%adia Tledeiicmd
Jjueede JCamec
in den overgangstijd'
FEBRUARI
Repatrieering
uit Ned. Indië
Uit een Indischen Brief
zette zuiveringsdebat voort
Voorlichting over
Nederland in den Vreemde
Avonturen
van
Een toelichting van Minister Prof. v. d. Leeuw
Prof. dr. G. van der Leeuw, minister
Van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, heeft Vrijdagavond „op de brug" een
toelichting gegeven op de reorganisatie
die voor de radio in werking treedt.
Te beginnen met morgen, Zondag, wor
den de radio-uitzendingen in Nederland
niet meer verzorgd door „Herrijzend Ne
derland", maar door de Stichting „Radio
Nederland in den overgangstijd".
Een definitieve oplossing van het
radiovraagstuk kan dan ook eerst tot
stand komen wanneer een vrfó geko
zen volksvertegenwoordiging zich daar
over kan uitspreken.
De regeering kon voorloopig slechts
naar een compromis streven. Zij heeft ge-
tracht de omroepvereenigingen te bewe
gen tot een vrijwillige samenwerking ir
een algemeen programma dat door de
„stichting Radio Nederland in den over
gangstijd" in overleg met hen zou wor
den vastgesteld. Daarbij zou dan ook nog
een stuk zendtijd overblijven dat elk der
vereenigingen naar vrije verkiezing zou
kunnen besteden. Deze opzet is mislukt.
De omroepvereenigingen willen dien op
zet alleen aanvaarden als de wet er toe
dwingt.
Zoo is dan alles wat wij hebben kunnen
bereiken dit: aan de „Stichting Radio Ne
derland in den Overgangstijd", waarin
vertegenwoordigers van de omroepver
eenigingen zelve zititng hebben naast
buiten die vereenigingen staande repre
sentanten van de groote geestelijke rich
tingen van ons volk, is toevertrouwd de
algeheele uitvoering van het radiopro
gramma. Alle organen die dit programma
in den aether brengen, zijn dus in dienst
van deze stichting, die ook het toezicht
heeft op de kwaliteit, technisch en aesthe-
tisch, van de uitzendingen. Het program
ma daarentegen wordt voor het grootste
deel voorbereid door de omroepvereeni
gingen gezamenlijk. Elk van haar brengt
een gedeelte van de programmastof in,
welke gedeelten vervolgens worden ge
rangschikt en zooveel mogelijk tot een
geheel verwerkt door een door het stich
tingsbestuur ingestelde en benoemde pro
gramma-coördinatie-commissie. Ook de
aanvang van nieuwe cursussen
M.O. HANDELS
WETENSCHAPPEN (AKTE A)
STAATSPRAKTIJKDIPLOMA
In deze moeilijke oorlogsjaren
slaagden in totaal voor M.Ö. 85 en
voor S.P.D. 132 van onze candidaten.
)n totaal du» 217 leerlingen, (waar
in S.P.D. 101,5 nog niet inbegrepen)
Inlichtingen, prospectus en aan
melding in Januari aan de lesge-
bouwen van
EX.iMENOPLEIDHVG
HUGA5'ELGER5MA'fOTGIE5ER
•linckplcin 46 Tel. 336785
isdulngel -111. Tel. 30898
Haltplein 9 Tel. 16372
in versneld tempo
De repatrieering van onze Indische
Jandgenooten geschiedt thans in versneld
tempo. Reeds werd gemeld, dat de „Johan
Van Oldenbarneveldt" met 2004 repatriee-
renden aan boord Batavia heeft verlaten
en op weg is naar Nederland.
De „Boissevain" vertrekt 19 Januari
naar Nederland met 1882 repatrieerenden.
De „Noorddam" op 20 Januari met 1500
repatrieerenden; de „Johan de Witt" zal
op 20 Januari beginnen met embarkeeren.
Agenda
ZATERDAG 19 JANUARI
Stadsschouwburg: Aerdenhout's kindertoo-
sieel, „Klein Duimpje", 14.15; Comedia Twee
Franschen en een Rus, 20 uur. Rembrandt:
It happened one night. 14, 16.15, 19 en 21.15
uur (15 j. onder gel.). Palace: Nacht-Asyl, 14.
