Qe&tt plannen-
tot Staatssocialisme
De Radio geeft vanavond:
Het Haarlemsche
Tribunaal
De reorganisatie
der Politie
De bonlooze koekjes
en taartjes
Avonturen van Wag en Warrel
De bon-vrije artikelen
Onze Groente
vooruitzichten
„Klanten voor Veenhuizen"
Begrooting 1946 tegen Maart te verwachten
De groote rede in de zitting van de
Tweede Kamer van Donderdag werd ge
houden door prof. Schermerhorn, die de
kwestie van de kabinetsformatie behan
delde. De A.R. wenschten in de regeering
geen zitting te nemen zonder wederge
boorte van de St. Gen. van 1937 en de
medewerking der communisten stuitte af
op de hunnerzijds gestelde eischen over
de bezetting van bepaalde ministerieele
zetels. Intusschen is het gereformeerde
volksdeel in het kabinet toch door een
geloofsgenoot, mr. Meijnen, vertegen
woordigd. Maar al moge de combinatie
niet nationaal heeten, zij wil zich richten
op verwezenlijking van verlangens in ge
heel het volk levende.
Met klem waarschuwde de minister
president tegen een herleving van de
tegenstelling christelijkniet-christelijk.
Dat men goed christelijk kan zijn zonder
dit epitheton in den politieken strijd te
aanvaarden of als uitgangspunt te nemen,
staat voor den premier vast, die zich hier
toe ook beriep uitlatingen van dr. Colijn.
Of liet kabinet extra-parlementair moet
worden genoemd, laat den minister be
trekkelijk koud, belangrijker noemde hij
het als straks de verkiezingen tot resul
taat hebben, dat een regeering kan wor
den gevormd, steunend op een hechte par
lementaire meerderheid.
Tegen het optreden nu en dan van ex-
illegalen op een in een democratischen
staat onaanvaardbare wijze waarschuwde
prof. Schermerhorn. Behoorlijke sociale
zorg voor de oud-verzetsmenschen is noo-
dig, maar voor een politiek van de ex-
illegaliteit als zoodanig is geen plaats.
Over het regeeringsbeleid merkte de
minister-president nog op, dat het Neder-
landsche volk na de bevrijding meer dan
ooit behoefte had aan een wijd perspec
tief. Daarom kon de regeering zich niet
beperken tot „puinruimen en herbouw".
Psychologisch was tevens noodig een mi
nisterie, dat een impuls tot activiteit gaf.
Als men nu vragen stelt naar socialisa-
tie-plannen van het kabinet, kan daarop
worden geantwoord, dat er geen plannen
zvjn tot socialisatie van den grond even
min als tot staatssocialisme, omdat door
dit laatste de menscheljjke persoonlijkheid
niet voldoende tot ontplooiing kan komen.
Voor de vorming en ontwikkeling van de
menscheljjke persoonlijkheid wordt hand
having van het particulier bezit goed ge
acht. Dat wil echter niet zeggen, dat alles
in particulier bezit moet blijven. Welke
productiemiddelen aan de gemeenschap
moeten komen, zal van geval tot geval
moeten worden uitgemaakt. Over het voor
ontwerp-Vos inzake bedrijfsorganisatie
verklaarde spr,, dat het vooral moet neer
komen op toezicht van de overheid zonder
recht om de ontwikkeling om te buigen.
Het kabinet verwerpt zoowel het indivi
dualisme als het staatssocialisme, maar
voelt voor een vorm van socialisme, waar
in ernst wordt gemaakt met het beginsel,
dat ontplooiing van de menschelijke per
soonlijkheid het hoogste goed is in dit
aardsche leven. Dit socialisme, dat een
evenwicht is tusschen enkeling en gemeen
schap, staat de nieuwe Partij van den
Arbeid voor.
Na dit algemeen politiek gedeelte deel
de de minister mede, dat het memorandum
Gerbrandy gereed is, maar dat hij hier
over nog met zijn „Londensche" collega's
eenig overleg wil plegen. De regeering
zou het ten zeerste toejuichen als de
Kamer de meest effectieve wijze zou vin
den b.v. enquête ter behandeling van
het beleid van het bewind-Gerbrandy, van
het optreden van De Geer en datgene wat
samenhangt met de wisseling in het op
perbevel in 1940. Tot slot verklaarde prof.
