Haarlems Dagblad
7ledetCand
ontvangt zijn verloren zonen
Eerste repatrieerenden te Amsterdam
De oorlogs-gevolgen
Indonesische verlangens
Radiotoespraak
H.M. de Koningin
V redesconferentie
„Kennis van Indisch verleden
onvoldoende ;voor het heden"
Dr. van Mook sprak tot de jeugd
«06 Jaargang No. 18220
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
I) Ircetcur-IIoofd redacteur: Robert Peereboom
Vrljdnff 4 .Tanunrl 10 HI
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 3t o*.
per kwartaal 4.—
Postgiro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
Het was tamelijk bewolkt toen de Al-
manzora met haar repatrieerenden uit
Indië voor de IJmuider pieren gesigna
leerd werd. Het schip met zijn 7 m. diep
gang moest eenige uren op hoog water
wachten en zoo werd het half drie voor
dat het met.opklarend weer, toegejuicht
door de menigte, toegespeeeld door een
fanfarekorps, toegezongen door soldaten,
in de Middensluis aanlegde. De gele qua-
rantainevlag was geheschen en het bleek
dat ca. 10% der passagiers in de zieken
zalen lag met influenza of mazelen. Slechts
enkele officieren en scheepvaartofficials
werden dan ook aan boord toegelaten.
Ongeveer half vier voer de sleep de sluis
uit, de spoorbrug tegemoet, di,e zwart was
van de belangstellenden. Het escorte be
stond uit gepavoiseerde bootjes en eska
ders meerkoeten. Langs het kanaal riepen
groepjes menschen in spreekkoor den
naam van een familielid en bij weder-
zijdsche herkenning weerklonk luid ge
juich.
Overal onderweg vlaggen: op de huizen
op de bootjes in de handen der men
schen aan den wal.
Eerste indrukken.
Huiverende, kuchende menschen, onna
tuurlijk uitgelaten of in een hoekje zit
tend op een. wankelen koffer verreisd
door den 1/ dag op het oude Engelsche
6c' !p zonder verwarming in de hutten.
Verder zagen zij er over het algemeen
vrij goed uit, de kinderen meestal niet
slechter dan de Nederland-gangers vah
voor den oorlog verscheidenen reeds
blozend door het wintersche weer. Ge
lukkig is het bericht, dat de kleeding on
toereikend was, voorbarig gebleken, daar
wat aan de overigens uitstekende voor
zieningen in Suez ontbrak, naderhand
aangevuld is. Allen waren goed gekleed
de heeren en jongens onveranderlijk
met een pet op, wat grappig aandeed
Aankomst in de hoofdstad.
Urenlang heeft een groote menigte
staan blauwbekken bij de Fruitloods der
K.N.S.M. en iy. uur later dan de berich
ten van des ochtend meldden werd het ge
duld beloond en. bestraald door het zoek
licht van een politiebootje legde het schip
om 19.30 uur aan Prinses Juliana, die de
aankomst had gadegeslagen in gezelschap
van min. Logemann en hooge officieren
van land- en zeemacht en repatrieering,
was een van de weinigen en van de eer
sten tevens die ann boord gingen. Diep be
wogen bezocht zij de zalen, waar matras
sen op den grond lagen met degenen die
tot hun teleurstelling eerst heden van
boord mochten. Overal echter juichten zij
,.onze Prinses" geestdriftig toe Slechts
de Amsterdammers werden nog denzelf
den avond ..verwerkt" En op wat voor
wijze!
..Nederland helpt Indlë" is inderdaad
geen holle leuze geweest: een uitgebreide
organisatie van repatrieeringsofficieren
en -ambtenaren, kadepersoneel dat als
kruier dienst deed, Roode-Kruissoldaten,
vrijwilligers van U.V V. en andere orga
nisaties die eten, drinken en eerste levens
behoeften uitdeelden: transportcolonnes
die af en aan reden naar de opgegeven
adressen en de zieken naar de hospitalen
brachten. Het begon wel even wat onwen
nig, maar de smering van het raderwerk
werd geleidelijk beter.
I)e goede stemming.
