„NOBELT"
OQtl
r rr,
nDQn
s
Epos van Nederlands verzet
De zaak-Oldeman
voor het Bijz. Hof.
Noodraad Heemstede
J. V. d. BERG
I
GEEN BET ER ~MAN DAN
M ET E R M AN!
Gas- én licht beperken,
Fabrieken kunnen werken!
Tentoonstelling Weerbare Democratiegeopend
lil <le Nieuwe Kerk te Amsterdam is
vandaag een zeer bijzondere tentoonstel
ling geopend: „Weerbare democratie", het
verhaal van Nederlands verzet, in ruime
ren zin de geschiedenis van het Neder-
landsche volk in den bezettingstijd, waar
uit de' vaardige handen van tien kunst
schilders een epos componeerden, bont en
fel gekleurd, een epos van list en dapper
heid, saamhoorighcid en zelfstandigheid,
van de verbeten vastberadenheid van ons
volk in den strijd tegen den Duitschen
overweldiger.
Hier is geen dorre verzameling van
dood materiaal geëxposeerd, voorwerpen
en paperassen die een rol hebben gespeeld
in de geschiedenis van het verzet, persen,
handgranaten en zendapparaten. Hier is
de geschiedenis zélf geschreven, uit de
visioenen en droomen der kunstenaars.
In korten tijd hebben zij hun taak vol
tooid, ieder op zijn wijze, soms kinderlijk
verhalend, soms in sarcastische, allegori
sche voorstellingen, maar ook in machtige,
aangrijpende composities. Bij het betreden
van de Nieuwe Kerk ziet de bezoeker aan
zijn rechterhand, hoe op 10 Mei 1940 de
Duitscher, als een dief in den nacht, ons
volk overviel; dan volgt hij de schilderin
gen langs den wand, links. Rechts zijn tel
kens de uitgebeelde gebeurtenissen scherp
en boeiend gedocumenteerd met affiches,
fragmenten en foto's. Zoo volgt men de
galerij van paneelen de gansche kerk
rond, de vier perioden uit de jaren '40
'45 lang6: de periode van isoleering en
misleiding, van 15 Mei 1940 tot Februari
1941; de gelijkschakeling, tot Maart 1943,
dan de inschakeling, die na Dollen Dins
dag overgaat in de laatste periode, de
nachtmerrie der vernietiging. Dit is in
groote lijnen het scenario van de tentoon
stelling, die eindigt, waar met de bevrij
ding de opbouw van ons land begint.
Voorbereiding, uitvoering en be
stemming.
Het werk is uitgegaan van de G.A.C.,
Weerbericht
Geldig tot Zaterdagavond Nawinter.
Noord-Oostenwind, met des nachts matige
vorst, overdag lichte vorst tot tempera
tuur om het vriespunt, veel bewolking
met oT) de meeste plaatsen tijdelijk
sneeuwval.
Behalve de zaak, die in voortzetting be
handeld werd tegen ds. n. H. Oldeman, wer
den hem in een tweede zaak nieuwe feiten
ten laste gelegd, n.l. dat hij ln de Jaren 1942,
1943 en 1944 aan verschillende Joodsche per
sonen valsche of vervalschte persoonsbewij
zen verkocht voor bedragen varieerende van
f750,— tot f 1100,—althans voor belangrijk
hoogere bedragen dan f 100,zijnde de
maximale som waarvoor hij ze van P. Visser
gekocht heeft. Bovendien werd hem ten
laste gelegd, dat hij aan verscheidene onder
gedoken personen distributiebonkaarten ver
kocht voor aanmerkelijk grootere bedragen
dan waarvoor hij ze inkocht.
De voortgezette behandeling van de zaak-
Oldeman bracht eenlge nieuwe getuigen, o.a.
den SD-man Walter Bonnhagen.
Een Amsterdamsche beeldhouwer getuigde
dat Gerich de man naar wien ds. Oldeman
om raad gegaan ls Ortsgruppenleiter der
NSDAP was, die ln Haarlem zitting hield In
het Kenaupark, waarschijnlijk no. 21. Uit
een schriftelijke verklaring van S. L. A. Plek-
ker bleek hetzelfde, De getuige vermoedde,
dat G. zeer waarschijnlijk een aanklacht aan
de Duitsche polltie-autoriteiten zou door
geven.
