tRegeeting wil deuc openhouden^
voor constructief overleg
De Overheidsdiensten
De jeugd op drift
Uit de Regeeringsnota
3.atsameniaetUng met gezand natianaiisme Beteid
Politieke delinquenten.
De Kabinetsformatie
Staatsuitgaven moeten verminderen
„Voor de regeering ligt liet Indonesische probleem aldus, dat vooreerst zij ervan
is uitgegaan om met een gezond Indonesisch nationalisme samen te werken en
zij daartoe bereid blijft, vervolgens dat nog steeds geen eervolle poging mag
worden verzuimd om de blinde machten te betengelen, die Java's lot en dat onzer
weerlooze landgenooten in handen hebben genomen en voorts, dat noodzakelijk
de voorwaarden moeten worden geschapen, die den Britsehen bondgenoot tot
doeltreffend handelen tegen extremistische excessen in staat moet stellen. De
regeering is niet te schokken in haar streven 0111 de deur open te houden voor
constructief overleg met die personen uit de Indonesische samenleving, die met
de Indische regeering tezamen een nieuw tijdperk willen ingaan van politieke,
economische en sociale ontwikkeling, waarbij gerechtvaardigde Indonesische
aspiraties ten volle bevrediging zullen vinden", aldus de regeering in een nota
over een aantal punten van haar beleid.
De toestand op Java heeft zich thans
zoo ontwikkeld, dat achter de intellec-
tueele leiders van de republiek Indonesia
de door de Japanners ideologisch bewerk
te en gemilitariseerde jeugdbeweging in
handen is gevallen van de meest extreme
groepen en deze, gedreven door radicale,
sociale en ras-instincten, een toestand
van anarchie heeft geschapen, die tot
dusverre telkens aan de controle van het
regime is ontsnapt.
De Japansche wapenvoorraden zijn
vooral in Midden- en Oost-Java practisch
volledig aan de Indonesiërs overgedragen
en voor het meerendeel in handen van
extremisten en rampokkers geraakt. De
gevolgen voor de over vele plaatsen ver
spreide krijgsgevangenen- en internee-
ringskampen werden in hooge mate drei
gend, die voor de in vrijheid verspreid
levende Indo-Nederlanders en ook wel
andere groepen zeer ernstig en soms
fataal.
Dat de nationalistische vrijheidsdrang
practisch alle ontwikkelden en een groot
dec-1 van het volk beheerscht, is al wel
dadelijk duidelijk geweest. De verove
ring van Java, de wegvaging van alle
Nederlanders uit het openbare leven, het
betrekkelijk zelfstandig werken der In-
donc iërs in openbaren dienst en particu
lier bedrijf, hebben de geesten diep en
blijvend beïnvloed. De onbevredigende
gang van zaken bij de herbezetting heeft
bovendien veroorzaakt, dat de nochtans
bij velen bestaande begeerte om bij het
herstel weder de leiding der Ned. In
dische regeering te aanvaarden, niet tot
uiting kon komen of is verdwenen.
Niet zoo dadelijk is een goed inzicht
verkregen in de diepgaande sociale om
wenteling, die onder het Japansche be
heer is In gang gezet en nog steeds ver
der doorvreet. De Japanners hebben door
talrijke maatregelen het gezag van vor
eten en zelfs van de dorpshoofden onder
mijnd. De algemeene nood heeft de dorps
bevolking op drift doen slaan, het roo-
verswezen kreeg daardoor ongekende
uitbreiding. De militaire jeugdorganisa
ties schuiven alle gezag op zijde ook
dat van de republiek en leven op kos
ten van den boer, die zelfs het planten
gaat verzuimen.
Religieuze excessen
Zeer ernstig is ten slotte, dat de stuur
loosheid der jeugd en de wanhoop der
armoede niet alleen in nationalistische
excessen zich ontlaadt, maar ook in reli
gieuze. In Bantam en Cheribon met name
heeft de revolutie een fel Moslimsch ka
rakter. Christenvervolgingen komen over
het geheele land voor.
De eigenaardige situatie
te Batavia
Behalve enkele gebouwen, welke door
de Nederlandsche en de Britsche autori
teiten zijn bezet, bevinden zich de re-
geeringskantoren nog steeds in handen
van personen uit den kring der „repu
bliek Indonesia". Hetzelfde geldt voor de
openbare diensten, ook den telefoondienst.
