Een Haarlemmer in de jungle
Helden der zee
Wederopbouw
van den Haag
De Radio geeft vanavond:
Euwe en Christoffel
iSport in het Kort
Avonturen
De Koningin decoreert
37 mannen der koopvaardij
Maandagmiddag heeft de Koningin te
Rotterdam onderscheidingen viïtgereikt
aan 37 leden van de Nederlandsche koop
vaardijvloot, die zich in de oorlogsjaren
door moed en dapperheid onderscheiden
hebben. De plechtigheid werd o.a. bijge
woond door den burgemeester van Rot
terdam Mr. P. J. Oud en den minister
van scheepvaart J. M. de Booy.
,.In de jaren, die thans achter ons lig
gen, vol van strijd, onrust en gevaren,
hebt gij den roem van onze driekleur
hooggehouden. Kameraden en collega's,
die mét u voeren en werkten, hebt gij
naast u zien vallen door het geweld van
den vijand en gij allen hebt zijn kracht en
meedoogenloosheid leeren kennen. Doch
onversaagd hebt gij, ondanks alle gevaren
en tegenslagen, die gij mocht ondervin
den, uw taak volbracht en uw hulp ge
geven, opdat de zoo noodige grondstoffen
voor het voeren van den oorlog, de levens
middelen, de troepen, hun doel bereikten.
ï>e Koningin onderhoudt zich met
gedecoreerden. (P.)
De mannen der koopvaardij hebben
zware offers gebracht, opdat schepen en
menschenlevens konden worden behou
den. Offers, die velen betaald hebben met
hun leven. Ket vaderland is hun en u
dankbaar, het zal de gebrachte offers niet
vergeten.
De Koningin besloot:
,,Gij die buiten Nederland, schouder aan
Behouder gearbeid en gestreden hebt met
onze Marine, met onze strijdmacht te land,
en in de lucht, wetend, dat het heldhaf
tige, onbuigzame verzet binnen Nederland
in geest en daad met u medestreed, gij
allen tezamen, hebt het bewijs geleverd
van het groote, waartoe Nederland in
etaat is, wanneer het uiterste gevraagd
wordt."
De onderscheidingen werden uitgereikt
aan: het bronzen kruis aan de kapiteins
E. H. van der Veen en C. J. H. Wyker,
aan den tweeden machinist H, Goosen en
aan den olieman J. B. de Klein, het kruis
van verdienste met gesp aan den hoofd
machinist D. J. E. Mos en Oorts. het kruis
van verdienste aan de kapiteins J. Bakker,
M. J. H. G. Corten, B. van Dijk, C. Drij
ver, A. van Duyn, J. M. van Driest, J.
Fooy, T. C. van Gelder, A. H. Heldingen,
A. van Hilton, C. L. A. den Hamer, W.
Jansen, A Karsdorp, H. Karssies, S. van
Keulen, N. K. Kuisinga, K. T. van der
Kooi, M. J. H. Meyer, R. Postma, E. Rou-
kema, W. J. Schneider, H. Schaap, C. J.
Tapperwyn, J. C. Vinken, J. Vermast, A.
Verhoef, C. de Vries, den eersten marco
nist C. Hissink, den tweeden machinist
A. A. Goedhart, den vierden stuurman
J. J Petersen en de matrozen J. Bakker
en J. Spaans.
Op heeterdaad betrapt
Een Haarlemsche rechercheur wist een
fietsendief te snappen, die op een binnen
plaats aan de Parklaan zijn kans schoon
meende te zien. Het viel den roover ech
ter niet mee, de buit ongestoord in de
wacht te sicepen, aangezien hij buiten den
waard, in dit geval den politieman, had
gerekend. In de worsteling tusschen de
vertegenwoordigers van gerechtigheid en
duisternis, wist de gauwdief boven te ko
men. Hij nam de beenen. waartegen de
politieman natuurlijk luidkeels proteste°r-
de. Ken aantal toegeschoten burgers nam
tijdelijk de taak van den verliezer over met
het gevolg, <tat de boosdoener thans in
een zeer begrensde ruimte zijn zonden kan
overdenken.