Schermerhorn, dat de regeering zich in
staat acht de bureaucratie te beteugelen,
in de mate als met het herstel van zaken
vereenigbaar is. De begrooting voor 1946
kan tegen Maart worden verwacht.
De minister van Justitie meende, dat
legalisatie van de wetsbesluiten achterwege
kan blijven, al is hij bereid voor de tus
schen 10 Mei 1940 en 25 Nov. 1945 vastge
stelde wetsbesluiten een tegemoetkomende
houding aan te nemen. Voorts staat hij
niet afwijzend tegenover benoeming eener
commissie, die zal onderzoeken welke on
derdeden in de noodwetgeving dienen te
worden gewijzigd.
Mr. Donker (S. D.) en mr. Joekes (V.D.)
i niet tevreden met deze toezegging
18.00 Carlo Carcassola. 18.30 Gramofoonmu-
ziek. 19.00 Nieuws. 19.15 Reportage. 19.30
Ensemble „Caritare". 20.00 Bultenl. week
overzicht. 20.15 Zangrecital, 21.00 Op de brug.
21.15 Sonates van Scarlatti (gr.). 21.30 Kamer
muziek. 22.15 Mensch en Maatschappij. 22.30
Eddy Walls. 23.00 Nieuws. 23.15 Avondwijding.
HILVERSUM II, 415 M.
18.00 Nieuws. 18.30 Gramofoonmuziek. 18.50
Voor je slapen gaat19.00 Concert. 19.30
Voor de Ned. Strijdkr 20.00 Omroeporkest.
21.00 Op de brug. 21.45 Opera- en balletmu
ziek (gr.). 21.45 Avondwijding. 22.00 Nieuws.
22.20 Dansmuziek.
Agenda
Stadsschouwburg: Nieuwjaarsvoorstelling,
20.15 uur, Rembrandt: De Voerman, 2, 4.15,
7 en 9.15 uur (18 j.). Palace: When you are
Sn love, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur (15 j.). JLuxor:
De Roode Pimpernel, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur (14
j.). Frans Hals: 't Zit in de lucht (14 j.).
Mo viae: Bij ons brandt de kachel, 7.30 en
9,30 uur.
ZATERDAG 12 JANUARI
Begijnhofkapel: Sweelinck-kwartet. 20 uur.
Stadsschouwburg: 2 Franschen en een Rus,
20 uur. Bioscopen en Moviac: als Vrijdag.
en dienden beiden een motie in om deze
besluiten door de St. Gen. te doen be
krachtigen.
Mr. Kortenhorst (R.K.) sprak in hoffe
lijke, maar ook eenigszins ironische woor
den de verwachting uit, dat het de R.K.
mogelijk zal zijn op vriendschappelijken
voet met de nieuwe Partij van den Arbeid
om te gaan.
Tenslotte zij er nog op gewezen, dat de
regeering de nationalisatie van de mijnen
niet vóór de verkiezingen aan de orde zal
stellen, dat minister Beel zeide bij de be
noeming van burgemeesters op de be
kwaamheid en de in den bezettingstijd
getoonde karaktervastheid te letten en
de aanwijzing van „burgermoeders" in
ccncreto te overwegen. De minister van
Justitie liet de dochteren Eva's ook aan
bod komen door te verklaren, dat zij
krachtens de bepalingen reeds tot kinder
rechter kunnen worden benoemd en dat
in studie is of het noodig is de mogelijk
heid te scheppen de dames ook verderen
toegang tot de rechterlijke macht te
verleenen.
De Haarlemsche Brandweer
Oude toestand keert terug
Voorheen had Haarlem een vrijwillige
brandweer met een kleine kern van be-
roepspersoneel. De Duitschers hebben er
evenwel een beroepsbrandweer van ge
maakt, die door het rijk bekostigd werd.
Onlangs hebben wij reeds gemeld, dat
het vraagstuk: „beroeps- of vrijwillige
brandweer?" een punt van bespreking
uitmaakte.
Nader hebben wij vernomen, dat in be
ginsel besloten zou zijn tot het vroegere
stelsel van een vrijwillige brandweer te
rug te keeren.
