„Handschoenen uitgetrokken"
Duitschland's Wereldm isdaden
Musserf
De vlaggen halfstok
Nederland komt ter sprake
Franco in het nauw
Een vreemd geval
j Hef woord is aan....
De Koningin schenkt
250.000.-
f40.000 verdwenen
Visch op V04
België en Nederland
60e Jaargang, No. 1R189 BH Maandag 26 November 1943
Bureaux: Groote Houtstr. 93 f""""! fNg (1| I 0|Y| O J Z^T fS Uitgave van de Stichting
en Soenda-dein 37, Haarlem \BS? Jg, JLjg^ V^L \w4| fru" JL \&JL 4L Voorlichting te Haarlem.
Bureaux: Kennemerlaan 154, 2™\J Abonnementen: p. week 31 ct.
Telef. 5437. per icwartaa] 4
tv,v ..a.. Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Tel.. Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
Britten woedend
over Indonesische wreedheden
„De handschoenen zijn uitgetrokken",
verklaarde een zegsman van de 23ste Brit-
sche divisie, toen hij sprak over de wreed
heden, die dezer dagen door de Indone
siërs op Java zijn bedreven en die eiken
geallieerden soldaat woedend hebben ge
maakt. De verhalen over wreedheden,
ook jegens vrouwen en kinderen en ook
b.v. tegen de bemanning van het neerge
storte Dakota-vliegtuig stapelen zich op.
in kampongs in Z. Batavia en in de rich
ting van Mr. Cornelis zijn ondergebracht.
De Britsche militaire politie heeft in de
stad 463 Duitschers w.o. 46 Duitsche ma
rinemannen gearresteerd.
De radiostations van Djokjakarta en
Soerakarta, die geregeld ophitsende me-
dedeelingen uitzonden, zijn, na een waar
schuwing aan de Indonesiërs, met raket-
bommen aangevallen. Negen van de zes
tien raketten waren voltreffers. Tevoren
waren pamfletten uitgeworpen, die de
bevolking den raad gaven de steden te
..palaten vanwege het komende bombar
dement.
VOOR het Bijzondere Gerechtshof in Den
Haag zal morgen Ir. A. A. Mussert te
rechtstaan. De ex-leider van de N.S.B.,
tijdens de Duitsche bezetting zelf bekleed
met den titel „Leider van het Nederland-
eche Volk", dat zich nimmer door hem
heeft laten leiden, is nu 51 jaar oud. Hij
werd op 11 Mei 1894 in het plaatsje Wer
kendam, waar zijn vader hoofd van de
Lagere School was, geboren. Op school
bleek dat hij een scherp verstand had. Hij
ging in Delft studeeren, behaalde er een
prijs voor uitnemendheid in wiskunde en
deed zijn examen voor civiel-ingenieur in
1918 cum laude. Na korten tijd meege
werkt te hebben aan den bouw van de
groote sluis te IJmuiden, als tijdelijk in
genieur bij den Rijkswaterstaat, ging hij
in 1920 over naar den Provincialen Wa
terstaat van Utrecht. Zeven jaar later
werd hij hoofdingenieur. Hij had zich met
verscheidene belangrijke ontwerpen bezig
gehouden en verschillende publicaties op
vakgebied gedaan. Maar intusschen was
hij zich sinds 1925 op politiek gebied gaan
bewegen en had in 1931 de N.S.B. gesticht,
samen met van Geelkerken. Dit leidde in
1934 tot zijn ontslag als hoofdingenieur.
Aan deze feiten uit de oorspronkelijke
carrière van Ir. A. A. Mussert wordt hier
herinnerd omdat zij aantoonen wie hij
was: een knappe ingenieur van den Wa
terstaat. In tegenstelling met zoovelen, die
tot zijn politieke volgelingen zouden gaan
behooren, was hij niet mislukt of teleur
gesteld in zijn verwachtingen. Maar hij
wilde meer. Hij wilde een staatsman zijn.
