Haarlems Dagblad
Verbetering van situatie op Z.Celebes
Polen, Noorwegen en Nederland
ieuwe Begrippen
Ck
Weerbericht
Het woord is aan,
Leeningovereenkomst
Engeland-V.S. definitief
«Oe Jaargang No. 18199
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
Bureaux: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Dii*ecteiir- HoofdredacteurRobert Peereboom
Vrijdag 7 December
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 et.
per kwartaal 4.—
Giro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
DAT nieuwe begrippen omtrent de on
derlinge verhouding der volken veld
moeten winnen is een overtuiging, die al
in vele toonaarden op deze plaats tot
uiting is gebracht. Ik heb veel over Fe
derale Unie geschreven, door prof. Hui-
zinga in zijn laatste, posthume werk be
titeld als het reddende beginsel. Die
benaming is niet overdreven. Als wij die
richting niet uitgaan, als wij ons niet af-
keeren van het opgedreven nationalisme
en werkelijke vereeniging van volken
onder centraal bewind, met behoud van
zelfbestuur, tot ons streven maken, ziet
de toekomst er somber uit. De tijd is
daar, waarin de moed voor groote ver
anderingen tot uiting moet komen. Het
oude is uitgeput. Vooral het oude Europa
is uitgeput. Het stelsel van de gewapende
staten en staatjes, alle levend in een sfeer
van zelfgenoegzaamheid, elkaar beloerend
in steeds toenemende achterdocht, heeft
zichzelf overleefd. Wie dat begrijpt en
verandering wil is geen vage idealist, die
zich tot vriendelijke gedachten over het
welzijn der menschheid beperkt, maar
eenvoudig iemand die de werkelijkheid
onder oogen ziet. Want dat een stelsel
zichzelf overleefd heeft wil maar niet
zeggen, dat wij er genoeg van hebben en
nu wel eens iets beters zouden willen
zien, maar dat het onuitvoerbaar is ge
worden.
Velen in ons land beseffen dat nog niet,
evenmin ais de meesten beseffen hoe arm
Nederland is geworden. Het zal niet lang
meer duren voor hun oogen op dit laatste
punt geopend zullen worden. Er wordt nu
nog van den hoogen boom geleefd en de
staatsschuld stijgt maandelijks met tal-
looze miliioenen. Terwille van het nood
zakelijke eerste herstel leven wij nog van
onze schulden. En hoe! Het zou in elk
geval goedkooper kunnen dan het nu ge
schiedt. Maar straks komt, onvermijde
lijk, de harde werkelijkheid.
Evenzeer zullen behoudende menschen,
die het gemakkelijk vinden zich weer in
de vooroorlogsche verhoudingen te ver
plaatsen, straks ontdekken dat de fictie
van de onbeperkte souvereiniteit van den
staat onhoudbaar is geworden. Zij zullen
moeten gaan denken over vele dingen, zij
zullen dierbare oude achterdocht en
afzijdigheid zien wijken voor de frissche
nieuwe gedachten van vooruitstrevende
menschen, die zullen overwinnen. Over
winnen, niet alleen omdat zij zooveel
frisscher en ruimer en menschelijker zijn,
maar omdat het moet!
Ik weet dat deze gedachten ook' in het
algemeen nog weinig weerklank vinden
in ons land en dat menigeen zal denken
als erover geschreven wordt: dit is alles
te hoog gestemd; het zal wel weer het
oude lied worden. En hij klampt zich vast
aan het oude of beperkt zich, zelf voor
uitstrevend man zijnde, tot plannen be
treffende de vernieuwing van het binnen-
landsch beleid. Dat zijn belangrijke plan
nen. maar men komt er niet mee door ze
los van de onvermijdelijke verandering
in de buitenlandsche verhoudingen te
zien. Want die zal zoo sterk overwegen,
dat zij een nieuwen geest geboren zal
doen worden, die ook de binnenlandsche
verhoudingen doortrekken en beïnvloe
den moet. Dat zie ik niet, zooals de be
wustwording van ons volk ten aanzien
van onze verarming, als harde werkelijk
heid. maar integendeel als een groote
belofte, als de opening van een nieuwe
era.
Wij zijn jarenlang afgesloten geweest.