Ieder van deze menschen in hun juist-
niet-heelemaal passende kleeding had zijn
eigen verhaal van het doorstane leed. ver
ontwaardiging over de houding der Java
nen en bewondering voor de Gurkha's en
Ambonneezen, maar de stemming is ge
zond. Niet het bestaan van zorgen over
verleden en toekomst worden ontveinsd,
maar \*el de onoverkomelijkheid ervan
Toen hun duidelijk gemaakt werd. hoe de
D<* O^kraïne-li^l
en zijn opperhenU
Nogmaals is het Neurenhcrgsche proces
teruggekomen op de stelselmatige vernie
tiging van de Joden door middel van de
meesl barbaarsché methodes Gisteren
werd een ..Meester in den moord" gedag
vaard. nl. een zekere Olto Ohlendorf,
wiens geweten belast is met den dood van
90 ooo Joden.
Hii was generaal-majoor van de SS-
politie en heeft in die functie ..geope
reerd" in de Oekraïne In verhouding tot
de andere groepen, die eveneens ingezet
werden, om in den kortst mogelüken tijd
het grootste aantal menschen te vermoor
den heeft Ohlendorf. volgens zijn eigen
zeggen, „gebruik gemaakt van mensch"-
lijke en wetenschappelijk verantwoorde
werkwijzen bij het ombrengen van zijn
slachtoffers."
Ohlendorf vond het slecht, zoowel voor
de moraal van dc aanstaande slachtoffers
als van dc executanten, dc Joden in den
nek te schieten en ook kon hi| het niet
met zijn „gevoel voor mensehelijkheid"
vereenigen, de te executeeren Joden door
de groep zelf te laten aanwijzen. Het was
beter, ze allen neer te schieten....
omstandigheden hier zijn. mogen eenige
verbazing en misschien teleurstelling ge-
heerscht hebben, maar het penstemmige
antwoord luidde: „We kunnen wel tegen
een stootje."
De verzorging bij de ontvangst, waar
van kol. B. G. van Os van Delden, hoofd
van den Repatrieeringsdienst, zich per
soonlijk op dc hoogte stelde, bracht velen
tot het verzoek, hun dank voor de uitste
kende en hartelijke behandeling via de
Pers tot het .Nederlandsche volk cn het
actieve comité „Nederland helpt Indië"
in het bijzonder, te richten.
De Almanzora zou heden vertrekken,
om binnen enkele dagen de overige thuis-
vaarders uit Southampton te halen, die
hier op dezelfde wijze ontvangen zullen
worden: degenen die geen adres hebben
kunnen opgeven naar hotels of particulie
ren, die zich voor ontvangst bescWkbaar
gesteld hebben; de. overigen vrij vervoer
met vele faciliteiten naar de plaats van
hun bestemming.
Een onderzoek te Haarlem
Tot op dit oogenblik zijn ongeveer 7600
Haarlemmers na den oorlog uit het bui
tenland teruggekeerd. De meesten .kwa
men natuurlijk uit Dultschland. De groote
toevloed is n.u afgeloopen, maar er arri-
veeren er den laatsten tijd toch nog wel
30 in de week. Nu zijn er ook gerepatrieer-
den uit Indië gekomen en het is zeker
dat in de naastp toekomst nog zeer velen
zullen volgen.
De Geneeskundige Dienst te Haarlem is
thans een onderzoek begonnen naar den
gezondheidstoestand van de teruggekeer
den, om op deze wijze gegevens te ver
krijgen om, met meer zekerheid dan men
thans heeft, te kunnen vaststellen hoe
groot de oorlogsgevolgen in dit opzicht
zijn. Tot nu toe varieeren. om een voor
beeld te noemen, de schattingen over het
aantal t.b.c -aandoeningen van uit Duitsch-
land teruggekeerden tusschen de 2 en de
4 wat een ruime marge is, terwijl het
toch van belang is de jui6te cijfers te
weten. Zoo is het ook wat geslachtsziek
ten en andere kwalen betreft.
Reuters speciale correspondent te Batavia
meldt, dat volgens Inlichtingen van be
trouwbare zijde de Indonesische leiders tij
dens geheime besprekingen aan dr. van
Mook voor zfjn vertrek naar Nederland, de
minimum-voorwaarden, die voor de Indo
nesiërs aanvaardbaar zijn, hebben meege
deeld. Men verklaart, dat de Indonesische
leiders ln de eerste plaats de erkenning
van de huidige „regeering" onder SJarir als
de „de facto" regeering hebben gevraagd.
Hieraan wordt toegevoegd, dat verdere
Ned-Indonesische besprekingen langs drie
mogelijke' lijnen zouden kunnen worden
voortgezet: 1. de erkenning van de huidige
„regeering", gevolgd door onderhandelin
gen over de speciale positie van Nederland
ln betrekking tot Indonesië; 2 confederatie
van Nederland en Indonesië; 3. zelfbestuur
voor Indonesië binnen het Nederlandsclie
gemeenebest.