Bonnhagen verklaarde, dat eens een ano
nieme aanklacht den SD bereikt heeft.
Deze heeft hU achtergehouden, omdat hU
Rot, die naar hU wist ondergrondsch werk
deed, wilde helpen. Wél heeft hij bU Rot een
onderschepte, door een predikant ondertee-
kende aanklacht tegen Rot gezien.
BU voorlezing van het tweede stuk, waar
van mr. Stomps ln de vorige zitting een ge
deelte van den tekst uit zijn hoofd wist, zei
Bonnhagen, dat dit zonder twUfcl het be
doelde stuk was. HU verklaarde nog cenige
passages eruit.
Er zUn nog meer anonieme klachten bin
nengekomen, die hij alle verscheurd heeft,
en waarvan Rot verklaarde, dat ze van ds.
Oldeman afkomstig waren. B. zei echter, dat
hij ds. Oldeman nooit en dus ook niet in
de Eu terpestraat gezien heeft.
Ds. Oldeman met kracht: „Er is door mij
nooit aangifte gedaan, ik heb nooit iets on
derteekend en ik ben nooit ln de Euterpe-
straat geweest".
De 18-jarige getuige J. F. C. Stelbrlnk ver
klaarde, Rot doodgeschoten te hebben. Hij
patrouilleerde ln uniform ln Den Hout, waar
hout gekapt werd. HU zou toen na waarschu
wing geschoten hebben, nnar zijn zeggen ln
de lucht, maar klaarblUkeiljk te laag.
HU verklaarde ten stelligste, Rot niet ge
kend te hebben en ook geen opdracht tot
het doodschieten gekregen te hebben.
Luitenant mevr. Breukelaar-Verburg der
Kon. Landmacht: „Die Jongen stnat te 11e-
vader ln den tuin stond, die aan Den Hout
grenst, heeft het ook gezien en liet zich op
zUn bulk vallen."
zij uit hoofde van haar positie ln de kerke
lijke gemeente vaak met hem te maken
gehad heeft. ZU vond het dan ook niet on-
natuurlUk dat verd. bU hem om raad was
komen vragen.
Ds. Oldeman bleef erbU, dat Gerich bU
een Duitsche „Dlenststelle" gedetacheerd
was en dat hit als nlet-Haarlemmer niet
wist, dat het huls ln het Kenaupark als
„Dlenststelle" gebruikt werd.
Vlak voordat de zitting uitgesteld werd,
verklaarde Bonnhagen nog, dat hU zich
herinnerde, dat de aanklacht geadresseerd
was aan Ortegruppe N.S.D.A.P., Kenaupark.
de Groote Adviös-Cominissie der Illega
liteit, die uit haar midden en haar on
middellijke oud-illegale omgeving een
groep personen heeft aangewezen voor
de voorbereiding en uitvoering van de
tentoonstelling. Deze groep heeft, met
medewerking van tal van oud-illegale or
ganisaties en van het Rijksbureau voor
Oorlogsdocumentatie, eerst de feitelijke
gegevens verzameld, die in de uitbeelding
verwerkt moesten worden. Vervolgens
heeft zij deze gegevens in historisch ver
band gegroepeerd en de hoogtepunten van
het verzet naar voren gebracht. Met dit
historische relaas als grondslag werd het
scenario gecomponeerd.
De algeheele leiding van het werk be
rust bij Jhr. Sandberg, de technische lei
ding bij den architect Rietveld. De tien
medewerkende kunstenaars zijn Jan Bom,
Charles Eyck, Lex Horn, Theo Kurpers-
hoek, Lex Metz, Gerrit van 't Net, Han6
van Norden, Charles Roelofs. Kees Tim
mer en Daan Wildschut. Over de onkosten
zijn er afspraken gemaakt met de regee
ring; de baten, van de tentoonstelling J<o-
men ten goede aan het werk van de Stich
ting 19401945. Voorbereiding en uitvoe
ring hebben vijf maanden van geconcen-
treerden arbeid gevergd. De tentoonstel
ling zal een maand in Amsterdam blijven,
daarna zal zij in verscheidene andere
plaatsen van ons land worden opgezet. Het
is niet waarschijnlijk, dat zij in Haarlem
komt; daarvoor is Amsterdam te dicht
bij. Ook naar het buitenland zal „Weer
bare Democratie" een reis maken; in
Amerika vooral is de belangstelling groot.