16.15, 19 en 21.15 uur (18 jLuxor: De Roode
Pimpernel. 14, 16.15, 19 en 21,15 uur. Frans
Hals: De Avonturierster, 14. 16.15, 19 en 21.15
uur (18 j.). Mo viae: Bij ons brandt de kachel,
19.30 en 21.30 uur.
ZONDAG 20 JANUARI
liarmonia: (geb. Jansstraat 85), Wijdings
morgen, 10.30 uur. Stadsschouwburg: Come
dia, rk zie, ik zie wat jij niet ziet, 14 en 20
uur. Bioscopen en Moviac: ais Zaterdag.
MAANDAG 21 JANUARI
Stadsschouwburg: „Kennemer Tooneel-
groep". Onder één dak, 19.45 uur. Muziekzaal
Brinkmann: •Kookdemonstratie, 14 uur. Hötel
De Leeuwerik: Filmavond over omgang met
dieren, 20 uur. Bioscopen en Moviac: als Zon
dag en Zaterdag,
stichting kan harerzijds programmastof
inbrengen. Voor de aanvaarding daarvan
is in het algemeen de toestemming van
de meerderheid der omroepvereenigingen
noodig. Echter kan een der vereenigingen
die aanvaarding tegenhouden, indien zij
daartegen principieel bezwaar heeft. De
verwachting is uitgesproken, dat het aan
deel dat de stichting in de programma
voorbereiding zal hebben, in onderlinge
samenwerking zal toenemen.
De regeering kan zich bij twee dingen
niet neerleggen. Zij heeft er bezwaar
tegen dat één omroepvereeniging het
veto-recht zou hebben voor uitzendingen
die de stichting zelf voorbereidt. Verder
acht zij het billijk, dat de kerken ook
aanspraak maken op zendtijd buiten de
eigenlijke godsdienstoefeningen. Het is
onweersprekelijk, dat de kerken in ons
volksbestaan een rol van zoo groote be-
'eekenis vervullen, dat haar recht om
haar stem in de geestelijke leiding van
het volk te doen hooren, zeker niet mag
worden achtergesteld bij de verkregen
rechten der omroepvereenigingen. Zij be
houdt zich dan ook voor, binnen korten
tijd op deze punten in gemeen overleg
met de Staten-Generaal terug te komen.
Hulde aan de Chineezen
Een Indische zakenman schrijft aan zijn
familie:
„Op 14 September kwam ik 's avonds in
Batavia (uit het concentratiekamp te Tji-
mahi) en vond onderdak bij een van mijn
Chineesche vrienden, bij wien ik ruim
drie weken logeerde. Ik wil hier met groo-
ten nadruk melding maken van de prach
tige houding van onze Chineesche mede
burgers, die tijdens en na de bezetting
alles deden om leed te verzachten. Den
dag na de capitulatie stond dezelfde Chi
neesche vriend aan het prikkeldraad van
Tjideng en bracht vruchten, eieren en
sigaretten. Zoo deden honderden Chinee
zen. Mijn gastheer heeft mij verzorgd op
onvergetelijke wijze. Andere Chineezen
hielpen met geld, met kleeren. kortom:
er mag mettertijd wel een monument
worden opgericht voor de Chineesche ge
meenschap, uit dankbaarheid voor alles
wat zij voor de Europeesche slachtoffers
deed. Ik hoop dat dan ook van regeerings-
wege in Holland en hier openlijk hulde
en dank zal worden betuigd,
De familie van den schrijver bericht
ons, ook uit Deli veel berichten te heb
ben ontvangen die vol lof over de Chinee
zen in Indië zijn.
De oudste en hoogste beschaving in Azië
is zichzelf getrouw gebleven.
Prinses Juliana licht ongesteld
Uit Soestdijk wordt gemeld, dat Prinses
Juliana licht ongesteld is. Zij moet het
bed houden.
Mr. Burger: Nationale noodweer, geen wraak
De heer Roolvink (r.k.) verdedigde
het standpunt, dat het bij de zuivering
niet gaat om hen, die fouten hebben ge
maakt, maar om de menschen, die toon
den een verkeerde geestesgesteldheid te
bezitten. Hij was van oordeel, dat het
voetstuk, waarop de zuivering berust,
dringend verbetering behoeft en drong
erop aan, aan de 6lachtoffer6 gelegenheid
te bieden zich te verdedigen en zich van
een raadsman te voorzien.
De heeren L e Poole en Burger
(beiden s.d.a.p.) bekeken het vraagstuk
van de zuivering in breeder verband.