Uit Den Haag komt thans de mededee-
ling, dat in alle gemeenten waar een rijks
brandweer ingesteld is, het personeel weer
zal overgaan in gemeentedienst. De eigen
dommen worden ook overgedragen aan de
gemeenten.
Dit wil dus zeggen, 'dat Haarlem weer
een gemeentelijke brandweer krijgt en dus
kan beslissen over de quaestie hoe deze
moet worden ingericht.
Ds. Oldeman
voor zijn rechters
Heden is te Amsterdam het proces be
gonnen tegen ds. R. H. Oldeman, wegens
het in 1943 en '44 aangifte doen bij de
Duitsche instantie en een he mals N, S.
B.'er bekend staanden politieman van H.
Rot, die als illegaal werker vele betrek
kingen had aangeknoopt met den S.D. en
van ir. Smitt.
Voor den aanvang van het proces waar
schuwde de president, prof. Van Hamel,
alle aanwezigen, zich te onthouden van
plaatselijke vooroordeelen, die geenerlei
invloed op het Hof zullen hebben.
Er zijn in deze zaak 20 getuigen opge
roepen, waarvan slechts enkelen niet op
gekomen waren. De getuigen, die heden
ochtend voorkwamen, getuigden op een
uitzondering na ten laste van verd.
(De zitting duurt voort.)
Geknoei met bonnen
Een Heemstedenaar had tijdens de be
zetting meermalen Joodsche families on
derdak verschaft en hield zich ook bezig
met het distribueeren van clandestiene
bonkaarten aan onderduikers. Des mans
nobele bedoelingen werden echter teniet
gedaan door het feit, dat hij een gedeelte
van de bonkaarten voor 20 a 25 ver
kocht en één gast-familie zelfs bon-loos
liet leven.
De Officier, mr. G. W. F. v. d. Valk
Bouman, zag naast den economischen ook
een politieken kant aan het delict en
meende, dat verdachte schandelijk mis
bruik heeft gemaakt van zijn vertrouwens
positie. Hij eischte 1 jaar gevangenis
straf.
De verdediger wees op het risico, dat de
Heemstedenaar liep, toen hij meermalen
Joden herbergde, welk gevaar ook door
den getuige I. S., een voormalige gast,
werd erkend. Het vergrijp zou reeds vol
doende gestraft zijn met de 5 maanden,
die K. reeds in gevangenschap heeft door
gebracht, waarvan een gedeelte in het
kamp Duinrust.
De Heemstedenaar werd veroordeeld tot
6 maanden met aftrek van preventieve
hechtenis.
Begint over 6 weken te werken
De voorbereidende werkzaamheden voor
het Haarlemsche Tribunaal zijn nu zoo
ver gevorderd, dat het waarschijnlijk is,
dat over 6 weken de zittingen van één
kamer zullen beginnen.
Er is nog geen zekerheid over de huis
vesting. Aanvankelijk is gedacht over
hotel Den Hout, maar men heeft ook nog
eenige andere gebouwen op het oog. Bin
nenkort valt in deze aangelegenheid de
beslissing.
Ook Bloemendaal,
Heemstede en Zandvoort
houden Gemeente-Politie
Bij de reorganisatie van de politie die
hangende is, was de opzet de politie in
de kleinere gemeenten tot rijkspolitie te
maken.
Wij vernemen thans evenwel dat onze
omliggende gemeenten Bloemendaal,
Heemstede en Zandpoort hun gemeente
politie zullen behouden. Een punt van
overweging maakt nog uit de vraag, of
het gewensth't is van hoogerhand een
samenwerking vast te leggen met de Haar
lemsche politie. Reeds thans bestaat die
zonder da; zij is voorgeschreven.
Kunstmatige nier
Nederlandsche geleerden hebben een
kunstmatige nier uitgevonden, die vergif
tigd bloed uit het menschelijk lichaam
pompt, het zuivert en het weer terugvoert
in het lichaam. De uitvinders zijn de Ne
derlandsche doktoren J. L. Verschure en
dr. A. C. Lips, die door de Nederlandsche
regeering zijn aangesteld om de medische
ontwikkeling in de Ver. Staten te bestu-
deeren. (Un. Press).
