—r'rf ilQQrlemS Dacrblad. rr-rr»—8
De Spaansche
Kwestie
Iran beschuldigd van
„imperialistische oogmerken
Verloven
van Indonesische
leger ingetrokken
Göring doceert Nazi-theorieën
flltc .Toftivcnne No. 18280
IJmuiden: Kennemerlaan 154, a per kwartaal f 4
Telef. 5437. Postgiro 273107.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directe,u--Hoordred,««ar: Kobe* Pecrbboom Tel,. Rsd>ctic m0„ Dir.-Hoofdred. 15054
Vrijda 15 Mnart Hi t a
U EN paar weken geleden heeft de
■L' Spaansche kwestie in het centrum der
wereldbelangstelling gestaan. De aan
leiding daartoe was, dat José Garcia en
een dozijn andere Spaansche republikei
nen op last van Franco waren gefusil
leerd. Garcia had zich in de oorlogsjaren
bijzonder onderscheiden als een der lei
ders van de Fransche résistance (de
verzetsbeweging tegen de Duitschers) en
toen hij en zijn vrienden in Spanje,
waarheen zij teruggekeerd waren om er
een socialistische partij te stichten, wer
den gearresteerd richtte de president der
Fransche regeering Félix Gouin langs
diplomatieken weg het verzoek tot
Franco, Garcia's leven te sparen. De
dictator stoorde zich er niet aan en de
executie der groep-Garcia ontketende
een storm van verontwaardiging, vooral
in Frankrijk, dat de Spaansche grens
sloot. Waarop Franco zijnerzijds hetzelfde
deed, beweerde dat hij binnen een paar
dagen Parijs zou kunnen bezetten en
20 000 man Mafokkaansche troepen liet
aanrukken. Daarna ontstond een uitwis
seling van diplomatieke nota's tusschen
de geallieerden waarbij bleek, dat vooral
de Engelschen er niet voor voelden om
de diplomatieke betrekkingen met Fran
co's regeering af te breken, aangezien dit
meer nadeel dan voordeel voor de Spaan
sche bevolking zou opleveren. Wel kwam
het tot een gemeenschappelijke Ame-
rikaansch-Engelsch-Fransche verklaring,
waarin afkeer van het fascistische
régime-Franco werd uitgesproken en
voorkeur geuit voor de schepping van
een soort overgangsbewind als de dicta
tor ten val zou zijn gebracht. Dat zou
evenwel niet van buiten af ondernomen
worden; de Spanjaarden in het binnen
land moesten zelf maar zien dat zij met
Franco afrekenden. Voorshands schijnen
zij daar geen kans toe te zien en de
laatstovergebleven haard van het fas
cisme in Europa brandt nog steeds door,
tot verwondering en ergernis van velen
Intusschen heeft de groote maar grillige
belangstelling der wereld zich alweer van
de Spaansche kwestie afgewend. Er zijn
zooveel kwesties en de Perzische scheen
plolseling veel dringender en ingrijpen
der. Ook is er de Engelsche uitdrukking
,,a nine days' wonder", die dit feit ver
klaart. De Engelsche opvatting, dat de
publieke belangstelling voor eenige son-
sationecle gebeurtenis niet langer dan
negen dagen aanhoudt, tenzij zich nieuwe
schokkende feiten met betrekking tot het
onderwerp voordoen, geldt misschien niet
voor de mentaliteit der openbare meening
ln alle landen, maar klopt zeker in vele
gevallen, ook in het Nederlandsehe Dit
neemt niet weg dat de Spaansche kwestie
even belangrijk blijft als zij was en dat
zij binnen afzienbaren tijd tot oplossing
zal moeten komen. In vele geesten Is het
fascisme nog niet gestorven, zooals ieder
een opmerkt die de verschijnselen van den
tijd nauwkeurig waarneemt De grootste
waakzaamheid blijft geboden Dit besef
fend moet men wel met zorg het zonder
linge feit constateeren, dat het nog steeds
over een machtsbasis binnen Europa be
schikt.