Agenda
Stadsschouwburg: „Het begon zoo on
schuldig" (Ruys-enscmble) 20 uur. Gcm.
Concertgebouw: H.O.V.-concert Fr. Gail-
lard en Theo Olof, 20 uur; Hotel De Leeu
werik: 3e Filmvoordracht A. F. J. Por-
tielje: Brinkmann, Gr. Markt. Indische
middag en avond, 1517 en 20—23 uur:
Rembrandt: „It happened one night", 14,
16.15, 19 en 21.15 uur; Palace: Nachtasyl,
14. lè.15, 19 en 21.15 uur, Luxor: De Roode
Pimpernel, 14, 16.15, 19 en 21.15 uur;
Frans Hals: De avonturierster, 14. 16.15.
19 en 21.15 uur. Moviac: Bij ons brandt
<le kachel. 19.30 en 21.30 uur.
WOENSDAG 23 JANUARI.
Stadsschouwburg: Het Slavonische
Ballet, 20 uur. Gcm. Concertgebouw: Mo-
Tova's Danstheater, 20 uur. Bioscopen en
Aloviac: Als Dinsdag.
Cijfers over de schade
In de oorlogsjaren zijn in Den Haag 8319
woningen volkomen vernield en 12.298
beschadigd; 1444 zijn daarvan niet meer
te herstellen; 39.000 bewoners werden
oakloos. Het woningtekort wordt in totaal
op 20.000 geschat. Veel burgers kwamen
ook om het leven door de bombardementen
en het voortdurend afschieten van V 1 en
V 2-wapens. Bij het groote bombardement
op het Bezuidenhoulkwartier vielen zeer
veel slachtoffers, 507 zijn er geregistreerd,
eenige honderden personen worden nog
steeds vermist; 200.000 M2. werd een puin
hoop. Ook veel natuurschoon werd door
de Duitschers vernietigd.
Scheveningen heeft ontzettend geleden.
Dud-Scheveningen zal opnieuw moeten
worden opgebouwd. Ook andere deelen
van de badplaats hebben zeer veel ge-
eden Men hoopt evenwel dezen zomer
het strandleven te hervatten, maar dan
•noet de Marine-dienst eerst de mijnen en
Je palen- langs het strand verwijderen.
Dit werk is evenwel nog niet begonnen.
Twee R.K. broeders
verdronken
Bij reddingspogingen
Bij een poging om een jongen, die door het
ijs was gezakt te redden, zijn op de Melanen
te Bergen op Zoom twee broeders van het
instituut „St. Marie" n.l, br. Archangelus (F.
Nieuwenhuizen uit Den Haag, oud 25 jaar)
br. Laurentius, (C. Lester uit Amsterdam,
oud 28 jaar) te water geraakt en verdronken.
De jongen wist zich boven water te houden
en werd gered.
Burgerlijke Stand
HAARLEM 21 Januari 1946.
BEVALLEN: 18 Jan., B. J. van Geloven—
Souwei', z.; L. Pardonvan Morde, z.; M. C.
Stoete—Schraam, d.; O. C. Holtkamp—Jorna,
d.; M. F. Jonker—Hogeslag, z.; 19 Jan., Jkvr.
*S A, Deen—Boogaert, d.; H. J, Koopmans—
Döring, d.; J, A, Gouweleeuw—de Ruijter, d.;
M. van LieshoutVierhout, z.; C. H. van
Schié—van Duijnhoven. z.; P. S. W. Reuter—
Streich, 20 Jan.. W. J. Wilkes—Rietman,
d.; H. R, Brandenburg—Veen. z.; H. M.
