rrF^fr Haarlems Dagblad S3
Emigranfen
Wankele interne politieke
toestand op Java
Dubost eischt doodstraf
De Russische politiek
Tien dooden van 1943 herdacht.
V
O
T5437 Kennemerl"a" Tjj „er kwartaal f 4
Postgiro 273107
Tel, Administrate 10724. Expeditie 14825 Dtreeteur-TrooKLredaceurt Peerbom Ict: Redactte i„6oo, Dir.-sioMred. 15054
ONLANGS heeft een opinie-onderzoek
in Frankrijk aangetoond, dat een
vijfde van de volwassen bevolking het
land uit wilde. Dat zeiden twintig per
cent van de ondervraagden tenminste.
Het geval trok in het bizonder de aan
dacht. omdat de Franscheri van nature
hokvast, dus weinig tot reizen en nog
veel minder tot landverhuizing geneigd
zijn
Het verschijnsel staat overigens niet
alleen. Het doet zich overal in West-
Europa gelden en waarschijnlijk ook in
Oost- en Zuid-Europa, maar uit die stre
ken hooien wij niet veel meer. Wat
Centraal-Europa betreft, het bezit een
meerderheid die vermoedelijk zou voe
len voor kolonisatie op de maan. waar
mee de wetenschap juist dezer dagen in
wat nauwer contact is getreden. Ware
het mogelijk aan een dergelijken wensch
te voldoen, de geheele wereld zou onge
twijfeld gaarne haar medewerking ver-
leenen om het omvangrijkste volk van
Centraal-Europa terwille te zijn.
De op emigratie beluste overige Euro
peanen willen allen uit Europa weg.
Voorzoover zij hun gedachten meer ge
preciseerd hebben, schijnen zij een voor
keur voor de Vereenigde Stalen en Ca
nada te hebben. Onze medewerker mr.
E. Elias heeft, zijn overtuiging grondend
op jarenlang verblijf in Amerika, hen
dezer oagari gewaarschuwd dat deze
voorkeur verkeerd is. De Vereenigde Sta
ten zijn geen land van melk en honing,
zooals sommigen ten onrechte meenen.
Achtereenvolgens hebben het goudland
Klondyke, de schaarsche loopjongens die
millionnair werden en de film-fictie van
Hollywood het dien naam bezorgd en
hem ten onrechte gehandhaafd. Wat Ca
nada betreft: het heeft een behendige
reclamecampagne gevoerd in een tijd.
toen hel landverhuizers dringend noodig
had Wie ooit wat verder gekeken heeft
dan die aanlokkelijke afbeeldingen heeft
wel beseft dat alleen stoere pioniers,
IJzeren Heinen, bestand tegen een kli
maat dat zich nog heel wat krasser aar-
digheder veroorlooft dan het onze en
tegen de eenzaamheid van een eentonig
leven van zwaren arbeid in eindelooze,
schaars-bevolkte gebieden, voor emigra
tie naar Canada geschikt zijn. leder volk
bezit maar een klein aantal IJzeren Hei
nen en de West-Europeesche volken tol
len weinig lieden, die bereid zijn tot een
langer arbeidsdag dan acht uur.
In zijn pittige korte beschouwing beval
mr. Elias Zuid-Amerika, een paar repu
blieken van Midden-Amerikn en „zelfs"
Mexico aan, waarbij hij de bestaande
wanbegrippen over deze landen hekelde.
Hij schreef over de prachtige, moderne
hoofdsleden van Zuid-Amerika, over het
in zoo menig gebied ideale klimaat, over
de prachtige natuur. Ik hoop dat hij vele
oogen voor deze landen van de toekomst
heeft doen opengaan en herinner eraan
dat voor den oorlog een Nederlandsche
handelsmissie onder leiding van den oud
minister van Karnebeek naar Zuid-
Amenka is getrokken, die met belangrij
ke aanbevelingen en voorstellen terug
keerde. De oorlog belette het doorzetten
van de toen bestaande plannen Zij zullen
zeker weer ter hand worden genomen
Er is evenwel geen twijfel aan, dat de
meesten alleen emigreeren met hun
mond. Daar blijft het bij Er hecrscht een
onrustige stemming in Europa. Veel pra
ters over emigratie zijn bang voor de toe
komst en zeggen daarom dat zij weg wil
len. Maar als zij voor het feit gesteld
worden durven de meesten ook dat weer
niet aan. zooals treffend bleek bij de zes
jongelui, die zich interesseerden voor een
betrekking op het bchagelijke Nederland
sche eiland Curasao. maar allen wegble
ven, toen het op solliclteeren aankwam.
