Haarlems Dagblad
tBcw&coetiecs
sadisten^
Cultureel Leven
De gedragingen
van den P.O.D. te Velsen
Guerilla bij Semarang
Dr. van Mook
naar Indië terug
De vergadering van de UNO
60c Jaargang, No.
/interring 12 Jniiunrl 1016
Uitgave Stichting Voorlichting
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
At ^fU&i -3m -Ml. AAA iif^ C'' F, f A VA VA Abonnementenp. week 31 ct.
Bureaux: Kennemerlaan 154, U per jcwai taal r 4
Telcf. 5437. Postgiro 273107
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pcereboom Djr _Hoofdred 15054
MET de cultureele herleving in Haar
lem is het nog niet best gesteld. Van
de rijke schakeering, die het voor den
oorlog bezat, is weinig te bespeuren. Dat
is dan ook in den eersten winter na de
bevrijding moeilijk te verwachten. De be
zwaren zijn talrijk. Maar nu de tram bin
nenkort weer 's avonds gaat rijden ver
valt er een. Een ander, de moeilijkheid
om ontbonden vereenigingen opnieuw in
elkaar te zetten, wordt vergroot doordat
oude bestuursleden er niet meer zijn. Het
is bekend hoe het in besturen ploegt te
gaan: een of twee mensehen zijn de actie
ve gangmakers en als die heengegaan zijn
en de vereeniging is ontbonden, moet men
den man vinden die het enthousiasme be
zit om haar nieuw leven in te blazen. Dat
eischt veel werk en toewijding. Veel men-
schen zijn na de beproevingen van den
bezettingstijd nog niet op volle toeren en
een groot aantal is in eigen beroep over-
kropt met werk, omdat daar nog zooveel
gereorganiseerd moot worden. Daarvan
getuigt ook het duizelingwekkend aantal
der commissies, die in dit land zijn ge
vormd.
Bij verscheidene vereenigingen, die in
Haarlem op cultureel gebied werkten,
geldt bovendien de moeilijkheid dat hel
plaatselijke afdeelingen waren. Haar te
rugkeer is daarom afhankelijk van de her
leving van het hoofdbestuur. Dit verklaart
het feit, dat de Alliance Frangaise en de
English Association haar taak in Haarlem
nog niet hervat hebben. Intusschen heeft
de Amsterdamsche afdeeling van het Ge
nootschap Nederland-Engeland al van
zich doen hooren, want voor die afdeeling
heeft mr. Brian Downs gesproken over
„De litteratuur in Engeland sedert 1939",
een onderwerp dat duidelijk aangeeft
welke hiaten in onze kennis de eerste aan
vulling vereischen. Er is blijkbaar kans op
fusie van het Genootschap en de Associa
tion, hetgeen een verbetering zou zijn in
den vooroorlogschen toestand, want er is
toch geen noodzaak voor hel bestaan van
twee organisaties, elk met haar afdeelin
gen, op dergelijk gebied.
Zulke samenvoeging zou misschien ook
tot stand kunnen komen bij de Alliance
Frangaise en het Genootschap Nederland-
Frankrijk. Er bestaat niet minder behoef
te aan terugkeer van den directen invloed
der Fransche cultuur dan aan de Engel-
sche. De laatste moge bij haar nieuwe
adepten gemakkelijker aanspreken en het
Engelsch moge in de mode zijn, maar dat
zijn tenslotte niet de criteria die over de
waarde van een cultuur beslissen en de
bewonderaars van Frankrijk als centrum
van Europeeschen geest en beschaving
zullen zich evenmin laten beïnvloeden
door de vraag, wie op de slagvelden van
Europa de meeste overwinningen heeft be
haald. De geest is sterker dan het zwaard,
zooals Napoleon al moest ontdekken en
zooals wij zelf in dezen oorlog tot onze
blijdschap ervaren hebben. Dat wij in pre
cies dezelfde omstandigheden als de
Franschen hebben verkeerd en het
zelfde verzet hebben gepleegd dient onze
belangstelling en begrip voor la belle
France te vergrooten Zoowel in het Fran
sche als in het Engelsche geval zou het
overigens buitengewoon verheugend zijn.
als eindelijk de boekenzendingen in Ne
derland kwamen.
