Sjahrir protesteert tegen landingen
Crooter Kranten
Duizenden devoten
Russen zouden Mantsjoerije ontruimen
Brte .TaarRHJi# Vo. 182T® "j| Tj Mnandng 11 Mnart 1»16
Bureaux: Groote Houtstr. 93 V* 8 "fY^ O I 1 /"Y t% I I Dltgave Stichting Voorlichting
en Soendaplein 37, Haarlem A JL JL Ji JL ij ^jfTL Vtr-^j iJr^jr J ^utitL Abonnementen: p. week 31 ct.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. -T"J Per kwartaal f 4.—
Telef. 5437. Postgiro 273107.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14823 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom TeJ Redactie 10600 Dir..Hoofdred 15054
DE minister van Handel en Nijverheid
heeft een bezoek aan Amerika ge
bracht en is teruggekeerd als voorstander
van grooter dagbladen. Geen wonder. De
lijvige bundels, door de Amerikaansche
dagbladbedrijven verspreid, moeten hem
de schrille tegenstelling hebben doen be
seffen, waarin wij te dezen aanzien in
Nederland verkeeren. Er waren voor de
ministerieele reis al heel wat pogingen
gedaan, om de regeering duidelijk te ma
ken dat wij met deze poovere toewijzing
niet de taak kunnen vervullen, die het
dagblad in de moderne samenleving heeft.
Het bleef bij pogen. Maar er gaait niets
boven aanschouwelijke ervaring en dus
brachten de Amerikaansche kranten het
groote argument. Nederland tobt evenwel
met gebrek aan deviezen, zoodat minister
Vos niet meer heeft durven opperen dan
een proefneming met een niet nader aan
geduide vergrooting van den omvang. Die
proefneming zou hij dan voor zes maan
den willen nemen. Niet om te zien. of er
werkelijk zooveel meer in de dagbladen
zou staan als zij in vier pagina's groot in-
plaats van in vier pagina's klein formaat
verschenen. Want dat gelooft hij nu blijk
baar wel, al moeten zijn Amerikaansche
ervaringen hem nog heel wat anders ge
toond hebben. Nummers van achtenveer
tig, ja zelfs van vierenzestig groote blad
zijden moeten immers onder de verbaasde
oogen van Zijne Excellentie zijn gelegd.
Zijn bedoeling met de proefneming is
dus niet om na te gaan wat wij ervan
maken zullen, maar om vast te stellen,
hoe de krantenlezers zich erbij gedragen
zullen. De verwachting in vakkringen, een
heel logische verwachting, is namelijk dat
als de bladen tot redelijken omvang ver
groot zullen worden het groote aantal ge
vallen, waarin een gezin twee of drie
kranten leest, sterk zal verminderen. De
menschen zullen zich met één dagblad te
vreden stellen, omdat zij daar genoeg aan
hebben. Dit zal niet alleen voor hen een
bezuiniging beteekenen, maar bovendien
het door dg^vergrooting van den omvang
verdubbelde papiergebruik anderzijds
weer doen dalen. De regeering zou dus,
om het heel eenvoudig uit te drukken,
het Nederlandsehe volk aan een tweemaal
beter product kunnen helpen voor ander
half maal den prijs. En de consument,
voorzoover hij afnemer van meer dan één
dagblad is, zou .de helft of twee derden van
zijn vroegere abonnements-uitgaven be
sparen.