StammesVerschure, d.; S. LigtvoetKoek
koek, d.; B. J. van Hattum—Woolthuis, z.;
F. Smoorenburg—Dronkers, d.; 21 Jan., L. M.
Kampman-Hendriks, z.; J. M. Nagtzaam—
Kelly, d.
OVERLEDEN: 17 Jan. C. J. Tuijt, S6 j., Ha-
zepaterslaan: 18 Jan., G. VelthuisFloris, 59
j., Luciferstraat; C. Putten, 78 j., Maerten
van Heemskerkstraat; A. C. van Haarten. 48
j., Schoutensteeg, H. de Liefde Meijer, 67 j.,
Brouwersvaart; 19 Jan., S. Nederpelt—
Weijers, 65 j.. Reitzstraat; C. Schoon, 82 j„
Maerten van Heemskerkstraat.
ONDERTROUWD: 21 Jan. N. van de Kraats
en M. F Kanes; J. M, Wolkenfeit en M W.
E. Bruin; H. H. Krijgsman en N. van de Pol;
H. J. van der Linde en L. C. de Vries; W. J.
J. Hogendoorn en W. S, Gudmundsson.
Fietsendief te Heemstede
gesnapt
Het is op zichzelf niets ongewoons,
wanneer men een regelmatig bezoeker
van zijn café op een fiets ziet stappen en
wegrijden. De caféhouder in Heemstede
in dit geval zag daarin niets vreemds, tot
dat een andere kennis hem direct daarna
vertelde dat zijn rijwiel voor de deur was
verdwenen. De twee heeren gingen toen
samen r.aar de politie en vandaar werd
de achtervolging ingesteld. Het geluk was
met de speurders, die den dief weldra za
gen, zij het dan zonder fiets. Na een kort
gesprek viel de laatste door de mand en
ging het gezelschap naar een vriend van
hem, waar de betrokken fiets was onder
gedoken op een kamer achter een sta
pel brandhout. Deze ongetwijfeld goed
bedoelde vriendendienst heet echter voor
de wet anders en de vriend zal waar
schijnlijk wegens heling terecht moeten
staan.
Kennemer Tooneelgroep
Onder regie van Fr. van Emmerik heeft de
Kennemer Tooneelgroep in den Stads
schouwburg een vertooning gegeven van Fa-
briclus' tooncelstufc Onder één dak.
Deze tragi-komische familiegeschiedenis
leent zich bij uitstek voor dilettanten, die
niet verder willen, reiken dan hun krachten
toelaten. Hoe eenvoudig het gegeven echter
ook is, toch brengt het zijn moeilijkheden
mee. Fabricius heeft het er met zijn perso
nages wel wat dik opgelegd en van den
„fijnen" onderwijzer een caricatuur ge
maakt, tegenover wien de luidruchtige smid
en de goedhartige Wolter met hun grof ge
schut gemakkelijk succes behalen. Dat de tra.
giek van den armen vader, die eer tien kin
deren groot brengt dan dat tien rijke kin
deren hem in hun schoot koesteren, veelal
in hilariteit teloor ging, ligt aan den auteur
en niet aan de spelers. Onder de niet-ge-
chargeerde personages trof vooral Dora door
natuurlijk en gevoelig spel. Het minst ge
slaagd leek mij de notaris, die niet heele-
maal uit den plooi kon komen en die mede
door zijn ietwat zonderlinge kleedij werd
gehinderd. H. G. CANNEGIETER
HILVERSUM I, 361 M.
