsterdam. 19.00 Nieuwsber,
19.15 Reportage. 19.30 Progr. voor de Nederl.
Strijdkr. 20.01 Nationaal Instituut „De een
dracht van het land". 20.15 Brieven uit Lon
den van J. H. Huizinga. 20.30 gram. muz.
21..00 Hoorspel: Walvischjagers. 22.00 Orgel
spel. 22.15 Drs. Frank de Vries: Geleidelijke
psychologische inventarisatie. 22.30 Het Boyd
Neel strijkorkest. 23.01 Nieuwsber. 23.15
Avondwijding. Kap. J. A. Snoeren.
HILVERSUM II, 415 M.
18.01 Nieuwsber. 18,30 Het Sylvestr.-trio.
19.00 Avondmelodietjes. 19.30 Kerkdienst. Ds.
J. J. van Zorge. 20.30 Rosa Spier, harprecital,
21.00 Vraaggesprek met den heer E. C. van
Noordwijk: „Een huisvrouw vraagt den di
recteur van het C.D.K." 21.15 Eddy Walis
speelt. 21.45 Avondwijding. Ds. J. v. Nieu-
wenhuyzen. 22.01 Nieuwsber. 22.15 Ensemble
George Frank. 22.45 Zang door „The four
aces and the Revellers"
