Haarlems Dagblad
Vlotte start der Parijsche conferentie
Overeenstemming
over details der Italiaansche kwestie
Voedselpiloten
keeren terug
Twintig minuten Veiligheidsraad
Maandag stemming
Commissie-Spanje
over
SJU»Z(I.*Vj:<)piïO J3l[[UllIOAOg[ I
jatue)jsja>ifuapaa y
lajepapan uo>j
ja>j>)eq apöiajpaq uaj
60e .Taai-i
181115
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pccrebooni
Zaterdag 27 April 1010
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct,
per kwartaal f 4
Postgiro 273107
Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred 15054
Weerbare Democratie
DEZER dagen heb ik geschreven over
het tekort in ons onderwijs, dat de
leerlingen van bijna alle scholen onkundig
laat van de inrichting van den staat en
het wezen der parlementaire democratie
Met betrekking tot de komende verkie
zingen voor Tweede Kamer, Provinciale
Staten en Gemeenteraden heb ik er de
aandacht op gevestigd dat de meeste kie
zers en kiezeressen noch van de inrichting
van ons staatsbestel, noch van het kies
stelsel op de hoogte zijn. De onderwijs
vernieuwing zou moeten bewerken, dat
aan zoo noodzakelijke vakken als staats
inrichting en de bedoelingen, die aan haat
ten grondslag liggen, voortaan aandacht
wordt geschonken op alle scholen. Ook, in
eenvoudige hoofdlijnen, op de lagere scho
len, want de groote meerderheid van ons
volk geniet alleen lager onderwijs. Hier
aan zij toegevoegd dat ik, alvorens dit
neer te schrijven, een deskundig man heb
geraadpleegd, die het denkbeeld zeer wel
uitvoerbaar achtte. Ik heb ook de wen-
schelijkheid bepleit, de volwassenen voor
te lichten door de uitgave van een popu-
lair-geschreven, vlot leesbaar boekje en
eraan herinnerd hoe het nationaal-socia-
lisme zijn drogredenen de jeugd en vol
wassenen heeft ingepompt. Wat stond
daartegenover? Een massa, zich slechts
vagelijk bewust van het wezen van die
Westersche democratie, waarvan men
haar poogde te berooven.
Daarom, nu ik op het onderwerp terug
kom, geschiedt dat onder den titel Weer
bare Democratie. Het is een leus, die bur
gerrecht heeft verworven. Wil men haar
met gevolg nastreven, dan zal men al zijn
volgelingen duidelijk moeten m'aken wat
parlementaire democratie is, hoe zij func
tioneert en waarom dat zoo geregeld is.
Mij lijkt dit de meest noodzakelijke voor
waarde om haar sterk te maken en sterk
te houden Zij zal op den duur ook tot
een betere toepassing der democratie, dan
wij i.i het verleden gekend hebben, leiden
omdat het geloof in de waarde en betee-
kenis der grondslagen erdoor versterkt
zal worden.
Het vorige artikel had tengevolge dat
de Ned. Maatschappij van Nijverheid mij
het pas verschenen eerste deel van haar
rapport over Onderwijsvernieuwing, ge
wijd aan algemeene beschouwingen en aan
het middelbaar onderwijs, toezond Dit
indrukwekkende stuk arbeid van do com-
missie-Elzinga, waarover in dit blad moei
te zeggen zal zijn, bevat onder het hoofd
„Vorming van goede staatsburgers" in
hoofdzaak dezelfde aanbevelingen, die op
deze plaats tot uiting zijn gebracht. Zij
bepalen zich weliswaar ott de Gymnasia
en het Middelbaar Onderwijs, omdat dit
deel daar in het bijzonder aan gewijd is,
maar dat sluit niet uit dat ook de com
missie een uitbreiding in hoofdlijnen tot
het L. O. zou kunnen voorstaan. Zij
spreekt trouwens al van andere scholen
met korteren cursusduur.
Het rapport verklaart, dat de scholen
haar leerlingen de grondslagen onzer
huidige maatschappelijke samenleving die
nen te leeren begrijpen en waardeeren.
Daartoe is noodig eenige kennis en begrip
van de rechten van den mensch, van de
ontwikkeling en beteekenis onzer staats
inrichting en van de beteekenis der demo
cratie. De Commissie zou een en ander
willen samenvatten onder de benaming
„maatschappijleer". Zij spreekt over de
hooge geestelijke waarden, die de oorlog
in het geding heeft gebracht: vrijheid
meeningsuiting en van handelen binnen de
perken die de wetten als product van
gemeenschappelijk overleg stellen, een
onafhankelijke rechtspraak die den mensch
beschermt tegen willekeur, het recht om
mee te beschikken over eigen lot, dat
van zijn landgenooten en over de vruchten
van eigen arbeid, enzoovoorts. Velen, die
in onbewustheid leefden van het bezit dier
hooge menschelijke waarden, werden zich
door het verlies ervan in oorlogstijd plot
seling bewust van de erfenis der vaderen.
