Haarlems Dagblad Britten rukken zeer langzaam op Schaduw der Atcombom Spanning DC4 in Batavia Amerika: Ceen grootsch resultaat van Amerikaansche Conferentie Ook een Russische stap tot toenadering? Op laatste oogenblik afgezegd weinig minder zwart Dameskleeren van gesponnen glas Hef woord is aan.... Geen Nationale Fransche regeering Geheime financieele overeenkomst Zuivering van Soerabaja gaat voort •Oe Jaargang No. 18181 Bureaux: Groote Houtstr. 93 en Soendaplein 37, Haarlem IJmuiden: Kennemerlaan 154. Telejt. 5437. Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pecreboom Vri jdag 16 November 1943 Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem. Abonnementen: p. week 31 ct. per kwartaal 4. Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825. HET baat niet te ontkennen, dat de in ternationale toestand slecht is. Groote spanning heerscht tusschen Amerika en Engeland eenerzijds en de Sovjet-Unie anderzijds. Terwijl de zorgen voor het herstel van ons eigen land zoo groot zijn en de gebeurtenissen op Java de moei-- lijkheden voor Nederland nog belangrijk hebben doen toenemen, moet bovendien het feit erkend worden, dat de internatio nale verhoudingen worden beheerscht door tegenstellingen, die zich in de laatste maanden scherp hebben toegespitst. Van de min of meer opgewekte sfeer, waarin het Handvest der Vereenigde Naties te San Francisco werd onderteekend, is wei nig meer over. Wie de huidige gebeurte nissen begrijpen wil zal tenvolle dienen te beseffen dat het internationale vraagstuk, zooals het zich nu aan ons voor doet, neteliger en van grooter beteekenis ook voor ons land is dan de vele pro blemen, die zich binnen de grenzen voor doen en ook dan het conflict in Indië. Het is treurig dit te moeten zeggen, maar het heeft geen zin zich gelijk de struisvogel te gedragen en den kop in het zand te ste ken. Zeker is da: niet de tsak van een krant. Het Handvest van San Francisco heeft groote gebreken, met name het veto recht van de groote mogendheden en de overheerschende positie, die zij in de nieuwe staten-verhouding innemen. Toch zou het handhaving van den vrede tijdelijk verzekeren, indien zijn bepalingen in den waren geest werden nageleefd en indien tusschen de groote mogendheden samenwerking en onderling vertrouwen heerschtfen. In de slotzitting te San Fran cisco is dat dan ook door vele woordvoer ders erkend. Op de practische uitvoering zou het aan komen. Zelfs het voortref felijkste diplomatieke instrument en dat is dit Handvest zeker niet kan echter geen goede verstandhouding bewer ken. als achter de doode letter niet de levende geest staat. Dat bij de onderteekening zoo weinig geestdrift tot uiting kwam en geen hoo- ge verwachtingen werden geuit, was al een veeg teeken. Sommigen vonden dat mooi. omdat het zoo nuchter was. Maar als diplomaten en ministers zoo nuchter zijn beteekent het, dat er geen vertrou wen is en dat men zich niet wil compro- mitleeren door woorden te uiten, die men op korten termijn weer zou moeten te- j ru? nemen. De conferentie der vijf ministers van Builenlandsche Zaken te Londen leidde tot een volslagen mislukking en toonde, hoezeer de geest van vertrouwen en sa menwerking ontbrak. Molotof kwam plot seling met nieuwe eischen voor den dag, die alle mogelijkheden voor overeenstem ming teniet deden. Het stalen gordijn, dat Europa in tweeën deelt, werdsindsdien nergens opgetrokken, maar veeleer over al versterkt. En de atoombom begon door de internationale politiek te spoken. Deze rampzalige uitvinding, die de we reld