Ik hoop dat de regeering zich van de
aantrekkelijkheid van dit plan zal laten
overtuigen en dat deze groote verbetering
in den toestand der dagbladen dan spoe
dig zal intreden. Want het is noodig. Wij
moeten de gelegenheid krijgen, meer te
doen. Ondanks alle bekortingen, alle ge
bruik van kleine lettertypen en spaarzaam
heid met koppen, waardoor wij zooveel
mogelijk nieuws en voorlichting in zorg
vuldig beraamde verscheidenheid op het
kleine papier-oppervlak ten beste geven,
zijn wij met den huidigen toestand geens
zins tevreden. Vooral geldt daarbij de
overweging, dat het dagblad als „dage-
lijksch verkeersmiddel" van den mensche-
lijkcn geest en van de menschelijke activi
teit in den ruimsten zin des woords so
ciaal, economisch, politiek, cultureel
zijn taak behoorlijk moet kunnen vervul
len. Nevens de groote hoeveelheid nieuws
in beknopten vorm, die iederen dag om
plaatsing vraagt en de menigte inlichtin
gen van feitelijken aard, waarom men het
dagblad vraagt moet er voldoende ruimte
zijn voor commentaar en voorlichting op
velerlei gebied. Alle dagbladen zijn, om
een voorbeeld te noemen, er in den huidi
gen toestand toe gedwongen om verslagen
van belangrijke bijeenkomsten, uiteenzet
tingen van ingrijpende nieuwe wets
ontwerpen, kunstbeschouwingen en cri-
tieken tot de vermelding van een paar
hoofdpunten te bepalen. Dat is onvoldoen
de en het gevolg is dat de belangstelling
in al deze zaken, de gedachtenwisseling
en het nadenken erover te weinig aan
sporing krijgen. Dit enkele voorbeeld
diene om te verduidelijken, dat vergroo
ting van de dagbladen een algemeen be
lang van de eerste orde geldt. Opbouw,
herstel en vernieuwing, die groote en veel
omvattende programpunten van dezen
tijd, zijn er direct bij gemoeid.
In onze vakkringen heerscht de overtui
ging, dat met vier pagina's op groot for
maat, (waarbij dan natuurlijk nog 6teeds
met de ruimte gewoekerd zal moeten wor
den, want ook dat blijft nog ver beneden
den vooroorlogschen omvang van de bla
den) een groote en ingrijpende verbetering
bereikt zou worden. Wij zullen een belang
rijke schrede verder doen op den weg. die
moet leiden naar den normalen toestand.
Met den normalen toestand bedoel ik na
tuurlijk. dat een vrije dagbladpers ook
vrij is in het vaststellen van den omvang
van haar bladen: niet langer afhankelijk
vnn schriele papier-toewijzingen van de
overheid. Het is de nood der tijden, die
nog altijd tot deze beperkingen dwingt.
Men is er te ver mee gegaan en het is een
landsbelang dat dit wordt ingezien en ver
betering toegepast. R. P-
Er Is brand uitgebroken op de „Quecn
Elizabeth". De brand is reeds gebluscht en
de schade is waarschijnlijk gering. Het
schip ligt in de haven van Southampton,
waar hot voor den dienst ln vredestijd op
nieuw wordt ultigerust.
Schending der Indonesische souvereiniteit
Nadat Sjahrir zijn aangekondigd protests
tegen de landing van Nederlandsehe troe-l
pen op Java tweemaal had uitgesteld, is?
het hedenmorgen aan generaal Stopford
overhandigd.
Het protest, dat door Sjahrir is onder
teekend, luidt:
„Wederom zijn Nederlandsehe troepen in
Batavia ontscheept. Ik herhaal met nadruk
het standpunt van mijn regeering, dat de
Nederlandsehe militaire inval in Indonesië
een schending van de souvereiniteit van
de Indonesische republiek beteekent.
De tegenwoordigheid van Nederlandsehe
troepen kan in dezen tijd van spanning
geen enkele goede uitwerking hebben en
zal niet nalaten de sfeer der onderhande
lingen nadcelig te beïnvloeden.
Tenzij de Nederlandsehe regeering In
derdaad zekere vijandelijke voornemens
koestert, gaat het boven ons begrip, waar
om deze versterkingen nu noodzakelijk
zijn. Ik protesteer met kracht tegen de
nieuwe versterkingen tegen dergelijke
gebeurtenissen in de toekomst."
Zondag werd door A N.P.-Aneta bekend
gemaakt, dat Soekarno zijn goedkeuring
heeft gehecht aan Sjahrir's nieuwe kabi
net. Hij heeft eveneens de aanstaande
onderhandelingen met de Nederlandsehe
regeering goedgekeurd.
Een correspondent van Aneta vernam,
dat de eerste 800 Britsch-Indische soldaten
Zondag van Batavia naar Soerabaja zou
den vertrekken, vanwaar zij met nog meer
Britsch-Indiërs rechtstreeks naar Britsch-
Indië vervoerd zullen worden. Het ver
voer zal geschieden met de schepen die
Nederlandsehe troepen naar Batavia
brachten.
Onderhoud SjahrirVan Mook
verwacht.
