Haarlems Dagblad
Sumatraansche politici
Actie in Soerabaja
Truman, Stalin en Attlee weer bijeen?
Soekarno op een zijspoor
gerangeerd
Britsch-Amerik. commissie
voor Palestina
hebben nu de leiding
Nationalisten
op Celebes loyaal
Honderd vijftig
dooden
Vrouwen- en
kindertransport overvallen
Nederlandsche mijnenvegers
verloopt langzaam
Vermijding van gevaren
voor burgerbevolking
De salarissen van het
Overheidspersoneel.
Er wordt spoed betracht.
80.000 gulden verduisterd.
De twee landwachten
Gfto Jaargang x<». 18180
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Teief. 5437.
Te!.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Dircctenr-Hoofdredaeteur: Robert Peereboom
Donderdag 15 Nov. 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600 Expeditie 14825.
De reactie van Britsche en Nederland-
sche kringen te Batavia op de vorming
van een nieuw kabinet onder Sjarir is er
eer. van hoopvolle stemming. De verkla
ringen van Sjarir, dat de wijzigingen in
het kabinet een breken met de Japansche
connecties beteekenen en de verklaring
van de bereidheid tot samenwerking met
vreemde mogendheden zijn gunstig ont
vangen. Un. Press vestigt er echter de
aandacht op, dat men onvolledig zou zijn
met te zeggen, dat het nieuwe kabinet ge
matigd is of gematigder dan Soekarno.
Soekarno is een dubbelhartige figuur. Het
nieuwe kabinet neemt thans de zaken in
handen over zijn hoofd heen. Het bestaat
voor een groot deel uit belangrijke socia
listische figuren, die op den langen duur
misschien minder gematigd zullen blijken
dan Soekarno, en gedeeltelijk uit perso
nen, die een verzoening met de Hollan
ders steunen. Het is mogelijk, dat de be
sprekingen met de Nederlanders thans
soepsier zullen verloopen, maar op den
duur kan dit kabinet toch een grootere
bedreiging voor de Nederlandsche sou-
vereiniteit vormen. Er zijn nu een aantal
leiders verschenen, knapper en eerlijker,
irsar minder populair dan Soekarno. Zij
zijn evenwel voor een belangrijk deel Su-
ma'ranen en daar Sumatraansche politici
er ;t dusver nog nooit in zijn geslaagd
een belangrijke rol op Java te spelen, zal
dit mogelijk hun macht verlammen. Eén
ding is echter reeds volkomen zeker, dat
Soekarno den slag feitelijk heeft verloren,
daar het kabinet elke beslissing langs hem
heen kan nemen. De „Merdeka" begroet
het kabinet en zegt de medewerking der
geheele bevolking toe „mits men zeker
ervan kan zijn, dat er geen overeenkomst
met de Nederlanders zal worden geslo
ten".
Aan verdere mededeelingen van Un.
Press is nog ontleend, dat op Midden-
Java een groot aantal Europeanen en
Indo-Europeanen door hongersnood wordt
bedreigd. Zij zijn opgesloten in Wonosobo
en ontvangen geen voedsel.
De nationalisten zouden zich meester
hebben gemaakt van de onderaardsche
Japansche wapenopslagplaatsen op het
Dieng-plateau op O. Java. In Magelang
zouden zij een nieuwen opstand voorbe
reiden. Kinderen van nauwelijks 14 jaar
ziet men met geweren loopen. De gevan
genis is vol Europeanen en Indo-Europea
nen. beschuldigd van anti-republikeinsche
activiteit.
In Djokjakarta zijn 1700 Europeanen als
gijzelaars opgesloten, met 700 Japanners.
Honderden Indonesiërs zoeken een toe
vlucht in het interneeringskamp der Ne
derlanders uit vrees voor hun landgenoo-
ten.
In Batavia worden vele Europeanen en
Indo-Europeanen, ouderen en kinderen,
ontvoerd. Alle pogingen om de ontvoer
den op te sporen zijn tot nu vruchteloos
geweest.
Sjarir, Sjarifoedin en 3 andere leden
van het kabinet zullen naar Soerabaja
gaan om daar de toestanden te onder
zoeken.
De houding van Amerika.