De tekst zal dan echter geheel vertaald
en het gansche werk belangrijk omge
bouwd moeten worden.
Hedenmiddag om half drie zou de ten
toonstelling officieel worden geopend met
een rede van minister-president prof W
Schermerhorn Vertegenwoordigers van
het verzet uit Frankrijk, België, Luxem
burg en Denemarken zouden daarna het
woord voeren.
„Weerbare Democratie" is te bezichtigen
dagelijks van 1017 en van 1922 uur; des
Zondags van 1317 uur.
SCHEEPSBERICHTEN.
28 Febr.: »,Thyra" (Den.) van Ronneby
Red, met hout voor 60 hulzen, 12864 stuks
hout, Javakade, loods Madoera. „Stege-
borg" (Zwj van Stockholm met 175 ton
stukgoed. Zeeburgerkade, loods N. „Frey"
(Zw.) van Söderhnm met 1500 tón hout-
pulp en cellulose. Zeeburgerkade loods O.
Vertrokken 27 Febr.: Sleepb. „Blanken
burg" en „Ebro", sleepende de „Van
„Speyk" naar Rotterdam. „Goldfinch"
(Eng.) naar Londen. „Acflnla" naar Em-
den, „Gaasterland" naar Rotterdam. 28 Fe
bruari: „Alcyone" naar Dublin. „Marita"
(Noorw.) van IJmulden naar Frederlksha-
ven. ,,Franka" naar Rotterdam.
De begraafplaats wordt uitgebreid -
Er komt in de toekomst een nieuwe
zweminrichting - Heemstede wil
niet noodlijdend worden.
Het belangrijkste punt van de agenda
voor de Donderdagmiddag gehouden ver
gadering van den Heemstecdschen Nood
raad was het voorstel van B. en W. om
een crediet van 215.000 beschikbaar te
stellen voor de uitbreiding van de be
graafplaats.
De Voorzitter deelde allereerst
mede, dat B, en W. besloten hebben geen
eigen graven meer te verkoopen. Ver
kochte grond kan immers nooit meer ge
bruikt worden. Bovendien is het onge-
wenscht dat er op een begraafplaats alle
maal „eilandjes" komen van particulier
bezit. Verder hebben B. en W. besloten
een wijziging voor te bereiden van het
tarief voor graven.
Over het eigenlijke voorstel van B. en
W. werd breedvoerig gediscussieerd. Er
bleek evenwel geen enkele tegenstander
te zijn, zoodat tenslotte het voorstel met
algemeene stemmen werd aangenomen.
Alleen de heer Rijk es verklaarde,
dat hij slechts noode zijn stem aan het
voorstel gaf. Reeds in 1940 heeft hij er
bezwaar tegen gemaakt de begraafplaats,
die te veel in de bebouwing ligt, uit te
breiden.
De andere sprekers hadden meer zijde-
lingsche opmerkingen. De heeren Zon
neveld en Verspoor drongen er op
aan, nu aangenomen moet worden, dat in
de naaste toekomst ook de grond van den
zwemvijver „Grocnendaal" bij de be
graafplaats getrokken moet worden, tijdig
uit te zien, naar andere gronden die ge
schikt zijn voor een zweminrichting, want
de nieuwe moet klaar zijn voor de oude
kan worden afgedankt. Eerstgenoemde
drong er bovendien op aan om bij de
nieuwe inrichting meteen een openlucht-
bad te maken.
De heer P 1 i e s t e r vond het jammer,
dat voor de begraafplaats nu ook een
stukje van het wandelbosch „Groenendaal"
moet worden opgeofferd. Verder mogen
B. en W. aan dit natuurbezit niet „knab
belen".
Alle heeren kregen de gevraagde toezeg
ging. De heer Van U n e n, wethouder,
zei, dat bij een moderne zweminrichting
natuurlijk een natuurbad hoort.
