Het reinigingswerk
Speelhol
van de menschelijke samenleving in Europa
Haarlemsche
Gemeentebedr ij ven
De Haarlemsche
Middenstands Centrale
De Gifhandel
„Holland naar zijn beste
karaktertrekken"
Het conflict
De kerken werken samen
De radio geeft:
Benoeming van
nieuwe Directeuren
De Minister-President
over de berechting
der Oorlogsmisdadigers
De minister-president prof. ir. W. Scher-
merhorn begon Vrijdagavond zijn radio
rede met de opmerking dat hij liever over
den wederopbouw van ons volksleven naar
zijn stoffelijken en geestelijken kant
spreekt dan over de berechting der oor
logsmisdadigers. Daarbij gewaagde hij
van het feit, dat alles overschaduwd wordt
door de donkere wolken in het verre In
donesië, waarop hij liet volgen: „Ook door
dit dal met zijn geestelijke kwellingen,
veroorzaakt door tijdelijke onmacht, slecht
begrip en misschien ook wel kwaadwillig
heid van troebel watervisschers, moeten
wij onzen weg in deze duistere wereld
banen. Wij zullen dat doen in de vaste
overtuiging, dat wij daartoe door hooger
kracht geroepen zijn en met de zekerheid,
dat ons daarbij de energie zal worden ge-
geschonken om tesamen dezen moeilijken
weg te gaan."
Daarna sprekende over de berechting
der oorlogsmisdadigers zette de minister
uiteen, dat er een splitsing gemaakt is.
Degenen wier misdaden niet aan een be
paalde plaats gebonden zijn, komen voor
een internationaal tribunaal, de anderen
worden uitgeleverd aan en berecht in de
landen waar zij hun wandaden bedreven.
Wij hebben dus een onderscheid tusschen
de ontwerpers van het misdadige
plan en de uitvoerders.
De Duitschers die dus in Nederland
oorlogsmisdaden bedreven hebben, zullen
aan Nederland worden uitgeleverd en hier
berecht worden.
Nederland heeft een internationale ver
plichting op zich genomen. Maar afgezien
van dezen plicht is het ook voor ons een
eisch der gerechtigheid, dat zij, die in koe
len bloede honderden, ja duizenden Ne
derlanders vermoordden, op de plaats van
hun misdaden gestraft worden. Heeft het
ook voor de toekomst geen waarde dit volk
eens en voor altijd duidelijk te maken,
dat oorlogvoeren geen voordeelige maar
een riskante zaak is.
„Het aantal der als represaille op aan
slagen of sabotage in ons land vermoorde
volkomen onschuldigcn, is nog niet bij be
nadering vast te stellen. Wij denken b.v.
aan de tweehonderd slachtoffers te Apel
doorn en de 186 te Amsterdam, die vielen
als wraak voor den aanslag op Rauter.
In het concentratiekamp Vught werden,
toen men moest vluchten voor de geallieer
den, 400 menschen vermoord.
In het dorp Putten, in de buurt waar
van een aanslag op een Duitsch officier
werd gepleegd, werden 622 mannen gede
porteerd, waarvan er slechts 42 zijn terug
gekomen. De anderen zijn omgekomen in
een concentratiekamp. In hetzelfde dorp
werden 105 huizen verbrand.
Van de Joodscfce bevolking van Neder
land, welke voor den oorlog 140 000 zielen
bedroeg, zijn er 105.000 weggesleept, waar
van er 100 000 zijn vermoord in Polen.
Tijdens den winter 1344'45 zijn 50.000
Adv.
Wijziging
in het presidium
Het presidium van de Haarlemsche Mid
denstands Centrale wordt bij toerbeurt
vervuld door de voorzitters der drie mid
denstandsorganisaties te Haarlem. Den
laatsten tijd waren dit de heeren B. W.
Lasschuit, Haar!. Hsndelsvereeniging; L.
Lam, Christelijke Middenstandsvereeni-
ging en Th. S. J. Hooy, R.K Midden-
standsvereeniging. De heer Hooy heeft
evenwel, wegens vele werkzaamheden,
bedankt als voorzitter der R.K. Midden-
standsvereeniging. Als zijn opvolger is
gekozen de heer S. J. Warmer, die dus
ook deel zal uitmaken van het presidium
der Middenstands Centrale.