De Indonesische leiders verklaarden, dat
zij bereid zfjn elk voorstel, dat van Mook
mee terugbrengt diepgaand te bestudeeren.
Van het plan tot opheffing van het mi
litaire cordon om Batavia z(|n dc Neder-
landsche militaire kringen niet op de hoog
te geweest.
Indonesiërs hebben te Mr. Cornells ge
schoten op een militaire auto. waardoor een
Europeesche vrouw en een Amboneesche
soldaat zyn gedood. De Brltsche bewakers
in Mr. Cornells zijn teruggetrokken en
daarom zijn de Nederlandsclie wachtposten
verdubbeld. Nederlandsclie troepen zuiver
den de kampongs ten Oosten en ten Wes
ten van het gebied, dat door hen bezet
was. gedurende «welke actie verscheidene
branden uitbraken.
Ten Oosten van Semarang ls Indonesi
sche activiteit zonder Brltsclic verliezen ge
desorganiseerd. By Lopang kwam Brltsche
artillerie in actie tegen met mortieren en
machinegeweren gewapende Indonesiërs.
72 plunderaars werden gearresteerd
In Soerabaja z.yn een hospitaal en 9
scholen heropend.
De Nederlandsclie autoriteiten hopen,
dat de 1200 niet ln Batavia toegelaten ma
riniers in Soerabaja aan land zullen
mogen gaan. Dc „Bloemfontein" is met de
andere helft der mariniersbrigade onder
weg naar Java.
De Koningin zal op Zondag 6 Januari
om 20 uur over de beide radio-zenders
van Hilversum, naar aanleiding van
de aankomst van de eerste groep re
patrieerenden uit Ned. Indië, het woord
richten tot die landgenooten, die sedert
de bevrijding van Nederland uit ge
vangenissen en concentratiekampen
naar het vaderland terugkeerden.
Het woord is aan.
Bertha
von Suttner:
Iedere geestelijke stroo
ming heeft drie stadia door
te maken: in het eerste
wordt zij bespot, in het
tweede wordt zij bestreden
en in het derde verwijl men
haar, dat zij openstaande
deuren intrapt.
Wat werd in Londen
besloten
The Magazine Time meldt, dat „een
scherpomlijnd ofschoon algemeen plan" in
de conferentie te Chequers is aangeno
men, dat voorziet in het niet.terugtrekken
van de Britsche troepen uit Indonesië en
het zuiveren van een gebied van voldoen
de uitgestrektheid om de nationalisten ta
imponeeren en den Nederlanders een ba
sis te geven van waaruit ze kunnen han
delen. Het tweede punt van het plan is
volgens het blad, dat de Nederlanders er
in hebben toegestemd een begin te maken
met besprekingen met de gematigden en
een grootere politieke prijs te betalen
voor de orde. Attlee zou aan de Nodcr-
landsche delegatie gezegd hebben, dat de
Britsche regeering niet voornemens is een
onverlicht Nederlandsch imperialisme in
Ned. Oost-Indië tot in het oneindige te
blijven steunen, omdat te veel op het spel
staat.
Ingeval de Nederlanders zouden wei
geren concessies te doen. dan zou aldus
..Time" de kwestie voor de Vereenigd»
Volken worden gebracht.
Dr van Mook zou met prof Sehcrmer-
horn overeen zijn gekomen, dat van vol
ledig zelfbestuur binnen vijftien of twin-
Mg jaren geen sprake kan ziin maar dat
iets beperkters verleend moet worden.
Hij zou hébben voorgesteld dat een Indo
nesische volksvertegenwoordiging in het
leven zou worden geroepen en een kabi
net onder zijn leiding
Wij geven dit bericht met de reserve^
dat het geheel voor rekening van ge
noemd blad blijft.
Volgens A.F.P. is door de drie groot«
mogendheden aan Frankrijk voorgesteld,
dat de conferentie voor het opstellen van
de vredesverdragen met Italië, Hongarije,
Roemenië, Boelgarije en Finland te Parijs
zou worden gehouden.