beter bespaard had kunnen blijven, omdat zij buiten staat is haar technische ontdekkingen te beheerschen, is nog steeds in Amerikaansch-Britsch-Cana- deësch bezit. De Russen en andere volken beschikken blijkbaar wel in hoofdzaak over de wetenschappelijke vondsten, die tot de vervaardiging van het ontzettende wapen -hebben geleid, maar niet over de productie-geheimen. Volgens sommige geleerden zal het nog wel eenige jaren duren c-er zij die zelf ontdekt hebben, volgens anderen maar weinige maanden. Een Zweedsche professor heeft pas be weerd. dat de Zweedsche physici nu al volledig op de hoogte zijn en de bom evengoed Imrmen maken als hun colle ga's in de V. S. Tn elk geval is dit bom-geheim een hoofdargument voor Russischen achter docht. Niet het eenige argument, want de opvallir gen in Moskou'en in Londen-en- Washlngton dekken elkaar op zooveel punten niet. Daarom mag men zich afvra gen of het goedbedoelde voorstel, om het bom-geheim aan den Veiligheidsraad van de Vereenigde Naties te onthullen en het daarmee aan andere landen ook aan Rusland te verschaffen, werkelijk toe nadering zou brengen, als het werd aan genomen. Het is voorloopig niet aangeno men Truman, Attlee en Mackenzie King hebben het bij hun besprekingen slechts tot een halve toezegging gebracht, waarbij wetenschappelijke gegevens maar geen productiegeheimen worden beloofd en die dus de Russen toch niet bevredigen zal. De voorstellers zijn er ongetwijfeld van overtuigd dat hun verantwoordelijk heid voor de belangen, die zij als premiers dienen en beschermen moeten, her niet toelaat verder te gaan. Dat is een be grijpelijke overweging. Maar men moet dan ook niet verwachten, dat deze verkla ring de bestaande internationale spanning belangrijk zal doen verminderen, laat staan: wegnemen. De toestand blijft ernstig. Natuurlijk moeten wij daarom de hoop op een gun stige wending niet laten varen. Ook is het mogelijk, dat de spanning nog geruimen tijd voortduurt. Zoolang de verhoudingen tusschen de groote mogendheden slecht blijven, zoolang achterdocht en wantrou wen overheerschen en ,,het stalen gordijn'' blijft hangen is er geen kans cp een goede en regelmatige ontwikkeling van zaken in Europa. Meer behoeft er nu niet over gezegd te worden. R. P. Het resultaat van de conferentie tus schen Truman, Attlee en Mackenzie King over de atoombom is neergelegd in een verklaring, welke inhoudt: 1. Erkenning, dat geen enkel land in feite het monopolie van de recente we tenschappelijke ontdekkingen inzake methodes en practijk van den oorlog mag bezitten. 2. De geheele beschaafde wereld draagt de verantwoordelijkheid voor het gemeen schappelijk bezit der door deze ontdek kingen geschapen mogelijkheden. De mo gelijkheid van internationale actie wordt overwogen: a. om te voorkomen, dat de atoomenergie voor destructieve doelen wordt gebruikt; b. bevordering van het gebruik der atoomenergie voor vrede lievende en menschwaardige doeleinden. 3. Bescherming der beschaafde wereld tegen destructief gebruik van de weten schap schuilt alleen in het voorkomen van oorlog. 4. Bereidheid tot uitwisseling van fun- damenteele wetenschappelijke inlichtin gen, geleerden en literatuur met ieder land, dat wederkeerigheid in acht wil ne men. 5. Vruchten van wetenschappelijk on derzoek moeten aan alle landen beschik baar worden gesteld. Hiermee is een be gin gemaakt. Vertrouwd wordt, dat ande re landen eenzelfde politiek zullen voe ren, waardoor wederzijdsch vertrouwen ontstaat. 