Die cultuurwaarden behooren tot de kejn
eener democratische samenleving.
Commissie acht het van de grootste be
teekenis. dat de aanstaande staatsburgers
dit leeren beseffen en een zoo juist en
volledig mogelijk begrip van de grondsla.
gen onzer samenleving verwerven.
Zij oppert de mogelijkheid va"n twee be
zwaren. Het eerste dat de democratische
staatsvorm in de practijk niet steeds heeft
voldaan en ook tot misstanden aanleiding
gegeven weerlegt zij op denzelfden
grond dien ik heb aangevoerd: dat ver
keerde toepassing en uitwassen bij eer
op zichzelf juist beginsel geen motief op
leveren, om het beginsel zelf te verwer
pen. Het tweede veronderstelde bezwaar
is. dat het onderwijs niet „neutraal" zou
zijn, als het genoemde cultuurwaarden in
zijn opvoedende taak betrok. De Commis
sie merkt op dat de Grondwet alleen eer
biediging van ieders godsdienstige begrip
pen eischt. dat een algemeen neutraliteits-
voorschrift ook in andere wetten ontbreekt
en dat zélfs als het aanwezig was het nog
geen bezwaar tegen het onderwijs in
maatschappijleer zou opleveren. Dit on
derschrijf ik van harte. Overigens kan ik
mij moeilijk voorstellen, dat het bezwaar
in dezen tijd nog te berde zou worden ge
bracht. Slapper en gezochter argument
dan dit ware nauwelijks denkbaar. Een
toepassing der democratie, die zooiets aan
vaardde. zou iedere weerbaarheid voor
goed prijsgeven. Van dergelijke zonder
linge vervlakkingen, die uit de oude neu-
traliteits-gedachte voortvloeiden, zijn wij
hopelijk verlost.
Na dc openingsceremonie van Don
derdag zijn de vier ministers van Bui-
tenlandsche Zaken Vrijdagmiddag be
gonnen met de eigenlijke besprekingen
over liet eerste punt van de agenda, het
Italiaansche vredesverdrag. Voor zoo
ver aan de gisteren behandelde details
daarvan gewicht mag worden gehecht
ten aanzien van het, geheele Italiaan
sche probleem, kan gesproken worden
van een vlotte start, die vertrouwen
geeft voor de toekomst der Parijsche
conferentie.
Er werd op twee belangrijke princi-
picelc punten overeenstemming bereikt:
In de eerste plaats kwam men tot het
besluit dat de wapenstilstandsvoorwaar
den die aan Italië zijn opgelegd, moeten
worden gewijzigd, en bovendien waren
de vier ministers het eens over de nood
zakelijkheid, een commissie van des
kundigen te benoemen die zal nagaan
at Italië aan herstelbetalingen zal
kunnen prestceren.
Dit beteekent dat Rusland niet on
voorwaardelijk vasthoudt aan het aan
vankelijk gefixeerde bedrag van 300
millioen gouddollar doch zich zal neer
leggen bij de mogelijkheden, die de in
middels reeds benoemde commissie zal
aangeven. In wezen is deze overeen
stemming een belangrijk compromis,
dat een basis geeft voor verdere onder
handelingen over de andere détails zoo
als de koloniën, de kwestie Triëst en de
vlootverdeeling.
De volgorde, waarin de nadere pun
ten der Italiaansche aangelegenheid
zullen worden besproken, is nog niet
gepubliceerd. Men vermoedt dat -heden
de kwestie der Italiaansche grenzen en
Triëst aan de beurt zullen komen.
Verrassing voor Molotof.
Ofschoon de Italiaansche kwestie of
ficieel het eerste agendapunt vormde,
was liet eigenlijk een andere aangele
genheid, die in de vergadering van gis
teren het eerst besproken werd: de dis
cussies begonnen namelijk over de
vraag of de Duitsche en Oostenrijksche
vraagstukken al of niet op de agenda
moeten worden geplaatst. Deze aange
legenheid was reeds in de vergadering
van Donderdag aan de orde gesteld,
doch toen waren de besprekingen ge
stuit op een exclamatie van Molotof,
die bij het opperen van de mogelijkheid
dat de status van Oostenrijk en de
eventueele ontruiming van dat land
door de geallieerde troepen op de agen
da zou komen, uitriep: „Dat komt on
verwacht! Ik moet tijd hebben om de
consequenties van dit voorstel te over
wegen!"