Het is niet mogelijk in dit kort bestek
de geschiedenis van de N.S.B. op te halen
en het is riet noodig. Er zij wel aan her
innerd dat zij aanvankelijk een van de
verscheidene fascistische en nationaal-
60cialistische partijtjes in ons land, alle
voorzien van een Leider met een groote
L, was. Waarom Mussert meer volgelin
gen tot zich trok dan de anderen is nooit
heelemaal duidelijk geworden. Velen stoot
te hij trouwens weer af. Maar toch groei
de zijn beweging het snelst. Het gehalte
daalde naarmate zij in omvang toenam en
dat hij een paar maal „saneering" toe
paste baatte hem niet. Aanvankelijk toonde
de N.S.B. zich Oranjegezind. Dat verloo
chende zij later. En hoe! Aanvankelijk
was zij niet antisemietisch en telde zelfs
Joden onder haar leden. Hen verloochen
de zij later ook. De koers was Duitsch en
werd steeds Duitscher, culmineerend in
Musserts eed van trouw aan Hitler, die hij
door veel anderen eveneens liet afleg
gen. Nimmer bracht hij het verder, zelfs
volgens zijn eigen verklaringen, dan tot
100.000 leden van de N.S.B. Dat was niet
veel op een bevolking van negen millioen,
te minder omdat de geweldige meerder
heid, die in de eerste jaren het on-Hol-
landsche gedoe vooral met verbazing had
aanschouwd, zich steeds feller tegen zijn
beweging keerde. Toen hij uit den hooi
berg afdaalde, waarin hij zich tijdens de
oorlogsdagen van 1940 verstopt had, werd
zijn slaafsche navolging van zijn Duitsche
lastgevers volkomen. Hij verried de Ne-
derlandsche zaak in steeds verder gaanden
vorm. Zijn vergeefsche pogingen om ons
volk voor de N.S.B. te winnen, in zon
derlinge tegenstelling tot het provocee-
rende en vlegelachtige optreden van zijn
.W.A.. werden steeds dwazer.
Een opvallend kenmerk van de figuur
Mussert bleef, dat hij op de groote massa
des volks een lachwekkend effect had.
Dit gold niet voor zijn naaste medewer
kers, maar alleen voor hem. Er waren
verschillende aanleidingen voor: zijn klei
ne gestalte en de martiale en dictatoriale
houdingen, die hij in kennelijke naboot
sing van Mussolini poogde aan te nemen
droegen er zeker veel toe bij. Ook het feit,
dat hij met zijn tante getrouwd was. En
misschien nog wel het meest zijn afhan
kelijkheid van de Duitschers, zijn gebrek
aan originaliteit, de onevenredigheid
tusschen zijn persoon en de rol, die hij
voorgaf te spelen. De verbittering tegen de
N.S.B. en haar leiders bleef in het geval
van den aanvoerder steeds met zekeren
spot vermengd.
Nu moet deze man eindelijk terechtstaan.
De vorm van onze openbare rechtspraak
zal hem geen gelegenheid geven tot het
oproepen van een tragischen climax. Het
zal weer in koele, rustige sfeer blijven,
zonder de gelegenheid tot kranige houdin
gen, waarop Mussert zoo gesteld is: een
man die, als hij in zijn beroep gebleven
was en binnen het kader van zijn werke
lijke capaciteiten, als ingenieur nuttig
werk voor ons land had kunnen doen.
Het raadsel blijft, hoe deze man honderd
duizend volgelingen achter zich heeft kun
nen hebben. Hij heeft geen vast beleid,
geen oorspronkelijke gedachten en een
groot gebrek aan menschenkennis getoond.
Ook als demagoog onderscheidde hij zich
niet, want hij was geen goed redenaar.
Soms werd de indruk gewekt dat de N.S.B.
[hem alleen behield vanwege het leiders
beginsel, dat in haar program stond en
dat slechts daarom iemand als Rost van
Tonningen er niet in slaagde, hem te ont
tronen. De kwade geesten, die hij een
maal opgeroepen had, kon hij volstrekt
niet baas worden. Misschien zal tijdens
het proces blijken, in hoeverre hij het ooit
heeft beproefd. Was hij maar ir. A. A.
