Haarlems Dagblad
Tweede bijeenkomst
De Gaulle werpt zijn persoon
weer in de weegschaal
Elf Beken-heulen ter dood veroordeeld
Boeken
Een extra Vleeschbon
Indonesische leiders kunnen
geen verantwoordelijkheid
aanvaarden
was geen succes
De Bulgaarsche
verkiezingen
Troebelen in Perzië
Het woord is aan..
Rustig op Java
en Sumatra
Samenzwering
in Semarang tijdig ontdekt
Restaurants bon-vrij
De Troonrede
Bovenleiding
brandde door
«Oe Jaargang No. 18183
Bureaux: Groote Houtslr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Maandag 19 November 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
WIJ hebben gebrek aan boeken. Een
voudiger kan het niet uitgedrukt wor
den. En het wordt gevoeld: het is een
leelijk gemis. Nu St. Nicolaas nadert en
van de vele aangekondigde uitgaven nog
maar weinig verschenen is en dat dan
nog in zoo kleine oplaag, dat tal van ge
gadigden achter het net visschen dringt
de ernst van dit tekort tot ieders besef
door.
Misschien bestaat wel de grootste be
hoefte aan de litteratuur van de wereld
der verbeelding. Die zou ik daarom voorop
willen stellen. De wereld der werkelijk
heid is genietbaarder als men zich af en
toe aan haar onttrekken kan en de andere,
die schooner is, beleven. Daarom geloof
ik niet dat wij erg terug verlangen naar
de psychologische roman, zeker niet in
haar behandeling van pathologische ge
vallen. Het wil mij voorkomen dat velen
snakken naar een litteratuur waarin het
zuivere en edele, dat toch ook in den
mensch is, overweegt. Een litteratuur die
de eenvoud erkent, die de stilte en de
schoonheid liefheeft en mag ik het nog
zeggen? teeder weet te zijn.
Door boeken uit de wereld der verbeel
ding zul'en velen wat minder kwaadden
kend over hun medemenschen worden.
-Want er heerscht niet alleen ruzie en
achterdocht tusschen groote mogendheden,
maar overal om ons heen, ook in dit kleine
volk. dat zoekende is om zijn groote eigen
schappen en zijn vertrouwen terug te vin
den.
Fr zijn zulke boeken geschreven. Een
Vriend van mij las midden in den oorlog
een novelle voor, die hij in gelukkige uren
gewrocht had. Gevieren luisterden wij
naar h^m met ingehouden adem en ver
gaten den oorlog, de techniek en het la
waai. die de hoofd-motieven van deze
grove twintigste eeuw, maar niet die van
cie rnenschelijke natuur zijn.
De novelle is nog niet verschenen, even
min als zoovele andere. Misschien moet zij
wachten tot allerlei betoogen over oorlog
voering, annexatie, economische plannen,
staatkunde en zoo meer zijn voorgegaan.
Ook over zuivering. Maar de beste metho
de van zuivering is, den menschen weer
wat vertrouwen in de menschen te geven.
Opdat zij zien dat het leven schooner is
dan wordt uitgedrukt in de vondst van de
atoombom, in wraaknemingen en in het
vulgaire streven van lieden, die in dure
auto's rijden, met geld smijten en corrup
tie plegen. Al zijn die lieden nog zoo slim.
Zij zullen niet duren.
Natuurlijk zijn ook andere boeken noo-
dig. Vooral buitenlandsche. En niet alleen
de werken der bellettrie, maar ook diegene
op zoo menig vakgebied, die ons alleen
heipen kunnen om onzen achterstand, ver
oorzaakt door vijf jaar afsluiting en toe
nemende verlamming van activiteit, in te
halen. Die achterstand is groot. Als ik
sommige boeken zie, die wèl in de laatste
maanden verschenen zijn, vraag ik mij af
of de schrijvers niet beter hadden gedaan
met te wachten, tot zij van de Amerikaan-
sche en Engelsche litteratuur op hun ge
bied kennis hadden kunnen nemen. Wij
waren in 1940 een modern volk, ondanks
de fouten die ook in dit land begaan wer
den. Wij waren „bij". Nu zijn wij achterop
geraakt, ouderwetsch in onze kennis op
haast ieder terrein en als volk, door onze
langdurige afzondering, provinciaalsch.
Dit klinkt niet prettig, maar alleen door
het in te zien zullen wij er van verlost
kunnen raken. Het is onze schuld niet, dat
wij leelijk in de versukkeling zijn geraakt.
Toch zullen wij er alleen uit eigen kracht
weer bovenop kunnen komen. Tot den har
den arbeid, daarvoor noodig, zal harde
6tuc'ie moeten behooren.
