Haarlems Dagblad Na zes jaren De Troonrede De Troonrede Koningin weer in Staten-Generaal De menschheid presenteert haar rekening r, Onder veel moeilijkheden: Vooruit Het woord is aan.... De Gaulle doet nog een poging 60c Ju a can lig No. 18184 Bureaux: Groote Houtstr. 93 en Soendaplein 37, Haarlem IJmtriden: Kennemerlaan 154. Telef. 5437. Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel. Dinsdag 20 November 1043 Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem. Abonnementen: p week 31 ct. per kwartaal 4. Redactie 10600. Expeditie 14825. DE eerste Troonrede na de bevrijding, vanmiddag om één uur door H. M. de Koningin in de Staten-Generaal, vergaderd in de Ridderzaal, uitgesproken, is veel lan ger dan een van haar vooroorlogsche voor gangsters. Indien dit alleen gevolg was van het veel grooter aantal nijpende pro blemen, dat zich nu voordoet, zou het geen bijzondere aandacht vergen. Maar er is meer. De toon is gansch anders: voor de korte, afgebeten, formeele zinnetjes van vroeger, die min of meer vage algemeen heden plachten te uiten, is een redevoering in de plaats getreden die moed en onder nemingsgeest en ook begrip en warme menschelijkheid ademt. Er mag veel ge rechtvaardigde critiek op de huidige re geering zijn, die overigens rekening be hoort te houden met het feit, dat zij voor een schier bovenmenschelijk zware taak is gesteld, maar men moet altijd weer er kennen. dat zij vol leven, vol kracht en vol oprechtheid is in haar onvermoeid streven naar herstel en vernieuwing. ï.'j haar optreden is gezegd, dat waar schijnlijk nooit een regeering voor een zoo zware opgaaf was geplaatst. De eerste vijf maanden van haar bewind hebben dien indruk zeker bevestigd. Dat zij, in het algemeen gesproken, niet aan vertrou wen heeft ingeboet, wordt opnieuw ver klaard door den toon van deze Troonrede: door durf en zelfvertrouwen en ronde, openhartige Hollandsche taal. Mogen ook degenen, die zich tot dusver daar niet naar gedragen hebben, beïnvloed worden door deze woorden uit de inleiding: „dijden en strijden werkten ook ten zegen. Wij werden ontvankelijker voor geeste lijke bezinning, meer bereid tot offers, dieper bewust van onze saamhoorigheid en vaster besloten onze roeping als natie te verstaan. Temidden der verwoesting liggen hier de krachten voor herstel en vernieuwing en wij gorden ons tezamen aan om de verworvenheden te bewaren en de zwakheden te overwinnen". Dat lang niet allen dit verstaan hebben, wordt erkend als van een worsteling gesproken wordt, van krachten die gesterkt en ge bundeld worden en den aanval hebben ingezet tegen „normloosheid" .en ont wrichting. „De overheid heeft bij dit alles slechts een beperkte taak en haar arbeid iS alleen dan vruchtbaar als zij de acti viteit der burgers in kerk en gezin zoo- Wel als in andere levensvefbanden posi tief waardeert". Het verheugt dit te lezen. Het moge vervuld worden zoowel in het vermijden van bureaucratische overmacht als van een tot uiting komend vertrouwen van overheidszijde in de krachten en in zichten, die in het volk leven. De Indische paragraaf beveel ik in het bijzonder in uw aandacht aan. De in In donesische kringen heerschende achter docht is zichtbaar genoeg geworden. Toch mag men verwachten, dat uitingen aLs deze de sfeer zullen helpen zuiveren. Daartoe moet belangrijk bijdragen dat het de Koningin is die verklaart: „Ik weet dat Nederland bereid is, onbaatzuch tig mede te werken aan de totstandko ming van een nieuwen status van ons Koninkrijk". Bij de erkenning van hartelijke betrek kingen met de verbonden mogendheden voegt zich de uitgesproken verwachting, dat de nieuwe poging tot vrede door or ganisatie en overleg ook in moeilijke om standigheden zal worden volgehouden. Er is bereidheid tot volle medewerking en de overigens sobere buitenlandsche para graaf wordt versterkt door een nieuwen toon ten aanzien van de defensie, die al leen ter sprake komt als bijdrage tot handhaving van de internationale rechts orde. Hetgeen volkomen nieuw is. Het ernstig streven der regeering, om Nederland te doen herleven als een rechtsstaat, waarin