Eerstgenoemde constateerde, dat de reeds
door de regeering in Londen uitgevaar
digde besluiten betreffende de zuivering
niet meer in overeenstemming waren met
den werkelijken toestand hier te lande,
waardoor veel verwarring is ontstaan.
De heer Burger (s.d.), die minister
was in het kabinet-Gerbrandy in Londen
en die toen scherp aangevallen is om een
zonder overleg met zijn ambtgenooten ge
houden radioredevoering, herhaalde zijn
in die speech uitgesproken overtuiging,
dat niet de daden en handelingen beslis
send moeten zijn, maar alleen die daden
en handelingen, die het gevolg waren van
een bepaalde, verkeerde gezindheid. Het
gaat bij de zuivering om het vinden van
den juisten weg, dat is de weg van het
recht, en niet die van het maken van
slachtoffers. Zuivering is een nationale
noodweer tegen nazisme, maar geen
wraak.
Naar het oordeel van den heer Eurger
behoort de zuivering zich naar de top
functies te richten; in dit verband achtte
hij het onbegrijpelijk, waarom zoo lang
gewacht is met de zuivering van de secre
tarissen-generaal en met de commissaris
sen der Koningin.
De hierna aan het woord komende heer
Smallenbroek (ar.) pleitte voor
recht en gerechtigdheid bij de zuivering
en wenschte, dat de z.g. Schalkhaarders
geen voordeelen zullen genieten van hun
opleiding. Voorts vroeg hij, wat gedaan
zal worden voor de ambtenaren die tijdens
de bezetting om hun goede vaderlandsche
houding zijn ontslagen.
De heer Kortenhorst (r.k.) poneer
de de stelling, dat grondslag van de zui
vering moet zijn de collaboratie, dat is de
laakbare en strafbare samenwerking met
den vijand. Het is derhalve noodig, dat
de vraag beantwoord wordt, wat precies
collaboratie is en dat duidelijk de bron
nen aangegeven worden van het recht, dat
bij de zuivering gehanteerd dient te wor
den. Naar het oordeel van den heer Kor
tenhorst mag een subjectieve beoordeeling
niet ontbreken, maar grondslag moet zijn
een objectieve beschouwing van de feiten.
Te dien aanzien is belangrijk, wat de in
structies van 1937 en van de regeering in
Londen bepalen. Daarom vroeg deze spre
ker inlichtingen aan de regeering en
overlegging aan de Kamer van allerlei do
cumenten, o.a. de capitulatievoorwaarden
van 1940, waaruit men zich een oordeel
over het vraagstuk der zuivering kan vor
men.
Evenals enkele andere sprekers, uitte
ook de heer v. d. Brug (c.d.u.) zijn af
keuring over het late ontslag van den
heer Frederiks, dat nog wel eervol en
met toekenning van een wachtgeld ver
leend werd. Voor de burgemeesters vroeg
hij gelijk reelit.
De uit de Verzetsbeweging stammende
heer Goedhart ontkende, dat er een
scherpe tegenstelling bestaat tusschen de
illegaliteit en de legaliteit, althans die
personen uit de legaliteit, die op bepaal
de posten voortreffelijk werk hebben ver
richt. Scherp richtte hij zich tegen hen,
die in verantwoordelijke functies een
slappe houding hebben aangenomen. Een
aantal van hen laat men op hun post,
zooals de burgemeesters van Barneveld,
Dwingeloo en Schoondijke, die zich z.i.
ergerlijk misdragen hebben.
De radio geeft:
ZATERDAG
15.00 Johan Jong. orgel. 15.30 Engelsche les
gevorderden. 16.00 Kon. Militaire Kapel. 16.45
Boekbespreking. 17.00 Nina Dolce. 17.30 Gram.-
muziek.. 18.00 Gram.muz, 18.30 Het Rijk
overzee. 18.45 Jane Bron zingt. 19.00 Nieuws.
19,15 Reportage. 19.30 Radlo-filmshow. 20.00
Nederland herrijst. 20,15 Zoo speelden de
Meesters zelf (gr.). 20,30 Bonte avond. 21.45
Hoorspel. 22.15 Mensch en Maatschappij. 22,30
Componist van te week. 23.00 Nieuws. 23.15
Avondwijding. 23.30 „Avondstemming" (gr.).
HILVERSUM II, 415 M.