Dat heeft onze medewerker ook verteld.
Dat had hij toevallig zelf ervaren. En
dat was dan toch wel een heel secure
onderneming vergeleken bij die in een
vreemd land. waar men Spaansch of
Portugeesch moet spreken, zich bij een
anderen volksaard aanpassen en zich door
hard aanpakken een carrière scheppen.
Want in Zuid- en Midden-Amerika moet
men tenslotte ook hard aanpakken om ei-
te komen, al zijn het klimaat en de kan
sen er beter dan in de Vereenigde Staten
en Canada
Het is een beetje moeilijk, geduldig te
schrijven over menschen die bang zijn
om in Europa te blijven en eveneens
bang om er uit te gaan Als zij jong zijn,
ziet het er met hun toekomst slecht uit
Zijn zij ouder en hebben zij al een ver
antwoordelijke taak. dan zou men hun
willen aanraden geen spoken te zien,
hun leven niet te bederven met sombere
voorspellingen, waarvoor zij geen bewij
zen hebben en er eens aan te denken,
dat Nederland eenig recht op hun toewij
ding en arbeidskracht heeft. Het getuigt
niet van veel karakter, weg te willen
loopen als er moeilijkheden zijn.
Wij leven evenwel In een overbevolkt
land en daarom zal voor onze jonge men
schen öpoedig een tijd komen, waarin de
ondernemenden een toekomst buiten de
grenzen gaan zoeken. Daarbij zullen zich
andere mogelijkheden dan Zuid-Ameri-
kaansche voordoen, dichter bij huls, bij
voorbeeld in het dunbevolkte Frankrijk,
dat vooral gebrek heeft aan jonge arbeids
krachten in den landbouw en dat groote
kansen biedt. Voor den oorlog hebben
sommige jonge Hollanders dat al ingezien
«n er met succes gebruik van gemaakt.
Met dc aankomst van Sir Archibald
Clark Kerr Vrijdagavond laat, is de In
donesische kwestie in 'n geheel nieuw
stadium getreden. Sir Archibald heeft
duidelijk te kennen gegeven, dat hij on
bevooroordeeld is, maar elke voorspel
ling aangaande de duurzaamheid der
bereikbare resultaten louter speculatief
acht.
De gebeurtenissen van de laatste da
gen hebben weer eens aangetoond, hoe
wankel de interne politieke toestand op
Java eigenlijk is. De afkondiging van
een programma van minimumeischen
door het „volksfront" komt door de re-
publikeinsche „regeering'' wel op een
zeer ongunstig moment. Ook de omstan
digheid, dat het hoofd van het zoojuist
gereorganiseerd, Indonesische leger bij
aeze beweging betrokken is, komt voor
haar op een ongelegen oogenblik.
Hoewel de berichten over kwesties
van binnenlandsche politiek elkaar ge
meenlijk tegenspreken, schijnt de alge-
meene strekking van de berichten dei
afgeloopen week op eenige verwarring
onder de Indonesische intcllectueelen te
wijzen op het stuk van de politieke lei
ding der „republiek'". Dit zou de actie
van het „volksfront" kunnen verklaren
tev ens voor een deel althans de talrijke
tochten van Sjahrir naar het binnen
land. De conferentie te Soerakarta is
wellicht een poging van zijri kant om
aanhang in het binnenland te verwer
ven teneinde zich geruggesteund te we
ten. wanneer de onderhandelingen een
maal beginnen. De houding van Soekar-
no is een zeer belangrijke, maar tevens
een niet te bepalen factor in de huidige
ontwikkeling. Daar de onderhandelingen
waarschijnlijk niet voor den terugkeer
van Sjahrir uit Soerakarta begonnen
zullen worden, is het zeer wel mogelijk,
dat men tegen dien tijd hieromtrent
meer zekerheid bezit. Dit zou zondet
twijfel aan alle partijen ten voordeel
zijn. (ANP-Aneta).
