Haarlems Dagblad
Iran in den Veiligheidsraad
Nationale Omroep
Nu „Mesotronen"
vrijgemaakt
Wordt het trammen
duurder
Terugtrekking Sovjet-troepen verzocht
Minder gespannen verhoudingen
Engelschen-Nederlanders op Java
'1~ V
SU
OU
flOe Jaargang No. 18241
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendapleln 37, Haarlem
IJmuIden: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
.Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
IMrcctcur-IIooftlroduclour: Robert Peereboom
J>iusdag 29 Januari 19 IA
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 cfc.
per kwartaal f 4.—
Postgiro 273107.
Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 1505C
HET is noodig, met volharding te blij
ven ijveren voor de schepping van
een Natlonalen Omroep. Er is geen twijfel
aan dat de groote meerderheid van het
volk en dus ook van de luisteraars deze
ontwikkeling van zaken voorstaat. Dat
is geen wonder en een logisch uitvloeisel
van het na-oorlogsche streven, om het
vooroorlogsche stelsel van scheidsmuren,
dat in ons land zoo had doorgewoekerd,
te niet te doen. Daarom zit aan de actie
voor een Natlonalen Omroep meer vast
dan het radio-belang alleen. Zij is eigen
lijk wat de Engelschen zouden noemen
een test-case. Falen wij hierin in Neder
land in een zaak, die door haar popu
lariteit de aandacht van alle klassen der
bevolking trekt dan zullen de gevolgen
ook op ander gebied niet uitblijven. Aller
lei weifelaars omtrent een nieuwe, betere
koers, die haar wel graag zouden zien
maar door een aangeboren scepticisme
aan alle verbeteringen twijfelen, zullen
zeggen: Zie je wel. Het is het oude lied
weer. Probeer maar niet om daar veran
dering in te brengen. Het is vechten tegen
de bierkaai. Velen van hen zeggen dat nu
al, nu Herrijzend Nederland door de
Stichting Radio Nederland in Overgangs
tijd vervangen is, die tegen de terugge
keerde reeks omroepvereenigingen in een
zoo z.wakke positie verkeert. Overigens
dulden die woorden „in overgangstijd"
al aan dat het laatste woord in deze zaak
nog gesproken moet worden. Daarover
dient de openbare meening te beslissen.
Daarom heb ik er verleden week toe op
gewekt. bewijzen van instemming te zen
don aan het Comité voor een Nationalen
Omroep. Postbus 110, Amsterdam. Ik doe
dat opnieuw. Zij, die het nalaten, hebben
geen recht om later te gaan mopperen als
het misgeloopen mocht zijn en zullen dan
met hun mond vol tanden staan als an
deren hun vragen: Wat heb jij gedaan?
Het geeft niet om te zeggen: ik ben voor
dit, of voor dat en voor de kleinste in
spanning, om er zelf iets aan te doen, te
rug te schrikken. Men kan alleen iets
bereiken door zelf iets te doen, al
is het maar een heel klein steentje dat
wordt bijgedragen. De massa van de kleine
steentjes verzekert de totstandkoming van
het nieuwe gebouw. Zijn er onvoldoende,
dan wordt het niet opgetrokken. Dit is
geen nieuwe redeneering en een erg een
voudige. Over de eenvoudigste dingen
moet men altijd het meest schrijven.
De actieve voorstanders van een Natio
nalen Omroep hebben natuurlijk met vol
doening vernomen, dat de minister-presi
dent aan hun zijde staat. In een rede te
Hilversum heeft prof. Schermerhorn ver
klaard, dat hij een duidelijke volksuit
spraak ten gunste van een Nationalen
Omroep zal bevorderen. Dat is- een be
langrijke steun Onze tegenwoordige mi-
nistor-president. die zich in zoo menig
Opzicht van zijn voor-oorlogsche voorgan
gers onderscheidt, weet telkens weer ons
hart te veroveren door de geestdrift,
waarmee hij in de oppositie gaat. Zijn
voorgangers deden dat nooit. Hij doet
het. Hij strijdt, om zoo te zeggen, aan
weerszijden van de barricade. Op hetzelf
de oogenblik waarop de Groene Amster
dammer schrijft: „Er is een regeering, die
de kool en de geit zou willen sparen, wat
gewoonlijk de beste manier is om ze beide
te verliezen" en voor het blad deze woor
den heeft gepubliceerd, springt prof.
