Haarlems Dagblad
Krachtiger optreden, geen excessen
lEngelands Taak
Dagorder van Helfrich
Eerste doodvonnis
in Japan
Don Juan's
politieke richtsnoer
Dr. v. d. Eist
weer Rector
De Nazi-philosophie
Voor de Stille Armen
80e Jaargang, Wo, 18228
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
.Bureaux: Kennemerlaan 154,
Teief. 5437.
.Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14625
Directeur-Hooft]redacteur: Robert Pccreboom
T>Iiim1h« 8 Januari 1918
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 cU
per kwartaal 4.—
Postgiro 273107.
Tel.:. Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
MAANDAG heb ik een artikel van het
bekende Londensche weekblad The
Observer geciteerd. De schrijver vltn dat
stuk had zijn overtuiging uitgesproken,
dat Engeland onder de Groote Drie num
mer drie is, naar machtsfactoren berekend
en dat het zich in de eerste plaats op
samenwerking met Frankrijk en een te
vormen „nieuwe consolidatie van West-
Europa" zal moeten toeleggen om een
sterk geheel te kunnen vormen, dat ge
lijkwaardig aan de kracht van Amerika
en Rusland zal zijn. Dit betoog gold dus
ook Nederland. Het erkende bovendien
dat de Engelschen West-Europa, dus ook
ons. noodig hebben.
Nu «zal ik The Observer nogmaals citee-
ren. Want het blad heeft, in zijn hoofd
artikel op Oudejaarsavond, hetzelfde on
derwerp nog uit een anderen gezichtshoek
bekeken. Het heeft gezegd: „Wij Engel
schen loopen het gevaar, dat wij, naar
buiten kijkend van deze gelukkige eilan
den af, niet beseffen hoeveel veranderd is
op het vasteland van Europadat
wij niet het groote verlangen begrijpen,
waarmee millioenen van onze mede-
Europeanen naar dit land uitzien om hun
een koers aan te geven West-Europa,
waarvan Engeland op dit oogenblik het
gezondste deel is, heeft sinds lang ge
tast naar eenigerlei nieuwen vorm van
politieke organisatie, naar eenigerlei vorm
van vereeniging, van gecombineerde plan
nen. van een verzoening tussche» gemeen
schappelijke lotsbestemming en verschei
denheid. Duidelijker dan ooit tevoren
ziet geheel West-Europa, dat economische
noodzaak geen historische grenzen erkent.
Daaruit moet een gemeenschappelijk eco
nomisch plan en ook een beperking van
6taats-souvereiniteit groeien".
Deze redeneering sluit zich ten volle
aan bij hetgeen in het laatste half jaar
bij herhaling op deze plaats is betoogd.
Gij kunt de opmerking maken, dat de
artikelen van The Observer kennelijk
geïnspireerd worden door Engelsch eigen
belang en ik zal het niet ontkennen. Maar
als in Frankrijk en in andere landen van
West-Europa, ook in Nederland, eveneens
velen belang stellen in zulk een West-
Europeesche vereeniging, doet zich dan
niet dezelfde drijfveer gelden? Ik meen
van wel. Bij alle belangstellenden gelden,
behalve economische overwegingen, bui
tendien gedachten aan de toekomstige
veiligheid van hun grondgebied in een
door het gevaarlijkste wapen aller tijden,
de atoombom, bedreigde wereld. En naar
mate men zich duidelijker rekenschap
geeft van het te San Francisco tot stand
gekomen Handvest der Vereenigde Naties
neemt de critiek op dit ontoereikende
verdrag, dat in hoofdtrekken slechts een
voortzetting van den ouden Volkenbond
is, toe. Het betcekent volstrekt geen ver
eeniging van naties, maar eigenlijk
zooals eeri bekende Amerikaan onlangs
heeft opgemerkt slechts een ouder-
wetsche alliantie van vijf groote mogend
heden, met alle onzekerheden van dien,
waaraan de belangen van zesenveertig
kleinere zijn vastgekoppeld. Slechts in
zijn mogelijkheid tot schepping van re
gionale verdragen biedt het nieuwe kan
sen. Het i6 dus logisch dat die volledig
onder het oog worden gezien.
Wel verbaast het mij dat daar nog niet
meer neiging in ons .land toe bestaat.