Bcnnekom en omgeving is een razzia
g.-b'Aiden bij de boeren. 16 boerderijen
werden onderzocht, overal werden din
gen gevonden die niet in orde waren: clan
destien karnen, kaasmaken, slachten, enz.
Veel word in beslag genomen.
In Rotterdam werden ook razzia'6 ge
houden. Een centrum van den gifhandel
werd afgezet. Er werden niet minder dan
400 processenverbaal opgemaakt.
menschen van den honger omgekomen ten
gevolge van de vocdselroof van de Duit
schers en tengevolge van hun verbod om
levensmiddelen over het IJsselmeer aan te
voeren.
Van al deze moorden geef ik hier slechts
enkele voorbeelden, maar ieder weet van
gevallen uit zijn eigen omgeving. Ik denk
persoonlijk aan den verschrikkelijken
nacht van 15 Aug. 1942 in Gestel, toen de
eerste 5 gijzelaars uit ons midden werden
weggehaald en lafhartig vermoord.
Vervolgens gaf de minister-president een
uiteenzetting van de organisatie die in
het leven geroepen is om tot een 6nelle
opsporing van de oorlogsmisdadigers te
kunnen komen. Het centrale punt vormt
de Nederlandsche commissie inzake oor
logsmisdadigers. In alle provincies zijn
sub-commissies ingesteld, bovendien nog
in Amsterdam en Rotterdam. Door de bur
gemeesters wordt bekend gemaakt waar de
bevolking de aangiften van oorlogsmisda
digers kan doen.
Prof. Schermerhorn besloot met te zeg
gen „dit stuk reinigingswerk van de men
schelijke samenleving in Europa is noodig."
Min. v. d. Leeuw opende
de tentoonstelling
in het Frans Halsmuseum
De officieele plechtigheid in het Frans
Halsmuseum, waarmee de tentoonstel
ling ter gelegenheid van het 700-jarig
bestaan van de stad Haarlem Vrijdag
middag werd geopend, begon met een
welkomstwoord van Burgemeester Rei-
nalda, die in het bijzonder prof. G. v. d.
Leeuw, minister van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen, jhr. J. F. E. v.
Lennep, vertegenwoordiger van H.M. de
Koningin en dr. J. E. baron De Vos van
Steenwijk, Commissaris der Koningin
in N.-Holland begroette. Daarop nam
min. v. d. Leeuw het woord, die zeide,
dat het niet veel moeite had gekost hem
over te halen op dezen dag in Haarlem
aanwezig te zijn, omdat hij van zijn
jeugd af een voorliefde voor deze stad
heeft gehad. „Daarom kan ik hier" aldus
de minister, „spreken ex officio zoowel
als uit het hart, hetgeen niet altijd ge
beurt". Spr. noemde Haarlem: Holland
naar zijn beste en scherpste karakter
trekken, een typisch Hollandsche stad.
De Nieuwe Gracht vond hij een van de
mooiste grachten van ons land, mooier
zelfs dan de Amsterdamsche. Enthou
siast roemde de min. Haarlems stedelijk
schoon: „Een Hollandsche stad midden
in een Hollandsch landschap bij uitne
mendheid, want wat is er Hollandscher
dan het duinlandschap, dat Haarlem
mede zijn bekoring geeft?" Ook wat we
tenschap, kunst en nijverheid betreft is
Haarlem een schets van het Holland
sche leven. Toch gaat er één ding boven
dit alles uit. In den bezettingstijd heeft
spr. vaak gedacht aan het gedicht op het
beleg van Haarlem uit Valerius' Ge-
denckklank. Dit vers heeft in de jaren
achter ons duizenden getroost en ge
sterkt; het gaf de grondstemming weer
van het Nederlandsche volk onder
vreemde overheersching. De geschiede
nis van Haarlem is symbolisch voor die
van ons geheele volle. De minister sprak
den wensch uit, dat de Spaarnestad op
alle terreinen zal mogen groeien en
bloeien, dat zij een echt Hollandsche
stad zal mogen blijven en dat de geest
van moed en geloof vaardig blijven mag
ook in den wederopbouw. „Ik hoop dat
deze tentoonstelling, die een blik geeft
op het verleden van de stad, voor allen
Het is bekend dat de heer J. A. A. Ocht-
man. na het bereiken van zijn pensioenge
rechtigden leeftijd, nog belast is geworden
met de leiding van de Haarlemsche Gasfa
briek, Thans hebben B. en W. een oproeping
geplaatst voor de benoeming van een direc
teur van dit bedrijf.