rechtszekerheid en vertrouwen in de rechterlijke macht ten- volle zullen zijn hersteld, behoort met de herhaalde belofte van snelle en recht vaardige berechting van de politieke de linquenten tot de meest dringende toe zeggingen in de Troonrede. Dat nevens een staatscommissie voor de noodzakeliike Grondwetsherziening ook de herziening van de financiëele verhou ding tusschen het Rijk en de gemeenten aan de orde wordt gesteld, met herstel van de financiëele zelfstandigheid der gemeenten als einddoel, wekt zekere ge ruststelling omtrent de toekomst. Maar er is de erkenning van den „centenaarslast" der huidige zeer groote staatsuitgaven en mijn gedachte verwijlt even bij de staats- begrooting, die nu in voorbereiding ver- keert en bij de eindelijk herstelde con trole op de staatsuitgaven, waarvan het optreden van dit nieuwe, schoon onvol komen parlement de belofte inhoudt. Een overzicht van 's lands financiën en in grijpende belastingplannen, die „er mede op het bedrijfsleven te verlichten", zullen op het bedrijfsleven te verlichten', zullen het binnenkort worden voorgelegd. Verscheidene wetsontwerpen van in grijpend belang worden in .de Troonrede aangekondigd in het kader van een alge meen nationaal welvaartsplan, waarvoor thans de grondslagen worden gelegd en dat eind Juni ook al in de Regeerings- verklaring in uitzicht werd gesteld. Be- heersching van de ontwikkeling van prij zen en loonen en het scheppen van ver houdingen, waarbij het levensonder-houd voor allen gewaarborgd is zullen de eco nomische en sociale politiek beïnvloeden. Dit zijn groote beloften, waarbij opvoe ring der productie terecht als voorwaarde HEDENMIDDAG heeft H.M. de Koningin de zitting van de voorloopige Staten-Generaal geopend. De Koningin had zich per auto naar de Ridderzaal begeven en werd bij den ingang ontvangen door een Commissie uit de vereenigde vergadering, die H.M. naar haar zetel leidde.. Daarna heeft de Koningin de volgende rede uitgesproken: Leden der Staten-Generaal, Gevoelens van diepe bewogenheid men gen zich met die van vreugde en erken telijkheid nu ik na zes jaren van bittere scheiding weer in uw midden verschijn. Leed en ontbering, nederlaag en ontred dering, maar ook offervaardigheid en hel denmoed kenmerkten de donkere jaren der Duitsehe furie. In smart gedenken wij de tienduizenden Joodsche landgenooten, die werden gemarteld en vermoord, de mil- lioer.en Nederlanders en Indonesiërs, wier veiligheid bedreigd, wier levenskracht ver teerd en wier zedelijk oordeel werd aan getast. Wij gedenken daarnaast het verzet tegen den vijand, dat sterke krachten wekte en dat ons thans onze vrijheid als een recht doet aanvaarden. Lijden en strijden werk ten ook ten zegen. Wij werden ontvankelij ker voor geestelijke bezinning, meer bereid tot offers, dieper bewust van onze saam hoorigheid en vaster besloten onze roeping als natie te verstaan. Te midden der verwoesting liggen hier de krachten voor herstel en vernieuwing en wij gorden ons tesamen aan om de ver worvenheden te bewaren en de zwakheden te overwinnen. Te duur hebben wij onze vrijheid gekocht dan dat wij haar nu zouden misbruiken of verspillen. Daarbij denk ik aan de duizenden die vielen in den strijd om het Vaderland, het zij in onze krijgsmacht, op de koopvaardij of in het verzet Moge hun offer inspiree rend werken op hen, die gespaard bleven. Met voldoening zie ik de succesvolle krachtsinspanning, gericht op de noodvoor ziening in de geteisterde gebieden en op het herstel van verkeer en industrie. Wij zijn dankbaar voor de redding van Wal cheren en van de Wieringermeer, dank baar ter wille van deze getroffen land streken, maar bovenal omdat zij het sym bool zijn van herwonnen kracht. voor opvoering van het levenspeil wordt gesteld. En een herziening der sociale verzekering wordt aangekondigd, waarbij deze zal uitgroeien tot algemeene volks verzekering, in de eerste plaats om te komen tot betere verzorging van den ouden dag. Het bouwprogramma voor 1946 is ambi tieus, want het omvat het definitieve her stel van 300.000 licht beschadigde en 40.000 zwaar beschadigde woningen met den