Schermerhorn op en bepleit hetzelfde als
de Groene.
Onder den somberen titel „Herzinkend
Nederland" merkt dit weekblad op, dat
de toestand voor Mei 1940 historisch ver
klaarbaar maar hoogst onbevredigend.
was. De grondgedachte hield in. dat er
in ons land een aantal belangrijke gees
telijke stroomingen is, die elk in den
aether volledig tot haar recht moeten ko
men. d.w.z. recht hebben op een volledig
en zelfstandig radio-programma. Het
eerste is waar voor ieder, die democra
tisch denkt: het tweede is onzin. Verschil
van geestelijke stroomingen beteekent
niet, dat het volksleven in gescheiden
beddingen vloeit. Katholiek en Protestant
gaan met dezelfde tram naar hetzelfde
werk. zien dezelfde film, hooren hetzelfde
concert, zwemmen in hetzelfde water,
loopen onder dezelfde zon door denzelf
den polder. Zij zien op naar dezelfde vlag
en zingen met dezelfde ontroering het
zelfde Wilhelmus. Velen van hen hebben
uit dezelfde geweren dezelfde kogels ge
kregen en rusten in dezelfde aarde. Er
is veel dat ons scheidt, maar meer dat
ons verbindtEr is niets voor te zeg
gen. dat een Katholiek en een Protes-
tant^ch, een socialistisch en een „huma
nistisch" orkest dezelfde muziek uitvoe
ren in het kader van afzonderlijke pro
gramma's. Materieel niet. omdat één
groot orkest meer kan en minde^kost dan
vier kleinere en ideëel niet, omdat het
gescheidenheid suggereert waar in wezen
eenheid is
Zulke beschouwing citeer ik met vol
komen instemming. Niet minder ben ik
voorstander van een verhooging van het
cultuurpeil van de radio, dat niet onbe
reikbaar voor velen moet worden, maar
ver boven het peil-oome Keesje en Bonte
Dlnsdagnvondtrein behoort te liggen in
een voortdurend streven om den goeden
smaak en de belangstelling bij de massa
te verbeteren, inn'aats van met grove
middelen op eoedkoooe populariteit te
jagen. Een Nationale Omroep kan dat be
reiken. Een troep conenrreerende ver-
Prinses Beatrix, die 31 Januari n.s. 8 Jaar
wordt. (P.)
Amerika koopt rubber
in ISederl. Indië.
Het departement van bultcnlandsche
zaken der Ver. Staten heeft bekend ge
maakt, dat een overeenkomst is tot stand
gekomen, waarbü de Reconstruction Fi
nance Corporation, door haar nnderafdec-
ling de Rubber Development Corporation,
alle natuurlijke rubber zal aankoopen,
welke aan Amerika wordt toegewezen
door de gecombineerde commissie voor
dc grondstoffen, of haar opvolgster, de
Gecombineerde Rubber Commissie, van
de Britsche, Nederlandschc en Fransche
productiegebieden in hel Verre Oosten
tegen den prijs van 20.25 dollarct, in
Amerikaanschc valuta per pond voor eer
ste standaardsoortcn, levering f.o.b. oceaan'
stoomer in havens in het Verre Oosten.
Deze overeenkomst geldt voor de pe
riode van 2 September 1945 (V. J -dag) tot
en met 30 Juni 1946 ten aanzien van de
Nederlandschc en Fransche gebieden en
voor de periode 2 September 1945 tot en
met 31 Maart' 1946, in het geval van het
Britsche rijk, uit welks productiegebieden
reeds groote hoeveelheden rubber zijn
verscheept.
De „Oranje"
heeft vertraging.
Naar wij vernemen is het vertrek van
het hospitaalschip „Oranje" vertraagd.
Het schip heeft door de vorst schade ge
leden. welke men aan het herstellen is.
De mannelijke Roode Kruis-lcden zijn in
Southampton aan boord van de „Oranje"
gegaan. De vrouwelijke leden van het
team werden te Londen ondergebracht in
ccn vrouwenkamp. Omtrent den duur van
het oponthoud is nog niets naders bekend.
De laboratoria van de General Electric
in Shenectady (Staat New York) hebben
voor de eerste maal melding gemaakt van
„mesotronen", een essentieel bestanddeel
van de kosmische stralen.