Mussert uit Werkendam gebleven: de zoon
van den hoofdonderwijzer. R. P.
De zomerzegels en kinderzegels van de
uitgifte 1940 verliezen met 1 Januari a.s. hun
geldigheid voor frankeering.
De bemanning van het Dakota-toestel
is afschuwelijk verminkt terug gevonden.
De aanval op het Rapwi-kamp te Amba-
rawa is geschied op een moment, dat daar
geen bewaking was. Ongeveer 20 gewa
pende Indonesiërs drongen door de om
heining van het kamp heen en deden
„een wilden en beestachtigen aanval" op
een aantal vrouwen en kinderen.
Later hebben Indonesiërs getracht met
behulp van 200 kleine vaartuigen een lan
ding uit te voeren aan den oever van het
meer bij Ambawara. Na de landing heb
ben de Indonesiërs de nabijgelegen ge
vangenis bezet, waaruit zij door tanks en
artillerievuur werden verdreven. Het
kamp wordt nu bewaakt door Britsche
troepen.
In Semarang is een aanval van duizen
den Indonesiërs afgeslagen w.o. 400 ge-
uniformeerde en goed gewapende leden
van het „vredesleger".
In Bandoeng is de spanning toegeno
men.
In Batavia zouden de laatste dagen on
geveer 5000 leden van de Indonesische
jeugdbeweging zijn gearriveerd, ter ver
sterking van de Indonesiërs. Zij zouden
Zaterdag werden de persvertegenwoor
digers, die bij het Neurenbergsche monster
proces aanwezig zijn, overstroomd met een
vloedgolf van documenten, bijeengebracht
door den Amerikaanschen aanklager. Er
is een aanklacht ingediend tegen Gocring,
waarin deze er van beschuldigd wordt, in
1943 op bevel van Hitier de partij gezui
verd te hebben, zonder acht te slaan op
eventueele schuld van de slachtoffers. Een
verklaring van Schacht werd voorgelezen,
waarin de toestanden in de concentratie
kampen oncontroleerbaar genoemd wer
den, daar de publieke opinie volkomen aan
banden gelegd was.
De inval in Nederland
Uit een redevoering van Hitier tot zijn
naaste medewerkers blijkt, dat wanneer
Engeland effectief had kunnen ingrijpen
in den slag om Polen, Nederland reeds in
1939 door de Duitschers onder den voet
zou zijn geloopen.
Het gebeurde bij Venlo, waar een Neder-
landsch stafofficier werd doodgeschoten,
is ook in Neurenberg ter sprake gekomen.
Op 23 November 1939 hield Hitier een
rede voor alle opperbevelhebbers en
schetste den anti-Duitschen geest in Bel
gië en Nederland. Hij gaf toe, dat het
slatchoffer van Venlo geen Engelsch was,
maar een Nederlander. Ook het zwijgen
der Duitsche pers werd aangeroerd.
De aanval op Polen.
Als Hitler's rede voor den aanval op
Polen aan de orde komt, blijkt wel, welk
een aan waanzinnigen grenzende fanatici
het derde rijk naar den ondergang heb
ben gevoerd. „"Wat de Wast-Europeesche
beschaving van mij denkt, doet er niet toe,
ik zal iedereen neerschieten, die maar een
woord van critiek op mij heeft." Hitiers
vrees voor een aanslag komt duidelijk naar
voren in een passage, waarin hij zijn leven
ieder oogenblik bedreigd denkt door een
misdadiger of een „idioot". De aanval op
Polen werd bepaald door Hitler's overtui
ging, dat een kans van welslagen wellicht
nimmer zou weerkeeren. „Wij hebben
niets te verliezen, maar alles te winnen."
Heden kwamen stations in den aether,
die aangekondigd werden als radio-Soe-
rakarta en radio-Djokjakarta. Men kon
echter niet nagaan of het uitzenden door
de getroffen stations inderdaad geschied
de.