De Voorzitter verzekerde, dat
„Groenendaal" ook voor B. en W. een
heilig pand is. Er zal niet meer aan ge
knabbeld worden. Ook deelde de Voorzit
ter nog mede, dat het in de bedoeling ligt
van de gronden die de gemeente nu be
schikbaar krijgt, een deci te bestemmen
voor de vergrooting van de R.K. begraaf
plaats.
De andere agendapunten gingen er met
hamerslag door.
*3e heer 3. 3. van Luln, thans tijdelijk
controieerend geneesheer, kreeg een vaste
aanstelling. Het gedeelte van den Meer
weg tusschen de Sportparklaan en de
Javalaan zal voortaan ook Sportparklaan
heeten. Het presentiegeld voor leden van
stembureaux werd verhoogd tot 1.per
uur en 10.— per dag.
Bij de rondvraag gingen de sluizen der
weisprekendheid open. Bijna ontaardde
het in algemeene beschouwingen over de
begrooting voor 1946, die ernog niet
is, zoo constateerde de Voorzitter
Dit kwam, omdat de heeren Kamer
beek en Disselkoen er over klaag
den, dat de begrooting zoolang op zich laat
wachten. De wethouder van financiën,
jhr. Van de Poll, was wegens ziekte af
wezig, maar de heer Van Unen wees
er op, dat bij alle overheidsdiensten het
financieele werk achter is. Hij beloofde
evenwel, dat er spoed betracht zal wor
den, opdat in elk geval de Noodraad nog
de begrooting zal kunnen behandelen.
Het is evenwel een moeilijke taak waar
voor B, en W. staan. Andere jaren begon
de begrooting van Heemstede met een
batig saldo van de vorige rekening van
minstens 250.000.Nu is er over 1944
een batig saldo van hoogstens 50.000
60.000. Alleen uit dien hoofde moet dus
al 200.000 gevonden worden. Er wordt
naar gestreefd om de begrooting in elk
geval te doen sluiten, opdat Heemstede
niet noodlijdend wordt. Misschien zal daar
voor een verhoogde gasprijs en nog andere
dingen noodig zijn.
Over die andere dingen gingen de hee
ren debatteeren, maar de voorzitter
maakte daaraan een einde.
De heer Verspoor vroeg om speel
terreinen voor de jeugd. De heer Van
Unen antwoordde, dat het terrein naast
de Dreefschool, waar eerst volkstuintjes
waren, weer voor dit doel ln orde ge
maakt zal worden. Zijn collega-wethouder
de heer Van Lent deelde mede, dat e*
ook een speelterrein aan de Glip zal
komen.
Op een vraag van den heer R ij k es ant
woordde de heer Van Unen, dat B. en
W- reeds lang met den Opbouw bezig zijn
om het gedeeltelijk afgebrande perceel
Dreef hoek Spaarnzichtlaan te laten her
stellen, maar nog altijd is de gemeente er
niet in geslaagd dit voor elkaar te krij-.-
gen. ,,'t Is treurig!" repliceerde de heer
Rijkes.
In verband met verkeersongelukken die
den laatsten tijd te Heemstede hebben
plaats gehad, werd gevraagd of het niet
gewenscht is, dat te Heemstede weer be
palingen komen omtrent maximum snel
heid. De Voorzitter deelde evenwel
mede, dat uit een onderzoek der politie
gebleken is, dat die ongelukken niet het
gevolg zijn van het ontbreken van bedoel
de bepalingen. Er kan dus geen argument
daaraan ontleend worden om ze in te
voeren.
Partij van den Arbeid
7 van de 19 leden van den Heemsteed»
schen Noodraad zijn toegetreden tot de
Partij van den Arbeid. Het zijn dc S.D.A.
P.'ers de heeren H. J. W. B. Disselkoen,
W. J. Reijnders en A. N. Zonneveld; ver
der de heeren J. F. Saarberg (Vrijz. groep),
A J. J. Verspoor (Vrijz. Dem.), L. A. Eek
hof (Chr.-Hist.) en dr. E. Brongersma
(R.K.)
Door de 4 winkeliersvereenigingen en
de Kath. Middenstandsvereeniging werd
besloten tot oprichting van de Heemsteed-
6che Middenstandscentralo.
Tot voorzitter werd gekozen de heer E.
J. van Lent en tot secretaris de heer J. de
Kwant.