Deze mesotronen werden voortgebracht
door middel van „betatron", dat onder een
spanning van honderd millioen volt werkt.
„Betatron" werd voor het eerst ontdekt
in October van het vorig jaar. Het werd
om veiligheidsredenen geheim gehouden.
De geleerden zijn van meening, dat deze
ontdekking groote. gevolgen zal hebben op
het gebied van de atoomenergie. De neo-
electronen, die op deze wijze worden
voortgebracht, kunnen een ijzeren plaat
van 30 cM. dikte doorboren. De concen
tratie 'hiervan is ongeveer 200 maal groo-
ter dan die van de electronen, die tot nu
toe door cyclotronen werd voortgebracht,
welke onder een spanning van 20 millioen
volt functionneeren. „Betatron" wordt ge
bruikt voor de geneeskundige onderzoe
kingen tegen kanker.
Veel zieken.
Meest liehte grlep-go vallen.
Van den directeur van den Geneeskun
digen Dienst te Haarlem vernemen wij,
dat er' thans te Haarlem vrij veel ziekte
gevallen voorkomen. In het algemeen is
het slechts lichte griep. Er komen weinig
complicaties, zooals van longontsteking,
Hef woord is aans
Rabindranath
T a g o r e:
Het onware kan nooit tot
waarheid worden door in
macht toe te nemen.
Levenslang voor Wey.
De Haarlemmer Piet Wey, tegen wiea
wegens meermalen gepleegd verraad in
het Bijz. Hof te Amsterdam levenslang en
in een volgende zaak 15 jaar geéischt is,
werd conform den eisch tot levenslang
veroordeeld. Bovendien werd schuldig
verklaring zonder oplegging van straf
uitgesproken in de tweede zaak.
Zijn compagnon H. van Rossum hoordo
zich tot 20 jaar veroordeelen. Beide von
nissen zijn met levenslange ontzetting uil
de kiesrechten en recht ven cassatie.
De NSKK-man C. v. d. Berg werd ver
oordeeld tot 1 jaar Rijkswcrkinrichtfng
(eisch 6 maanden gevangenisstraf).
Naar wij vernemen overweegt de N.Z.H.
een verhooging van de op haar lijnen gel
dende tramtarieven. Voor deze verhooging
evenwel ingevoerd kan worden, moet deze
de goedkeuring van den Commissaris
voor de prijzen verkrijgen.
Gistermiddag is de Iraansche kwestie
voor den Veiligheidsraad gebracht. De
voorzitter Makin vroeg, of er eenig be
zwaar bestond om een Iraanschcn gede
legeerde uit te noodigen. Aller oogen
richtten zich op Visjinsky, maar de gede
legeerde voor Sovjet-Rusland zat dood
stil, zijn handen op tafel en zijn blik op de
papleren gevestigd. Daarop werd de
iTnansche afgevaardigde Seyed Hassan
Tadizadeh uitgenoodigd aan de conferen-
tictafel plaats te nemen. Met vermoeide
stem sprak hy in het Engelsch dezelfde
beschuldigingen tegen Rusland alt, als
vervat waren in dc eerste en tweede
Iraansche nota aan den Veiligheidsraad.
Tadizadeh besloot met een verzoek om
terugtrekking van de Sovjet-troepen op 2
Maart, in overeenstemming met het dric-
mogendhedenverdrag en vroeg den Vei
ligheidsraad erop toe te zien, dat het
Iraansche verzoek werd ingewilligd.
In rap Russisch sprak vervolgens
Visjinsky. De kern van zijn antwoord
was. dat, alvorens de Raad de Iraansche
kwestie besprak, beslist diende te worden,
of de Veiligheidsraad zich krachtens het
Handvest met deze zaak kon bezighouden.
Tevoren diende te worden uitgemaakt, of
Un. Press meldt uit Batavia, dat dr. van
Mook de besprekingen met zijn adviseurs
heeft hervat en zich op de hoogte heeft
laten stellen van den gang van zaken en
van de veranderingen die zich tijdens zijn
afwezigheid in de situatie hebben voor
gedaan. Hedenavond zou hij een radiorede
houden.