Welnu, de boekhandelaren hebben ons
blij gemaakt met verlokkende boekenlijs
ten, waarop wij konden inteekenen. Sinds
dien is er niets gebeurd. Hun schuld is het
niet. Zij zouden de belofte graag inlossen.
En de regeering heeft ons nu laten weten,
dat zij voor een zeker bedrag Engelsche en
Amerikaansche boeken heeft besteld. Het
bedrag ziet er groot uit, maar is, gezien de
bestaande behoefte, bescheiden. De droe
vige resultaten van sommige aankoopen
van andere producten in het buitenland
doen ons niet veronderstellen, dat het ver
ouderde of anderszins onbruikbare boeken
zullen zijn. Neen, wij zijn vol hoop. Maar
wanneer komen zij? Het duurt wel erg
lang.
Mijn uiting van deze gedachten wordt
minder bezield door ontevredenheid dan
wel door den indruk, dat men zich in Den
Haag nogai eens vergist in hetgeen drin
gend noodig is. Men heeft een neiging om
ambtelijke redeneeringen te volgen, die
weinig rekening houden met de rnensche
lijke ontwikkelings- en dadendrang. Niet
temin kan die drang alleen ons er boven
op helpen. De ambtenaren kunnen het
niet. Zij kunnen de zaak alleen admini-
streeren. En zonder de verdienstelijke
mannen onder hen tekort te doen, moet ik
herhalen dat zij veel te talrijk zijn en veel
te veel administreeren. Ik vermoed dat dit
©ok de reden is, waarom de buitenlandsche
boeken zoo lang uitblijven. R. P.
Voor de periode 19 November2 De
cember wordt 100 gram vleesch (zonder
been) extra beschikbaar gesteld. Een blij
vende verhooging van het vleeschrantsoen
is nog niet mogelijk.
De bijeenkomst van Nederlandsche, Brit-
sehe en Indonesische afgevaardigden begon
Zaterdagavond te 8 uur precies (Batavia-
tijd). Er werd aan deelgenomen door de
volgende personen: dr. H. van Mook, dr.
C. H. van der Plas, prof. F. M. baron van
Asbeck (Nederland); Sjarir, Sjarifoedin,
Poetoehena, Abdoel Karim (namens de
„republiek Indonesië"). Behalve deze wa
ren nog t%enwoordig van Britsche zijde:
generaal Christison, Maberley Denning,
Nery Walsh, nu de adviseur van het depar
tement van buitenlandsche zaken bij gene
raal Christison's hoofdkwartier, de briga
de-generaals N. D. Wingrove en MacLean.
De heer J. Morsink was tegenwoordig als
tolk, terwijl ook de secretaresse van dr.
Van Mook, mevr. R. Stokdijk, alsmede een
aantal Indonesische tolken en secretaris
sen aanwezig waren. Als voorzitter fun
geerde generaal Christison.
De besprekingen hebben drie uur en
drie kwartier geduurd. Zij werden door
zeer betrouwbare Britsche zegslieden be
schreven als „zeer teleurstellend". De In
donesiërs vermeden het directe antwoor
den op de vragen te geven. Nadat de dis-
cussie drie uur geduurd had, trokken zij
zich terug om in een naastgelegen kamer
te conferceren. Toen zij teruggekeerd wa
ren werd het volgende communiqué uit
gegeven: „Na voortgezette discussie wer
den geen resultaten bereikt door het feit
dat de Indonesische leiders op het oogen-
blik niet in de gelegenheid zijn verant
woordelijkheid te aanvaarden voor het
geven van definitieve antwoorden op de
besproken vraagstukken. Verdere bijeen
komsten kunnen binnen vijf dagen tege
moet gezien worden."
Het teleurstellend verloop wijt men al
gemeen aan de moeilijkheden, die het In
donesische „kabinet" in eigen kring on
dervindt en niet alleen uit extremistische
kringen. Hadji Salim is een van degenen,
die zich het duidelijkste tegen den gang
van zaken hebben uitgesproken. Hij heeft
verklaard, dat Soekarno een psychologi-
schen blunder heeft gemaakt door Sjarir
dit kabinet te laten vormen, waarbij hij
(Soekarno) zelf op den achtergrond is ge
raakt. Er is nog steeds hoop op een rege
ling van de kwestie door samenwerking
tusschen Nederlanders en Indonesiërs,
maar het lijkt, dat die juiste basis voor
die samenwerking niet binnen korten tijd
gevonden zal kunnen worden. Misschien
duurt dit langer dan de economische toe
stand op Java wel zal kunnen verdragen.