Ook worden nu sollicitanten opgeroepen
voor directeur van het Electriciteitsbedrijf.
Toen de heer J. A. Reus overleed, werd de
heer Ir. J. J. de Bruyn belast met de waar
neming der directie.
Voorts zijn sollicitanten opgeroepen voor
directeur van het Openbaar Slachthuis. De
tegenwoordige directeur Dr. F. P. Keyser be
reikte den pensioengerechtigden leeftijd.
Indertijd hebben wij al medegedeeld, dat
ook sollicitanten zijn gevraagd voor directeur
van het Frans Halsmuseum.
De gemeente staat dus voor verschillende
belangrijke benoemingen.
in de Geref. Kerk
Op 22 Januari zal te Utrecht een buiten
gewone generale synode der Gereformeer
de Kerk gehouden worden.
die haar bezoeken tevens zal zijn een
aanleiding tot bezinning op de toe
komst". Spr. besloot met de hartelijke
gelukwenschen van de Nederlandsche
regeering, die met Haarlem meeleeft,
zooals het geheele volk.
Hiermee was de tentoonstelling ge
opend en de officieele bezoekers maak
ten een rondgang door de zalen, waarbij
zij herhaaldelijk blijk gaven van hun
levendige belangstelling voor het ge-
exposeerde.
Onder den invloed van den oorlog en den
bezettingstijd hebben de kerken tegen alle
bedreiging en miskenning in krachtig samen
gewerkt voor de handhaving van de geeste
lijke en moreele grondslagen van ons volks
leven. Ook thans, nu van een gevaarlijke
devaluatie van geestelijke waarden moet
worden gesproken, nu corruptie, wantrou
wen en verwildering de fundeering van het
leven over de gansche linie bedreigen, is
eendracht geboden waar samenwerking mo
gelijk is.
Het Inter-Kerkelijk-Overleg (I. K. O.) te
Haarlem heeft overwogen wat de Kerken in
het kader van ons geestelijk volksherstel
gezamenlijk kunnen ondernemen. De Kerken
zijn van meening, dat zij hier het Nederland
sche volk weer hebben op te roepen tot be
zining op de geboden die God gegeven heeft.
Zij zijn zich wel bewust, dat de Tien Gebo
den zeer zeker in het actueele leven moeten
worden verkondigd en toegepast. In deze
machtige uitspraken liggen de vaste en on
veranderlijke grondslagen van het leven
verankerd.
Te beginnen met Zondag 25 Nov. wordt
week na week telkens een der Geboden een-
traal geplaatst in de prediking, bij het on
derwijs, in het vereenigingsleven. In de
huizen, de scholen en de openbare gebouwen
wordt het door aanplakbiljetten aan het volk
voorgehouden en verschillende bioscopen
doen er mededeeling van op het doek. De
Kerken willen de boodschap Gods, die ook
voor onzen tijd en ook voor ons volk is be
stemd. doorgeven in de wereld. Deze eerste
week houden zij u voor het gebod: „Dient
den Heer, uwen God, Wacht u voor af
goderij".
Burgerlijke Stand
HAARLEM 23 November 1945
BEVALLEN22 Nov., J. C. van Egmond—
van Aanhout, z.; 23 Oct., G. Gijzen—van
Bruggen, d.; G. F. J. van der Schaaf—van
Reijsen, z.
OVERLEDEN: 20 Nov., A. M. Allan—Vis
ser, 75 j., Gibraltarstraat; 21 Nov., H. Wij-
nandsKruijer, 37 j., Vredenrijkstraat; P.
Zuidgeest, 72 j., Ringweg; W. M. J., 11 m., d.
van J. P. W. van Lieshout, Arnoldystraat;
22 Nov., G. Meinders, 74 j., Hagestraat; M.
W., 1 j., d. van A. J. van der Steen, Gast
huissingel; M. J. van der LindeVreeken,
38 j., Hazepaterslaan.
GEHUWD: 23 Nov., J. Smelik en E. M.
Bosma.