De vervanging van generaal Christison
door Sir Montague Stopford zal den 31sten
Januari ingaan en lijkt geenerlei verband
te hebben met de politieke situatie. De
mutatie werd reeds zes weken geleden in
Britsche militaire kringen voorspeld. Ve
len zijn niettemin wel geneigd samenhang
te zoeken tusschcn Christison's vertrek en
het feit dat er Ie Londen verschillende
klachten tegen het opperbevel op Java
bestaan. Men verzekert, dat de gespannen
verhouding tusschen de Engelschen en
Nederlanders op Java thans verbetert. Het
wordt opvallend geacht, dat de mutatie in
het opperbevel samenvalt met een alge-
meene functieverandering in de militaire
commando's te Batavia, daar ook de mees
te Nederlandsche bevelhebbers afgetre
den zijn.
eenigingen kan het, zooals gebleken Is,
niet.
Tenslotte een enkel woord tot ophelde
ring van een misverstand. Sommige men-
schen schijnen de begrippen Nationale
Omroep en Staatsomroep te verwarren
en rillen bij de gedachte aan een nieuw
kostbaar en traag-werkend ambtenaren
apparaat. Daar hebben mij ongeruste uit
latingen over bereikt. Maar zij hebben
niet goed gelezen. Er wordt niet naar
een neutralen Staatsomroep gestreefd,
maar naar een in vrijheid en in verschei
denheid werkenden Nationalen Omroep.
Dat heeft het Comité ook duidelijk ver
klaard, R. p.
Volgens Un. Press ligt het in de bedoe
ling het Ned.-Indische departement van
marine af te schaffen en dit geheel onder
te brengen bij het ministerie van marine
in den Haag. Er zal een marinecommando
In Soerabaja gevestigd worden.
Er zijn vijf wijzigingen aangekondigd in
het „kabinet" vaji Sjahrlr, waarvan de be
langrijkste is de benoeming van prof.
Supeme, „ex-minister van justitie", tot
adviseur van den nieuwen „minister van
Justitie" Soewandi.
het Charter geschonden is. De kwestie is
te berde gebracht door een regecring, die
niet langer aan het bewind is en de an-
gehaalde feiten zijn ongegrond, aldus
Visjinsky. ,,De Sovjet-regeering en dc
Sovjet-delegatie verzoeken den Veilig
heidsraad, de kwestie te laten rusten en
open te laten voor overleg en onderhan
deling tusschen beide partijen. Dit is eer
lijker en billijker, meer in overeenstem
ming met de beginselen van goede na
buurschap en tevens in het belang van de
organisatie."
De nieuwe Iraansche minister-president,
Ghavam Sultaneh, heeft na zijn verkie
zing verklaard, dat hij tot directe onder
handelingen met de Russen hoopte te ge
raken. De Iraansche delegatie te Londen
is nog steeds In afwachting van nieuwe
instructies uit Teheran. Wel zou Sultaneh
dringende instructies naar Londen heb
ben gezonden aan den Iraanschcn gezant
aldaar.
Woensdagmiddag wordt de kwestie weer
in den Veiligheidsraad behandeld.
De verkiezingen in Z Duitschland
In de gemeenten van Z. Duitschland
met niet meer dan 20.000 inwoners zijn.
Zondag vrije verkiezingen gehouden De
uitslagen van deze verkiezingen bieden
niet voldoende basis voor een definitief
oordeel over de politieke gezindheid der
Zuid-Duit6chers, omdat er nog niet ia
de groote steden, waar de bevolking zich'
veel intensiever met de pölitiek bezig
houdt, gestemd i6.
Tot dusver is ongeveer 90 pCt. van da
uitgebrachte stemmen voor de gemeente
raden in Hessen, Beieren, Württcmberg
en Baden geteld. Van de vier millioen
kiesgerechtigden zijivdrie-en-een-half mil
lioen ter stembus getogen Voorloopige
uitslagen zijn: christelijke democraten
1 400.000, sociaal-democraten 900.000, com
munisten 140.000, liberaal-democraten
60.000, andere groepen samen 900.000 stem
men. i
in Beleren behaalden de chr.-dem. 43
van de meer dan 2 millioen stemmen. Da
soc.-dem. hadden 16 en de communis
ten 2
In do Koucrdamsehe haven arriveerde Maandag; togen don avond do Noder-
landscho torpedojager „Tjerk Hidden", welk schip Indertijd door on*©
regecring voor onze vloot van Engeland werd gekocht. (I'd.