Aan een regeling wordt gewerkt
Koek en gebak van den bon af het
was voor de meeste bakkers een even
groote verrassing als voor het publiek en
zij hebben deze verrassing met gemengde
gevoelens ondergaan. De ministerieele
blijde boodschap plaatste hen voor niet
geringe moeilijkheden. Niet iedereen zal
erop gereageerd hebben als de dame, die
den eersten bonloozen dag bij haar bak
ker een taart en een paar pond koekjes
meende te kunnen bestellen, toch zullen
er in vele breinen visioenen van smul
partijen zonder de gehate beperkingen
zijn opgekomen.
De bakkers hebben nog steeds matige
toewijzingen voor grondstoffen. In deze
toewijzingen wordt geen rekening gehou
den met de eischen, die door de zoo ver
schillende recepten aan de grondstoffen-
verhouding worden gesteld: zij zijn niet in
evenwicht De hoeveelheid vet in plaats
van de door velen vroeger gebitiikte
boter blijft achter bij die van meel en-
suiker. De bakkers moeten hiervan dus
het beste zien te maken, ieder op zijn
manier.
Het groote probleem is nu: hoe dit alles
op een eerlijke wijze onder het publiek te
verdeelen? Het initiatief daartoe ligt bij
den producent en binnenkort zal men in
Haarlemsche vakkringen zoo werd ons
van bestuurszijde medegedeeld tot een
onderlinge afspraak zien te komen. Het
systeem van klantenkaarten vergt een
enorme administratie en een hoop extra-
werk; het maakt althans een redelijke
verdeeling mogelijk voor wie zoo'n
kaart heeft dan natuurlijk. Verscheidene
banketbakkers, die wij naar hun plannen
vroegen, hadden over een inleverings
systeem op fifty-fifty-basis gedacht, d.w.z.
de cliënt levert grondstoffen in voor een
hoeveelheid gebak en hij krijgt daarop
tweemaal zooveel; de bakker vult uit zijn
toewijzing het ontbrekende aan. Bovendien
zouden zij daarbij nog een kwantum ge
bakjes fabriceeren voor iedereen, zoo lang
de voorraad strekt.
Er wordt in ieder geval aan een rege
ling gewerkt; binnenkort hopen wij meer
over deze aangelegenheid te kunnen be
richten.
26. Wag had allebei zijn handen voor
het stuur noodig en kon dus bijna niets
tegen Warrel zeggen. Die keek nog een
beetje slaperig en hield angstvallig zijn
hoedje vastdat af dreigde te schokken
en te waaien. De beide vrienden hebben
rugzakken omgegespt, die van Warrel
is niet nieuw meer, maar hij is nog
mooi genoeg, heeft Wag gezegd en dan
zal het wel waar zijn.
Klantenbinding
officiéél ongewenscht geacht
Met 1 Januari zijn, zooals men weet,
verschillende artikelen van den bon ge
gaan. Er werd meteen bij gezegd, dat men
nu niet moest denken, dat die waren nu
eens in groote hoeveelheden te koop
zouden zijn, want de winkelier kreeg er
nog slechts beperkten voorraad van.
Het is te begrijpen, dat na den Nieuw
jaarsdag vele huismoeders er op uittrok
ken, om van de waren, die zij tot nu toe
slechts op den bon hadden kunnen koo-
pen, wat machtig te worden. Er zijn ver
schillende winkeliers die nu zelf een di
stributie-op-eigen-hand hebben ingevoerd,
door op een klantenkaart aan te teekenen
wie al wat gehad heeft. Deze klantenkaar
ten vindt men niet alleen bij den kruide
nier, maar ook bij den banketbakker
Het is zoo zei de directeur van het
Distributie-kantoor te Haarlem, de heer
A. van Driel ons in principe ver
keerd. Het Centraal Distributie Kantoor
heeft de bedoelde waren vrij gegeven. Het
is dus niet juist, dat de winkeliers nu zelf
gaan distribueeren, want dat werkt her
stel van de normale verhoudingen tegen.
