Hitiers
Veel artikelen
bon-vrij
Oudejaarsavond
Batavia onder volled
ïge Britsche controle
De Oranje
Oude j aarsavond-rede
„laatste wil"
Voor de Stille Armen
Hei woord is aan....
Partij van den arbeid
flWto Jaargang No. 18217 II I Maandag 31 Dwmlrr 194»
Bureaux: Groote Houtstr. 93 l"™! fl" f^^S" i £n| T"V^| I 1 f^l j I /^j| Uitgave Stichting Voorlichting
en Soendaplein 37, Haarlem JL X W JL \^4L Abonnementen: p. week 31 ct
Bureaux: Kennemerlaan 154, J Per kwartaal 4.—
Telef. 5437. Postgiro 273107.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
VAN alle stormachtige jaren, die wij
hebben beleefd, is dit jaar 1945, waar
van wij vanavond afscheid nemen, wel
het meest bewogene geweest. Het ving
aan in de slechtste omstandigheden die
wij onder de bezetting gekend hadden.
Het Duitsche schrikbewind over ons land,
verscherpt in de toenemende zekerheid
van de Duitsche nederlaag, bereikte zijn
hoogtepunt. Terwijl het veroverde Zuiden
van ons land het aanvalsgebied van onze
naderende bevrijders was geworden, werd
het Noorden gemarteld met deportaties,
met roof en moord en een toenemenden
hongersnood. De slechtste omstandigheden,
die wij sinds de bezetting gekend hadden,
werden nog veel slechter in 1945. De
inundatie van zooveel kostbare polders,
die een climax bereikte in den door geen
enkele „militaire noodzaak" gerechtvaar
digden aanslag op den Wieringermeerpol-
der en het wegvoeren van machines uit
de fabrieken, bewezen dat de misdadigers
van het Derde Rijk het op de vernieti
ging van onze bestaansbronnen voorzien
hadden. Intusschen trokken de eindelooze
optochten van den honger met fietsen en
handkarren door het geteisterde land,
door storm en regen en in barre vrieskou
en kwamen velen ellendig om. Dat ge
beurde niet alleen langs de wegen maar
ook in de steden, waar duizenden ten
prooi vielen aan hongeroedeem of door
uitputting aan andere ziekten bezweken.
De nachtmerrie van dien winter zullen
wij niet vergeten. Ook de herinnering aan
het gemartel met geen of onvoldoende
verlichting in de huizen en met het ge
brek aan brandstof, dat noopte tot het
kappen van boomen en het afbreken van
hekken en schuttingen zal ons bijblijven.
Maar ook het verzet tegen den Duit-
scher bereikte het hoogtepunt in den
winter van ellende. Het werd volgehou
den tegen alle verdrukking in; het scheen
zelfs aan kracht te winnen naarmate
meer executies geschiedden en meedoo-
genloozcr werd opgetreden tegen wille
keurig gegrepen gijzelaars. De geest van
het Nederlandsche volk bleek niet te
breken.
En Goddank kwam de bevrijding nog
bijtijds om een massale sterfte door den
honger te voorkomen. De zware beproe
vingen van den winter werden door de
blijde verlossing van de Meidagen ge
volgd. Nederland leefde op. En het groote,
moeilijke werk van herstel en vernieu
wing begon, eerst traag, omdat een toe
stand van afmatting zich deed gevoelen,
later in toenemend tempo. Met vele fou
ten, maar ook met veel nieuwen onder
nemingsgeest. Middenin die eerste groei
periode brak de atoombom den weerstand
van Japan, dat evenals Duitschland capi
tuleerde en volgde de vertraagde bevrij
ding van Indië, die helaas nog niet vol
tooid is en door misverstanden en de ge
volgen van Japansche intriges tot de
ellende zou leiden, waarin onze landge-
nooten in het Verre Oosten nog steeds
verkeeren. In ons land is inmiddels in
materieelen zin veel hersteld, meer dan
in andere zwaargetroffen gebieden in
Europa. Onze nieuwe regeering, eind
Juni opgetreden en belast met de zwaar
ste taak die ooit een Nederlandsch bewind
ten deel viel, is met energie en moed er
in geslaagd, in een volkomen chaos een
zekere mate van orde te scheppen. Er
moet nog ontzaglijk veel gedaan worden.