De New York Times verneemt uit Wash
ington van goed ingelichte zijde dat de
Vereenigde Staten ten aanzien van Java
De Britsche minister van Buitenlandselie
Zaken Be vin heeft in het Lagerhuis een of-
ficieele verklaring afgelegd over de Joodsehe
kwestie, die hij een groot menschelijk
vraagstuk noemde. Palestina kan dit vraag
stuk niet geheel oplossen, doch in elk geval
een bijdrage leveren. Indien de Joodsehe
immigratie bevorderd wordt, moet ervoor ge
zorgd worden, dat de rechten en de posi
tie van de andere bevolkingsdeelen niet
worden geschaad. Ook ten aanzien van de
Arabieren heeft de Britsche regeering ver
plichtingen. Pogingen om Joden en Arabie
ren tot samenwerking en vrede te brengen,
zijn alle vergeefsch geweest.
De Britsche regeering, zoo verklaarde
Bevin, heeft besloten de regeering der V.S.
tot samenwerking in deze aangelegenheid
uit te noodigen. De uitnoodiging is aan
vaard. Een gemeenschappelijke commissie
zal een onderzoek ipstellen naar de poli
tieke, economische en sociale omstandig
heden in Palestina met betrekking tot de
Joodsehe immigratie en vestiging en de
omstandigheden van de menschen die er
reeds wonen. Ook zal de commissie onder
zoeken, of het mogelijk is dat Joden zonder
verdrukking verder leven in de Europeesche
landen, waar men hen vervolgde. In overleg
met Joden en Arabieren zal men streven
naar een algeheele oplossing van het vraag
stuk. Eventueel zal deze aan de Vereenigde
Volken worden voorgelegd.
Bevin's verklaaring heeft onder de Jo
den in Palestina groote ontstemming ver
wekt. Gistermiddag zijn proteststakingen
begonnen.
Na een vergadering van de Arabische
Liga heeft haar secretaris-generaal Azzam
Bey verklaard, dat Bevin bewezen heeft
het Joodsehe en Palestijnsche probleem
grondig te hebben bestudeerd. De Arabie
ren wachten nu af tot zij geraadpleegd
worden.
geen politiek hebben en dat er met be
dekking tot de situatie aldaar geen geal
lieerde besprekingen hebben plaats gehad.
Men beschouwt het als een militaire aan
gelegenheid.
Voor Radio Makassar heeft Naja Dodin
Daeng Malewa, leider der nationalisten op
Celebes, waar de politieke toestand aan
vankelijk even verward was als op Java,
verklaard dat hij bereid is met de Neder
landers samen te werken, indien zij in
derdaad begrijpen dat zij den kolonialen
geest dienen prjjs te geven en dat zij de
Indonesische bevolking op elk gebied als
gelijke dienen te beschouwen. „Wij zijn
niet gekant tegen den persoon der Neder
landers, doch tegen den kolonialen geest
en tegen hun gevoel van meerderwaardig
heid."
Malewa deelde ten slotte mede, dat de
nationalisten op Celebes in gezamenlijk
overleg besloten hebben tot samenwerking
met de Nederlandsche regeering op basis
van de radiorede van Dr. van Mook te
Sydney.
Volgens een bericht, dat afkomstig is
van het Geallieerde hoofdkwartier in Ned.
Indië, zijn honderdvijftig vrouwen en kin
deren in vrachtauto's levend verbrand of
doodgeschoten, toen het konvooi, dat hen
uit het gebied van Dharmo (Soerabaja)
evacueerde, door Indonesiërs werd aange
vallen.
Het convooi werd twee uur lang ver
dedigd. De troepen drongen in eenige hui
zen door, waar zij enkele vrouwen en kin
deren onder konden brengen. De Indone
siërs gebruikten handgranaten tegen de
voertuigen.
De Nederlandsche mijnenvegers, die op
weg zijn naar Indië, zijn Gibraltar ge
passeerd. Na aldaar een dag te zijn ge
bleven, zijn de schepen in convooi naar
Malta vertrokken; de reisduur werd op
zeven dagen geschat. Hieruit is af te lei
den, dat de reis naar Indië korter zal du
ren dan men oorspronkelijk aannam.
De verwachting is, dat de mijnenvegers
over ongeveer een jaar terug zullen zijn.
Een foto van de ongeregeldheden in Batavia. Britsche troepen bewaken
een openbaar gebouw tegen aanvallen van extremisten. (P.)
Volgens officieele mededeelingen ver
loopen de operaties in Soerabaja op me
thodische wijze. In weerwil van onge
regelde fanatieke aanvallen van extremis
ten worden alle voorzorgen genomen om
de gevaren voor de burgerbevolking te ver
mijden. Slechts een zeer geringe strijd
macht wordt gebruikt om de extremisten
uit hun versterkte stellingen te verdrijven.