Een mistige Novemberavond, tegen mid
dernachtKoud, klam en vochtig,
juist zooals wij hier in Nederland gewend
zijn dat de herfst is. Zijn hond zou men
er niet uit willen sturen, maar voor het
zwarte gilde is het een prachtweertje. Zoo
denkt de heilige Hermandad er ook over,
dus wordt een extra aantal speurneuzen
de straat opgezonden om het terrein af
te visschen.
Een interieur. Een kamer met een groep
menschen die vroolijk bij elkaar zijn. Het
schijnt dat er een soort feestje wordt ge
houden. In ieder geval klinkt en drinkt
men en zit te praten of te lachen aan speel
tafeltjes; het spel is haast afgeloopen. In
een hoekje bij een raam is de animo nog
niet verdwenen. Drie heeren zitten met de
hoofden dicht bijeen. Een manipuleert
met een beker, waarin iets rammelt, dan
keert hij het ding om boven het tafeltje en
twee blokjes knikkeren over het groene
kleed. Het schijnt dat hier gegokt wordt.
Laten we de kampioenen eens bekijken.
Schrijvers plegen hen soms uit te beelden
als nerveuze wild-kijkende typen. Twee
van hen zitten tegenover elkaar, het zijn
nog jonge mannen. De derde is een oudere
man met een mooie Sinterklaasbaard. die
wappert wanneer hij het hoofd omdraait
bij het wisselen van speler. Hij kijkt met
groote belangstelling toe en glimlacht voor
zich heen. Er verzamelen zich nog een
paar van de gasten om het tafeltje en vol
gen het spel met spanning. De spelers
worden zichtbaar nerveuzer, want de stee-
nen willen maar niet 6preken.
Rechercheur Brandsma is op zijn ronde
langs het verlichte venster van dit huis
geloopen en heeft in een jeugd-opwelling
een blik geslagen door een kier in het gor
dijn. Het genoten schouwspel bezorgt zijn
rechtschapen politiehart een dubbelen
overslag. Clandestien Speelhol Ont
dekt Goede Vangst Van Rechercheur
Brandsma Hij ziet voor zijn geestesoog
de koppen in de kranten, de rechtszaal,
de commissaris die hem de hand schudt.
En juist zal hij stappen gaan ondernemen
om deze grootsche vergezichten te ver
wezenlijken, als een gejuich van binnen
hem weer naar de kier drijft. Hij kijkt
met spanning toe hoe de kampioen zijn
voorhoofd afdroogt, terwijl op de groene
tafel twee dobbelsteenen in broederlijke
solidariteit hun zes oogen vertoonen. De
oude gebaarde heer haalt glimlachend zijn
portefeuille te voorschijn en de politieman
op straat ziet. tegelijk met het vervliegen
van zijn toekomstvisioenen, een scheer
zeepbon van eigenaar verwisselen.
H. J. B.
HILVERSUM I, 301 M.
8.30 Van man tot man. 9.01 Nieuwsberich
ten. 9.20 Vioolsoli. 9.30 Waterstanden. 9.35
Zondagmorgenconcert. 10.30 Ned. Herv. Kerk
dienst. 12.01 Instrumentale soli. 12.15 Uit de
internationale revue en operettewereld. 13.00
Nieuwsber. 13.20 Orkest. 14.01 De spoorwegen
spreken. 14.10 Volksliederen uit Portugal.
14.30 Concertgebouw te .Amsterdam 13.20
Filmpraatje. 16.15 Pianomuziek. 16.45 Zieken-
lof. 17.15 katholiekendag te Hilversum. 17.45
Florence Austral. 18.01 Waterstanden. 18.04
Sylvestre-trio. 18.30 Muziek van de week.
19.00 Nieuwsber. 19.30 „Licht en Luchtig".
20.01 Nederland Herrijst. 20.15 Dolf van der
Linden. 20.45 Drs. L. de Jong. 20.50 Operette
concert. 21.30 „Kees de Jongen". 21.45 Eddy
Walis. 22.15 Mensch en Maatschappij. 22.30
Dansmuziek. 23.01 Nieuwsber. 23.15 Avond
wijding.
ZONDAG
HILVERSUM II, 415 M.