Slechts enkele bladen'hebben tot dusver
het vraagstuk van onze bultenlandsche
relaties ernstig naar voren gebracht. De
meeste hebben zich beperkt tot oppervlak
kige commentaren op het Handvest. Ook
in de Kamers, toen die dat bespraken,
kwam niet meer tot uiting. Wacht men
wellicht op een initiatief van het depar
tement van Buitenlandsche Zaken? Dan
kan het nog lang duren. Want dat depar
tement zet zijn oude, voor-oorlogsche,
plechtige zwijgzaamheid voort. Het is een
stijl van beleid, die niet meer strookt met
moderne opvattingen en die ln de ons
omringende landen allang is verlaten. Zoo
zien wij nu het merkwaardige verschijn
sel, dat de Kamer een Regeerlngsnota be
handelt die een bonte keur van onder
werpen toelicht, maar zwijgt over de
buitenlandsche verhoudingen, die den
grondslag zullen moeten vormen van ons
na-oorlogsche volksbestaan. Want zoo be
langrijk zijn zij inderdaad. Het is natuur
lijk niet mogelijk, in een democratisch
land dat niet langer neutraal is. maar een
actieve buitenlandsche politiek moet voe
ren. daarover te laten beslissen door
eenige geheimzinnige heeren op het Haag-
sche Plein, gesteund door een diplomatie-
ken dienst die bovendien allesbehalve
sterk bezet is.
De noodzaak, belangstelling te wekken
voor het vraagstuk van de buitenlandsche
verhoudingen doet zich dringend gevoe
len Ik durf dan ook voorspellen dat bin
nenkort verandering in de op dit 6tuk
heerschendc apathie zal komen Wij kun
nen ons niet blind blijven staren on bin-
nenlandsche moeilijkheden terwijl de toe
komst van het geheel op het spel staat en
afhankelijk is van buitenlandsche oplos
singen. Misschien zal de eerstdaags aan
vangende "eerste vergadering van de As-
semblée der Vereenigde Naties een heil
zame opleving ln de belangstelling be
werken. Wij zitten ln Nederland nog al
tijd min of meer op een hofje, al is het
een onrustig hofje, waarin af en toe ruiten
Ingegooid worden. Wij moeten ons een
ruimer blik aanmeten en door de oude
poort naar buiten durven kijken. Er is
veel te zien. R. P.
In een dagorder voor alle Nederlandsche
troepen heeft Lt. Admiraal Helfrich
Maandag j.l. zich solidair verklaard met
cvcntueele krachtiger maatregelen, die
zouden voortvloeien uit een aankondiging
van den verantwoordelijken geallieerden
o'pperbevelhebber in Ned. Oost-lndii'. Aan
den anderen kant verklaarde Helfrich ten
zeerste gekant te zijn tegen de daden van
agressie, zooals die door sommige onder
deden van het militaire personeel op Java
gepleegd zijn. „Deze staan in volstrekte
tegenstelling tot de militaire waardig
heid".
Uitdrukkelijk wees de Luitenant Admi
raal op de groote verantwoordelijkheid,
die thans op de schouders van de Neder
landsche troepen ligt.
De „New York Times" meldt uit Bata
via, dat generaal Christison een circulaire
heeft rondgestuurd, waarin hij een beter
begrip vraagt voor het lijden van dc Ne
derlanders in Nederlandsch Oost-Indië,
door de ontberingen gedurende en thans
na de Japansche bezetting veroorzaakt.
I)r militaire situatie.
Het bericht, dat w|| reeds gisteren pu
bliceerden omtrent het wederom instellen
van een militair cordon rond Batavia, bc-
teekent. volgens geallieerde kringen in de
Javaansche hoofdstad, niet. dat de toe
stand verslechterd is. liet is zuiver een
voorzorgsmaatregel naar aanleiding van
het hervatte onderzoek in de kampongs.
Een groot aantal Japanners van Sumatra
en Java zal voorloopig naar eenzame
eilanden in den Indischcn archipel wor
den gezonden, waar zij onder sobere le
vensomstandigheden zullen moeten leven.
Er zijn* klachten binnengekomen over de
consideratie, die nog steeds ten aanzien
van de krijgsgevangen Jappen betracht
wordt.
De Indonesische activiteit vertoont tee
kenen van opleving. In de omgeving van
Soerabaja heeft de Briischc artillerie de
laatste dagen verscheidene kceren inge
grepen, bjj het uiteendryven van natio
nalistische concentraties.
De Indonesiërs hebben krachtig protest
aangeteekend bij Generaal Christison over
het instellen van Nederlandsche militaire
gerechtshoven.
Sjarifoeddin, die zooals wü reeds meld
den. is afgetreden als „minister van voor
lichting" in het kabinet van Sjarir, heeft
de portefeuille van „blnnenlandsche vei
ligheid" aangehouden en biyft eveneens
toezicht uitoefenen over het TKR.
Commentaar op de mariniers.