6. Zoodra doeltreffende zekerheden tegen gebruik voor destructieve doelen kunnen worden gegeven, zullen op basis van wederkeerigheid met andere leden der Vereenigde Volken inlichtingen over het practisch industrieel gebruik van atoomenergie worden gegeven. 7. Om het gebruik der atoomenergie voor vernietigingsdoelen op de beste Het milder worden van de Russische censuur op nieuwsberichten, die uit Rus land naar het buitenland worden gezon den, wordt door den bekenden medewer ker van de New York Herald Tribune, majoor George Fielding Eliot als „een van de meest belangrijke gebeurtenissen uit de periode van na den oorlog" bestem peld. Hij noemt het tevens een nieuwen stap om de barrières van wantrouwen uit den weg te ruimen, die het werkelijke vertrouwen en het elkander begrijpen van de Ver. Staten en de Sovjet-Unie belem meren. Bijeenkomst te Batavia ging niet door De bijeenkomst tusschen Nederlandsche en Indonesische vertegenwoordigers, die Donderdag te Batavia zou worden gehou den, is op het laatste oogenblik afgezegd. De Nederlandsche autoriteiten hebben verklaard: „Wij hebben geen vrijheid om te onthullen waarom dit geschied is". Het Britsche hoofdkwartier heeft daarentegen meegedeeld: „Vrijdag zal een volledige verklaring worden uitgegeven." Soetan Sjarir heeft in verband met deze kwestie gezegd: „ik begrijp niet waarom de Brit ten de bijeenkomst hebben afgezegd." Tn sommige kringen te Batavia is men van meening dat de Britten de bijeen komst hebben afgezegd, omdat zij de vier republikemsche vertegenwoordigers, die door Soekaino waren aangewezen noch voor Van Mook, noch voor Sjarir aan vaardbaar achtten. Soekarno had de vol gende personen aangewezen: Soebardjo, Hadji Salim. Abdoel Gaffa, de republi kemsche staatssecretaris en Boediardjo, de secretaris van den republikeinschen minister van voorlichting. Sjarir had echter in de bijeenkomst toe gestemd. Un. Press bericht, dat de conferentie nu Zaterdagavond zal plaats hebben. In een interview zeide Sjarifoedin, dat het huidige kabinet even onverzettelijk was als zijn voorganger, wat de wensch naar onafhankelijkheid betreft. Hedenochtend om 10 uur Nederlandsche 'ijd, is de eerste DC4, die na den oorlog weer in dienst kwam, te Batavia gearri veerd. In Colombo is men twee dagen geble ven voor het voeren van besprekingen. Via de Cocos-eilanden is men vervolgens naar Batavia doorgevlogen. Men meldt uit Batavia: „Alles wel aan boord". wijze te elimineeren en gebruik voor in- dustrieele doelen te bevorderen, wordt aangeraden in het kader der Ver. Volken een commissie te benoemen, die met den grootst mogelijken spoed voorstellen moet indienen: a. voor uitbreiding van uitwis seling van fundamenteele wetenschappe lijke inlichtingen voor vredesdoelen tus schen alle landen; b. inzake controle voor uitsluitend vredesgebruik der atoom energie; c. voor uitbanning der atoom wapens en alle voornaamste wapens, die massale vernietiging tengevolge kunnen hebben; d. inzake inspectie om mogelijk heden van geweldpleging en ontduiking te voorkomen. 8. De commissie zal haar werk in ver schillende deelen doen. Pas als het eene deel met succes is volbracht en het ver trouwen der wereld geniet, zal met het volgend deel worden begonnen. Ook zal zjj haar aandacht schenken aan uitwisseling van geleerden en wetenschappelijke in lichtingen en de ontwikkeling van de vol ledige kennisneming betreffende de na tuurlijke hulpbronnen van grondstoffen. 