Het parlementair-democratisch bewind,
dat wij wenschen en welks volledige wer
king wij behoeven om Nederland weer
werkelijk op dreef te brengen, is nog maar
ten deele verwezenlijkt. Naar den geest
en de samenwerking, die vereischt wor
den, hapert er ook nog veel in ons volk.
"Wij moeten geen wonderen verwachten
van 1946. Het zal niet vanzelf komen. Wij
moeten ons op dezen Oudejaarsavond
aangorden tot een moed en energie, die
wij tenvolle noodig zullen hebben om het
groote werk, dat pas begonnen is in
1946 een stuk verder te kunnen brengen.
Als die moed en energie er zijn, als de
samenwerking zich ontwikkelt en het
eigenbelang niet overheerscht, als boven
dien mededoogen en edelmoedigheid
groeien jegens diegenen, die in bezettings
tijd geen boosdoeners zijn geweest, maar
alleen slapheid en gebrek aan moed ge
toond hebben waarbij velen in zeer
moeilijke dilemma's verkeerden en ge
kweld werden door angst voor het lot van
hun gezinnen dan alleen zal ons volk,
met Gods hulp, kunnen slagen.
Wij zijn er nog lang niet. Daar heerseht
nog zooveel verwarring in de geesten,
nog zooveel ontwrichting in de maat
schappelijke en menschelijke verhoudin
gen. Wij moeten vooruitzien en samen
werken. Allen, die van goeden wille zijn,
hebben elkaar noodig. Wij moeten het
nieuwe bouwen dat sterk genoeg is om
den duivel, die geheerscht heeft en die
slechts, afgemat, is teruggeslagen maar
loert op zijn volgende kans, te weerstaan.
Ook in internationalen zin waarin wel
iets begonnen maar nog weinig volbracht
is, zal van Nederland een stimuleerende
werking moeten uitgaan, die het aan zijn
verleden verplicht is te geven en die
voor zijn eigen toekomst vereischt wordt.
Want wij leven niet op een eiland temid
den der volken. Wij zijn deel van het ge
heel.
Toen de geallieerden ons uit den nood
redden en ons voedsel zonden, toen het
Engelsche volk bij onze bevrijding zon
der morren toestemde in een verminde
ring van zijn rantsoenen, om het vaste-
I>e Britsche troepen in Batavia hebben
thans alle openbare bedreven overgenomen,
zonder dat een schot gelost is en onder
volkomen samenwerking met de plaatse
lijke technici. Er is in de kampongs bij
Batavia een zorgvuldig onderzoek oegbn-
nen. De troepen willen echter een atmos
feer van paniek onder de bevolking ver
mijden, daarom gaan auto's met loud
speakers aan de troepen vooruit die het
doel van het onderzoek bekend maken. De
dan volgende troepen hebben pamfletten
met dezelfde mededeeling bij zich. Om vier
uur Zondagmiddag waren ei* 91 arrestaties
verricht, waaronder die van zeven bekende
terroristenleiders. Een aantal vroegere le
den van het politiecorps werd ook gearres
teerd op beschuldiging van samenwerking
met de terroristen.
Te Buitenzorg namen de Britten de wa
terleiding over. de watervoorziening was
hier de laatste maanden onvoldoende ge
weest.
Ned. Indische soldaten, waaronder een
officier, gingen Zondagmorgen Sjarirs wo
ning binnen en namen zijn auto mede, die
echter korten tijd later weer door de Ne
derlandsche autoriteiten werd teruggege
ven met de mededeeling dat door het Ne
derlandsche opperbevel disciplinaire maat
regelen genomen zouden worden.
De Britsche autoriteiten ontkennen dat
de Indonesische hoofdmoskee te Medan op
Sumatra door de Britten vernield zou zijn.
Britsche troepen hadden het gebouw bezet,
waaruit door Indonesiërs geschoten was.
Onder de soldaten die het gebouw bezetten
bevonden zich ook Indiërs, waaronder Mo
hammedanen die later verklaarden dat niets
in het gebouw er op wees, dat het als
Moskee gebruikt was. Het gebouw werd ver
nietigd door sappeurs, waarvan de com
mandant zelft een Mohammedaan was. In
het gebouw dat door de Indonesische pro
paganda het grootste en mooiste van Indië
was genoemd, werd geen ammunitie ge
vonden.
Mariniers.