De Fransche regeering beschouwt Fran
co's bewind als een gevaar voor den we
reldvrede en wil daarom de Spaansche
kwestie voor den Veiligheidsraad brengen
Zij wordt in die opvatting door Sovjet-
Rusland gesteund, maar niet door Amerika
en Engeland, die er geen direct gevaar in
zien Wellicht is de juiste formuleering van
den toestand, dat Franco geen militair ge
vaar voor de buitenwereld oplevert, maar
dat zijn voortgezet bewind een zekeren
stimulans aan in de wereld voortlevende
fascistische aspiraties verschaft, dien men
niet al*, onbelangrijk kan beschouwen De
mogelijkheid doet zich voor, dat Frank
rijk en Rusland gezamenlijk de Spaansche
kwestie voor den Veiligheidsraad zullen
brengen, maar zonder Engelsche en Ame-
rlkaansche medewerking zal dat niet veel
gevolg hebben
In de Angelsaksische landen heerscht de
meening, dat interventie van het buiten
land een verkeerde uitwerking op een
groot deel der Spaansche bevolking zou
hebben en op nationalistische gronden
verzet uitlokken. Dit deel der bevolking
zou dus wel geneigd zijn tot medewerking
als Spanje zichzelf van de dictatuur be
vrijdde maar in zijn trots gekrenkt wor
den door buitenlandsche inmenging Waar
schijnlijk is dit inzicht juist. Sommigen
zullen ook geneigd zijn, over het zelfbe
schikkingsrecht der volken te spreken.
Dat kan evenwel moeilijk aangevoerd
worden als, zooals in Spanje, een minder
heid de meerderheid terroriseert Bij toe
passing van zelfbeschikkingsrecht moet
toch de meerderheid zich kunnen doen
geiden.
Interessant is evenwel het feit dat ook
in Frankrijk, bij onderzoeken der publieke
opinie, geen uitgesproken meerderheid
vóór interventie in Spanje bleek te be
staan Het Nederlandsch Instituut voor de
Publieke Opinie deelt mede dat het Fran
sche Instituut van denzelfden naam in
Augustus 1945 de vraag stelde: „Indien
Franco niet uit eigen beweging heengaat,
moeten dan de geallieerden en met name
Frankrijk in Spanje tusschenbeide komen?
Van de ondervraagden antwoordden 43'/»
Mr. E. X. van Kleffens Is per vliegtuig naar New York vertrokken, waar
hij als permanent vertegenwoordiger van Nederland zitting zal nemen in
den Veiligheidsraad van de Vereenigde Naties. Hij werd uitgeleide gedaan
door verschillende autoriteiten. Mr. van Kleffens In gesprek met den
Amerikaansolien ambassadeur in Nederland, nir. Stanley Hornbcxk, kort
voor zijn vertrek. (p)
Moskou ontkent troepenbewegingen
Het Sovjet-Russische dagblad „Izvestia"
is begonnen met de publicatie van een
serie artikelen over de Russisch-lraansche
betrekkingen, waarvan het eerste den
titel draagt: „Imperialistische oogmerken
van de Perzische reactionnalren." Radio-
Moskou heeft in zijn uitzendingen van
Donderdag een uittreksel gegeven van dit
artikel, waarin gesproken wordt van de
„leidende kliek in Perzië van 1919. die
droomde van de overweldiging van Rus
sische landstreken" en waarvan sommigen,
zooals de vroegere premier Hakimi, thans
nog invloed uitoefenen op do Perzische
politiek. „Wetend dat hun eigen krachten
te zwak zijn, trachten zij de Sovjet-Unie
met een andere groote mogendheid in bot
sing te brengen." Het artikel noemt verder
het verdrag van 1921 „de basis van beider
betrekkingen" en wijst op de „ongeëve
naarde vriendschappelijkheid" waarmee
Rusland destijds talrijke concessies aan
Iran deed, waarvoor dankbaarheid uit
bleef. Tenslotte wordt Iran beschuldigd
van „flirten met het fascistisch Duitsch-
land en hel maken van plannen tot over
weldiging van het Russische Azerbeidsjan
en de oliegebieden van Bakoe."
De troepenbewegingen.
Het Amerikaansche departement van
buitenlandsche zaken heeft medegedeeld,
dat een nader betrouwbaar rapport over
voortgezette bewegingen van troepen in
Iran Donderdag werd ontvangen.
Radio-Moskou heef: Donderdagavond de
volgende verklaring van het Sovjet-pers
agentschap Tass uitgezonden:
,,In de Amerikaansche bladen is een be
richt van het Amerikaansche ministerie
van buitenlandsche zaken gepubliceerd,
dat er in Iran bewegingen van Sovjet-mili
taire eenheden door Tebris naar Teheran
en in de richting var. de Westelijke grens
van Iran p.aats hebben Tass is gemach
tigd mede te doelen, dat bovengenoemd
bericht niet mei de f»:tcn overeenkomt."
De Daily Express meldt uit Cairo, dat in
Noord-West-Iran de Koerden een auto
nome „Koerdistansche republiek" hebben
gevestigd. De regeering van Irak heeft
versterkingen naar de grens gezonden.
Ahmedi, de Iraansche minister van Oor
log heeft verklaard, dat het kleine Iraan
sche leger onder opperbevel van den Sjah
tot den laatsten mnn zal vechten voor de
verdediging van Teheran. De Sjah zal
echter alles in het werk stellen om den
vrede te bewaren.