KRO: 17,00 Vroolijke pianomuziek; 17.15
Luc. Louman, bas-bar. enRie Biele, piano-
(Interm. RNIO: 17.30 Com. oorlogspleegkinde
ren; 17.50 Gr.pl.; 18.00 Métropolf-orkest; (In-
term. 18,20 Fr. Chansons); 18..50 ,,'s Avonds
ais ik slapen ga"; RNIO: 19.00 Nieuws; KRO:
19.15 Gram.muz. 19.30 Voor de rijpere jeugd
20.05 Lichte muziek; 20.15 Luisterspel; 20.55
Film-muziek; 21.05 Filmpraatje; 21.20 Hart-
velt-kwartet; 21.50 Vraaggesprek over con
centratiekamp Serawak; RNIO: 22.00 Nieuws,
KRO: 22.00 Stemmige muziek; 22.30 Avond
gebed; 22.50 Stemmige muziek; 23.00 Vroolijk
progr.; 23.30 Gram. muziek.
HILVERSUM II, 415 M.
AVRO: 17.00 Bandi Balogh; 17.30 Kinder
koor. Intermezzo: Chopiniade; RNIO: 18.00
Nieuws; AVRO: 18.15 Orkest Mar. v. t. Woud;
19.00 „En nu naar bed"; 19.05 Lich. opvoeding;
19.20 Het Hong. Strijkkwartet; RNIO: 20.00
Nieuws.AVRO20.05 „Departementen Spre
ken"; 20.20 AVRO's Bonte Dinsdagavond-
trein; 21.35 Buitenl. Overzicht; 21.50 Ork. Alb.
Sandler; 22.00 Hoorspel; 22.40 Renova-Septet;
(Interm. RNIO: 23.00 Nieuws); 23.30 „Noctur
ne"; (gr.pl.).
hebben de leiding
in Londen
De Zwitsersche kampioen Christoffel heeft
in de zevende ronde van het Londensche
Schaaktournooi tegen König een punt ver
speeld, zoodat hij thans de eerste plaats
moet deelen met Euwe en mogelijk nog met
Denkei-, die een afgebroken partij tegen
Winter heeft staan, aldus bericht dr. Euwe
ons uit Londen.
De uitslagen van de zevende ronde zijn:
Groep a: Broadbent— Opocensky 01; Fried*
mannTartakower 0-1; FairhurstBern
stein 0—1; Prins—Stone in gelijke stelling
afgebroken; List—Steiner afgebr. Golombeü
Pomar afgebr. in voor Golombek gewonnen
stelling. Afgebr. partijen uit vorige ronden:
Bernstein—Opocensky '4'A; Pomar—Fair*
hurst 10; BroadbentPrins 01.
Groep b: Newman—Abrahams 0—1; Wood—
Euwe 0—1; König—Christoffel 1—0; Devoa-»
Thomas 01; Lupi—Medina 0—1; Winter—»
Denker, afgebr. in voor Denker betere stel*
ling; uitgestelde partij DevosKönig Vs
De Nederlandsche Elftalelub, het Cen*
trale Bonds-trainingsinstituut van candidate!*
voor het nationale voetbalelftal, heeft 28
spelers uitgenoodiged, deel te nemen aan da
oefeningen op het VUC-terrein in Den Haag*
Het zijn: Wilcers (BI. Wit), Kraak (Stormv.),
De Vroet, Kuppen en Van Kilsdonk (F'oord),
Poulus en Van Buitenen (HDVS), Smit en
Roozen (Haarlem), De Jong (ADO), Hollemaa
(VUC), Schijvenaar (EDO), v. d. Engel (DHC),
Saris en v. Beek BW, v. d. Linden, Pot-,
harst, Drager en v. Veen (Ajax), v. d. Hoe
ven (D'HVS), Eblen (Sitt. Boys), v. d. Gijp
(Emma), Bouwmeester en Rijvers (NAC). Wil
kes (Xerxes), Pellikaan (Longa) en Ooms
(DWV) en Lenstra (Heerenveen).
Hoofdzakelijk uit deze spelers zal de natio*
nale ploeg voor den wedstrijd tegen Luxem
burg gekozen worden. Het dalen van het spel*
peil in het Oosten doet zich duidelijk blijken:
geen enkele Oosterling zal aan de training
deelnemen. Abe Lenstra is de eenige Noor
derling.