Haarlem verwacht
5000 gerepatrieerden
fli-t aan tul gerepatrieerden dat uit
Ned.-Indie in ons land zal konten,
wordt op 50.000 geschat. Aangenomen
wordt, dat daarvan niet minder dan
5000 in Haarlem en omstreken moeten
worden ondergebracht.
Tot op dit oogenblik zijn er in onze om
geving ongeveer 500 aangekomen. Daarvan
behoefden slechts een 60-tal in pensions
en inrichtingen te worden ondergebracht,
daar de meesten door familie konden wor
den ontvangen.
Geregeld komen nieuwe transporten.
In den regel is 10°/o daarvan voor Haar
lem bestemd. Voor den eersten tijd is er,
dank zij de getroffen maatregelen van
„Nederland helpt Indië", gelegenheid ont
onze landgenooten die komen behoorlijk
tc huisvesten. In „Zomers Buiten" te
Zandvoort kunnen er 300 komen. Dit
vacantleoord wordt, omdat het toch de
bedoeling was. reeds thans verbouwd, op
dat het in 1946 gebruikt kan worden voor
de gerepatrieerden. In Maart hoopt men
het gereed te hebben om dc gasten te
kunnen ontvangen. „Duin en Daal" te
Bloemendaal wordt voor 120 gasten in
gereedheid gebracht. Ook in Wijk aan Zee
worden hotels en pensions voor dit doel
gebruikt Het comité wil deze hotels aan
wenden als „doorgangshuizen".
Voor den eersten tijd heeft men dus vol
doende gelegenheid voor onderdak. Maar
het zal nog heel wat Inspanning kosten
om voor 5000 gasten in onze omgeving een
plaats te vinden. Daarvoor Is medewer
king van ieder noodig die in staat is, één
of ineer gasten uit Indië huisvesting te
verleenen
Dc Fransche aanklager Dubost heeft
rijn opsomming van Iluitsche misdaden
beSindigd met dc doodstraf tc cischcn
tegen alle beklaagden in het Ncurenberg-
«che proces.
Het is een zaak, die opnieuw aandacht
verdient.
Op den duur zal de drang naar her
leving en dus naar noodzakelijke reorga
nisatie van Europa ertoe moeten leiden,
dat Federale Unie tusschen de volken tot
stand komt. Waar dunbevolkte en over
bevolkte landen naast elkaar liggen
springt een der economische noodzaken
voor deze oplossing wel heel duidelijk in
het oog. Herhaling van de oude toestan
den, waarbij een groot land in moeilijk
heden verkeert omdat het onderbevolkt
is en twee aangrenzende kleine landen
aan het tobben blijven omdat zij overbe
volkt zijn, kan nog wel optreden, maar
zal niet meer houdbaar blijken. Men moet
naar Federale Unie toe, omdat het de
eenige uitweg ls. Tenslotte wordt die al
tijd ingeslagen. Al duurt het meestal lang
R P.
Lt. generaal Sir Miles Dempsey is op
dienstreis heden te Batavia gearriveerd.
Twee vertegenwoordigers van het
Zwitsersche Roode Kruis, de heeren
Hclbling en Descourdres. vertrekken
heden voor een reis langs de internee-
rmgskampen op Midden- en Oost-Java.
Op dezen tocht zullen zij vergezeld wor
den door vertegenwoordigers van de
„republikeinsche regeering" en het In
donesische Roode Kruis. De reis heeft
enkel een informatief karakter.
Duitschers geestdriftig
voor opera van een Jood.
Offenbach's „Hoffmann's Vertellingen",
uit Duitschland gebannen sinds het begin van
de Duitsche antl-semitische politiek in 1933,
ontving in Kiel liet warmste welkom van alle
in dli seizoen gebrachte opera's. Vele jonge
Duitschers, die in den oorlog gevochten heb
ben. kenden de muziek niet, maar hun
enthousiasme was zoo groot, dat hei doek
twaalf maal gehaald moest worden.