Hij zal de Russisch-lraansche kwestie
voor den Veiligheidsraad brengen, die 25
Manrl te New-York bijeenkomt.
Un. Press meldt uit Ankara dat de on
gerustheid in Turkije over den Russischen
opmarsch ln Iran nog verhoogd wordt
door berichten van de Turksch-Bulgaar-
ja, 33% neen en 24'/« onthielden zich van
een meening.
In Januari 1.1. stelde het Fransche In
stituut de vraag, of Frankrijk onmiddel
lijk alle diplomatieke betrekkingen met
Spanje moest afbreken of wachten tot En
geland en de Vereenigde Staten dat ook
deden. 41% verklaarden zich vóór afwach
ten op Engeland en Amerika, 20*/» voor
onmiddellijk afbreken, 14*/t voor niet af
breken en 16% gaven geen meening. Dat
gebeurde vóór de executie van Garcia.
Maar op zichzelf beschouwd veranderde
die in den toestand niet veel. De Fransche
bevolking snakt natuurlijk ook naar een
wereld zonder oorlog of dreigend con
flict. De nabuurschap van Franco zal haar
die evenwel niet schenken.
sche grens, die melding maken van Rus
sische troepenconcentraties aldaar.
De Turksche pers wijst op de vastbeslo
tenheid van Turkije om zijn integriteit te
beschermen.
Bcvin en Truman over den toestand
Donderdag heeft Bevin in het Lagerhuis
een verklaring over Iran afgelegd, naar
aanleiding van eon desbetreffende vraag
van Anthony Edon Bevin zeide dat de
Britsche regeering geen besluit heeft ge
nomen om de Britsche troepen in Iran
te vervangen of onderhandelingen te
openen met de Iraansche regeering voor
terugkeer der Britsche troepen. Vervol
gens wees Bcvin op de „meest categori
sche verzekeringen van Stalin" dat de
onschendbaarheid van Iran zou worden
gerespecteerd, en op Molotof's verklaring
dat er over den datum waarop de ge
allieerde troepen zouden worden terug
getrokken geen meeningsverschil heeft
bestaan. Die datum was 2 Maart 1946.
Bevin besloot met te zeggen: „het !s
moeilijk voor de Britsche regeering de
tegenwoordige politiek van de Sovjet-
Unie in deze aangelegenheid te begrijpen
en nog moeilijker is het voor ons te ge-
looven, dat alle door de Sovjet-autori
teiten gedane verzekeringen t.a.v de ver
plichte ontruiming van het Iraansche ge
bied, niet zouden worden nagekomen
Thans wachten wij het antwoord van de
Sovjetregeering af op de vragen die wij
haar hebben gesteld".
Presidont Truman heeft volgens Reu
ter tijdens zijn wekelijksche persconfe
rentie gisteren verklaard door den hui-
digen internationalen toestand niet ver
ontrust te zijn. Hij zeide letterlijk: „Ik
geloof niet, dat de toestand zoo vol ge
varen Is als een groot aantal menschen
wel denken". Hij zeide geen plannen te
hebben voor nieuwe bijeenkomsten van
de „Groote Drie".
Het republikeinsch-Indonesische pers
bureau Antara heeft gemeld, dat alle
verloven van de T.R.I.-manschappmt
werden ingetrokken en dat alle Ofl;-
cieren en manschappen het bevel hou-
ben ontvangen naar hun garnizoenen
terug te keeren.
Volgens radio-Soerabaja is een „Isla-
mietische raad voor oorlogvoering" ge
vormd, klaarblijkelijk betreft het hier
de oprichting van een Islamietische re-
volutionnaire partij.
De aanvoercolonne uit Soekaboemi :s
te Bandoeng aangekomen.
De T.R.I. heeft te Batavia een pam
flet uitgegeven, waarin ieder, die Nica-
geld in zijn bezit blijkt te hebben, met
zware straffen wordt bedreigd.
Besloten is, dat kinderen, die nog
geen mazelen hebben gehad, niet uit
Tndië naar Nederland zullen mogen ver
trekken voor het serum uit het Moeder
land is gearriveerd.
Opmarsch op Java?
Het nationalistische blad Merdeka
heeft bekend gemaakt dat volgens nog
onbevestigde berichten de Britsche troe
pen op Java een opmarsch voorbereiden
met behulp der pas gelande Neder],
troepen. De commandant der 23ste divi
sie te Bandoeng zou hebben verklaard
dat 12.000 man Britsch-Indische troe
pen gereed staan de actie te beginnen.