Nadat de militaire politie vannacht
strenge maatregelen getroffen had om
het centrum van Batavia te beschermen,
bracht de ochtend van heden groote poli
tieke acitiviteit, meldt ANP-Anetn.
Sjahrir zal Sir Archibald Clark Kerr
vandaag in den namiddag ontmoeten en de
mogelijkheid blijkt te bestaan, dat Sjharir
en dr Van Mook heden een informeel
onderhoud zullen hebben.
Men verwacht, dat in de eerstvolgende
weken alle Nederlandsehe troepen, die
zich thans in Mnlakka bevinden, geleide
lijk naar Ned -Indië zullen worden over
gebracht, doch het zal vermoedelijk meer
dan een maand duren, voor deze zaak
haar beslag zal hebben gekregen.
Blijkens het officieele communiqué is
het tweede bataljon van het dertiende
regiment Infanterie van het Nederland
sehe leger gisteren in Semarang aange
komen.
Russen pachten
Hongaarsche luclitbases
Naar Reuter meldt heeft het Hongnar-
sche kabinet de Sovjet-Russisch-Hon-
gaarsche luchtvaartovereenkomst goed
gekeurd, waarbij de Hongaarsche regee
ring de Hongaarsche vliegvelden ver
pacht en het gebruik van land- en vlieg
velden en werkplaatsen voor den duur
van dertig jaar toestaat, terwijl de Sov
jet-Unie voor de technische uitrusting
zorg draagt.
De Hongaarsche regeering moet de ver
pachte vliegvelden binnen vijf Jaar in
orde maken. Er zal een Sovjet-Russisch-
Hongaarsche maatschappij voor de bur
gerluchtvaart worden gevormd, die in
ternationale luchtvaartverbindingen zal
onderhouden. De raad van commissaris
sen zal bestaan uit drie Sovjet-Russi
sche en drie Hongaarsche leden. Er zal
een Sovjet-Russische directeur en een
Hongaarsche onder-directeur zijn.
Berlijnsche communisten
gearresteerd
Naar A.F.P. meldt, heeft kolonel How-
ley, verbonden aan het Amerikaansche
militair bestuur te Berlijn bevestigd, dat
gedurende de laatste dagen twaalf com
munistische leiders in Berlijn zijn gear
resteerd. Volgens een Duitsch persagent
schap zijn deze lieden in verzekerde be
waring gesteld en zullen voor een mili
tair tribunaal worden gebracht onder be
schuldiging, dat zij getracht hebben func
tionarissen te intimideeren en tegen de be-
stuursregelen van hot Amerikaansche be
stuur te hebben gehandeld. Howley noem
de hun machinaties een poging tot een
„putsch naar Pruisisch model".
Nederlandsehe oorlogsschepen
op de thuisreis
De marine-voorlichtingsdienst vermeldt
de thuisreis-programma's van de volgen
de Nederlandsehe oorlogsschepen: kruiser
„Tromp": Port Said 24 April, Gibraltar 2
Mei, IJmuiden 9 Mei; onderzeeboot 0.21:
Port Said 14 April, Gibraltar 20 April,
Rotterdam 3 Mei; onderzeeboot 0 23: Rot
terdam 13 Maart; onderzeeboot 0.24: Port
Said 24 Maart, Gibraltar 2 April, Rotter
dam 9 April.
Britsch convooi aangevallen.
Indonesische extremisten hebben twee
Britsche convooien het eerste heden
nacht, het tweede hedenmorgen vroeg
bij Soekaboemi aangevallen. Volgens voor-
Ioopige rapporten hebben deze aanvallen
lot omvangrijke gevechtshandelingen ge
leid, waarbij Thunderbolts ondersteuning
hebben verleend.
Beide convooien waren' op weg van Ba
tavia naar Bandoeng.
Uit 's-Gravenhage wordt gemeld dat
het vertrek der parlementaire commis
sie naar Nederlandsch-Indië, dat oor
spronkelijk was vastgesteld op Dinsdag
as., nader bepaald is op Zaterdag 16
Maart.
De Belgische liberalen
weigeren opnieuw
De Belgische Liberale Partij heeft met
eenparigheid van stemmen een motie
aangenomen, waarin de voorstellen van
den Kabinetsformateur-in-spé, Spaak,
worden verworpen, daar zij „niet de
vorming van een werkelijk democratische
regeering beoogen".