Het woord is aan.
Rabindranath
Tagore:
God raakt vermoeid van
Oroote koninkrijken, maar
nimmer van kleine bloemen.
Wegens de kleine oppervlakte van ons
blad hebben wij van de autoriteiten ver
gunning verkregen, eenmaal in de twee
weken des Zaterdags met een dubbel
nummer te verschijnen.
De Times-correspondent te Moskou maakt
melchng van een rede, gehouden door Gre-
gorl Alexandrof, hoofd der propaganda-af-
deeling van het centraal comité der commu
nistische partij, die „eenig licht werpt op de
denkbeelden waardoor de Sovjetpolitiek
thans wordt gekenmerkt". Dc correspondent
zegt, dat de rede weid aangehoord door de
elite van de communistische partij en alle
thans te Moskou verblijvende leden van he-
Politiebureau. Spr. zeide, dat er in de Sov
jet-Unie thans geen kracht meer aanwezig
was, die de verdere ontwikkeling van het
socialisme en zijn geleidelijker. overgang
naar het communisme kon beletten. De waak
zaamheid tegen aanvallen van buiten had de
aanvaarding noodig gemaakt van Stalin's
theorie inzake het opbouwen van een krach-
ligen staat met een sterk leger. De beste
manier om de behaalde overwinning tc coiiso-
lideeren, aldus spr., was, den staat te ver
sterken door den economischen en culturee-
len standaard op te voeren en de welvaart
der burgers te verbeteren. Hoe meer het
welkende volk bij het actieve politieke leven
betiokkeri zou worden, hoe st-rker de staat
zou worden.
In de gang. die naar het binnenste van
de paraplu zooals de Haarlemsche
Strafgevangenis aan den Harmenjansweg
wel genoemd wordt leidt, verzamelde
zich hedenmorgen een honderdtal man
nen. die in het begin van Februari 1943
daar eveneens bUeen waren. Toen werden
er geen handen gedrukt, er heerschte
geen weerziens-stemming, het gerinkel
van de Dutischc laarzen klonk als een
dreiging door de getraliede gang. Er leef
de onder de mannen een beklemmende
spanning, een geladen sfeer van onzeker
heid.
Ze weten het allemaal nog zoo goed, de
honderd, hoe ze in dien Zondagnacht uit
hun huizen werden gesleept, hoe ze onder
den somberen koepel van de gevangenis
bijeen gedreven weiden in een „vak",
aangegeven in donkeren steen op den
lichtgrijzen vloer. En hoe dien Maandag
morgen tien van hen naar voren werden
geroepen, geboeid en weggevoerd. Ja,
daar bij den uitgang stond een mitrail
leur en daar en daar
De tien ongelukkigcn werden onder
zwaar bewapend escorte naar het Bloe-
mendaalsche Kopje gebracht, waar het
executiepeloton een einde maakte aan
hun leven.
Ifc- HlOCt «min na het verluien vuil do
lliutrleiiLselie tral'gevaiige111h.
De lijdensweg van de overblijvende
honderd was nog niet ten einde, zij wer-
ot 15 Mei 19-43 zijn vastgehouden
Vanmorgen hebben deze honderd man
nen hun gesneuvelde kameraden herdacht.
Het was sober, eenvoudig Maar hoe sterk
sprak nog de verbondenheid van deze men
schen, hun solidariteit in dc bange uren
van Februari, nu drie jaar geleden.
Om kwart over tien stelde de stoet zich
op de binnenplaats van de gevangenis op
en begaf zich naar het Stadhuis waar
zich reeds vele andere genoodigden en
belangstellenden in de stemmig getooide
hal bevonden en orgelmuziek de sfeer
voorbereidde.
De onthulling van het paneel.