GEVRAAGD: 1 p. sok-ophou
ders en 1 bilk-opener. Br. no.
638 Wensing's Adv. Bur., Tem
peliersstraat 32.
L. O. motor. Goede banden,
loopt prima. T. e. a. b. Sophla-
straat 12.
Volksherstel Haarlem
Actie
Nijmegen-Venray
OUDE NEGATIEVEN ZIJN EEN
POSITIEVE HULP voor de nog
steeds durende glnsnood in NU-
megen-Venray. ZU worden ge
haald als U even belt. Telef.
2 13 8 1
Radioreparatie
Hooi, Stroo, Houtwol,
Turfmolm,
A. ZONDERLAND
Spaarnwouderstr. 81, Tel. 1291.'!
Thuisbezorgen zonder prUs-
verhooglng.
Het Centraal Genootschap voor
Kinderherstelllngs- en Vacan-
tle Kolonies, Afd. Haarlem,
verzoek dringend ter comple
teering van de LedenlUst op
gave van naam en twlres der
vroegere leden aan de Penning-
meesteresso Mevr. Hazevoet-
Renout, arts, Buitenrustlaan
13. Ook nieuwe leden zUn zeer
welkom.
18681
Behangerij. StoffeerderU en
BeddenmakerU
A. C. VAN NES,
Gasthulsslngel 6 rood
Beleefd aanbevelend
ONTHARING
door diathermic
Institute for Beauty Culture,
Directie: Gerda Slemer,
Weteringschans 83 t/o. Rijks
museum, Amsterdam.
Tel. 37729-31489.
BU exploit van mij Deurwaar
der, d.do. 27 Februari 1940,
ls ten verzoeke van Hcndrlka
Cornelia Allee Reurts, wonen
de te Amsterdam, voor wie Mr
P. J. Prinsen Gecrllgs als Pro
cureur optreedt, aan: Gcorg
Johan Andreas Ticheler, wiens
woon» of verblUfplaats onbe
kend is, BETEEKEND het Von
nis door de Arr. Rechtbank te
Haarlem, op den 29 Januari
1946 tusschen partUen gewe
zen, waarbU de echtscheiding
van partijen ls uitgesproken.
Terwijl bij hetzelfde exploit
voornoemde O J. A. Ticheler
is OPGEROEPEN, om op Dins
dag, 19 Maart 1946, des mid
dags ten 11/2 uur. te ver
schijnen ln Raadkamer der
Arr. Rechtbank te Haarlem, ln
het Palels van Justitie aldaar
aan de Jansstraat no. 81. Ten
einde als vader over het uit
het huwelijk van partUen ge
boren kind. te worden gehoord
omtrent de voorziening ln de
voogdij en toeziende voogdij
over dit kind
De Deurwaarder:
O. Q. van WUngnarden.
N V. HAARLEMSCHE PYJAMAFABRIEK
Leidischevaart 442, Haarlem, Telefoon 16(561
VcOOQ:
WAT IS HET DOEL VAN DEZE
FABRIEK?
^tfitiaowtd
HET BESTE FABRIKAAT
VAN DE BESTE STOFFEN
GEMAAKT DOOR HET BESTE
PERSONEEL
Gp alle afdeeMngen kunnen geoefende krachten
en leerlingen geplaatst worden.
Aanmeldingen: den geheelen dag van 8-17 uur
voor jonge leerlingen bij voorkeur vergezeld
i der ouders.
i «land
löchtpoar van middelb leeftijd zoekt op le
2 KAMERS MET KEUKEN
zoo nodig gestoffeerd.
Br. No. 641 Wensing's Advert. Bur., Tempellersstr.
„Ja zegt de Heer des Huizes, „die Mr.>
Meterman heeft gelijk. Hij hamert er steeds
weer op, zuinig te zijn met gas en licht,
opdat we allen tezamen er de vruchten van
plukken I Letterlijk de vruchten I Want ook
de fabrieken voor vruchtenjam en vruchten-^
sap kunnen alleen draaien, als er kolen zijn.'
Helpt U mee Als U minder gas en licht
verbruikt, krijgt de industrie meer".
rthlft. ,Jk Afin. HtpM tfi Fi i Hljktktk***'