De bekende Belgische voetbalter Jules
Pappaert van Union St. Gilloise, die meerma
lyen met Smellinekx het sterke nationale
backstel van onze Zuiderburen vormde, is op
40-j. leeftijd te Brussel overleden.
In de betrouwbaaxheidsrit voor motoren,
die Zondag gehouden is op het traject He
renthals—Luik—Spa—Herenthals (300 km),
bleven de Belgen verre in de meerderheid.
Door sneeuwval en vorst was het parcours
zwaar. P. Knijnentourg uit Wassenaar op
B.M.W. werd met 0 strafpunten 4e bij de
seniores-solorijders. De Heemstedenaar O.
Moeke, eveneens op B.M.W., werd met 7
strafpunten 10e in dezelfde categorie.
DAMMEN. „Het Oosterkwartier" organi
seert 23 Jan. een gongwedstrijd in het ..Hof
van Holland", waaraan thuisdammers vrij
kunnen deelnemen. Op 30 Jan. komt P. Roo-
zenburg op dezelfde plaats simultaan spelen.
BOKSEN. Jan Nicolaas won te Rotterdam
door interventie in de 7e ronde van den
Belg Pierre Lust en Jan de Bruin won vait
Bertouille.
De gymnastlekver. Turnlust bestaat a.s.
Zaterdag 40 jaar. Het bestuur zal op dezer*
dag receptie houden in Rest. Brinkmann,
Bilderdijkzaal van 1517 uur.
Een van IVêerlands zonen bouwde aan de overwinning
Als ge met uw vinger de kust van West-
Afrika volgt, zal hij voorbij Liberia sterk
naar rechts uitwijken om via de kolonies
Ivoorkust en Goudkust in de bocht van
de Golf van Guinea te verdwijnen.
Goudkust. Een naam, die reeds op de
schoolbanken een zekere aantrekkelijk
heid bezat, maar die niet meer dan een
naam was. Er zouden wel veel slangen
huizen en negers en er was vermoedelijk
goud te vinden. Over de menschen, die
daar. ver van de beschaving in de eeuwige
eindeloosheid van het groene oerwoud
vochten met de natuur, om haar de schat
ten te ontrukken, noodig voor het wel
en ook vaak voor het wee der menschheid,
werd verder niet gedacht. Toch zijn er
blanken. Engelschen, Hollanders. Natuur
lijk Hollanders, want waar mannen noo
dig zijn, kerels, die desnoods met niets
dan hun handen den strijd willen aan
binden tegen de gierige aarde en het
woekerende woud, zijn de Jannen en Kla
zen, de Pieten en Willems present.
Daar, aan de Goudkust, heeft een Haar
lemmer zes jaren van zijn leven gezwoegd,
meegevochten voor de overwinning. Drie
jaar lang heeft hij goud gedolven, drie
jaar lang heeft hij bauxiet gewonnen. Nu
is hij terug in het vaderland en wij heb
ben hem hooren vertellen over de hitte
en het werk, over de negers en de piano,
die hem het leven heeft helpen veraan
genamen.
T. van Tongeren, een hoekige gestalte
met de sporen van zes jaar tropen op zijn
gelaat, vertelt. Hij gebruikt veel Engelsch
en maakt grammaticale fouten, maar uit
zijn woorden blijkt weer eens, hoe één
man kan werken, zes jaren lang onder
een moordend klimaat, in een bijna vol
komen isolatie, hoe een eenvoudige Haar
lemsche jongen zijn spieren heeft gespan
nen, omdat hij wist: hier moet gedéan
worden.