Een andere cultureele herleving wordt
door velen met ongeduld verwacht. Dat is
die van de Volksuniversiteit, die nvi.
evenals de Engelsche en Fransche veree
nigingen de velden wit om te oogsten zou
vinden. Ik was dezer dagen in een bijeen
komst van een ontwikkelingsclub, die
wekeltjksche inleidingen van deskundige
sprekers hoort, steeds in grooten getale
opkomt en bovendien nog een aantal
extra-bijeenkomsten houdt. De intense
belangstelling en de samenstelling van
het programma hebben veel indruk op
mij gemaakt. Er is een groote drang naar
cultureele ontwikkeling na de woestenij
dor bezettingsjaren, die achter ons ligt.
Op de gebieden van schilderkunst en
tooneel zal het volgende seizoen ons on
getwijfeld veel meer brengen dan het
huidige. Ook daarop moet nog veel tot
6tand gebracht worden, al is in beide
gevallen bij bijzondere gelegenheden al
grooten indruk gemaakt en gebleken, dat
de greep op den ouden, trouwen aanhang
geenszins teloor is gegaan.
Het snelste herstel hebben wij kunnen
waarnemen op het terrein der muziek,
dat in de bezettingsjaren zooveel activi
teit heeft getoond door de invoering van
de huisconcerten Die moeten de belang
stelling voor kamermuziek sterk bevor
derd hebben en daarom is het verheugend,
dat de afdeeling Haarlem van de Maat
schappij tot Bevordering der Toonkunst
is herleefd en eerstdaags haar concerten
hervat. Zij begint op 24 Januari met het
Hongaarsch strijkkwartet en op de vier
volgende concerten zullen de cellist Pierre
Fournier, de pianist Stevan Bergmann, de
zangeres Jo Vincent en de violist Jacques
Thibaud optreden: een exquis programma,
dat de grootste beloften inhoudt. De oud
ste afdeeling van de 115 jaar oude Maat
schappij, die een kwarteeuw geleden met
deze kamermuziek-avonden begonnen is,
heeft haar beleid gedemocratiseerd. Geen
avondtoilet wordt meer vereischt. Er zijn
verschillende rangen ingesteld, zoodat de
concerten voor velerlei beurzen bereik
baar zijn. Verbeteringen dus. Het aantal
leden, dat zich aangemeld heeft, is al zeer
bevredigend maar de Concertzaal kan er
nog veel meer bergen.
Een uitgebreid onderzoek
In ons blad van Donderdag hebben wij
medegedeeld, dat twee rechercheurs van den
Polltleken Opsporingsdienst te Velsen en
een employé van een bureau voor het beheer
van onroerende goederen van N.S.B.-ers en
dergeiyken, door de marechaussee gearres
teerd ztjn, verdncht van het plegen van
onregelmatigheden.
Nader vernemen wij dat er in Velsen
reeds «enigen tijd veel klachten waren over
het optreden van den P.O.D. Er werd ge
mompeld, dat eenige personen, bij dezen
dienst betrokken, een zoo weelderig leven
leidden, dat dit niet bekostigd kon worden
uit hun gewone inkomsten. Er werd onder
meer beweerd, dat zij goederen van gedeti
neerden ten eigen bate zouden hebben aan
gewend en ook dat zij gevangenen tegen be
taling zouden hebben vrijgelaten.
De autoriteiten hebben daarin aanleiding
gezien een uitgebreid onderzoek in te stel
len. Dit Is opgedragen aan de marechaussee.
Daarvoor ls een majoor naar Velsen geko
men. die de leiding ln handen heeft. Ons
werd van bevoegde zijde met stelligheid ver
zekerd. dat het hier een nauwgezet en
streng onpartijdig onderzoek geldt. Als er
dingen zijn voorgevallen die gestraft moeten
worden, zal dit. zonder onderscheid van
personen gedaan worden. Men moet even
wel gereserveerd zfjn met het vellen van
een oordeel, omdat bij zulke onderzoeken
meermalen blijkt, dat van beschuldigingen
als men de feiten nagaat soms weinig over
blijft waaraan men hou-vast heeft. Daar
tegenover staat weer. dat als men eenmaal
een onderzoek begint soms ook andere on
regelmatigheden naar voren komen.
Het onderzoek der marechaussee is nog
ln vollen gang. Daarom wordt het zeer
ongewenscht geacht daarover in dit stadium
van de zaak mededeellngen te doen. Wel
vernamen wij dat het onderzoek reeds heeft
aangetoond, dat er grond is om aan te
nemen, dat bij den P. O. D. te Velsen
Inderdaad dingen zijn gebeurd die niet on
gestraft kunnen blijven.