De nationale conventie der Indonesische
„republiek" is bijeengekomen. Sjarir zei
in een rede o.m.: „Ik weet, dat er oorlog
is in Soeiabaja, Semarang en op andere
plaatsen, maar wij moeten onze houding
niet door de omstandigheden laten be-
invloeden. Terwijl ik eerbied heb voor hen
die hun leven hebben geofferd, moet ik
verklaren, dat de leiding van het land in
handen van de regeering moet berusten.
De regeering zal het program leiden, dat
wij moeten volgen. Onze positie is sterk,
ondanks de omstandigheden en wij zijn
van meening, dat wij ons niet door andere
groepen in een richting kunnen laten drin
gen. die wij niet willen." Dit laatste zou
slaan op de pogingen van Britsche en Ne-
derlandsche zijde om een accoord te be
reiken.
De Indonesische „regeering" heeft de
verantwoordelijkheid voor de „merdeka"
op zich genomen.
Een uitbarsting van Hitier, waarin deze
zeide, een aanleiding tot den oorlog te
zullen maken, onverschillig of die waar
zou zijn of niet, werpt wel een schril licht
op de enorme verantwoordelijkheid, die
deze desperado aan den tweeden wereld
brand had. Uit alle overgelegde documen
ten blijkt wel, dat Hitier en consorten
sinds 1933 uitsluitend den oorlog tot doel
van hun politiek maakten.
De Parijsche correspondent van de
„News Chronicle" verneemt uit goede
bron, dat „Frankrijk de Spaansche repu-
blikeinsche regeering in Mexico City bin
nen enkele dagen erkennen zal".
In gezaghebbende kringen in Washing
ton neemt men aan, dat de gevonden zeer
vertrouwelijke correspondentie tusschen
Franco, Hitler en Mussolini maatregelen
der Ver. Staten tegen het Franco-Spanje
tengevolge zullen hebben. Het ministerie
van buitenlandsche zaken te Washington
zou overwegen tegelijk met Frankrijk de
diplomatieke relaties met Franco te ver
breken en economische sancties toe te
passen. Men verwacht, dat dit Engeland
tot eenzelfde beslissing zou brengen.
Het was een zeer wonderlijk verhaal,
dat de politie te hooren kreeg van den
man, die op de Amsterdamsche Vaart uit
de wrakstukken van een jeep werd ge-
vischt in very high spirits. Na ontnuchte
ring vertelde jeepridder, die geen mi
litair was, in weerwil van de uniform die
hij droeg, dat hij met een aantal Canadee-
zen aan het toeren was geweest. Al toe
rende, waarbij de noodige geestrijke ver
sterkingen werden genoten, kwam men in
Amsterdam, waar de listige bestuurder
zijn Canadeezen wist te spuien om alleen
de wereld verder te verkennen. Op weg
naar Haarlem eindigde de tocht na het
„scheppen" van een wielrijder bii e°n
lichtmast, die een zwaren knak kreeg. De
Jeep was volledig in puin en het is een
wonder dat zijn beschonken berijder er
vrij redelijk afkwam.
1
Den Volksmond:
Een gewillig paard moet
men niet sporen geven.
Voor hulp aan Indië.
De Koningin, die tijdens haar verblijf in.
Engeland haar nationaal inkomen, voor
zoover het niet strikt noodig was om in
haar dagelijksch bestaan te voorzien, be
stemd heeft om te helpen de nooden te
lenigen van de zoo zwaar geteisterde be
volking van Nederland en Ned.-Indië,
heeft een bedrag van 250.000.— beschik
baar gesteld voor het comité Neder land
helpt Indië".
Aan het postkantoor aan de Baljuwslaan
te Haarlem is een geldzending van het
hoofdbureau bestemd voor de bijkantoren
ontvreemd. Deze diefstal moet verricht
zijn door ingewijden, daar elk spoor van
braak ontbreekt. Vermoedelijk met een.
valsche sleutel is een kast geopend, waar
in het geld geborgen was. De politie heeft
een grondig onderzoek ingesteld.