bouw van 10.000 nieuwe. Driemaal zooveel materiaal wordt bestemd voor den wederopbouw van de industrie en herstel van het verkeerswezen. „Het vergt beleid van hoog gehalte om eenerzijds de waarde van oude zekerhe den en tradities in volle kracht te bewa ren en anderzijds ruimte te laten voor een vernieuwing, die niet slechts historisch noodzakelijk is, maar ook de vrucht is van moreele bezinning in de jaren der verdrukking", verklaart het slotwoord. Het drukt in dien éenen zin een groote noodzaak uit. Een belangrijk document. R. P. In mijn radiorede van 20 Maart 1941 riep ik u allen op tot gezette overweging van herzieningsplannen op staatkundig gebied, waarbij met de veranderde omstandig heden en met de opgedane ervaringen zou zijn te rekenen. Met grooie vreugde constateer ik, dat deze oproep grooten weerklank heeft ge vonden. De plannen van velen, gesmeed in den bezettingstijd, breken zich thans een weg naar hun verwezenlijking. Zij omvatten niet alleen hervormingen van het staat kundig bestel, maar zijn ook gericht op een nieuwe vormgeving van het maat schappelijke en cultureele leven. In deze worsteling worden de krachten gesterkt en gebundeld, welke thans den aanval hebben ingezet tegen normloosheid en ontwrichting. De overheid heeft bij dit alles slechts een beperkte taak en haar arbeid is alleen dan vruchtbaar, wanneer zij de activiteit der burgers in kerk en gezin, zoowel als In andere levensverbanden positief waar deert. Zorg over Dava Met groote zorg vervult mij de ontwik keling der gebeurtenissen op Java. In gespannen medeleven volg ik het lot der tallooze kinderen, vrouwen en mannen, beroofd, in lijfsgevaar of nog «averlost in de dreiging van een verdwaasde massa. Ik versta de gevoelens van bitterheid in de harten van hen, wien al dit onheil in on recht is aangedaan. Ik betreur diep het leed dat tot aan het herstel der orde over Java's bevolking onvermijdelijk zal komen. En toch blijven wij pogen voor Neder landers en Indonesiërs in dit thans geteis terde land de toekomst te redden, de toe komst van een Gemeenebest, gebouwd op de vrijwillig aanvaarde saamhoorigheid der Rijksdeelen. Geen wraakoefening staat ons voor oogen, noch de vestiging eencr koloniale overheersching, doch wij houden ons er van overtuigd, dat slechts de ge meenschap onzer volkeren, hier en overzee, een waarborg biedt voor aller harmonische ontwikkeling, veiligheid en blijvende wel vaart. Daartoe de mogelijkheid te scheppen is de groote krachtsinspanning waard, die te dien einde van ons volk zal worden ge vergd. Moge het ons spoedig gegeven zijn de grondgedachten, die ik reeds schetsma tig ontwikkelde in mijn radiorede van 7 December 1942, langs constitutioneelen weg tot volle werkelijkheid te zien wor den. Ik weet, dat Nederland bereid is, on baatzuchtig mede te werken aan de tot- Gustave le Bon: Een twistgesprek is zei- den een middel ter overtui ging. Een meening tegen spreken heeft vaak alleen tengevolge, dat men haar versterkt. standkoming van een nieuwen status van ons Koninkrijk. Het spoedige bijeenkomen van de Rijksconferentie blijf ik daarom bevorderen. Vol bewondering ben ik voor het groote aandeel van Suriname en Cu ra cao, zoowel in de oorlogvoering van het Koninkrijk als in de hulpverleening aan Nederland. De nationale gevoelens van de bevolking van deze gebiedsdeelen zijn in de afgeloo- pen jaren op ondubbelzinnige wijze tot uitdrukking gekomen en zullen zonder twijfel op de a.s. Rijksconferentie als edn kracht ten goede medewerken. Betrekkingen met het buitenland Ten aanzien van onze betrekkingen met het buitenland valt in de eerste plaats met groote waardeering te gewagen van den steun, dien wij na de bevrijding uit verschillende landen in onzen tijdelijke!! nood ondervonden. De roof, gedurende de bezetting op ons volk gepleegd, heeft een (Vervolg op pag. 2) Communisten in de oppositie De Fransche crisis houdt aan en de we gen, die tot nu toe bewandeld zijn, heb ben nog niet tot een oplossing van de moeilijkheden geleid. Gistermiddag is de constitueerende assemblee bijeengekomen. Tijdens deze vergadering hebben de com