De luitenant gouv-gen. van Ned.-Indië
heeft Donderdagmiddag in de aula van
het Indisch Instituut te Amsterdam voor
een groot aantal vertegenwoordigers van
jeugdorganisaties en studentencorporaties
gesproken over hel Indonesische vraag
stuk en erop gewpzen, dat men niet bij de
sentimenten van het oogenblik mag blij
ven staan, maar naar dc toekomst moet
zien: Hij gaf een vrij uitvoerig overzicht
van wat tot de ontwikkeling der gebeur
tenissen in Indonesië heeft geleid, hoe
Java b.v. tot ver in 1945 vrijwel herme
tisch afgesloten is geweest, omdat het te
ver van de fronten lag. En toen zijn er
nog maar een heel enkele maal vliegtui
gen geweest, die krantjes hebben uitge
worpen.
Juist op Java ook hebben de Japanners
al hun propagandistische kracht en hun
heele macht ingezet op een volk dat wei
nig weerbaar was. Met de. hevigheid van
een natuurverschijnsel kwam de Japan-
sche bezetting.
De Jappen hebben dc oude glorie van
het inheemschc bestuur aanzienlijk doen
tanen en hebben door het interneeren
van Nederlanders-in-leidende-positics cn
het niet-beschikbaar hebben van Japan-
sche plaatsvervangers Indonesiërs op ver
antwoordelijke posten doen komen cn tot
zelfwerkzaamheid gebracht.
Ook hebben de Indonesiërs verzet tegen
den overheerschcr georganiseerd, dat tot
opstanden in 1944 en 1945 heefl geleld.
Het aantal slachtoffers van de Japansche
terreur en den honger wordt op 2 4
millioen geschat.
Eindelijk weer thuis! Veten stonden in Uinuideu bij de sluis en op de kaden
om de met de ..Alnutiizora" iroropntrieerflen uit Indië een hartelijk welkom
toe U> roepen op vaderlandsehen bodem, na zooveel jaren van lijden.
In Indonesië is een ontzaglijke haat
tegen de Japansche overheersching ge
kweekt, maar met die haat Is in alle krin
gen ook de gedachte gegroeid: nooit meer
overheersching. Dan zijn er de extremis
tische jongeren die door de Japanners ulfl
een Hitlerjugend zijn gedrild cn met blan-
kenhaat zijn volgegoten, om ook bij een
verliezen van den oorlog het effect van
dien krijg te doen voortduren.
Dr. v. Mook waarschuwde nadrukkelijk
ertegen de feiten van vandaag te projec
teeren op het scherm van de kennis van
het verleden, want de werkelijkheid van
vandaag is niet die van vóór den oorlog.
Het nationale gevoel loeft in allo lagen
der bevolking.
Bij de beoordeeling van dc „republiek
Indonesië" moet men, zoo zei de luit.-
gouv.-gen., onderscheiden, dat zij eener
zij ds is een belichaming van het nationals
gevoel, anderzijds, dat zij gebruikt wordt
door al die groepen, welke hun binnen-
'andsche machtspositie willen handhaven.
En de Japansehe wapens zijn niet in han
den gekomen van de „republiek", maar
van de fascistisch getinte extremistisch»
groepen.
Alle maatregelen, vooral die ln de be
ginperiode zijn beheerscht geweest door
de positie der geïnterneerden Het gevaar
voor hen moest worden afgewend Dit
moet men bij alle critiek in het oog hou
ten, aldus dr van Mook, evenals het feit,
dat er te weinig troepen en te weinig
schepen waren. Hij verdedigde ook het
beleid der regeering. zei. dat alle pogin
gen om tijdig Nederlandsche troepen be
schikbaar te krijgen door besluiten der
Geallieerde oorlogsleiders werden door
kruist en dat het contingent, dat tenslotte
voor opleiding vrij kwam. In Britsche
sfeer werd geoefend, en niet in Ameri-
kaansche. zooals hijzelf had gewenscht.
Wanneer men alleen de rationale ele
menten in deze zaak ziet. dan wordt het
een strijd van volk tegen volk, welke do
wereld niet wil Aanschouwt m<'n haar
echter als een samenwerking om het land
weer op de been te helpen, dan moet men
den weg vinden naar de zeer vele tot
conslructieven opbouw geneigde personen
en het ook bij hen nog wel bestaande on
gefundeerde wantrouwen wegnemen. In
Indonesië is geen anti-Nederlandsche,
maar zeer zeker een anti-koloniale stem
ming. Men wil geen tweede rangs volk
zijn.
Na een pauze heeft dr. van Mook een
groot aantal vragen beantwoord cn o.m.
nog gezegd, dat ook in het toekomstig»
Indonesië voor goede Nederlandsch©
krachten plaats zal zijn en dat aan een
betere voorlichting, ook vun de wereld
opinie, wordt gewerkt. i