Twee groote Nederlandsche schepen zijn
Zaterdagavond de haven van Tandjong-
priok biimengeloopen. Het eene de Noordam
had een in Amerika geoefend en van Ame-
rikaansche uitrusting voorzien Neder
landsch bataljon mariniers aan boord, naar
schatting duizend man. Het tweede schip
had een lading Amerlkaansche en andere
uitrusting aan boord. Naar verluidt zullen
deze mariniers de Hollandsche en Inland-
sche troepen aflossen waarvan de laatstge
noemden sedert Zaterdag buiten de hoofd
stad geconcentreerd waren. Naar verluidt
hebben de Britsche militaire autoriteiten
er de Indonesische leiders van verwittigd
dat de Nederlandsche marine troepen op
Java aan land zou zetten. In totaal zouden
2000 man mariniers arriveeren.
Lord Wavell, de onderkoning van Br. In-
van den
Minister-President
De Minister-President, Prof. Ir. W.
Schermerhorn, zal heden, 31 December,
des avonds om 10 uur, over de zenders
Hilversum I en II, een Oudejaars
avond-toespraak houden.
Zaterdagavond is door den commandant
van het derde Amerïkaansche leger be
kend gemaakt, dat Hitler's politieke testa
ment, bestaande uit vier afzonderlijke do
cumenten, in een landhuis gevonden is.
Het testament is gedateerd 29 April 1945
en levert een overtuigend bewijs van den
dood van Adolf Hitler. Het geeft een
overzicht van Hitler's leven en ontzenuwt
natuurlijk de „lasterlijke verklaringen",
als zou Duitschland den oorlog gewild
hebben. De schuld wordt geworpen op de
Joden.
Even wordt belicht, hoe hopeloos de toe
stand te Berlijn was, voor Hitier en zijn
vrouw Eva Braun zelfmoord pleegden en
deze schildering wordt direct gevolgd door
een opwekking, om den strijd in naam van
Duitschland voort te zetten, ook na een
eventueele capitulatie.
Hitier besloot, voor zyn dood Göring en
Himmler uit de party te stooten, omdat
zjj „onderhandeld hadden met den vij
and". Tegelijkertijd werd een nieuw kabi
net gevormd, waarin ook Seyss-Inquart
zitting zou hebben. Hieruit is het ongemo
tiveerde vertrouwen in de Duitsche over
winning, dat Hitler tot even voor zijn
sterven bezat, te concludeeren. In een
aanhangsel op het testament wordt de
laatste verklaring van Göbbels bekend ge
maakt. Deze dacht Duitschland een dienst
te doen, wanneer hij tot het laatste mo
ment bij zijn „Führer" bleef.
Deze en andere documenten worden
van groote beteekenis geacht in de krin
gen van het Neurenbergsche tribunaal.
land te kunnen helpen een der groofe
daden van 1945, die wij nimmer mogen
vergeten toen werd een beeld gegeven
van de samenleving der volken, zooals
zij zal moeten worden om herhalingen
van de rampen van 1914 en 1940 te voor
komen. Oudejaarsavond-1945 moge goede
voornemens brengen.... en het Nieuwe
Jaar hun verwezenlijking! R. P.
dië, zou gevraagd hebben de Br. Indische
troepen van Java en elders terug te trekken
Volgens het Fr. persbureau A. F. P. zou
de voormalige souschef van den Ned. In
lichtingendienst te Batavia tot leider van
het Indonesische volksleger aldaar zijn be
noemd.
De Br. luit. kol. H. C. G. Harding zal
het bevel op zich nemen van de gereorga
niseerde stedelijke politie.
Sjarir over de Londensclie
besprekingen
Sjarir heeft met betrekking tot de be
sprekingen, die in Engeland tusschen Ne
derlandsche en Britsche ministers zijn ge
voerd, verklaard: „Wij zijn bereid alle voor
stellen, die dr. van Mook mee terugneemt,
te bespreken, mits zij gebaseerd zijn op het
algemeene principe van zelfbeschikking."
met ingang van 1 Januari
Zooals onlangs door den minister van
landbouw, visscherij en voedselvoorziening
in de Tweede Kamer werd aangekondigd,
komen een groot aantal artikelen thans
in aanmerking om zonder bon in vrijen
verkoop te worden gebracht.
Hiermede wordt de eerste stap gedaan
op den weg naar geleidelijke liquidatie
van de officieele rantsoeneering en distri
butie van levensmiddelen.