Men hoopt, dat de bezetting der stad kan
worden voltooid zonder een herhaling van
het bombardement door zee- en luchtstrijd
krachten. Het resultaat zal echter zjjn, dat
het proces langzaam verloopt.
Een Chineesch vertegenwoordiger had
een ontmoeting met generaal Mansergh en
zocht contact te krijgen met de Indone
siërs, bij wie hij erop aandrong den nutte-
ioozen tegenstand te staken. In tegenstel
ling hiermede berichten de nationalisten,
dat de Chineesche gemeenschap zeer wel
gezind is. De extremisten hebben een be
roep op de Chineesche regeering gedaan
om de Chineezen te redden. Het Chinee
sche kwartier te Soerabaja is n.l. het too-
neel geweest van den felsten strijd. Vol
gens Chineesche opgaven zouden alleen
Dinsdag al 50 personen zijn gedood. Vol
gens een onderzoek van 't Britsche hoofd
kwartier bleek echter slechts 1 vrouw te
zijn gedood en een aantal anderen gewond.
Strooibiljetten zijn op verschillende pun
ten op Java, Bali en Madoera uitgeworpen
waarin een boodschap stond over de ge
beurtenissen in Soerabaja. Een offensieve
verkenningsvlucht werd uitgevoerd boven
een gebied, waar men vermoedde, dat zich
tanks bevonden.
Volgens niet-officieele schattingen is de
totale sterkte der Indonesiërs tusschen de
15.000 en 18.000 gewapende manschappen,
met inbegrip van de politie. De organisa
tie dezer strijdkrachten is maar zeer ma
tig.
Een plaats ten zuiden van Grisee werd
door den torpedojager Carron beschoten,
omdat de Indonesiërs daar bezig waren
met het gereed maken van geschutsstellin-
gen, van waaruit ook het vlaggeschip van
vice-admiraal Patterson onder vuur zou
kunnen worden genomen.
De voornaamste gebouwen van Soera
baja bevinden zich binnen het Geallieerde
gebied. De Britten rukken aan beide zij
den van de Kalimas op. Hun operaties
worden bemoeilijkt door de noodzaak zorg
te dragen voor 8000 Nederlandsche en In-
do-Europeesche vluchtelingen, die zich
tusschen de linies bevinden.
Volgens een Un. Press-bericht van heden
middag naderden de gevechten in het cen
trum hun grootste intensiteit. De tegen
stand der Indonesiërs nam nog toe en zij
lijken beter georganiseerd te worden.
Een ander bericht maakt melding van
een nationalistisch verzoek aan Tsjoenking
om de Japanners op Java door Chineesche
troepen te laten ontwapenen.
Onlangs is, na een besluit van den mi
nisterraad, een commissie (bestaande uit
vertegenwoordigers der regeering en van
het overheidspersoneel) ingesteld om ad
vies uit te brengen over maatregelen op
korten termijn te nemen tot verdergaande
verbetering van de positie van het over
heidspersoneel, met name van het lager
bezoldigde personeel. De commissie heeft
haar eerste advies uitgebrr V't. De minis
ter van Binnenlandsche Zaken heeft toe
gezegd, dat advies met spoed aan den Mi
nisterraad te zullen voorleggen.
De Rijkskeuken te Haarlem
De gemeenten in Haarlem en omgeving
exploiteerden in het begin van den oorlog
Centrale Keukens. Later, toen het aantal
deelnemers verminderde in verband met
het feit dat er weer gas beschikbaar was
om in het eigen huis te koken werd het
werk overgenomen door de R\ikckeuken.
Alleen bepaalde personen die zelf niet in
de mogelijkheid zijn om te koken konden
toen nog uit de keuken eten bliiven be
trekken. De keuken in h«t Ooenbaar
Slachthuis zorgde voornamebik voor het
bereiden van de bijvoeding die beschik
baar gesteld werd in werkplaatsen en fa
brieken. Terwijl er fhar»s no? ovueveer
6000 Liter eten per dag gekookt wo~dt zijn
er slechts 600 particuliere verbruikers
overgebleven.
Thans wordt de Rijkskeuken opgeheven.