Ook gisteren kwam men ten aanzien
van dit laatste thema niet tot een be
sluit ofschoon Molotof verklaarde geen
bezwaar te hebben tegen behandeling
der Duitsche kwestie.
Een definitief besluit over het be
sproken der Duitsche kwestie werd te
gengehouden door Engeland; Bevin zeido
namelijk dat hij daarover eerst overleg
moest plegen met de kleine staten aan
Duitschlands westelijke grens.
Mandsjoerije op het tapijt?
Er Ls een groote kans dat de Ameri-
kaansclre en de Britsche ministers Mo
lotof te Parijs nog zullen verzoeken,
toelichting te geven op de antwoord
nota van Rusland naar aanleiding van
het verzoek om de door de Sovjettroe
pen in Mandsjoerije inbeslaggenomen
industrieele uitrustingen beschikbaar te
stellen voor geallieerde herstelbetalin
gen. Reuter zegt vernomen te hebben,
dat het Russische antwoord negatief
was en dat de Britsch-Amerikaansche
verzoeken van de hand zijn gewezen.
De departementen van Buitenlandsche
Zaken zijn nog bezig -het Russische ant
woord te bestudeeren, doch in verant
woordelijke diplomatieke kringen te
Washington acht met het zeer waar
schijnlijk dat de inhoud aanleiding zal
zijn voor een contact der ministers met
Molotof.
Ter herdenking van het uitwerpen van
voedsel door Geallieerd».' vliegtuigen voor
de bevolking van Westelijk Nederland
zullen Maandag 29 April zeven Lancasters
laag over het Koninklijk Paleis *Soestdijk
vliegen,. Vervolgens zal boven het vlieg
veld Soesterberg een der vliegtuigen af
zwenken en, om om ongeveer twaalf uur
's middags, een bus afwerpen, bevattende
een bouquet (van rozen, anjers en lelies
oranje, rood, wit en blauw) voor de
Koningin en een persoonlijke boodschap
van den maarschalk der Royal Air Force,
Lord Tedder. Hierna zullen de andere zes
liegtuigen weer laag over het Koninklijk
Paleis vliegen en vervolgens over Utrecht,
Amsterdam, Den Haag en Rotterdam.
Alle leden der bemanning namen deel
aan de operaties boven Noord-West-Euro
pa gedurende den oorlog, en het meeren-
deel van hen deed daadwerkelijk mede
aan het afwerpen der voedselpaketten.
Vluchtelingen naar Suriname?
De Nederlandschc delegatie op de vluch
telingen-conferentie der Vereenigde Na
ties te Londen heeft aangekondigd, dat
de Nederlandsche regeering de mogelijk
heid overweegt, verscheidene duizenden
vluchtelingenen of verplaatste personen
in West-Indië op te nemen.
Waarschijnlijk zal deze kwestie later
een der subcomité's aan de orde wor
den gesteld.
Maximumprijzen verlaagd
voor zeevisch
Het bestuur van het Bedrijfschap voor
Vlsscherljproducten heeft een verordening
tot wi|-/.li;lng van de Pr(jzenverordenlng Zee
visch 1946 vastgesteld, waarbij de maximum
prijzen voor den reeder en de groothandels
marge met 25 pet. zijn verlaagd. De klein-
handelsmarge ls geiyk gebleven, waardoor
de consumentenprijzen met ongeveer 20 pet.
zijn gedaald Alleen de prijzen voor makreel,
schar, wijting en Zwarte peen bleven onge
wijzigd. daar deze reeds zeer laag zfjn.
De nieuwe verkoopprijzen voor den gr<
handel gelden per kg. netto, franco plaats
van bestemming, lncl. kosten van tn
portverzekerlng en lncl. verpakking.
Indien door groot- of kleinhandelaren
zeevisch wordt gekocht beneden de maxi
mumprijzen, mogen z\j bij verkoop daarvan
niet meer aan hun afnemers ln rekening
brengen dan hun Inkoopsprijs, vermeerderd
met de maximum groot- resp. kleinhandels-
marge. zooals in de verordening is aange
geven. Dit beteekent. dat de vlsch ln deze
gevallen beneden den vastgestelden maxi
mumprijs aan den consument verkocht
dient te worden.