9. Ieder land zal de groote noodzakelijk heid willen erkennen van het handhaven van de wet en het uitbannen van den oorlog. Dit kan uitsluitend geschieden door van ganscher harte steun te geven aan de Ver. Volken, waardoor haar auto riteit wordt vergroot. Zoodoende zullen alle volken vrij zijn zich te wijden aan het goede. Het is ons vast besluit zonder reserve te werken om deze dingen te be reiken. Het rapport over de atomische energie is aan alle leden der Ver. Volken toege zonden. Volgens Reuter zal de atoom commissie uit vertegenwoordigers der vijf groote mogendheden bestaan, waaraan Canada en wellicht nog een of twee vol ken toegevoegd zullen worden Voorna melijk deskundigen zullen deel uitmaken der commissie. Het ligt in de bedoeling, dat zij haar werk niet zoo zal uitstellen als de vroegere ontwapeningscommissie. Een Zweedsche natuurkundige heeft ge zegd dat de Zweedsche physici volledig op de hoogte zijn van de constructie van atoombommen en ze even goed kunnen maken als de Ver. Staten. In de nieuwe huizen, welke gedurende de eerstvolgende jaren in Amerika ge bouwd worden, zal men reeds van de nieuwste snufjes kunnen genieten: onmid dellijke verlichting, fluoresceerend licht, een electronische thermometer bij de deur, de ruiten zullen van geisoleerd glas vervaardigd zijn, waardoor men zeker vijftig procent aan brandstoffen bespaart. Er zullen kleeren vervaardigd worden, die niet kunnen krimpen, een pak van serge zal niet glimmend worden, en in broeken van welke stof dan ook zullen plooien zijn, die er nimmer uit kunnen gaan. In hun binnenzak zullen de man nen een vulpen dragen, die voor twee jaren inkt bevat. De dames zullen in kou sen rondwandelen, waarin geen ladders kunnen komen. Haar kleere zullen van gesponnen glas of van aluminum kunnen zijn. Voltaire: Rust is goed, maar verveling is er nauw mee verwant. De Gaulle is er niet in geslaagd ee» nationale regeering te vormen. Er blijken geen moeilijkheden te zjjn op het stuk van principe of program, maar wel over de verdeeling van de portefeuilles. De communisten eischen een der sleutelmi nisteries op en de Gaulle wil dezen eisch niet inwilligen. Kringen, die met den ge neraal in nauw contact staan, hebben he dennacht verklaard, dat als de commu nisten op hun standpunt blijven staan hjj zal weigeren zijn pogingen tot het vormen van een regeering voort te zetten. In communistische kringen acht mea het niet onmogelijk, dat de Gaulle terug komt op zijn voornemen uitsluitend aaii-i het hoofd te willen staan van een regee ring van alle partijen en dat hij ertoe zal 1 overgaan een coalitiekabinet te vormen van socialisten en M.R.P. (Fransche Volks beweging). De Zwitsersche regeering heeft bevel ge geven tot het instellen van een diepgaand onderzoek naar de van Amerikaanscha zijde gedane beweringen omtrent het be staan van een geheim financieel-econo- misch verdrag tusschen Zwitserland en Duitschland, waardoor in Zwitseiland gelden van nazi-Duitschland zouden zijn ondergebracht.' In officieele Zwitserscha kringen is men er van overtuigd, dat er geen sprake van onderhandsche transac ties kan zijn. De vuile wasch Gisteravond werden de toegewijde Haar- lemsche dienaren van Hermandad een in vasie van „zware jongens" in de stad, die aan hun zorgzame bewaking is toever trouwd, gewaar. Drie beruchten bewogen zich Spaarnewaarts, en in allerijl werden de beschikbare krachten gemobiliseerd, om de gevolgen van dezen intocht zoo licht mogelijk te doen zijn. De grootmeesters der vingervlugheid hadden hun handbagage in den vorm van een gonjezak en breek ijzers bij zich. Men was er van op de hoog te, dat het illustere gezelschap zich onle dig zou gaan houden met een