Overneming daarvan zou alleen tot ge
volg hebben desertie van het inheemsche
personeel, hetwelk het niet zou kunnen
wagen aan het werk te blijven wegens
de extremistische terreur. De onveilig
heid manifesteert zich hierbij in een van
haar schadelijkste gedaanten, haar meest
tragische uitdrukking vindt zij echter in
de verdwijningen van ruim 600 personen,
die gemeld zijn. Het is begonnen met het
wegvoeren van een aantal Indonesiërs,
later werden Europeanen het slachtoffer,
zoowel kinderen als ouderen, en ook een
groot aantal Japanners.
Zoodoende is het contact met Indone
siërs dan ook buitengewoon moeilijk, om
dat dit door de extremisten als compro-
mitteerend voor de betrokken Indonesiërs
wordt aangemerkt en zij hen openlijk of
bedekt bedreigen met roof, moord en
brandstichting bij elke aanraking met de
Nederlanders. Er is door verschillende
maatregelen wel eenige verbetering in
den toestand gebracht, maar de onveilig
heid is daarmede niet geheel weggenomen.
Zoo blijft het mogelijk, dat zich telkens
weer in en om Batavia gewapende con
flicten en excessen van allerlei aard voor
doen.
Dientengevolge moesten de internee-
ringslcampen ook te Batavia in stand blij
ven, omdat op deze wjjze de levens van
de inwonenden afdoende konden worden
beschermd. Een groot aantal kampbewo
ners heeft er toch de voorkeur aan ge
geven zich in de stad te vestigen, doch
MINISTER LOGEMANN:wij wil
len een nieuw tijdperk ingaan.
hieronder zjjn dan ook slachtoffers geval
len.
De moeilijkheden zijn nog verzwaard
door de minder gunstige voedselpositie,
waartoe ook de voedselboycot zijn deel
bijdraagt die door extremistische terreur
in gang wordt gehouden. Er wordt met
den komenden oogst een groot rijsttekort
verwacht.
Er zijn geen teekenen, dat de republi
keinen in staat zijn maatregelen tegen
over den algemeenen nood te nemen. Het
geldwezen blijft in schromelijke verwar
ring. Van een ordelijke belastingheffing
of van een geordend financiewezen in het
algemeen kan onmogelijk sprake zijn.
De Buitengewesten
Van de toestanden op de Buitenge
westen kan nog geen aaneengesloten
beeld worden gegeven, doch wel kan in
algemeenen zin worden vastgesteld, dat
de situatie niet dermate ontwricht is ge
raakt, als op Java is gebeurd.
In de Groote Oost op Borneo, Billiton,
Banka en Riouw werden tot dusverre
geen ernstige moeilijkheden ondervonden.
Ten aanzien van Sumatra is bekend, dat
de Westkust en de Bataklanden in vrij
sterke mate, de Oostkust en Palembang
minder door soortgelijke nationalistische
stroomingen ais op Java zijn aangetast,
terwijl dc situatie in Atjeh eveneens po
litiek onbevredigend is. Daartegenover
staat, dat het Adatgezag zich over het al
gemeen vrij goed heeft kunnen hand
haven, zoodat er geen anarchie is ont
staan.
De eilanden Riouw, Lingga en Karimoen
Allerlei oorzaken hebben zoo deelt
de regeering in haar nota aan de Kamer
mede de stichting van een zoo groot
aantal overheidsdiensten en een onmatige
uitbreiding van bestaande diensten tenge
volge gehad. Het naast elkaar bestaan
van organisaties voor hetzelfde doel in
Londen, in het bevrijde Zuiden en in het
Westen van Nederland, heeft doublures
met zich meegebracht, die slechts met
moeite blijken te kunnen worden opge
heven.
De regeering meent, dat het samenstel
len van een begrooting een eerste stimu
lans zal vormen bij haar pogen om ver
dere uitzetting van uitgaven voor den
pubiieken dienst tegen te gaan.
Een eerste stap werd op den weg der
beperking gezet door het besluit van den
ministerraad, dat geen nieuwe organisa
tie-eenheid mag worden geformeerd, of
een bestaande mag worden uitgebreid,
voordat zulks, hetzij door den minister
van financiën, hetzij door den minister
raad, is goedgekeurd, ook al zijn de gel
den daarvoor op de begrooting aanwezig.
Er zal in het algemeen ernstig naar
dienen te worden gestreefd, de staats
uitgaven belangrijk te verlagen.
Met ingang van 1 December zijn alle
organen van het Militair Gezag in liqui
datie en na 1 Januari 1946 zal het Mili
tair Gezag tot het verleden behooren.
zijn weer onder het gezag van de Ned.-
Indische regeering.
De productie van tin zal op Billiton
spoedig, zij het op bescheiden schaal,
kunnen worden hervat.