De thans bestaande toestand blijft wat de
verstrekking van het voedsel betreft
evenwel onveranderd. Nu zal hel- o+en ge
kookt worden door de St. Vin cent ius ver-
eeniging, die mo#èrn-ingerichte keukens
in de Zoei-estraat heeft. Het Rijksbureau
voor Voedselvoorziening zal controle uit
oefenen.
De bedoeling is met db voort te
gaan tot het voorjaar van 1046 Men hoopt
dat de toestand dan zoo normaal is ge
worden. dat met de verstrekking kan
worden opgehouden.
Een ambtenaar van de secretarie B. A
v. T. te Zaandijk stond hedenmorgen voor
den Haarlemschen rechter terecht, wegens
uitgebreide fraude, gepleegd in. den loop
van 1944. Door manipulaties van bedenke-
lijken aard en valschheid in geschrifte is
deze man er in-geslaagd. ruim f 80.000 te
verduisteren. Hij maakte van het geld
goeden sier, gaf feestjes van f 2.500. rook
te sigaretten tot een bedrag van f 180 per
dag en zijn vrouw werd met een bont
mantel van f 1200 vereerd. Veel geld werd
aan familie gestuurd, die het onder de
omstandigheden van tóen goed kon gebrui
ken. De officier gaf een resumé van de
feiten en vroeg zich af. hoe het mogelijk
was, dat een man van den leeftijd als
verdachte op een dergelijke verantwoor
delijke post kon worden geplaatst.
Vooral het plaatsen van een val-sche
handteekening nam de openbare aan
klager den verdachte zeer kwalijk en
hij achtte een straf van 2V2 jaar insluiting
dan ook op haar plaats.
De verdediger wees op de groote verlei
dingen. waaraan verd. heeft blootgestaan,
daar controle op de gemeentekas te eenen-
male ontbrak. Mede op grond van een
goede illegale repu+atie van verd. drong
Mr. Hoog op de uiter^+« aan.
Ter toelichting van het standpunt, dat
de Bijzondere Raad van Cassatie in de
zaak tegen O. van „Wijk uit Pijn acker heeft
ingenomen, zii er op gewezen, dat de Raad
onderscheid maakt tusschen de aanvanke
lijk opgerichte ..Landwacht Nederland",
die in het kader der Waffen-SS ten doel
had militairen weerstand te bieden tegen
eventueele invasie-pogingen op de Neder
landsche kust. en de later in het leven ge
roepen ..Nederlandsche Landwacht", een
formatie „ter bescherming van leven en
goed van NSB'ers", die onder toezicht stond
van Rauter, en zich „populair" maakte met
het dubbelloops jachtgeweer. Het' lidmaat
schap van laatstgenoemde formatie wordt
volgens de uitspraak van een Bij zonderen
Raad blijkbaar niet beschouwd als „treden
in vreemden krijgsdienst".
Men wil veiligheidseischen
der Sovjet-Unie weten
Naar te Washington verluidt, houden
Truman, Attlee en Mackenzie King zich nu
bezig met het opstellen van het communi
qué, dat binnen 24 uur verwacht wordt.
Volgens welingelichte bronnen zou Attlee
zeer geporteerd zijn voor het houden van
een nieuwe „big three"-conferentie en
men verwacht ook dat dit het belangrijk
ste resultaat zal zijn van de huidige be
sprekingen.
Voor het eerst sinds het begin der be
sprekingen zijn nu ook de Amerikaansche
plannen, die ongeveer parallel loopen met
de Engelsche, ter sprake gekomen. Ten
eerste zou Truman de definitieve vaststel
ling wenschen van de veiligheidseischen
der Sovjet-Unie, vóór de atoomgeheimen
aan de internationale organisaties uitge
leverd worden. Ten tweede wederom het
voorstel van Truman om de atoombom bui
ten de wet te stellen. Naar verluidt is naar
Attiee's meening dit voorstel niet zeer
reëel, omdat in geval van oorlog de aan
valler niet zou aarzelen van elk wapen ge
bruik te maken. Het Amerikaansche plan
wil ten derde in het kader van de Ver
eenigde Volken een nieuw lichaam instel
len, dat als bewaker van de atoomgeheimen
moet optreden in plaats van den Veilig
heidsraad.
Dit lichaam zou tevens worden belast
met het beheer van alle militaire gehei
men in de toekomst. Men heeft overigens
niet den indruk dat dit plan Trumans ab
solute politiek weergeeft, doch dat het
meer voorstellen z(jn, die in den loop dei"
besprekingen zijn opgekomen.