Toch zal men er rekening mee dienen
te houden, dat we nog maar aan het begin
staan van een nieuwe periode en men
mag zijn eischen bij gevolg niet te hoog
stellen ten aanzien van de hoeveelheid
van een begeerd artikel. Zeker zullen alle
producten niet in onbeperkte mate ver
krijgbaar zijn, want de industrie blijft
voor een aantal artikelen aan toewijzin
gen en grondstoffen gebonden. Loyale
medewerking van winkelier en klant aan
deze nieuwe regeling is de beste waarborg
voor het welslagen, waarmede beide par
tijen het meest gebaat zullen zijn.
Op 1 Januari a.s. zullen vrij komen
Grutterswaren: gort en gortproducten,
gemengd meel (z.g. pannekoekenmeel),
havermout, aardappeltapioca, tarwegries-
meel.
Vermicelli-puddingpoeder: vermicelli,
macaroni, spaghetti, puddingpoeder, vla
poeder, maizena, aardappelmeel, aard-
appelsago.
Peulvruchten, zout.
Biscuits: biscuits, wafels, crackers, be
schuit, toast (tot dusver op den bloem-
bon), Paaschbrood: (matzes, tot dusver op
den bloembon), paneermeel: (tot dusver
op den bloembon). koekjes, banket, gebak,
ontbijtkoek, taai-taai.
Poffertjes, oliebollen, Parijsche- en Hol
landsche wafels zullen voortaan zonder
inlevering van bloembon, maar nog wel
op wisselbon voor boter, verkrijgbaar zijn.
In afwijking van de eerste mededeelin-
gen over deze vrijmaking van een aantal
producten, zal dit dus niet in twee etap
pes geschieden, maar zullen op 1 Januari
alle aangekondigde artikelen tegelijk in
vrijen verkoop komen, uitgezonderd ca
caopoeder, dat nog distributiegoed blijft.
Wij geven heden vermoedelijk de laatste
verantwoording van giften bij ons ingeko
men voor de Stille Armen.
Het totaal door ons ontvangen bijdragen is
thans 10.265,27. Wij verheugen ons over dit
mooie resultaat en betuigen onzen dank aan
onze lezers.
Veertiende verantwoording 31 Dec. 1945.
Door ons ontvangen giften: F. T. f5,
Mevr. Wed W. f 1,S. f 5,Personeel
Ui tg. Mij Kemperman f87,—, K. O. B. f 10,—
Door ons blad ontvangen girobiljetten: P.
J. P. G. f25,—, A. M. d. C—S. f25,— C. M.
M. H. f 25.—, J. v. d. P f 25.—. Bezorgers
Haarlems Dagblad f 25,—, G. L. f 10.—, W. H.
R. flO,—E. P. M. S—v. T. flO,—J. S.
flO,—J. J. B. f 10,—P, d. R. f 10.—A. C. D.
f5,S. E f5,Verpleegden Rusthuis
Schoonzicht f5,—, M. E. B.—d. G. f5,—. R.
J. G. f2.—. J. V. O. flO,—J. A. L—IC. S.
f 50,—, F. T. v. B. f 25,—
Totaal f 400,Reeds ontvangen f 9.865,27.
Totaal ontvangen f 10.265,27.
Comité voor de „Stille Armen"
Hierbij betuigen wij aan allen, die meege
werkt hebben om onze Kerstinzameling voor
de Stille Armen" in korten tijd op zoo
schitterende wijze te doen gelukken onzen
hartelijken dank.
In de eerste plaats brengen wij onzen dank
aan allen, die door hunne milde gaven ons
in staat hebben gesteld om in deze donkere
dagen een lichtstraal te brengen in vele ge
zinnen. U hebt ons vertrouwen niet be
schaamd. Een woord van bijzonderen dank
ook aan de Pers.
Het Comité voor ,,de Stille Armen"
Mr. R. C. Bakhuizen van den Brink,
Voorzitter.
Mr. P. E. Barbas, Secretaris.
Alsnog zijn ingekomen bij het Comité.: Ir.
J. f 10.—Mej. P. B. f 100,—Mej. W. A. V. d.
B f7,50. J. v. d. G. flO,—
Wegens den Nieuwjaarsdag
verschijnt ons eerstvolgend
nummer Woensdag
i
Dufresnes:
Om in de wereld te sla
gen moet men de eigen
liefde van anderen weten te
ontzien en de zijne weten te
verbergen.