Zijn pogingen tot vorming van een kabinet mislukt
Frankrjjk verkeert in een nieuwe im
passe. De Gaulle en de communisten zjjn
op hun standpunt inzake de te vormen re
geering blijven staan. De Gaulle heeft den
communistischen leider o.m. gezegd: „Er
zijn thans twee groote groepen in de we
reld, de Sovjet-Unie en de Angel-Saksi
sche landen. Gij en uw partij hebben om
u bekende redenen reeds namens Frank
rijk gekozen. Ik wensch om mijn eigen
redenen, dat Frankrijk een onafhanke
lijke positie inneemt tusschen beide groe
pen. Om deze reden kan ik u geen posten
aanbieden, welke verband houden met de
leiding van de buitenlandsche politiek,
doch ik kan u iedere andere portefeuille
aanbieden, welke betrekking heeft op den
economischen wederopbouw van ons
land".
De Gaulle heeft nu in een brief aan den
president van de Constituante, Felix
Gouin, meegedeeld, dat hij zijn mandaat
ter beschikking stelt. Hij voegt hieraan
toe: „De eenige mogelijkheid, die ik heb
om den wil van het Fransche volk te ver
nemen, is, dat ik mijn mandaat ter be
schikking stel van de Constituante. Ik heb
de eer aan haar te vragen of zij dit man
daat thans van mij terugverlangt of dat
zij mijn opdracht bevestigt.
Hiermee heeft de Gaulle dus de Consti
tuante openlijk gevraagd zich voor of
tegen hem te verklaren. Dit schept een
heel andere situatie dan ontstaan zou zijn,
indien het slechts erom ging een nieuwen
candidaat aan te wijzen die de Gaulle zou
moeten vervangen. Iedere afgevaardigde
De eerste resultaten van de in Bulgarije
gehouden verkiezingen wijzen uit, dat 70
a 85 pCt. van de kiesgerechtigden hun
stem hebben uitgebracht, en wel alle op
het Vaderlandsehe Front, de nationale
eenheidsbeweging. De oppositie heeft zich
n.l. van stemming onthouden. Deze gang
van zaken heeft de regeering der V. S.
aanleiding gegeven tot het zenden van een
nota aan de Bulgaarsche regeering, waar
in zij zegt de Bulgaarsche verkiezingen
niet te kunnen erkennen als in overeen
stemming met de verklaring van Jalta,
In N.-Perzië is strijd uitgebroken tus
schen het Iraansche garnizoen en de de
mocratische partij in Azerbeidsjan, die
een separatistische beweging is begonnen.
Omtrent den omvang van den opstand zijn
nog geen berichten binnengekomen.
De Sovjet-Russische pers begroet de se
paratistische beweging in Azerbeidsjan
met sympathie, doch de tijding van haar
activiteit is in Londen met bezorgdheid
ontvangen. Men is daar van meening, dat
de beweging niet louter een nationaal ka
rakter draagt en dat de strijd niet kan zijn
uitgebroken, zonder dat de Sovjet-Unie
er het noodige van wist.
zal thans persoonlijk moeten verklaren of
hij de partij van den generaal kiest of
niet. Het zal voor de socialisten moeilijk
zijn thans de Gaulle te desavoueeren, om
dat zij zich de vorige week met algemeene
stemmen voor hem hebben verklaard en
sindsdien in tegenstelling met de com
munisten in het geheel geen moeilijk
heden met hem hebben gehad.
De communisten hebben een bijeen
komst georganiseerd van de leiders der
drie groote partijen en hun een voorstel
voor de vorming van een nationale re
geering onder leiding der communisten
voorgelegd. De M.R.P. wilde dit voorstel
niet aanvaarden.
d'A 1 e m b e r t:
De tempel van den roem
wordt bewoond door dooden
die er tijdens hun leven niet
in waren en door eenige le
venden, die er bijna allen,
wanneer zij sterven, uit
worden gegooid.
Zaterdag bracht H.K.H. Prinses Juliana
een bezoek aan Zwolle, waar zij een ver
gadering bijwoonde van het Provinciaal
Bestuur van Nederlands Volksherstel
en H.A.R.K. De Prinses bij aankomst
aan het stadhuis waar de vergadering
gehouden werd. (P.)
De Britten hebben een extremistisch
plan ontdekt om hun troepen in Semarang
aan te vallen. Door het tijdig ontdekken
van het plan is er geen bloedbad ontstaan.
De noodige maatregelen zijn genomen,
zoodat de Britten den toestand meester
zijn. Twee Br. Indische officieren zijn
echter door extremisten vermoord.