Naar aanleiding van de ontscheping van
slechts 1.000 Nederlandsche mariniers van
de „Noordam" bij Batavia, terwijl de an-
De Amerikaanschc commissie in Japan
heeft luitenant Kei Hari veroordeeld als
oorlogsmisdadiger tot den dood door op
hanging. Als commandant van een krijgs
gevangenenkamp op Hondo heeft deze
man het overlijden van een aantal burgers
der Ver. Staten op zijn geweten.
deren onderweg zijn naar Malakka, heeft
een woordvoerder van de Nederlandsche
mariniers een verklaring afgelegd, waarin
hij o m. naar voren bracht, dat het nooit
in de bedoeling heeft gelegen, mariniers
bij Batavia te ontschepen. Zij waren be
stemd voor een andere Nederlandsch-In-1:
dische haven. Uit welken hoek de order
tot ontscheping bij Batavia komt, is nog
een onuitgemaakte kwestie. Genoemde
zegsman betreurde het, indien na de in
spanning en dc gemaakte onkosten, dc
brigade gesplitst zou worden, terwijl zij
als geheel veilig als de beste gevechtseen
heid van de Kon. Ned. Murine kan wor
den beschouwd. Een splitsing zou gelijk
staan met een onbruikbaarmaking
Volgens de laatste berichten wordt de
Noordam thans te Singapore gelost en
volgens een bericht uit betrouwbare bron
zullen de mariniers zich per trein verder
landinwaarts begeven.
Door een hooggeplaatst persoon uit dc
naaste kringen van den Spaanschon kroon
pretendent Don Juan is het program van
de Spaansche monarchisten bekend ge
maakt. Don Juan wil een staat stichten,
waarin de elementaire rechten van den
mensch worden geëerbiedigd en welke
gebaseerd is op het parlementaire begin
sel. De monarchie zal Katholiek zijn, maar
het clericale bestuur zal gescheiden wor
den gehouden van het -staatsbestuur, zoo
dat een volkomen godsdienstvrijheid ge
waarborgd zal zijn. Dc feodale rechten
van den adel zullen worden afgeschaft en
ook op agrarisch gebied staat de monar
chie een aantal hervormingen voor. Ten
slotte zal de leus „De priesters terug
naar de kerken en dc soldaten naur de
kazerne's" in praktijk gebracht worden
De politiek van Franco zal, volgens den
woordvoerder, niet door het koningschap
worden nagevolgd.
Naar Un. Press verneemt, is Prins Um-
berto persoonlijk niet geïnteresseerd ln
de Spaansche restauratic.
van het Christelijk Lyceum
Het schoolbestuur hoeft hedenmorgen
de herbenoeming van dr. J v. d. Eist tot
Rector van het Chr. Lyceum te Haarlem
in een besloten bijeenkomst bekend ge
maakt. In de aula van hét Lyceum brach
ten de 750 leerlingen hun teruggekeerden
rector een klinkende ovatie. Er werd een
extra-nummer van het schoolblad uitge
geven, waarin de scholieren dr. v. d. Eist
welkom heeten. „Wij hopen met geheel
ons hart, dat de geest van onrust, dié ge
durende uw «j',wezigheid ons vaak be-
heerschte. nu ir.oge veranderen in een
geest van hechte eenheid. Een eenheid,
zooals wij die nog niet gekend hebben,
opdat uw naam onveranderlijk verbonden
zal blijven met het meest bloeiende tijd
perk in de geschiedenis van onze school."
De Rector antwoordt hierop met: „Har
telijk dank ik alle leerlingen van onze
school voor de talrijke spontane blijken
van daadwerkelijke belangstelling. Moge
het ons allen, ouderen en jongeren, een
voorrecht zijn, met elkander de grondsla
gen van onze schoolgemeenschap te ver
diepen en te verbreeden. zoodat een nieu
we geest moge doorbreken."
Morgen zullen de lessen aan het Lyceum
worden hervat.
Minister »ur. F. V. van Klcffeim Is per vliegtuig mutr Londen vertrokken,
om deel te nemen aan een voorliereldende conferentie van de Vereenigde
Natie*. Van links naar rechts: Sir .V. Bland, de Engolselio ambassadeur,
IC. F ook. secretaris vnn den minister, Minister van Kleffens. lady island,
mevr. Kclilmmelpennbtcki de In-er v. Zanten, secretaris der Ned. dele
gatie en lult Daniels, eoinmniidant van het vliegveld Valkenburg kort
voor het vertrek naar l'jigoland, (1*.)
Het woord is aan..