Wij zijn nog niet „bij" in de wereld van
1945. Wij zijn achter op technisch, weten
schappelijk, economisch, sociaal en cul
tureel gebied. Het is veel. Wij zijn ook,
wat zonder twijfel erger dan dit alles is,
onze rechtszekerheid kwijt. Daar wil ik
nu niet over uitweiden Maar onze achter
stand bij het buitenland worde eenvoudig
uitgedrukt in dit voorbeeld: als ik over
de nieuwe begrippen, hier vandaag op
nieuw naar voren gebracht, nu in een
Engelsche krant schreef, zou de groote
meerderheid van de lezers daar anders
tegenover staan. Zij zou het aanvaar
den. En de Engelschen staan voor de
zelfde noodzaak om nieuwe wegen in het
buitenlandsch beleid in te slaan, als wij,
Een treffend voorbeeld levert het hoofd
artikel in „The Observer" van 25 No
vember. The Observer is een van de
voornaamste conservatieve weekbladen
in Engeland. Het artikel betuigt zijn vol
ledige instemming met een Lagerhuis
rede van den conservatieven ex-minister
van Buitenlandsche Zaken Anthony Eden,
waarin deze betoogd heeft dat hij geen
veiligheid voor de wereld mogelijk acht,
tenzij wij allen onze oude denkbeelden
over souvereiniteit afschaffen. „Dat is",
zegt de Observer, „vroeger nooit het
standpunt van de conservatieven geweest,
die het gewoonlijk hun plicht geacht heb
ben, voor een eerlijk, openhartig nationa
lisme op te komen tegenover het wrakke
internationalisme van links. De Volken
bond zou misschien niet mislukt zijn als
de Conservatieven, toen zij aan het be
wind waren, hem sterker gesteund had
den."
Op deze ronde erkenning laat het blad
de opmerking volgen, dat als Rechts ge
woonlijk verkeerd gezien heeft, Links
toch niet steeds gelijk heeft gehad. Aan
beide zijden hebben zich teveel traditio-
neele sentimenten en te weinig realisti
sche gedachten doen gelden. Rechts heeft
het bedwingen van het nationalisme als
een onoplosbare moeilijkheid gezien en
De Regeeringsvoorlichtingsdienst afd.
Groote Oost meldt
Te Watampone is een vergadering ge
houden van de voornaamste vorsten van
de Boegineesche landen van Zuid-Celebes
onder leiding van den Australischen batal
jonscommandant namens de Australische
officieren. De Conica van Makassar en
Nica-officieren waren mede tegenwoordig.
In een vriendschappelijke bespreking wer
den diverse misverstanden uit den weg
geruimd. Sommigen veronderstelden, dat
Nederland niet zou behooren tot de Ver-
eenigde Naties. Zij hadden den indruk,
dat deze alleen bestonden uit Amerika,
Rusland, Engeland en China. Nadat ver
heldering op dit punt verkregen was, werd
de categorische vraag gesteld, of inder
daad de Nica in het Australische leger-
verband was opgenomen, en als zoodanig
dus ook namens den Australischen bevel
hebber optrad. Dit werd door den ver
tegenwoordiger van het Australische op
perbevel bevestigend beantwoord. De aan
wezige vorsten verklaarden daarop, dat
indien de Australische bevelhebber daar
toe last gaf, dit voor hen aanleiding zou
zijn voortaan inderdaad met Nica samen
te werken. Dit is inmiddels geschied, zoo
dat een gunstige ommekeer in den poli-
tieken toestand op Zuid-Celebes verwacht
mag worden.
In een officieel bericht wordt gemeld,
dat 53 jonge Indonesiërs zijn gearresteerd
bij een raid in het Kramat-district te
Batavia en dat zij gevangen worden ge
houden voor ondervraging. Britsche wa
pens en uniformen werden ontdekt en ook
enkele telefoontoestellen.
Volgens een officieel communiqué zijn
de resultaten van den Donderdag ge-
voerden luchtaanval op Bandoeng, welke
plaats had te 11.30 uur, merkbaar. De
Indonesiërs ontruimden het Zuidelijk
deel. Bijna 500 vrouwen en kinderen, die
verscheidene dagen zonder voedsel ge
weest waren, verlieten het Zuiden van
Bandoeng. Een kanon van de Indone
siërs vuurde op Ambarawa. Het aantal
slachtoffers is niet bekend, doch het is
tot zwijgen gebracht. Gemeld wordt, dat
de Indonesiërs zich ten N.W. van de stad
concentreeren. In Batavia blijft het rus
tig, behalve de actie van enkele scherp-
Aan onze abonnés en adverteerders.