munisten geprotesteerd tegen de kleinee- rende manier, waarop ze, volgens hun eigen zeggen, zijn behandeld. „De commu nisten zullen tegen de Gaulle stemmen". De socialistische leider André Philip achtte het mogelijk een regeering te vor men zonder de uiterste linksche vleugel. Een beroep op een laatste krachtsinspan ning om uitvoering te geven aan de wen- schen van het volk werd met geweldige toejuichingen, uitgezonderd van de com munistische banken ontvangen. Er werd besloten een regeering van drie partijen onder leiding van de Gaulle samen te stel len, op basis van gelijke verdeeling der portefeuilles onder alle partijen. De groote moeilijkheid is, de scheidsmuren tusschen de Gaulle en de communisten uit den weg te ruimen. De Gaulle heeft geweigerd, een der sleutelposities in een eventueel te vormen kabinet aan een communist te geven. De meerderheid der constitueeren de vergadering is het met zijn gedragslijn eens. Gisterenavond heeft Gen. de Gaulle er in toegestemd, zijn pogingen tot het vor men van een nieuwe regeering voort ta zetten. Hedenmorgen zal hij een delegatie bestaande uit drie vertegenwoordigers van elk der groote partijen ontvangen. Schimmen van millioenen bij het proces te Neurenberg Het Internationale Militaire Tribunaal is hedenochtend om 10 uur in de vroegere partijstad Neurenberg bijeengekomen. Een oogenblik dreigde de opening van het pro ces te zullen worden uitgesteld door ziek te van den Sovjet-Russischen openbaren aanklager, Rudenko, maar diens plaats zal tijdelijk worden ingenomen door zijn assistent kolonel Prokovsky. Vierhonderd journalisten, fotografen, cameramannen en radioreporters uit alle deelen der aar de waren aanwezig als vertegenwoordi gers van de publieke opinie hunner lan den. De beteekenis van het proces stijgt ver uit boven de normale rechtspraak, hoe noodzakelijk het misschien ook is aan be paalde juridische maatstaven vast te hou den. De grootste strafzaak uit normale tijden verbleekt hierbij. Daarom is het te hopen, dat de rechters bezield zijn door degenen die hier rondwaren als stomme getuigen: schimmen van millioenen die aan de fronten zijn gevallen en die in koelen bloede door deze moderne Prui sische roofridders zijn afgeslacht. Be klaagden en rechters beiden zullen op zich gericht moeten voelen de borende blikken van allen, die den dood in zijn gejaa,gd. Dan en dan alleen zal men kun nen spreken van rechtdoening, indien dit althans nog mogelijk is in de diepe scha duw van het nu eenmaal onherstelbare leed. De begane monsterlijkheden kunnen door geen straf worden geboet. Het is daarom een symbolisch proces, want de kogel zal hier geen vergelding kunnen brengen. Het is niet belangrijk of de schuldigen al of niet verantwoordelijk De kopstukken van Nazidom, Wehr- niacht en de Duitsehe industrie zijn er nog en staan nog eenmaal in het mid delpunt van de aandacht der wereld, thans niet als bewierookte „helden", doch als armzalige misdadigers. Hun wacht geen zaal met in extase verkee- rende aanhangers, geen armen vliegen omhoog, geen „Sicgheil" galmt hun door de ruimte tegemoet. De zaal, die zij vanmorgen hebben betreden, is de plaats, waar de menschheid eindelijk de rekening presenteert aan den uit tartenden hoogmoed, belichaamd in deze mannen, die onnoemelijken ramp spoed over de wereld hebben gebracht. zijn voor elk feit afzonderlijk dat in de dagvaarding is genoemd, want hun mo reele schuld verheft zich boven alles. Tot gisteren waren alle gevangenen physiek geschikt voor de berechting. Kal- tenbrunner is echter plotseling ziek ge worden en naar het hospitaal overge bracht. Seyss-Inquart klaagde over een stijve knie en werd met warme doeken behandeld. Frank kwam met een door hemzelf veroorzaakte verlamming van zijn linkerzijde te Neurenberg aan. Keitel nam in de verdachtenbank zoo ver mogelijk van de andere verdachten plaats. Goring was gekleed in een licht grijs uniform zonder onderscheidingstee kenen en leek op 2ijn gemak te zijn. Later viel hij in slaap. Hess was zeer gespannen en Rosenberg toonde zich nerveus.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1