Tijdens een persconferentie verklaarde
Spaak, dat hij desondanks zijn pogingen
tot het formeeren van een Kabinet zal
voortzetten. Hij stelde zich voor een re
geering te kunnen vormen, bijgestaan uit
een meerderheid van socialistische par
lementsleden, aangevuld met extra-parle
mentairen, die met de socialisten willen
samenwerken.
Besmettelijk vrou wenkabaal
aan de Levantkade
Zondagmiddag omstreeks vijf uur is
een opstandje uitgebroken onder de ge-
interneerde vrouwen aan de Levantkade
te Amsterdam. Men neemt als oorzaak
aan, dat een van de vrouwen zich voor
den commandant moest verantwoorden
wegens het plegen van een strafbare han
deling. Dit schijnt aanleiding gegeven te
hebben, zoowel voor de vrouw in questie
als voor haar lotgenooten, om lawaai te
maken. Het werd zoo erg, dat de binnen-
wacht zich genoodzaakt zag, van de vuur
wapens gebruik te maken, twee vrouwen
werden niet ernstig gewond. In loods 4
aan de nabijgelegen Surinamekade, waar
zich ook SSers bevinden, was eveneens
een opstandje uitgebroken. De radiokamer
werd in brand gestoken, de alarminstal
laties en de telefoon werden vernield,
zoodat het opstandje een volwassen op
stand dreigde te worden. Zoowel de
brandweer als de gezagstroepen werden
te hulp geroepen, de drijvende brand
spuit Jason rukte uit De brand kon tot
het middelste gedeelte van de loods be
perkt worden. De gevangenen werden op
het middenterrein onder zware bewaking
gesteld en kamp en omgeving werden af
gezet, zoodat noch publiek noch pers
konden binnenkomen.
Omstreeks negen uur 's avonds was
men den toestand weer geheel meester en
kon worden begonnen met een uitgebreid
onderzoek, dat nog wel eenigen tijd in
beslag zal nemen.
Een,nieuw Spoorboekje
Met Ingang van 11 Maart is wederom een
nieuw vouwblad van de Nederlandsehe
Spoorwegen uitgekomen, hetwelk verschei
dene wijzingen in gunstigen zin bevat. Het
dubbele spoor op de lijn Haarlem—Santpoort
Is gereed gekomen en nu kan de trein, die
vroeger om 16.52 uur van Haarlem naar Be
verwijk vertrok, aansluiting geven op den
dienst van 16.40 uit Amsterdam. Hiertoe zal
de bedoelde trein naar Beverwijk om 17.00
uit Haarlem vertrekken. Ook de reizigers
uit Leiden zullen thans een betere verbin
ding haar Beverwijk hebben.
Het woord is aan.
Churchill:
Ontevredenheid is gebrek
aan moed.
(The Farewell; 1764)
trokken naar de hoofdstad
Dc Stille Omgang te Amsterdam
In den nacht van Zaterdag op Zondag
waren de Amsterdamsehe straten gevu'd
met duizenden Stille Omgangers. Boven
het nachtelijk gewemel stond de hei-ver
lichte toren van de z.g. Engelsche ke 'c
aan het Bagijnhof Op het Spui was het
wel bijzonder druk door de vele Amster
dammers. die van hun belangstelling blijk'
gaven voor dezen eersten Omgang na den
oorlog in georganiseerd verband Zelfs in
het Amsterdamsehe vermakelijkheids-
centrum, de Nieuwendijk en omgeving
had de jolijt-sfeer olaats gemaakt voor
een devotere stemming.
Naar schatting hebben twintig- tot vijf
entwintig duizend mannen aan den Stil
len Omgang deelgenomen, minder danf
normaal, maar wanneer men de transport
moeilijkheden in oogenschouw neemt, it
het een hoog cijfer
Haarlem was vertegenwoordigd door
een groep Katholieke verkenners, maar
aanstaande Zaterdag zal Katholiek Haar
lem dc eigenliike deputatie zenden.
Na een kerkdienst in dc R.K kerk aani
de Amsterdamstraat zal een duizendtal
Haarlemmers te voet naar Amsterdam
gaan. Extra trams en treinen zullen trach
ten het vervoer te verzorgen van degene#;
die niet naar Amsterdam kunnen loopem.