4 Januari in Southampton
Omtrent den dag van aankomst van het
m.s. Oranje van de Mij. Nederland kun-,
nen wij thans mededeelen, dat dit schip
4 Januari in Southampton wordt verwacht
waar het de passagiers zal ontschepen.
Er bevinden zich ongeveer 1275 repatriee-
renden aan boord, waarvan een groot
aantal ziek is.
Eenige dagen vóór de Oranje kan da
Nieuw-Amsterdam met haar 3800 passa
giers in Southampton verwacht worden,
onvoorziene omstandigheden voorbehou
den op den dag van heden.
De passagiers zullen met het Engelsche
s.s. Almanzora in 2 reizen naar Amster
dam worden overgebracht. De eerste groep
wordt Woensdag verwacht. Er is een
dringend verzoek gedaan niet naar Am
sterdam te komen.
De grondslagen
voor samenwerking
Het overleg tusschen vertegenwoordi
gers van de C. D. U„ de Ned". Volksbe
weging, de S. D A. P.. de Vrijz. Dem.
Bond en een deel van de Christofoor-
groep heeft geleid tot principieele over
eenstemming ten aanzien van de politie
ke grondslagen en de waarborgen, welke
voor een dergelijke samenwerking moe
ten worden gesteld.
Een kort programma van beginselen,
voor een te stichten nieuwe socialisti
sche volkspartij op breeden grondslag
werd vastgesteld en zal nog deze week
worden gepubliceerd.
Als naam van de nieuwe partij stelt
de commissie voor: Partij van den Ar
beid.
Een ontwerp-ureentie programma komt
5 Januari ter tafel.
Vleeschbonnen pas op Maandag
geldig
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat men met ingang van 6 Januari
op de nieuwe vleeschbonnen eerst mag
koopen op Maandag, evenals dit met melk
en aardappelen reeds het geval is.
üubileum 3. de Breuk Lzn.
Zaterdag j.l. werd de heer J. de Breuk
Lzn. in den kring van zijn mede-commis
sarissen gehuldigd in verband met het
feit, dat hij gedurende veertig jaren on
afgebroken de functie van commissaris
van de Nutsspaarbank te Haarlem heeft
vervuld, waarvan 26 jaar als lid van het
dagelijksch bestuur, de laatste 9 jaar daar
van als vice-voorzitter. In eenige rede
voeringen werd getuigd van de groote
liefde en toewijding, door den jubilaris
in deze veeljarige en belangelooze werk
zaamheid aan het schoone sociale doel van
de Nutsspaarbank besteed. De periode van
40 jaar, waarin de heer de Breuk zijn
krachten aan deze taak gaf. bracht, naast
de bijzondere problemen diè twee wereld
oorlogen ook voor de spaarbanken op
leverden, een zeer belangrijke ontwikke
ling van het spaarbankwezen, die nieuwe
opvattingen en nieuwe methoden ver-
eischte. De Haarlemsche Nutsspaarbank
had 40 jaar geleden een inleggerstegoed
/an ongeveer 900.000 gulden tegen thans
omstreeks 23 millioen. Zij is den heer de
Breuk voor zijn onvermoeide medewer
king grooten dank verschuldigd en ver
heugt zich erin dat hij ook verder de in
stelling als een harer bestuurders blijft
dienen.
De Ledenvergadering
van het Chr. Lyceum
Naar aanleiding van de op 5 Januari
a.s. te houden vergadering van leden van
de Vereeniging tot Stichting en Instand
houding van Inrichtingen voor Christelijk
V. H. M. O. voor Haarlem en omstreken,
kunnen wij mededeelen, dat op deze ver
gadering bestuurswijzigingen het punt
van behandeling zal zijn. De leeraren van
het Christelijk Lyceum hebben zich uit
gesproken dat zij het wenschelijk achten,
dat het bestuur zijn mandaat ter beschik
king van de algemeene vergadering stelt.
In de laatste vier weken is er een actie
gevoèrd, waardoor 170 nieuwe leden tot
de vereeniging zijn toegetreden, van wie
een 15-tal op grond van art. 15 der atu-
ten het bestuur heeft uitgenoodigd tot het
uitschrijven van een ledenvergadering.
Het bestuur zal alsdan het gevoerde be
leid verdedigen en ook mededeeling doen
van de met den minister van Onderwijs
gevoerde correspondentie. ,;J