Charles Dicker» si
Wij tellen naar verande
ringen en gebeurtenissen
binnenin ons, niet naar
jaren.
als moordprogramma
Erich von den Bach Zrlewskk hoofd vaa
de oorlogvoering tegen de partisanon in
Oost-Europa, getuigde Maandag tc Neu
renberg. Hy verklaarde, dat zoowel „Wehr
macht" als SS aan de gevechten deelno
men en dat de Duitsche orders geen ver
bod tot massamoord impliceerden. Er was
slechts bevel tot mecdoogenloos beleid.
Er bestond een order, waarin een sol
daat. die zich gewelddadig tegenover bur
gers gedroeg, niet strafbaar geacht werd.
Verder vertelde deze getuige een aantal
vrij opzienbarende feiten over de samen
stelling van de anti-partisanenbenden. Eén
brigade bestond hoofdzakelijk uit «troo
pers, misdadigers en moordenaars van
professie. Zelewski bracht Himmler's toe
spraak van 1941 in herinnering, waarin
naar voren kwam, dat het doel van de
Duitsche campagne in Rusland was het
Slavische volk „uit te dunnen", zoo. dat
dertig miliioen menschen den dood zou
den vinden. Op een vraag van Rosenberg,
of dit moordprogramma een persoonlijk
idee van Himmler was of deel uitmaakte
van de Nazi-philosopliic. schreeuwde Ze
lewski den advocaat in het gezicht: Het
was Nazi-philosophie!
De piloten-moordenaars
Een Duitsche verklaring omtrent do
terechtstelling van een Britsche com
mando-eenheid, die in het laatst van 1941
bij Egersund in Noorwegen per zweef
vliegtuig neerkwam, is bij het Neuren-
befgsche tribunaal binnengekomen De
veertien overlevenden van dc noodlan
ding werden den volgenden dag terecht
gesteld. Voor zoover bekend waren dit
de eerste slachtoffers van Hitlers order,
om alle geallieerde commando's „tot op
den laatster» man" te vernietigen, wan
neer zij in Duitsche handen vielen
Frank wenscht.
Frank's verdediger heeft ter zitting een
aantal vragen van zijn cliënt overgelegd,
waarin Frank's ..bekeering" tot h<-t Ka
tholicisme tot uiting komt.
De verdediger kreeg ten antwoord, dat
het bij de beantwoording van Fr.mk's
vragen er van afhing, of zijn toetre
ding tot de Katholieke kerk bestendig
bleek of slechts een ..wassen nous" vorm
de.
Nazi philosophie
Na de poging van de Amerikaanse!»©
aanklagers om te bewijzen dat de hoogst©
Duitsche militaire autoriteiten direct bij
oorlogsmisdaden waren betrokken, zal do
behandeling van de kerkvervolging komen
en zal de Britsche aanklager kolonel El-
wyn Jones zich korten tijd aan Meiit
Kampf' wijden De rest van dc week 'ut
gewijd aan individueele zaken.
Kolentrein in Apeldoorn
'ontspoord.
Lijn Apcldoor
■NIKMXt
In den nacht van Maandag op Dinsdaff
is een kolentrein, afkomstig uit de rich
ting Amersfoort, nabij de Jachtlaun t©
Apeldoorn ontspoord, vermoedelijk ten
gevolge van het breken van een as. On
geveer op de helft van den uit ruim 4fl
wagons bestaanden trein ontspoorde een
der wagons, waardoor de koppeling af
brak De daarop volgende wagons schoven
op den ontpsoorden wagon en daar do
trein met een flinke snelheid reed. ont
stond een groote ravage. Vier wagon©
werden geheel in elkander gedrukt, twe©
andere zwaar beschadigd Twee wagons,
die eveneens ontspoorden, werden slechts
licht beschadigd. Over tientallen meters
werden rails en dwarsliggers vernield,
zoodat de lijn ApeldoornAmersfoort
volkomen geblokkeerd is.
Het reizigersverkeer naar het Westen
werd via Arnhem geleid Woensdag hoopt
men de verbinding met Amersfoort weer
over één spoor te kunnen hervatten. Het
opruimingswerk Is met man en macht ter
hand genomen.
Woensdag 9 Januari zijn het restant vaa
de J en de K t.m. Kroes aan de beurt voor
het afhalen van nieuwe bonkaarten in do
..Vleeschhal".
Zeventiende verantwoording
8 Januari IMS.
Door ons ontvangen giften per Bank en
Postgiro: P. M. B. f2.50, W. M. f25.—. J. B.
1 25.—. E. S.—V. f 5.—. Totaal f 57.50. Reeds
ontvangen X10.018,67. Totaal ontvangen
X 10.676,17.