8.01 Nieuwsber. 8.20 Trio in Bes gr. t. 9.01
Ochtendconcert. 10.00 Misuitzending. 11.30
Omroep Kamerorkest. 12.01 Nieuwsber. 12.20
Piet Coomans. 13.00 Paramount Theater
orkest. 13.45 Weekbladen-overzicht. 14.01 Ka
mermuziek. 14.30 Cantabile-Septet. 15.00 In«i
dis^he actualiteiten. 15.15 Museite-plaatjes.
16.00 Cabaret. 16.40 Ensemble George Frank.
17.00 The-dansant. 17.30 Oome Keesje. 18.01
Nieuwsber. 18.20 Harry de Groot. 18.45 Denk
sport. 19.00 Zigeunermelodieën. 19.30 Program-*
ma voor de Nederlandsche Strijdkrachten.
20.01 Radio-Phllharmonisch Orkest. 21.45
Avondwijding. 22.01 Nieuwsber. 22.15 Op de
drempel van den nacht.
MAANDAG
HILVERSUM II, 301 M.
18.01 Jean Cyrano zingt. 18.15 Voor de rij^
pere jeugd. 18.40 Jan Corduwener. 19.00
Nieuwsber. 19.30 Chris Braam en Francois
Bougenon. 20.01 Nederland Herrijst. 20.15
Vaudeville-orkest. 21.00 De stem onzer bond-
genooten. 21.15 „The Novelty Serenaders".
21.45 Soli. 22.15 Mensch en maatschappij. 22.30
Componist van de week. 23.01 Nieuwsber.
23.15 Avondwijding.
HILVERSUM II, 413 M.
18.01 Nieuwsber, 18.30 Werken van Edward
German. 19.00 Cantabile-septet. 19.30 Pro-
geramma voor de Ned. Strijdkr. 20.01 Syl
vestre-trio. 20.30 Landbouwpraatje. 20.45
Kamerorkest. 21.45 Avondwijding. 22.01
Nieuwsber. 22.20 Sem Nijveen Swingkwartet*
22.45 Gramofoonmuziek.
AGENDA VOOR ZATERDAG 24 NOV.
Kunsthandel Leffelaar: Tentoonstelling tot
10 December. Frans Hals Museum: Historische
tentoonstelling tot 1 Januari 1946. Begijnhof
kapel: Corry Koppen en Wiep Zijlstra, 20.15
uur. Stadsschouwburg: Aerdenhout's Kinder-
loon eel „Het betooverde prinsesje", 14.15
uur; Comedia: Heilige Onschuld, 20 uur.
Rembrandt: De witte Engel, 14.30, 16.45, 19.15
en 21.30 uur (18 j.). Palace: Het spookhol, 14,
16.15, 19 en 21.50 uur (14 j.); Luxor: De tuin,
van Allah, 14, 16.15, 19 en 21.15 uur (18 j.).
Frans Hals: De Gouden Poort, 14, 16.30, 19 en
21.15 uur (18 j.). Moviac: Sint en Piet en groot
kinderfeest 13.45 en 16 uur.
ZONDAG 25 NOVEMBER
Gebouw Nijverheid: Wijdingsmorgen Spirit
tisten. Stadsschouwburg: „Comedia", Pro-<
fessor Klenow, 14 en 20 uur. Bioscopen als Za
terdag. Movac: Variété Revue, 19.30 en 21.30
MAANDAG 26 NOVEMBER
Begijnhofkapel: Roel Riphagen. 20 uur.
Stadsschouwburg: Tooneelver. Thalia", Over
12 dagen tegen middernacht, 20 uur. Gem.
Concertgebouw: Het Biechtgeheim, 20 uur.
Bioscopen en Moviac: als Zondag.
Het Indië-vliegtuig weer thuis. Vrijdagmiddag landde de D.C. 4 „Sky-
m as ter" op Schiphol en hiermede was de eerste vlucht naar Indië en terug
binnen 14 dagen tot een goed einde gebracht. Bij hun aankomst werden de
bemanning en passagiers hartelijk verwelkomd. Gezagvoerder Parmentier
(achter microfoon) vertelt over zijn reis. Achter hem de 2de bestuurder
Hakkenberg. Verder ziet men den heer Plesnian, directeur der K.L/.M. en den
heer Hans Martin, directeur der Indië-lijn, die de vlucht meemaakte. (P)