De luit.-gouv.-gen. heeft uiteraard geen
gelegenheid verzuimd om bij de Britsche
autoriteiten begrip te wekken voor het
Nederlandsche standpunt, dat de op Java
en elders ontstane situatie meer effectieve
actie, daadwerkelijke handhaving der or
de in Batavia en het bezetten van meer
dere plaatsen in 't buitenland vereischte.
Het contact met Soekarno
Bij de voorbereiding van het contact
met de voornaamste nationalistische lei
ders had de luit.-gouv.-gen. uitdrukkelijk
doen weten, aan ir. Soekarno, dat hij voor
ons onaanvaardbaar was en dus overleg
met hem onvruchtbaar. Een verdere toe
spitsing van ons standpunt leek over het
doel heen te schieten en bovendien onder
de omstandigheden van het oogenblik
men zat midden in de zeer ernstige moei
lijkheden te Soerabaja onaanvaardbaar
voor den militairen bevelhebber. Daarom
heeft dr. Van Mook. toen ir. Soekarno op
31 October onaangekondigd toch ter con
ferentie verscheen, zich niet gerechtigd
geacht hem terug te wijzen en daarmede
het contact te doen afspringen. Hij heeft
echter geen actief aandeel aan de bespre
king genomen.
Bij de beoordeeling van de voor ons
stellig niet geheel bevredigende situatie
is het noodig rekening te houden met de
positie der Britsche regeering tegenover
het eigen* volk en de publieke wereld
opinie. Uit het feit, dat onze Britsche
bondgenooten niet geaarzeld hebben on
der voor hen bijzonder moeilijke omstan
digheden hun in Ned.-Indië in te zetten
troepenmacht tot het huidige niveau op te
voeren, blijkt, dat zij voornemens zijn de
hun door het Geallieerde opperbevel toe
bedeelde taak tot het einde toe uit te
voeren.
De op 4 Dec. te Singapore gevoerde be
sprekingen onder leiding van Lord Louis
Mountbatten zullen, naar wjj hopen, blij
ken van groot practisch nut te zijn. Het is
echter niet in 's lands belang daaromtrent
gedetailleerde mededeeiingen te doen.
Militaire probleem zwaar
Omtrent de militaire vooruitzichten
meent de regeering zich op dit oogenblik
niet te mogen uitlaten. Wel moge de Ka
mer zich realiseeren, dat het militaire
probleem zwaar is.
Toen de zaken een geheel onverwacht
verloop namen, zijn onmiddellijk maat
regelen genomen om zoo veel mogelijk
troepen paraat te hebben voor Indië. Uit
de gezamenlijk beschikbare mankracht
worden thans naast de mariniersbrigade,
die uit Amerika onderweg is, 27 bataljons
uitgezonden en de noodige hulpwapens
geformeerd. De lichting 1945 wordt met
het kader, dat voor de expeditionnaire
macht wordt opgeleid, geëncadreerd en
komt na oefening beschikbaar.
Voor de vloot zijn in Ned.-Indië thans
aanwezig 2 kruisers, 3 torpedojagers, 6
onderzeebooten, 1 kanonneerboot, 1 mij-
nenlegger. een viertal mijnenvegers en
eenig verder hulpmateriaal en een aantal
vliegtuigen van den marine luchtvaart
dienst.
De repatrieering
Het evacuatie-vraagstuk groeit snel in
afmetingen en urgentie. Gerekend wordt
thans op de thuisbrenging van 50.000 per
sonen, hoofdzakelijk vrouwen en kinde
ren, tot einde Februari 1946.
De minister ontveinst zich geenszins,
dat het beeld, in deze nota geteekend,
over het algemeen nauwelijks,voldoende
bevrediging kan brengen.
Bureau voor Nationale
Veiligheid verdwijnt in 1946
Het bureau nationale veiligheid, welks
werkzaamheden noodzakelijk waren in
aansluiting op het werk der Geallieerde
fieldsecurity, is een instelling, welke
eveneens een afioopende taak heeft. In
den loop van het komende jaar zal deze
dienst worden geliquideerd. De taken die
dan nog vervuld dienen te worden, zul
len worden toevertrouwd aan de normale
organen.
Waarom de R.V.D.?
Bij de formatie van den Regeerings-
voorlichtingsdienst (RVD) is er eenerzijds
naar gestreefd al het voorlichtingswerk,
dat voordien door de onderscheiden mi
nisteries afzonderlijk en ongecoördineerd
werd verricht, met elkander in verband
te brengen en een gemeenschappelijken
technischen dienst te bezorgen. Anderzijds
heeft de regeering behoefte aan een be
hoorlijk geoutilleerd apparaat, dat zoo
wel snel de gewenschte informaties kan
verschaffen (radioluisterdienst, documen
tatie- en knipseldienst) alsook naar bui
ten de regeering steunt bij haar te voeren
beleid (campagnes van den Economischen
Voorlichtingsdienst, bestrijding van den
gifhandel, propaganda voor spaarsysteem,
waarbij van de moderne middelen der
publiciteit, pers, radio en film gebruik
gemaakt wordt).