Een der drie aangehoudenen, de employé
van het bureau beheer onroerende goede
ren. ls wederom op vrye voeten gesteld.
De twee andere aangehoudenen, de re
chercheurs H. en van der V. waren aan
vankelijk overgegeven aan de Justitie te
Haarlem, maar nadat gebleken was dat de
feiten waarvan deze personen verdacht wor
den, niet behooren tot de competentie van
de gewone rechtbank, maar eventueel be
handeld moeten worden door het bijzonder
gerechtshof te Amsterdam, zijn zij over
gegeven aan den procureur-fiscaal te Am
sterdam.
Geen Duitsche methoden
Bij den Commissaris van Politie te
Haarlem was een klacht ingekomen over
de houding van eenige agenten tegen het
optreden van eenige studenten. Zij waren
aan het bureau gebracht in verband met
een overtreding (het meevoeren van een
volwassene op den bagagedrager van een
fiets). Op het bureau zouden zij geslagen
zijn en hebben kniebuigingen moeten
maken.
De Commissaris, die heden zijn onder
zoek beëindigd heeft, deelde ons mede,
dat van twee kanten •verkeerd gehandeld
is. De studenten zijn „treiterig" opgetre
den. Maar het komt niet te pas, dat ar
restanten geslagen zijn en kniebuigingen
hebben moeten maken. Zulke Duitsche
methodes moeten er absoluut uit. zij zul
len door mij niet geduld worden. Het
slaan is niet zoo erg geweest. De studen
ten moesten met het gezicht tegen den
muur staan en toen ze dat niet deden
heeft een hunner een klap tegen het hoofd
gekregen. De agent had een ring aan de
hand en vermoedelijk is daardoor een
wondje ontstaan. De twee agenten die
zich aan de bedoelde feiten schuldig ge
maakt hebben, zullen gestraft worden.
De trolley-hiisseu
Een vergadering van belanghebbenden
Eenlgen tijd geleden werd door de
N.Z.H een plan bij het gemeentebestuur
van Haarlem ingediend om in de naaste
toekomst het tramvraagstuk op te lossen
door het laten rijden van trolley-bussen.
Hedenmorgen had een vergadering
plaats die werd bijgewoond door de direc
tie der NZH en vertegenwoordigers van de
gemeentebesturen van Haarlem en omlig
gende gemeenten, ten einde deze plannen
nader te besprekciv
Op de agenda van den noodraad der ge
meente Bloemendaal voor 17 Januari staat
op de agenda de behandeling van het rap
port van de door den raad benoemde com
missie ad hoc over de verkeersplannen te
Bloemendaal wat de trolleybussen betreft
en het openen van een autobusverbinding
Noord-Zuid in die gemeente.
Hoe het met de Bachvcreeniging zal
gaan is nog niet bekend. Maar Haarlem
zal de groote orkesten spoedig weer moe
ten kunnen hooren.
Ook op muzickcgbied hapert nog wel
het een en ander. En veel ontbreekt op
dat van de eigen litteratuur. Dit alles te
doen herleven is een mooie en een drin
gende taak en daarbij een, die er krach
tig toe zal bijdragen om in de nog heer-
schende ontwrichting en verwildering der
geesten herstel te brengen. Geef den men-
sehen de schoonheid en de beschaving
weer! Zij staan er voor open. R. P.
Samenwerking
te Banjermasin
Extremisten uit Demak, ten Westen van
Semarang, maken de omgeving van Se
marang sedert eenigen tijd onveilig. Zij
passen een guerillatactiek toe, en verdwij
nen zoodra geallieerde troepen op het too
neel verschijnen. In Oost-Java worden
meer gevallen gemeld van extremisten,
die op Britsche patrouilles schieten. De
geallieerde verliezen zijn echter in den
regel nihil. Te Pakanbaroe is na de ont
voeringen van den laatsten tijd, door de
geallieerden een overval uitgevoerd, waar
bij tien verdachte personen zijn gearres
teerd. Uit Banjermasin (Borneo) komen
berichten over een nauwe samenwerking
tusschen de Nederlandsche en Indonesi
sche bevolking. In de stad zijn de zaken
weer practiseh normaal. De export is weer
ter hand genomen. Het „Rubber fonds"
tracht de vooroorlogsche uitvoercapaciteit
weer te bereiken.