15.00 Rotterdamsch Philh. Orkest. 16.00 Ma-
leische les (tijdens de pauze). 17.00 Pinokkio,
kinderhoorspel. 17.30 Kinderkoor. 18.00 Nieuws
18.30 Gevraagde platen. 19.30 Voor de Ned.
Strijdkrachten. 20.00 Eddy Walls. 20.30 Sport-
praatje. 20.45 Omroeporkest. 21.45 Avondwij
ding. 22.00 Nieuws. 22.20 Dansmuziek (gr.).
ZONDAG
HILVERSUM I, 301 M.
RNIO 8.00 Nieuws. NCRV 8,15 Van man
tot man. RtN.I.O. 8.30 Kerkdienst. 9.30
Nieuws. KRO 9.45 Stemmige muziek. 10.00
Hoogmis. 11.30 Koorzang. 11.40 De Heilige van
den dag. 11.50 Koorzang. 12.10 Lunchconcert.
12.35 Voordracht. 12.50 Lunchconcert. RNIO
13.00 Nieuws. KRO 13.15 Gram.muziek. 13.20
Prog. overz. 13.30 Haydn progr. 13.50 Past. A.
Smit. 14.00 Pascal Kwartet. 15.00 Apologie.
15.20 Opera. 16.00 Ziekenlof. 16.30 Lichte mu
ziek. NCRV 17.00 Gew. muz. IKOR 17.30 Kerk
dienst. NCRV 19.00 Gew. muz, 19.25 Necro
logie. KRO 19.45 Vraaggesprek. RNIO 20.00
Nieuws. KRO 20.05 Progr. overz. 20.10 Can
tabile Septet. 20.30 Boekbespreking. 20.45
Cantabile Sept. RNIO 21.05 Wederopbouw.
KRO 21.10 Utr. Sted. Ork. RNIO 22.00 Nieuws.
KRO 22.15 Stemmige muz. 22.30 Avondgebed.
22.50 Stemmige muz. 23.00 Gevar. progr..
HILVERSUM II, 415 M.
RNIO 8.00 Nieuws. VARA 8.15 Gram.muz.
9.00 Geestel. leven. 9.15 Voordracht en orgel.
9.45 Toespraak. VPRO 10.00 Zondagshalfuur.
IKOR 10,30 Kerkdienst. AVRO 12.00 Gram.-
plaat. 12.03 Kon. Mil. Kapel 12.15 Causerie.
12.35 Kon. Mil. Kapel. RNIO 13.00 Nieuws.
AVRO 13.15 Orkest Malando, RNIO 13,50 De
Spoorw. spreken. AVRO 14 00 Gram, muz.
14.10 Dr. P. II. Ritter Jr. 14.30 Musica Antiqua,
15.00 Metropole Orkest. 16,00 Filmpraatje.
16.20 Dansorkest. VPRO 17,00 Gespr. met
luist. VARA 17.30 Oome Keesje. RNIO 18.00
Nieuws. VARA 18.15 Bravour en Charme.
18.55 Biljartpraatje. 19.00 Sidney Torch. 19.15
Poëzie, 19.35 Juan Pitro. RNIO 20.00 Nieuws.
AVRO 20.05 Orkest. 21.00 Hoorspel. 21.30
Pierre Palla en Justus Bronn, 22.T5 „Stuiver
tje wisselen", 22.30 Gram.muz. RNIO 23.00
Nieuws. AVRO 23.15 Nocturne.
Een Nederlandsch Voorlichtings-appa-
raat is gedurende den oorlog ontstaan. Het
is wel der moeite waard dat daarover iets
bekend wordt, want het is verwonderlijk
hoe weinig men daarover in Nederland
weet. Het is een groot apparaat, dat is
opgebouwd en nu in voorspoed functio
neert.
In Londen verscheen onmiddellijk na
de verplaatsing der regeering de Neder-
landsche Regeerings-voorlichtingsdienst,
die onder leiding stond van Adriaan Pelt,
die de hooge betrekking van hoofd van
de persafdeeling van den Volkenbond te
Genève had vervuld. Ongeveer tegelij
kertijd ontstond te New-York, uit een
klein propaganda-bureautje van de Neder-
landsche Spoorwegen, dat geleid werd
door den spoorwegambtenaar ir. Jan van
Stappen, het Netherlands Information Bu
reau, dat later onder leiding kwam te
staan van dr. Nicolaas Slotenmaker de
Bruine (zoon van den bekenden minister)
die eerst Zendingsdirector in Neder-
landsch-Indië was geweest en daarna, als
opvolger van den befaamden Beretti, di
recteur van het persbureau Aneta te Ba
tavia was geworden.