Een toelichting op de maatregelen.
De regeering geeft in haar nota nog
eens een uiteenzetting van hetgeen gedaan
is om te komen tot een selectie tusschen
de gevallen, die voor een eenvoudige en
snelle afdoening vatbaar waren en die,
welke een ernstiger onderzoek eischten.
De regeering is dan ook van zins om
indien de schifting tusschen de genoemde
categorieën is gemaakt en de voor snelle
afdoening vatbare gevallen in vrijheid of
al dan niet voorwaardelijk buiten vervol
ging zijn gesteld, zoo spoedig mogelijk de
afdoening der politieke delicten weer uit
sluitend op een met de commune straf
procedure overeenkomende wijze te doen
plaats vinden.
Zoodra de reorganisatie der politieke
opsporingsdiensten haar beslag zal hebben
gekregen, en dan de wijziging van het
„besluit politieke delinquenten 1945" in
werking kan treden, zal niemand meer
op grond van een destjjds door de bijzon
dere omstandigheden gerechtvaardigde
bevoegdheid van het militair gezag om
politieke redenen in bewaring worden ge
steld. Detineering wegens politieke delic
ten zal dan nog slechts mogelijk zijn op
grond van een door justitieele organen
gehanteerde wettelijke regeling.
De omstandigheid, dat de tribunalen
lang niet zoo snel blijken te kunnen wer
ken als was verwacht, maar vooral het
schrijnende feit, dat een aanzienlijke
voorraad onder beheer gesteld en daartoe
opgeslagen meubilair aan verval en be
derf was prijsgegeven, terwijl tal van
door oorlogsgeweld getroffen of door den
vijand beroofde personen het allernood
zakelijkste huisraad ontbeerden, noopten
tot een ruimere opvatting van de beheers
taak van het Nederlandsche Beheersinsti
tuut dan in het besluit vijandelijk ver
mogen aanvankelijk was voorzien.
De kinderen van gedetineerden, die on
verzorgd achterbleven, zijn door het Mi
litair Gezag ten deele in daartoe ingerich
te tehuizen, ten deele in gezinnen onder
gebracht. Met ingang van den eersten No
vember 1945 is de zorg voor deze kinderen
opgedragen aan het Bureau Bijzondere
Jeugdzorg, onder het ministerie van jus
titie. Het ligt in de bedoeling aan deze
zorg een wettelijken grondslag te geven.
Gestreefd is naar een zoo breed
mogelijken grondslag.
In de nota der regeering worden nog
eenige nadere mededeeiingen gedaan
over de kabinetsformatie.
Er wordt op gewezen, dat, alvorens de
beide kabinetsformateurs werden aange
wezen, de Koningin zich over den politie
ker toestand in Nederland heeft doen
voorlichten door de leden van het convent
der politieke partijen, zooals dit tijdens
de bezetting werkzaam is geweest, door
een representant van de organisaties der
„vrienden van de waarheid" en door een
aantal personen uit de verzetsbeweging.
De beide kabinetsformateurs hebben
getracht een kabinet op een zoo breed
mogelijken grondslag samen te stellen.
Door hen is geen overleg gepleegd met
de besturen van politieke partijen, die op
Minister Schermerhorn.
dat tijdstip ook nog niet alle in een
duidelijken vorm hun bestaan hadden her
vat. Er zijn wel besprekingen gevoerd
met leidende personen van verschillende
richtingen.
Met betrekking tot den grondslag op
welken het kabinet berust, wordt verwe
zen naar de programrede, welke door den
minister-president op 27 Juni 1945 is ui'-
gesproken.
Voor het overige wordt een voor de
samenstelling van een kabinet misschie t
ongewone opmerking gemaakt, n.l. dat
behalve op de noodzakelijke instemming
met dit programma de formateurs er i i
bijna even sterke mate den nadruk op
hebben gelegd, dat de moeilijke taak, die
dit kabinet wachtte, slechts kon worden
aanvaard door een groep van mensclien,
die ook als persoonlijkheden aan - Jkaar
hun vertrouwen konden schenken. In de
moeilijke omstandigheden, waaronder ver
antwoordelijkheid moet worden gedragen,
kan deze menschelijke zijde, die de samen
werking beheerscht, van het grootste be-
lang zijn.