In het Engelsche blad „The Economist"
wordt gezegd, dat indien de Nederlandsche
regeering bereid is Sjahrirs kabinet als
een Indonesische regeering de facto te er
kennen, de Indonesiërs hun toekomstige
betrekkingen met Nederland zouden over
wegen op basis eener bijzondere positie
door de Nederlanders in Indonesië inge
nomen en een statenbond van Nederland
en Indonesië binnen het kader van Ne-
derlandsch bestuur. (U.P.)
Pest te Bandoeng.
Uit Bandoeng, waar een rattenplaag
heerscht. wordt door het A.N.P. gemeld,
dat er een pestepidemie is uitgebroken.
In het Noordelijk gedeelte van Bandoeng,
waar de Europeanen verblijf houden, is
het leven uiterst primitief, door het onvol
doende functioneeren van de water- en
stroomvoorziening. Door de boycot van de
Permoeda's is de voedselpositie uiterst
ongunstig. De militaire situatie in de stad
wordt als rustig geteekend.
De lt.-gouverneur-generaal, dr. H. J.
van Mook, is hedenmorgen te 9 uur precies
van het vliegveld Schiphol vertrokken met
bestemming Cairo. Vandaar zal hij met
het volgende vliegtuig, dat Dinsdag uit
Nederland vertrekt en dien zelfden dag
te Cairo verwacht wordt, naar Neder-
landsch-Indië doorreizen.
Verliezen der
Nederlandsche Luchtmacht
De voorlichtingsdienst van de Kon. Ned.
Luchtmacht heeft bekend gemaakt, dat tus
schen Mei 1940 en het einde van den oorlog
247 van het 521 man sterke personeel der
Nederl. Luchtmacht, opereerend van Enge
land uit, den dood hebben gevonden. Dertien
personen werden als vermist opgegeven Hier
in zijn niet begrepen de verliezen onder het
personeel van vliegdekschepen en van de
mannen die naar Engeland vlogen en later
naar het Verre Oosten zijn gegaan.
Het bombardement
op Rotterdam
In zijn Nieuwjaarsrede tot den nood-
gemeenteraad heeft burgemeester Oud
officieele gegevens bekend gemaakt met
betrekking tot het bombardement van 14
Mei 1940 dat, zooals hij zeide, aan ruim
900 burgers het leven heeft gekost. Hot
verwoeste gebied beslaat 258 HA. 11.000
panden, 24601 woningen, 1212 fabrieken en
werkplaatsen, 2393 winkels, 566 café's en
hotels, 21 kerkgebouwen, 4 ziekenhuizen.
69 scholen, 20 bankgebouwen, 12 bioscopen
2 schouwburgen en 6 vergaderzalen wor
den met den grond gelijk gemaakt. 77.000
inwoners werden door het bombardement
dakloos.
Dachau had dubbel gelaat
Tijdens de zitting van Vrijdag werd de
aanklacht tegen de economische dictators
van Nazi-Duitschland voortgezet. Schacht,
de voornaamste „wisselaar" van het derde
Rijk, is in hooge mate verantwoordelijk
voor de financiering van Duitschlands
agressies, die tenslotte hun sluitstuk von
den in een wereldbrand. Walther Funk is
eveneens een belangrijke figuur in het
Nationaal-Socialistische economisch stel
sel geweest en nam een even belangrijke
plaats in als Göbbcls in het ministerie van
propaganda, voornamelijk als schakel
tusschen Hitler en de industrie.
Na den middag werden de ver
schrikkingen van het kamp te Dachau
bij monde van den Tsjcchischen arte
Franz, die als gevangene lijkonderzoe-
kingen moest verrichten, onthuld.
Proefnemingen, barbaarscher dan „ge-
Hef woord is aan....
Paul B r u 1 a t:
Ieder draagt op zijn rug
een etiket, volgens 'letwelk
men hem beoordeelt en dat
alleen hij niet ziet.
De vergadering der U.N.O. was het eens
over de agenda. Een aanvullende lijst van
onderwerpen zal aan de algemeene com
missie van onderzoek worden voorgelegd.
Hiertoe behoort ook het voorstel van de
IMiilippijnsche delegatie voor een inter
nationale persconferentie ter waarborging
van een vrije pers over de geheele wereld.
Daarna ging men over tot het verkiezen
van de voorzitters der zes commissies.
Tot voorzitter van de commissie voor
politieke zaken en aangelegenheden be
treffende de veiligheid waaronder ook
bewapening ressorteert werd gekozen
Dmitri Manoeilski, hoofd van de Oekrai-
nische delegatie.