In 1916 werden nabij een klein dorp,
Mpreaso bij Tarkwa, 500 K.M. het bin
nenland in, bauxietlagen ontdekt in een
heuvel. Ze konden echter niet ontgonnen
worden, er was geen vervoer van het erts
mogelijk. Eerst in November 1942 werd de
zaak energiek ter hand genomen en Van
Tongeren, die er al bijna drie jaar had
opzitten in de goudmijnen, werd te Mprea
so gedetacheerd. Den 24en Maart 1943
kwam de eerste lorrie met het kostbare
erts van den heuvel naar beneden. In een
inlandsche accomodatie, temidden van
ITwi-negers en elke twee weken met on-
'geveer 200.000 gulden onder zijn beheer
heeft de kleine blanke groep bauxiet ge
wonnen, bauxiet dat noodig was voor de
vliegtuigindustrie, waar de geallieerde
wereld op wachtte, om zijn luchtvloten
uit te kunnen sturen, om de menschheid
te bevrijden van den Duitschen geesel.
Zes blanken en een vijftienhonderd negers
wisten een maandproductie van 5000 ton
bauxiet aan de aarde te ontworstelen. De
weg naar den heuvel kwam klaar, de
schepen met het aluminiumerts voeren
naar Engelftnd, de slag om het bauxiet
was gewonnen.
Eeu «tukje Holland in de rimboe.
Van Tongeren betrok
een comfortabeler
bungalow op den
heuvel en schiep
zich een Nederland
sche sfeer. Hij plant
te sla en bloemkool
en versierde zijn ka
mer met Holland-
sche snuisterijen.
Veel tijd voor ont
spanning was er
niet, slechts de eer
ste Kerstdag was een
oase in den woestijn
van harden arbeid. Schaarsche berichten
uit de „beschaving" maakten melding van.
den oorlog, schepen werden op den Atlan-
tischen Oceaan naar den bodem gejaagd,
vele kostbare uitrustingstukken voor da
kleine nederzetting bij Tarkwa gingen
verloren. Men vocht door, men dolf het
zacht-glinsterende erts, men voelde den
drang van den oorlog. In Dahomé. een
buurtltolonie en te Dakar, meer Noordelijfe
waren Duitsche eenheden gestationneerd,
die veel moeite en schade veroorzaakten
aan de transporten naar en van de Goud
kust. Niet alleen de luttele Europeanen to
Tarkwa en te Nkawkaw, te Accra en in
Takoradi hulden zich in de sfeer van 'nun
land, hingen de reliquieën van ..old
England" of van „Moeder aan de Brou
wersvaart, Juni 1923", aan den wand,
maar ergens in de jungle vertelde een
klein, Hollandsch dorp van de reeds eer
der gewekte ondernemingslust var, de
menschen uit de lage landen.Daar ligt
het plaatsje El Mina en het had even goed
Watergraafsmeer kunnen heeten. Witge
kalkte huisjes, een neger, die uit een dak
raampje Toept, (en dan in het Hollandsch):
„Komt u boven, meneer", namen op de
deuren als Van Dijk, Vroom en De Veer.
In het kerkje hangt nog de Nederland
sche vlag en het kasteel, dat het dorp be-
heerscht, dateert van 1758 en is gebouwd
door de Nederlanders van de West-Indi
sche Compagnie
Van Maart 1940 tot December 1945 heeft
Teun van Tongeren geleefd aan de Goud
kust en straks zal hij zijn post weer in
nemen, als een van de naamloozen, dia
het rood, wit en blauw eer aandoen.
35. Tobias wil het probeeren, maar het
is zijn schuld niet, hoor, als Wag's kar
retje in het water rolt! Voorzichtig stap
pen Wag en Warrel op de glibberige
pont, die hen in een paar slagen naar
den overkant brengt. Dan maakt hij een
blad van een waterlelie los en duwt het
voor zich uit naar den anderen kunt.
Tobias klimt langzaam en druipend op
den wal en probeert het wagentje op
het blad te duwen. Maar de kant is nog
al steil, zoodat het er even op hjkt, alsof
het geval toch nog in de sloot terecht
zal komen.