Om even over 11 uur. toen iedereen een
plaats gevonden had en de hal overvol
was. namen Burgemeester en Wethouders
van de stad Haarlem hun zetels op de
voorste rij in. Het orgel, bespeeld door
mej. Chr. Stork begon „Vertrouwen" van
den naar Vught getransporteerd, waar ze
Bach te spelen, gezongen door het Doops
gezind Dameskerkkoor, gevolgd door
„Bede voor het Vaderland Onder dood-
sche stilte beklom hierop de voorzitter
van het comité, mr. J. A. Vaillar.t het
spreekgestoelte. Mr. Vaillant memoreer
de de geschiedenis van het gebeurde op
2 Februari 1943; hij verhaalde van d- felle
bewogenheid dier dagen en bracht huKo
aan de nagedachtenis van zijn mede-gijze
laars, die op 2 Februari 1943 gespaard
bleven, doch nadien in concentratiekam
pen het leven hebben gelaten,
i ?J?r°P Vierpon sch'jnwerpers hun helle
lichtbundels op de Nederlandsche vlag,
die het te onthullen paneel bedekte, zoo
dat de rood-wit-blauwe weerkaatsing op
de aanwezigen leek af te stralen. Allen
stonden op, toen orgel en koor het Wil
helmus inzetten. Onder de tonen van on6
volkslied daalde plechtstatig de driekleur
en werd het herdenkingspanc-el, geschil
derd door den Haarlemschen kunstschilder
H. A Bijvoet, zichtbaar.
Mr. Vaillant zeide, dat de kunstenaar
in zijn werk de drie groote beginselen,
waarvoor de tien slachtoffers hun leven
hebben gegeven, heeft willen uitbeelden:
trouw aan de overtuiging, verdediging
van hot vaderland, bescherming van de
stad Haarlem. Spr. besloot met de woor
den: „Daden als die. waardoor dc thans
herdachten zijn gevallen, zijn eeuwig en
kunnen niet verloren gaan. Dit is een
troost voor hun nabestaanden, evenals de
overtuiging, dat hun offer niet vorgeefsch
is geweest."
Spr. verzocht hierna een oogenblik al-
gcheele stilte, terwijl men de klok van de
Groote Kerk half twaalf hoorde slaan.
Dan bood mr. Vaillant namens de Haar-
lemsche burgerij het paneel den burge
meester aan.
Burgemeester Reinalda spreekt.
Burgemeester M. A. Reinalda nam,
mede namens zijn collega van Velsen. het
woord Hij zeide, dat slechts weinigen in
dertijd, toen prof. Huizinga het woord
Wij leven in een bezeten wereld" sprak,
dc verschrikkelijke waarheid beseften.
Zelfs in 1940, toen dc Duitscher onze on
afhankelijkheid schond, wisten velen het
nog niet. maar in de vijf jaren der bezet
ting hebben maar al te veel Nederlandt-s
het leeren begrijpen. „De groote opgave,
waarvoor wij staan", aldus spr., „is, dat
wij den moord (want anders is het niet)
van 3 jaar geleden niet mogen vergeten.
Deze opgave geldt ook voor het nage
slacht. Daarom is het een goede gedachte
geweest om het herdenkingspaneel aan te
brengen in het stadhuis. de centrale
plaats waar voortgeleefd wordt.
waar het zijn plaats zal krijgen temidden
van de historische figuren uit onze va-
derlandsche geschiedenis. Do schoon®
wijze, waarop de kunstenaar uw aller ge
voelens in beeld heeft gebracht, is een
waarborg te meer, dat de herinnering aan
het offer zal voortleven in de harten der
bevolking. Volgaarne aanvaard ik namens
het Gemeentebestuur van Haarlem dit pa
neel. daar het bijdraagt tot de innerlijke
verrijking van het Nederlandsche volk,
opdat het moge medewerken aan het bou
wen van een menschenmaatschappij,
waarop het aangehaalde woord van
prof Huizinga niet meer van toepas
sing is."
Spr. eindigde met bijzondere hulde te
bntngen aan de tien mannen, die 3 jaar
geleden zijn vermoord „Mogen zij rusten
in vrede".
Het koor zong daarna „In God rust
mijne ziel" en „Bede" van SaL -i. waar
bij zich van nabestaanden en kameraden
der gevallenen een groote ontroering
meester maakte. De secretaris van het co
mité, de lieer P. G. M. Ottolini, verklaarde
de plechtigheid ten einde. Er werden
bloemstukken neergelegd en de aanwezi
gen defileerden langs het paneel, die*
onder den indruk.