Van heden af zijn wij bij den
postchèque- en girodienst aan
gesloten onder nummer
273107
DE ADMINISTRATIEj
schutters. Er werden verschillende zuive
ringsacties ondernomen.
Te Magelang bevindt zich geen Rapwi-
personeel meer. De evacuatie van de Am
barawa- en Banjoebiroekampen zal op 10
Dec. voltooid zijn.
Dr. üan Mook
niet naar ons land
Naar wq uit Den Haag vernemen ver
wacht men daar niet, dat dr. van Mook
naar ons land zal komen. Men weet niet
of de situatie misschien over enkele weken
aanleiding zal geven tot het voeren van
besprekingen tusschen de regeering en
den luitenant-gouverneur-generaal, maar
momenteel ziet men geen reden voor een
overkomst van dr. van Mook.
Geldig tot Zaterdagavond. Geleidelijk
dalende temperatuur, meest zwaar be
wolkt, geen neerslag van beteekenis, ma
tige wind tusschen Oost en Zuid-Oost. E,r
mag een periode van matige vorst worden
verwacht.
Shakespeare
Wat gij wilt kunt gij eerder
met een glimlach gedaan
krijgen, dan door er met uw
zwaard op in te hakken.
HOE IIET LAN» LOKTE. De Seh. 15 is
tijdens een storm over de banken heen
op liet Zandvoorsche strand geslagen.
Men breekt zich het hoofd over de
kwestie van het vlot krijgen.
De misdadige weg naar Wereldbeheersching
Goring is natuurlijk, volgens zjjn eigen
beweringen, de onschuld zelve, met be
trekking tot het uitbreken van den oor
log. Hij stond met een specialen koerier
in verbinding met Lord Halifax en heeft
getracht een wereldbrand te voorkomen.
De meest dramatische dagen vóór den
opmarsch in Polen kwamen in al hun
dreiging weer voor den geest, toen aan
de hand van documenten de gebeurtenis
sen werden gereconstrueerd.
De Engelsche prosecutie bracht bij
monde van Griffith Jones niet veel nieuws
naar voren, daar het grootste gedeelte
van zijn materiaal betrekking had op de
onderhandelingen tusschen Henderson,
Hitler en Von Ribbentrop als laatste po
ging van Engeland om Duitschland tot
inkeer te brengen. Göring verwachtte
stellig een Britsche interventie, maar na
den aanval op Polen was hij er ook van
overtuigd, dat een oorlog onvermijdelijk
was. Volgens den vroegeren Rijksmaar
schalk verwachtte Hitier geen Engelsche
tusschenkomst en toen de garantie van
Groot-Brittannië aan Polen bekend werd,
heeft hij geaarzeld met de doorvoering
van de Poolsche bezetting. Göring vroeg
Dit is het rantsoen eten, dat de oorlogsmisdadigers, die te Neurenberg
terecht staan, dagelijks krijgen. Oh)
Links heeft het te eenvoudig ^geacht.
Maar nu ligt het verschil van meening
niet meer tusschen Rechts en Links. De
landen, die zullen gaan samenwerken in
den opbouw van een nieuw stelsel van
internationale zekerheid zijn diegene, die
gemeenschappelijk geloof stellen in vrede
door recht.
The Observer besluit met zijn politieken
tegenstander Bevin hulde te brengen voor
zijn geestdriftige toewijding aan de zaak
van „world order and justice".
Het is deze nieuwe, vooruitstrevende
taai van een Engelsch conservatief blad,
geschreven ter ondersteuning van een
der voornaamste conservatieve leiders,
die ik u ter overdenking opdraag. Want
zij bewijst treffend dat nieuwe begrippen
in de wereld veld winnen, al hebben zij
in ons land nog weinig vorderingen ge
maakt. Hoe wijder wij de ramen openzet
ten voor den frisschen wind uit het Wes
ten, hoe sneller hun veroveringstocht
zal zijn. R. P,
De Engelsch-Amerikaansche leening
overeenkomst is te Washington ondertee
kend. Engeland krijgt een crediet van 4.4
milliard dollar. De leening zal aflosbaar
zijn over een periode van 50 jaar, de rente
bedraagt 2%. Van Amerikaansche zijde is
verklaard, dat deze overeenkomst bij
draagt tot het herstel van den veelzijdigen
handel. Truman en Attlee hebben gezegd,
dat zij voor het eerst een gemeenschap
pelijke code en rechtvaardige voorschrif
ten voor de internationale handelspolitiek
en de internationale handelsbetrekkingen
tot stand zal brengen. Eerlang zullen on
derhandelingen worden geopend om voor
de uitvoering van deze voorstellen tot
concrete afspraken te komen, met inbegrip
van definitieve maatregelen voor ontspan
ning van de handelsbelemmeringen.