En ook ongeveer op denzelfden tijd
omstreeks Juni 1940 spoelde de onder-
geteekende aan op Curasao, nadat hij, in
Mexico vertoevende, van den inval der
Duitschers in Nederland had vernomen.
Op Curaqao belastte de toenmalige gou
verneur Wouters mij met de stichting van
een Gouvernements-persdienst, die eenige
maanden later onder de auspiciën van
den Regeeringspersdienst te Londen kwam
te staan.
En in Nederlandsch-Indië bestond even
eens een Regeeringspersdienst, welke on
der leiding stond van den bekenden In
dischen hoofdredacteur Ritman.
Dit waren de eerste vier steunpunten
van het Nederlandsche inlichtingenappa-
vaat-in-wording.
Steeds breidde de Regeerings-Voorlich-
'ingsdienst zich uit. Suriname kreeg, ge
lijk Curagao zijn Gouvernements-pers
dienst, eerst onder leiding van J. H. Boas
die voor den oorlog correspondent van de
Maasbode te Londen was (hij is dit nu
'rouwens weer), daarna onder leiding van
Johan van de Walle, hoofdredacteur van
het Curapaosche dagblad „Beurs en
Nieuwsberichten."
Canada kwam aan de beurt, onder de
hoede van den voornoemden ir. Jan van
Stappen.
In Portugal en Zweden, beide als neu-
•rale landen uiterst belangrijk voor de
nleuws-transito-voorziening uit Neder
land, kwamen pers-attaché's met uitge-
breiden staf aan de Nederlandsche ge
zantschappen. Deze afdeelingen ontvingen
Nederlandsche dagbladen en gaven daar
uit het nieuws door: Portugal onder lei
ding van mr. Voorbeytel, voormalig cor
respondent van het Algemeen Handelsblad
te Parijs, Stockholm onder dr. Jan Wil-
lems, een Indisch geoloog met een uit
stekenden aanleg voor journalistiek. Bern
kreeg ook zijn persattaché, den heer
Braaksma.
En dit was de tweede fase.
Steeds verder breidde het web der
nieuwsvoorziening omtrent Nederland zich
uit.
Na den val van Ned.-Indië kwam in
Australië de zeer uitgebreide persdienst
tot stand, waarvan de heer Quispel het
hoofd werd.
Thans hebben wij pers-attaché's (be«
halve in de reeds genoemde plaatsen) te
Parijs, Caracas, Bogota, Mexico, Buenos
Aires, Rio de Janeiro, Washington, Kaap
stad, Lima. Rome en Moskou zijn in
voorbereiding.
Deze gansche Voorlichting ressorteert
onder het departement van Buitenland-
sche Zaken..
Intusschen warén de inlichtingenbureaus
te Londen en te New-York ten zeerste
uitgebreid. Hun gezamenlijke personeel
bestond uit eenige honderden menschen.
Mr. E. ELIAS.
Twee ongevallen te Heemstede
De heer F. A. S., die per rijwiel uit de
richting Bennebroek ter hoogte van de Oude
Posthuisstraat op den Heeren weg te Heem-
stede teveel naar links uitweek en daardoor
op den rijweg belandde, werd door een ach
teropkomende vrachtwagen, die ongelukki
gerwijze door een anderen wagen werd ge
passeerd en naar rechts uithaalde, gegrepen
en vrijwel op slag gedood,
De 6-jarige T, P. uit Heemstede stak bij
het Rich. Holplein de Heexnsteedsche Dreef
over en werd door een luxe auto overreden.
Met een beenbreuk werd het slachtoffertje
naar de Maria-SUchting te Haarlem vervoerd.
33. Plotseling stonden de twee avontu
riers voor een breede sloot, en achter
die sloot lag een korenveld. Het wagen
tje van Wag kon niet zwemmen, en een
brug was er ook niet. Goede raad was
heel erg duur en Wag krabde zich met
een bedenkelijk gezicht achter zijn
rechteroor, o, nee, het was achter zijn
linker, want met zijn rechteroor hoorde
hij gekwaak. Waarachtig, het is Tobias
de kikker, die hier woont