Vanwege de plechtige herdenking van
422 door de Duitschers gefusilleerde land-
genooten wordt aan de inwoners var
Haarlem, Heemstede en Bloemendaal ver
zocht morgen de vlag halfstok te hang :n.
De plechtigheid in de Groote Kerk is
afgeloopen omstreeks 12 uur. Daarna
wordt de stoet geformeerd op de Groote
Markt, die dan via Zijlstraat, -Zijlweg,
Julianalaan, Militaire weg en Zeeweg naar
het Eerègrafhof trekt.
Haarlem defileert
voor de gevallenen.
In de Groote Kerk hebben vanmiddag
vele honderden Haarlemmers gedefileerd
langs de baar met het stoffelijk overschot
van het meisje Hannie Schaft, dat daar
ligt opgebaard als symbool voor al de
door Duitsche moordenaarshand gevalle
nen, die morgen op het Eeregrafhof te
Bloemendaal plechtig zullen worden bij
gezet. De kist werd geflankeerd door zes
groote kaarsen; aan weerszijden hield een
der manschappen van de le Compagnie
Gezagstroepen, zonder wapenen en in
waardigen ruststand, de Eerewacht. Deze
compagnie is dezelfde, die van 21 Mei 1945
af de opgravingen in de duinen heeft ver
richt. Nu mag zij haar taak ten einde toe
volbrengen, want morgen zullen tien van
haar mannen, gevolgd door vier slippen-
dragers, de baar naar het Eeregrafhof aan
den Zeeweg dragen. De route is in het
stadsbeeld aangegeven door oranje borden
met het woord „Eerebegraafplaats".
De dwarsgang in de Groote Kerk was
links en rechts met kransen en bloem
stukken geplaveid; op de linten las men
de namen van verwanten en verloofden,
vrienden, oud-illegale groepen, vereeni-
gingen en instellingen van allerlei aard.
Padvinders vulden de Eerewacht aan. En
ondanks het slechte weer bleven zij ko
men en gaan, de velen, oud en jong. dia
de dappere gevallenen een laatste saluut
brachten, zwijgend en het hoofd gebogen.
Te beginnen met vandaag kan men over
gaan tot den aankoop van visch op bon
V 04 van de bonkaart voor groente, fruit
en visch.
Een rede van
Prof. Ir. W. Schermerhorn
Aan een maaltijd, aangeboden aan Bel
gische journalisten die een toer door ons
land maken, is het woord gevoerd door
den minister-president prof. ir. W. Scher
merhorn.
„Wij wonen naast elkaar. Zoo wij ooit
gedacht hebben gescheiden te leven, moet
die gedachte verdwijnen. Ons lot is voor
goed aan elkander gebonden. Neutraliteit
en zelfstandigheid in klassieken zin is on
mogelijk geworden. Wij zullen met moed
en beleid de consequenties trachten te
dooy:ien, ze aanvaarden en in toepassing
brengen.
Op economisch terrëin worden op het
oogenblik voorbereidingen getroffen, om
wat in den bezettingstijd bedacht werd te
verwerkelijken. Goede wil is daartoe noo
dig. Ik denk niet alleen aan de economi
sche zijde, maar ook aan het cultureele
leven. Wij hebben reeds eenmaal onze
taal vereenvoudigd, zonder met België
overleg te plegen. Nu doen wij dat wel en
aldus krijgen onze plannen op dat gebied
meer kans op succes. Ook andere banden,
op cultureel gebied moeten in de toekomst
worden ontwikkeld.
Wij hebben denzelfden strijd gevoerd in
het verleden, ook zullen wij hem nog voe
ren in de toekomst, doch met andere wa
pens en op andere fronten.
Wij moeten met vertrouwen den weg
der vernieuwing betreden.
Als de dijk bij Rammekens klaar Is ,ml ook Souburg droog komen. Tot
heden loopt het don» bij vloed nog telkens onder water tot groot ongerief
yan de ruim 2000 inwoners, die hier nog verblijven. Met bootjes en kano'a
wordt het verkeer onderhouden in het dorp. (P)