Ik kan mij evenwel indenken, hoe de win
keliers er toegekomen zijn. Er is op dit
oogenblik van die waren nog slechts een
beperkte hoeveelheid, zoodat het streven
van den winkelier, om wat hij zelf krijgt
rechtvaardig over al zijn klanten te ver-
deelen, niet af te keuren is. Maar princi
pieel mag het niet. Er is voor het bedrijf
van den kruidenier en den banketbakker
geen klantenbinding. Ik ben er dan ook
van overtuigd, dat het Centraal Distribu
tie Kantoor het oog op deze quaestie
houdt en ongetwijfeld maatregelen zal
nemen als het euvel een te grooten om
vang gaat aannemen. Wij moeten zoo
gauw mogelijk tot normale toestanden
komen. In dezen overgangstijd moeten wij
ook weer niet te snel optreden. Niet on
mogelijk is, dat er spoedig zooveel voor
raad komt dat er geen reden meer is al
leen aan klanten te verkoopen. Maar aan
de klantenkaarten zit ook nog iets anders
vast. De winkelier voert die niet alleen in
ten gunste van de klanten, maar ook voor
zich zelf, om de koopers aan zijn zaak te
binden. Hier komt, vooral in het kruide-
niersbedrijf, de strijd die er is tusschen
de grootbedrijven en de kleine zaken om
den hoek kijken.
Het is goed dat winkeliers er tegen wa
ken, dat sommige menschen zouden willen
„hamsteren". Voor „hamsteren" is trou
wens geen reden meer. Voorraad maken
behoeft een huismoeder immers niet meer,
want eiken dag wordt het beter. Maar de
winkeliers moeten aan den anderen kant
ook er tegen waken, dat een deel van het
publiek de dupe zou worden van hun sy
steem van alleen aan klanten te verkoo
pen. Waar moeten dan menschen koopen
die geen vasten leverancier hebben, bij
voorbeeld die pas van elders komen. Ver
der schippers en anderen zonder vaste
woonplaats. Er zijn bijvoorbeeld maag-
patienten die veel beschuit moeten eten,
als zij van hun eigen leverancier een
beperkte hoeveelheid krijgen, kunnen zij
in een anderen winkel niets koopen ter
aanvulling. De gezonde menschen eten
dan de beschuit op, terwijl de zieken er
naast grijpen.
Productie van 1945
kleiner dan in 1944
De voorziening van groenten laat zoo
deelt het A.N.P. mede te wenschen over,
maar waar niet is, verliest de keizer zijn
recht en dat is hier het geval. Vele omstan
digheden en factoren hebben geleid tot het
groote tekort, waar wij nu dagelijks onder
lijden.
Reeds in 1943 begonnen de tuinders de
groenteteelt te wijzigen in die van granen
en aardappelen, mede in verband met de zelf
verzorgingsregeling. Gebrek aan kunstmest
stoffen en bestrijdingsmiddelen en ongunstig
weer deden de rest. Dezen winter kwam over
het totaal een-derde gedeelte minder groente
voor winterbewaring beschikbaar dan in het
toch al weinig rooskleurige seizoen 1944.
Slechts bieten, peen en spruitjes zijn er ver
gelijkenderwijs meer dan voorheen, doch
hoofdelijk omgeslagen is het nog niet veel.
Zuurkool is er weinig door het mislukken,
van den kooloogst. Door een groote boonen
productie kon een blikkenreserve van 8 mil-
lioen stuks gevormd worden, waarvan een
gedeelte voor ziekenhuizen enz. gereserveerd
moet blijven. Gezouten andijvie en boonen
zijn bestemd voor de centrale keukens, het
leger en de kampen. Met de thans vrijgeko
men peulvruchten zal het echter niet tot
een noodtoestand behoeven te komen.
Tot besluit een optimistisch geluid: men
verwacht voor het komende 'aar een enorme
productiestijging, zelfs zoodanig dat export
mogelijk zal zijn. Tot zoolang zullen we dus
geduld moeten oefenen.
in den Vijfhoek te Haarlem
Donderdag hebben een aantal recher
cheurs van de Economische Politie den
Vijfhoek „uitgekamd". Eenige personen
werden opgepakt en vele perceelen door
zocht. De buit bestond hoofdzakelijk uit
sigaretten en aanverwante artikelen.
Prijsvraag Koos Koen
Heruitzending
De Roode Kruis-prijsvraag van Koos
Koen zal worden heruitgezonden op Zon
dag 13 Januari in het programma van
Hilversum 2 van 15,0015.35 uur.