op dat moment aan Hitler of deze stop
zetting tijdelijk of voorgoed was en de
laatste antwoordde, dat hij alleen pro-
beeren wilde, de Engelsche interventie te
voorkomen.
Ribbentrop, de goede genius
Ook Von Ribbentrop laat by zijn ver
hoor doorschemeren, dat hij Hitier heeft
willen remmen. Toen hij hoorde van de
Britsche toezeggingen aan Polen stelde
hy zich direct in verbinding met zijn chef
om hem te verzoeken, zijn militaire or
ders jegens Polen iü te trekken.
Inderdaad werd de aastval zes dagen
opgeschort, maar de wijze waarop Hitier
in die zes dagen probeerde met Engeland
tot een vergelijk te komen, wees bij voor-
baat al op een fiasco. Het volgende be
drijf in de Poolsche kwestie was dat der
provocaties, het bekende hulpmiddel van
de Nazi-clique, Ook Keitel dacht zeer
lichtvaardig over den oorlog en twijfelde
er niet aan, of Mussolini zou zicta direct
aan de zijde van het hakenkruis scharen.
De Noorsche tragedie
Major Elwyn Jones kwam tegen het
einde der zitting van gisteren aan het
woord, om de aanvallen tegen Noorwegen -
en Denemarken te bespreken. De bekende
volgorde van plechtig gesloten en later
vertrapte verdragen, provocaties en on-
verhoedschen aanval was ook hier teelce-
nend voor de Duitsehe houding. In dat
verband wees Jones op de waardeloosheid
van alle verdragen waar de naam Rib
bentrop onder staat en hij noemde Rosen
berg en Rader de hoofdschuldigen aan
het Noorsche treurspel. Zij stelden Hitier
de actie tegen Noorwegen voor. zij we
zen op het belang van vloot- en iucht-
bases aan de Noorsche kust.
Ook het binnenlandsche verraad in
Noorwegen werd tijdens het proces aan
de' kaak gesteld en Rosenberg's actie
vóór een geraffineerde „vijfde colonne"
in Noorwegen maakt wel duidelijk, dat,
wanneer een land eenmaal als slachtoffer
van de „buitenlandsche politiek" van
Nazi-Berlijn was uitgekozen, geen middel
te grof werd geacht om het gestelde doel
te bereiken.
Seyss' verdiensten
voor Nederland.
Volgens mededeelingen van een A.S.P.-
verslaggever is Seyss-Inquart van plan
aan het gerechtshof te verzoeken, een
aantal Nederlandsche getuigen a déchar
ge te dagvaarden, om aan te toonen, dat
-hy in bepaalde gevallen zijn invloed ten
gunste van Nederland heeft aangewend.
Het is natuurlijk de vraag of deze per
sonen, allen niet nationaal-socialisten,
bereid zijn onderdeelen van Seyss' beleid
te verdedigen. Tegenover zijn verdediger
heeft de verrader van Oostenrijk ver
klaard, dat het aan hem te danken is
geweest, dat de overstroomingen in Ne
derland niet van grooter omvang zijn ge
weest. Vrijdag zal de inval in ons land
aan de orde komen.
Kaltenbrunner hersteld
Ernst Kaltenbrunner, die kort voor het
begin van het Neurenbergsche proces ziek
werd, is thans weer in zooverre hersteld,
dat hij naar zijn cel kon worden overge
bracht. Na een korte rust zal hij in de
beklaagdenbank plaats nemen. Als onder
geschikte van opperbeul Himmler zal hij
verantwoording moeten afleggen voor da
misdaden aan zijn medemenschen begaan.
Kaltenbrunner heeft verklaard, blij te
zijn, voor het tribunaal te kunnen ver
schijnen en hij hoopte in het bijzonder de
getuigen te zullen ontmoeten, die tegen,
hem worden voorgebracht. _._J