De bisschop van Haarlem. Mer. J rt
Huibers zal een plechtig lof ce'*>brecreU
in de Bagiinhofkapel en in delfde kerlg
Zondag, 17 Maart een pontificale Mis Za
terdag as. zullen ook duizenden Amster
dammers aan den Stillen Omgang deel
nemen.
Jubileum van „Bato"
De receptie, die het bestuur van Bat®
ter gelegenheid van het 50-inrig bestaart
Zaterdag in Brinkmann hield, werd bij
gewoond door een groot aantal afgevaar
digden van bonden en vereenigingen op
gymnastiek- en handhalgebied.
Burgemeester Reinalda zond een geluk-
wensch. waarin hij het werk van de turn-
verecnigingen van zeer groote opvoedkun
dige beteekenis noemde, ln geliiken geesï
sprak de heer H I,. Warnier namens der*
Gemeentelijken Dienst voor T.fchameliiko
Opvoeding het Haarlemseh Bureau voor
Sportkeuring en het Comité voor de Sport
week.
De toespraak van den heer W de Graaf
voorzitter van het K NOV., getuigde van!
vertrouwen in de toekomst van de licha
melijke opvoeding, gestimuleerd door
overheidsmaatregelen Voor den Kenne-
mer Turnkring complimenteerde de hear
F. G. J, v. d Berg. cHe op het zoo be
langrijke aandeel wees, dat Bato heeft irt
het werk van den Kring.
Voorzitter A J Fortgens wees in zijrt
slotwoord o n. op de gezamenlijke viering
van de Hnarlemsrhe jubilea met nationale
en internationale ontmoetingen Den heer
C. Th Smal. leider van de vereeniging,
werd het eere-lidmaatsehap aangeboden,
en mej. C de Liefde verkreeg het lidmaat
schap van verdienste
Op de receptie volgde een herdenkings
feestavond in de Gemeentelijke Concerb»
zaal.
Tr. A. Holtrop
volgt nir. Trip op
Naar van de zijde van de Nederland
sehe Bank wordt medegedeeld, staat hei
thar.s vrijwel vast dat mr. L. J. A Trip,
president der Nederlandsehe Bank wel
dra in deze functie zal worden opge
volgd door Ir. A Holtrop, directeur der
N.V. Nederlandsehe Hoogovens te IJmui
den.
Gevechten te Moekden.
Uit Tsjoengking meldt 't Fransche -pers
bureau AF.P.: „Het Chineesche nieuws
bureau „Central News" heeft medegedeeld
dat de Russen begonnen zijn met de eva
cuatie van Mantsjoerije."
Volgens nog niet bevestigde berichten,
aldus meldt A.F.P. eveneens, zou het na
het vertrek der Russische troepen uit
Moekden tot gevechten zijn gekomen tus-
sehen Chineesche regeerlngstroepen en de
te Moekden aanwezige communisten. Do
Sovjet-Russen zouden het Chineesche op
perbevel niet op de hoogte hebben gesteld
van hun vertrek.
Een telegram uit Moekden aan het Chi-
neesch nieuwsbureau „Centra) News" zegt
volgens Reuter, dat de toestand in Moek
den. de voornaamste stad in Zuid-Mant-
sjoerije, waarvan de evacuatie door de
Sovjet-strijdkrachten Zaterdag iS voltooid
„gespannen" is. Er is nog steeds geen of
ficieele mededeeling van de Sovjet-auto
riteiten aangaande de terugtrekking. Men
verklaart, dat de mondelinge aankondiging
hiervan door hooge Sovjet-officiecen aar*
de Chineesche autoriteiten is geschied*
Men verneemt, dat <-en deel van de Sovjet
strijdkrachten. welke Donderdag i.l. met
de ontruiming zijn begonnen, zich in de
richting van Dairen en Port Arthur naaü
het Zuiden begeven, terwijl andere deta
chementen in de richting vnn Tsiangtsjoert
naar het Noorden gaan. De Chineesche
troepen trachten de controle over de ge-
heele stad over
Eeredoctoraat
voor Prof. Schermerhorn
De universiteit te Gent heeft aan
minister-president prof. ir. W. Scher-
merhorn het eeredoctoraat dier univer
siteit verleend.