Het Kon. Ned. Ind. Leger wordt van
heden af geheel gereorganiseerd.
Philips overweegt
decentralisatie
Als een uitvloeisel van het streven, het
tekort aan werkkrachten en ruimte to
ondervangen heeft de Philips-direotic met
verschillende gemeenten in ons land be
sprekingen aangeknoopt, om een gedeelto
van het werk. dat tot nog toe in Eindho
ven geschiedde, naar elders over te bren
gen. Vooral het fijne montagewerk, bijv.
van radiobuizen zou buiten de eigenlijke
fabriek kunnen geschieden. Natuurlijk zijn
er groote moeilijkheden ten aanzien van
het transport en de grondsfoff^nvoorzic-
ning gerezen, zoodat nog geen definitieve
besluiten genomen zijn.
Ds. Oldeman veroordeeld
tot 3 en 2 jaar
Het Bijz Gerechtshof te Amsterdam
heeft hedenmorgen uitspraak gedaan in do
zaak tegen ds. R. H Oldeman Ter zake
van het eerste deel der tenlastelegging, het
doen van aangifte bij een NSB-politieagent
en den S D., werd hij veroordeeld tot 3
jaar gevangenisstraf. De eisch luidde 0
jaar. Ter zake van het verkoopen van
valsche persoonsbewijzen en distributie
kaarten aan ondergedoken personen tegen
vee! hoogere prijzen dan waarvoor hij ze
had ingekocht werd ds Oldemnn veroor
deeld tot 2 jaar gevangenisstraf. Er was
hiervoor 1 jaar geëischt.
Een desbetreffend verzoek van den
A. N. W. B. heeft tot gevolg gehad dat de
minister van Oorlog aan alle commandan
ten van onderdeelen opdracht heeft gegeven
avondcursussen voor bestuurders van mo
torrijtuigen te organiseeren. teneinde do
rijvaardigheid van militaire automobilisten
op te voeren en het aantal verkeersongeluk
ken te doen dalen.
Hjj bljjft nog een week aan 't woord
Donderdagochtend in de Neurenbergsche
rechtszaal Göring zit rustig als een docee-
rend professor achter den katheder en een
verveeld gehoor luistert naar zijn uiteen
zettingen, die op de meest onverstoorbare
wijze het goed recht van de nazi-ideologie
bepleiten. Göring zal nog ongeveer een
week aan het woord blijven, waarna hij
den degen zal moeten kruisen met zijn
aanklagers, die hem weinig gelegenheid
zullen geven de kernpunten der aanklacht
te omzeilen, zooals hij dat thans in zijn
zorgvuldig opgesteld betoog herhaaldelijk
en duidelijk doet.
Wel is het opvallend, dat Göring geen
enkele poging doet om de verantwoorde
lijkheid voor bepaalde feiten van zich af
te schuiven. Voor de annexatie van Oos
tenrijk bijvoorbeeld verklaarde hij zich
met nadruk verantwoordelijk, tesamen
met den „Führer".
Hij zeide voorts nog altijd het leiders
principe voor te staan, al gaf hij toe, dat
wat in het eene land past, niet altijd ge
schikt is voor het andere. Ook de katho
lieke kerk staat dit principe voor en Rus
land zou zonder dit beginsel de zware be
lasting van den oorlog niet hebben kun
nen doorstaan, zoo zeide hij.
In den loop van zijn betoog noemde hij
het aantal slachtoffers van den bloednacht
volgend op den Röhm-putsch, 70. Uit
voerig sprak Göring over de Luftwaffe.
Spanje was oefenterrein geweest voor dit
jonge wapen Dat Zweden niet werd aan
gevallen. was Göring's werk geweest.
Voorts wierp hij een zonderling licht op
de politieke constructie van het Reich"
door te onthullen, dat een aantal ml
nlsters van de Invallen ln Tsjechoslownklje
Oostenrijk en Polen evenveel wist als
Iedere gewone Duitscher: zij moesten het
nieuws 's ochtends van de radio vernemen.
Noorsolie zeelieden terecht
Sedert Woensdagavond verkeerde men
in stagende ongerustheid over de 11
Noorsche zeelieden, die aan hoord van
het 8.K. „Betty" waren achtergebleven en
spoorloos bleken te z(Jn verdwenen. Heden
middag kwam van het Noorsche consu
laat te Amsterdam het bericht, dat do
mannen, voor wier lot men het ergste
vreesde, in Antwerpen zijn aangekomen.
Het schip zelf is vannacht door de slecp-
booten „Hector", „Stentor" en „Hudson"
in Hoek van Holland binnengebracht en
tusschen deze plaats en Maassluis aan den
grond gezet.