poging tot braak iri wasscherijen. En zoowaar, er wérd ingebroken. De koene baas van de bedreigde inrichting sloeg de drie onguren. op hun hoofden, maar liet ze toen gaan, na de buit teruggeëischt te hebben. Hij wist een persoonsbewijs te bemachtigen, dat echter als vast adres „Centraal Bevol kingsregister" vermeldde, zoodat de Haar- lemsche politie nog niet veel houvast heeft en slechts betreurt, dat de dappers verdediger van de lingerie van zijn cuen- tèle de sollicitanten naar gratis kost en inwoning heeft laten ontsnappen. Middelbaar onderwijs. Te Haarlem zijn benoemd: Tot tijdelijk' leeraar in de stenografie aan de H.B.S. A de heer H. W. Fris te Haarlem. Tot leeraar in de wis- en natuurkunde aan de le H.B. S. B de heer A. A. Lucieer te Enschede. De posities in Soerabaja lijken zich te stabiliseeren. De Britsche troepen zijn niet verder opgerukt en hieruit zou men kun nen afleiden, aldus voegt United Press aan deze mededeeling toe, dat alles wordt gedaan om het verlies aan menschen- levens en de schade aan eigendommen zoo gering mogeljjk te doen zjjn. De zui vering van de bezette stadsdeelen gaat echter voort. In den nacht van 14 Nov. zijn bij een aanval op een Br. Indisch regiment 15 Indonesiërs gedood. Radio Soerabaja heeft medegedeeld, dat de meerderheid der Japansche troepen op O. Java zich thans in Indonesische han den bevindt en klaar is om naast de In donesische strijdkrachten te vechten, waarvoor zij onder Indonesische bescher ming staan. Donderdagmorgen vielen de Indonesische granaten nog in het haven gebied van Tandjong Perak. Er werd dien dag nog een succesvolle luchtaanval ge daan op vier machinegeweerposten der extremisten. Volgens Un. Press zouden de Br. Indische voorhoedes zijn doorge drongen tot over de spoorlijn. Zij zouden zijn opgerukt tot in het Zuidelijk einde van de stad onder hevig mortier- en ge weervuur. Volgens een Br. communiqué van heden middag neemt de Indonesische tegenstand in Soerabaja af. Het nieuwe kabinet-Sjarir heeft in Ba tavia een golf van optimisme verwekt. Britsche en Nederlandsche kringen hopen, dat het het bloedvergieten zal kunnen doen beëindigen en een weg kan vinden, welke uit de politieke impasse voert. In zijn pamflet „Onze strijd" geeft Sjarir toe, dat de Indonesische jeugd niet ge schikt is voor een leiderschap en dat hun fascistische methoden in Soerabaja schade moeten doen aan de Indonesische zaak. Het is de weinig benijdenswaardige taak van den minister van openbare veiligheid hen weer naar huis te zenden, zoo heeft Sjarifoedin verklaard. Sjarir, Sjarifoedin en 3 andere leden van het kabinet zullen naar Soerabaja gaan om daar de toestan den te onderzoeken. Volgens een officieele mededeeling van Nederlandsche zijde zijn van 1 Oct. tot 15 Nov. uit Batavia 144 Nederlanders, 53 Ambonneezen, 5 Chineezen en 14 Indone siërs ontvoerd. Van hun lot is niets be kend. Er zouden ook 400 Japanners zijn verdwenen. Men acht het mogelijk, dat het aantal weggevoerden nog grooter is, caar velen uit vrees voor represailles geen aangifte durven doen. A.F.P. meldt uit Batavia, dat de ver dwenen dr. Mansveld, die geen adviseur Is van dr. v. Mook, in het bezit zou kun nen zijn van papieren, die verscheiden leden van het voormalige „Kabinet-Soe- karno" compromitteeren. Indonesiërs op Sumatra hebben bekend gemaakt een aanval te hebben ingezet op iiet 8ste Pundzjab-regiment en fort de Koek te hebben bezet. Ook zouden zj) olieopslagplaatsen in Belawan in handen hebben gekregen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1