Ncderlandsch voorstel aangenomen
Het door minister Van Kleffens inge
diende Nederlandsche voorstel betreffende
de verkiezing van de toegevoegde leden
van het bureau der algemeene vergade
ring is op voorstel van de Mexicaansche
delegatie bij acclamatie aangenomen Dit
betrof de verkiezing van vertegenwoordi
gers van China, de Sovjet-Unie. de Ver.
Staten, Groot-Brittannië. Frankrijk, Ve
nezuela en Zuid-Afrika. De andere leden
zouden zijn de voorzitter van de vergade
ring en de zes commissie-voorzitters.
Byrnes zal tijdens zijn verblijf in Lon
den trachten de Dardanellcnkwestic tot
een oplossing te brengen. De Turkscho
delegatie zal zich zeker niet verzetten
tegen discussie over dit onderwerp. Men
is van meening, dat klaarheid in dit pro
bleem een belangrijke stap op weg naar
ontspanning tusschen Rusland en Turkije
betcekent, hoewel men zich over het wel
slagen van deze geen groote illusies maakt
aangezien de gezichtspunten van Turkije-
Engeland-Ver. Staten zeer sterk verschil
len van die der Sovjet-Unie.
In Londen worden nu besprekingen ge
voerd omtrent de benoeming van de niet-
permanente loden en den «eer.-generaal
van den Veiligheidsraad en door de verte
genwoordigers der Groote Vijf. De Russi
sche gedelegeerde, ambassadeur Gromyko,
verklaarde dat de verkiezing dezer leden
wel eens uitgesteld kon worden, omdat de
staatshoofden nog niet tot een actoord
zijn gekomen.
De Russen hebben zich verzet tegen het
opnemen van een Ncderlandsch lid in den
Veiligheidsraad; zij zagen daarin liever
een vertegenwoordiger van Noorwegen.
Du verlokkingen
van de sigaret
Voor den Haarlcmschen economische»
rechter stonden Vrijdagmorgen een aantal
zwarte handelaars terecht. De eerste ..witte
raaf ln het zwarte gilde" was een man, die
ruiterlijk zhn fout. 1. c. het koopen van een
party Engelsche sigaretten, bekende en de
consequenties wilde aanvaarden Getroffen
door zoo'n eeriyke Inborst, wilde de poli
tierechter den slgarettenkooper niet een
Jaar naar Veenhulzen sturen, zooals het
plan van den officier was. maar zou deze
zaak liever door een nader rapport zien
toegelicht. Nummer twee was een luclfers-
kooper, die er eveneens met een rapport af
kwam. maar na een Jongeman, die voor een
familiefeestje donker Amsterdam Instapte
en de daar gekochte rookwaar met 6 we
ken zag betaald, kwam een doorgewinterde
zwarthandelaar ln het bankje. Twee gouden
horloges waren den weg van vele Neder
landsche kostbaarheden opgegaan: een ruil-
trnnsactle by de Canadeezen had ze In 1755
sigaretten omgezet. Een vrouwelijke ken
nis werd voor het zwarte wagentje gespan-
Gold Flakes dragen. Zl| droeg, maar de op-
nen on moest den koffer met de Players en
zet mislukte, by de Haarlemsche controle
werd zij met haar. zwarte witte 1765 staaf
jes gesnapt. De meneer mag eerst drie
maanden gaan nadenken over de gevolgen
van een ..rulltje" cn dan nog een Jaar ln
Veenhulzen gaan werken, tcrwlll de over-
gehaaldo Juffrouw er met f 30 nfkwam.
wone" terechtstellingen, kwelden de
ongclukkigen, die er voor werden ge
bruikt. Toen Kaltenbrunner een be
zoek aan Dachau bracht, moest alles
netjes „in orde" zijn, er mocht niet
gemarteld worden en er moest een in
druk van vreedzaamheid en goede be
handeling gevestigd worden
Ook andere Nazi-bonzen waren in
Dachau geweest, tijdens welke visites een
keurcoilectie van gevangenen werd opge
steld. meestal bestaande uit beroepsmis
dadigers en maatschappelijk onbruikba-
ren, geflankeerd door een paar prominen
ten uit de geestelijkheid cn vijandige be
stuursorganen.
De MUnchensche bevolking moet heb
ben geweten, wat er in Dachau voorviel,
want verscheidene gevaTigenen waren in
verschillende oorlogsindustrieën tewerk
gesteld. en onderhielden ren enkelen keer
contact met de omwonenden.