Ons staatsbestel met onze parlementaire
democratie, die binnen drie weken haar
gezag geheel herwinnen zal, moet zich
sterker maken dan ooit tevoren. Het is
onze plicht dat met alle middelen te be
vorderen. R. P-
Het woord is aan.
Maurice
Maeterlinck:
Men moet aan een plicht,
die men vervullen wil, iets
ten offer weten te brengen.
Steeds meer autobanden
in Amerika
De president van de Firestone Tire and
Rubber Export Company uit Akron (Ohio)
heeft te Amsterdam tijdens een persconfe
rentie eenige bijzonderheden verteld over
de Amerikaansche productie van auto
banden.
Op 1 Januari hebben de Ver Staten den
verkoop van banden vrijgegeven Steec:-- meer
komen er dagelijks op de markt, zoodat er
spoedig geëxporteerd zullen kunnen worden
naar Nederland, Indien ons land dau.toe
althans deviezen beschikbaar heeft. Sleoi.'-
aan de grooterc maten voor vrachtwagens
en opleggers bestaat zoo nu en dan nog eeyi
tekort. De export staat onder controle der
regeering. die leder land een bepaald quan
tum toewijst. De banden voor personenwa
gens en de binnenbanden worden vervaar
digd uit synthetische rubber, dat nog steeds
veel goedkooper ls dan het natuuriyke pro
duct.
Voorjaar
Wie nu zijn neus naar buiten steekt
ruikt overal het voorjaar
en aan de jonge boomen breekt
elk knopje open, hoorbaar.
Een jaar geleden snoven wij
in plaats van lente kruitdamp,
terwijl uit bosch en veid en het
dof rommelend geluid kwam.
Veel booze vogels vlogen hoog
de lucht zoo. zwart als roet dooi
en lieten in een wijden boog
ginds over land een bloedspoor.
Voorbij het venster scheert een mceuwv
De meid wuift mol haar droogdoek
en met een blijden lenteschreeuw
verschiet hij uit haar ooghoek
Wie nu zijn neus naar buiten steekt
ruikt overal het voorjaar
en aan de jonge boomen breekt
elk knopje open, hoorbaar.
P. H.
Prinses Juliana heeft de eerste kraamvrouwenkliniek van liet Nederlandse!»©
Iloode Kruis aan de Heuvellaan te Hilversum officieel geopend. Re PrliiMN»
onderhield zlcli gemImen tijd met de verpleegden en bood eenige van haar
bloemen aan. (p)
In een korte vergadering die nauwelijks
twintig minuten in beslag nam, heeft de
Veiligheidsraad kennis genomen van de
Australische motie tot instelling van een
onderzoekcommissie voor Spanje, waar
van de definitieve formuleering door den
Australischen afgevaardigde werd voor
gelezen. Dit voorstel oppert het plan, een
commissie van vijf personen in te stellen,
te kiezen uit den raad, die een onderzoek
moet instellen naar de in den raad afge
legde verklaringen over Spanje en nadere
verklaringen en documenten in ontvangst
moet nemen, teneinde vast te stellen of de
Spaansche situatie tot internationale
wrijvingen heeft geleid en of zij een ge
vaar voor vrede en veiligheid vormt. Zij
moet rapport daarover aan den raad uit
brengen en adviseeren tot bepaalde maat
regelen die de Vereenigde Volken kun
nen nemen.
Over dit Australische voorstel zal ln de
vergadering van a.s. Maandag worden ge
stemd. Intusschen zal de raad op Zater
dagavond nogmaals vergaderen, doch
waarschijnlijk zal op deze bijeenkomst de
Spaansche kwestie niet worden aange
roerd.
Slachlvee uit Denemarken
De eerste hoeveelheden Deonsch slacht
vee z(Jn ln ons land aangekomen. Op 22
April arriveerde een trein uit Denemarken
met ongeveer 600 stuks en op 24 April liep
de ..Orestes" de haven van Amsterdam bin
nen met ongeveer 700 Dcensche runderen
aan boord. Deze dieren maken deel uit van
het door de regeering In Dcnemnrken aan
gekochte slachtvee tot een hoeveelheid van
1000 ton geslacht gewicht. Dit vlecsch komt
geheel ten goede aan onze blnncnlandsche
vleeschvoorzlenlng. Binnenkort kunnen de
resteerende hoeveelheden verwacht worden.
Als gevolg van een tusschen de dagbla
den getroffen regeling, ter verzekering
van een billijke papiervcrdeeling. ver
schijnt ons blad, uit hoofde van zijn for
maat, heden ln een omvang van 8 pagina's.