Te Batavia is het Zondag tot een ge
vecht in Kramat gekomen. Dertien Am-
bonneezen werden gewond.
In Soerabaja worden langzame vorde
ringen gemaakt. De 9e Indische brigade
trekt langs de spoorwegvertakkingen. De
123ste birgade vorderde een mijl.
Vandaag werd bekend gemaakt, dat de
nacht rustig is geweest en dat het over
het algemeen op Java en Sumatra rus
tig is.
Mislukte snoepreis
Een zekere meneer H. was aangesteld
als bewaarder van het huis van een
N.S.B.'er. Deze verantwoordelijke post in
de naoorlogsche maatschappij is hem in
zijn bol geslagen, met het gevolg, dat een
opkooper voor een mooi sommetje in het
bezit van het landverraderlijke perceel
kwam. H. besloot zichzelf en zijn gelieven
te tracteeren op een uitstapje naar Parijs
en als er nog wat overbleef, misschien nog
wel even door naar Praag! Vrijdagmorgen
stond een opgedofte familie met een iet
wat onzekeren pater familias aan het
hoofd op het Amsterdamsche Leidsche-
plein, uitgangspunt van zoovele snoep
reisjes. De bus heeft het gezelschap ech
ter nimmer naar Schiphol gebracht, de
Heemsteedsche politie noodigde den beer
des huizes namelijk uit, zijn schreden
bureauwaarts te richten. Thans zit de
looze aanstichter van de onwettige ver-
kooping te piekeren over de luimen van
vrouwe Fortuna
De rantsoenen voor jonge
moeders
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat a.s. en jonge moeders in den
vervolge geen 700 gram bloem, of 800 gram
brood extra meer zullen ontvangen, doch
in plaats hiervan 500 gram suiker.
A.s. en jonge moeders ontvangen dus
voortaan als extra-rantsoen per 4 weken:
1000 gram havermout; 1000 gram gort; 20
liter melk, 500 gram boter; 500 gram sui
ker, 400 gram vleesch.
Alleen vleesch uitgezonderd
Teneinde het herstel van het zakenleven
en het maatschappelijk verkeer te bevor
deren, zullen de restaurant-bedrijven en
de hotels voortaan toewijzingen voor le
vensmiddelen ontvangen, zonder dat zij
daarvoor consumentenbonnen behoeven in
te leveren. Hiervan is uitgezonderd de toe
wijzing voor vleesch.
Radio „Herrijzend Nederland" zal Dins
dag a.s. de troonrede van de Koningin
uitzenden. Daaraan zal een korte repor
tage voorafgaan van het vertrek van de
vorstin uit het paleis en de aankomst op
het Binnenhof. Deze reportage begint om
ongeveer een uur des middags. Des avonds
om kwart over zeven zullen zoowel de
troonrede als de reportage herhaald wor
den.
veroordeeld: Medïslaw Burguf en Ger
trude Feist. Tot 3 jaar gevangenisstraf:
Frieda Walter en tot X jaar gevangenis
straf: Hiide Lisiewitz.
Hedenmorgen vroeg is op het traject
den HaagLeiden nabij Voorschoten ten
gevolge van kortsluiting de bovenleiding
doorgebrand. Dit gaf natuurlijk de noo
dige vertraging er zijn 2 treinen in bei
de richtingen uitgevallen maar in den
loop van den morgen kon het euvel weer
worden hersteld en ging het treinverkeer
weer gewoon door. _i
Zaterdag zijn de vonnissen geveld in het
proces Belsen. Veroordeeld tot den dood
door ophanging zijn: Kramer, dr. Klein,
Peter Weingartner, Fr. Höszler, Irma Gre-
se, Elizabeth Volkenrath, Juana Bormann,
Wilhelm Dor, Ansgar Pichen, Karl Fran
kisch en Franz Sterfel. (Voor Dor, Pichen
en Frankisch luidde de uitspraak doodvon
nis, zonder de toevoeging door ophanging.)
Veroordeeld tot levenslange gevangenis
straf: Erich Zodel. Veroordeeld tot 15 jaar
gevangenisstraf: Otto Kulessa, Heïnrich
Schreirer, Wladislaw Ostrowski, Herta
Ehlert en Helena Kopper. Tot 10 jaar ge
vangenisstraf zijn veroordeeld: Anton
Aurdziej, Herta Bothe, Ilse Forster, Ger
trude Sauer, Stanislawa Staroaka, Juana
Roth, Irene Haschke, Hannah Hampel en
Hilde Lobauer. Tot 5 jaar gevangenisstraf