Oppositie voornamelijk aan het woord
Bij het debat over Indonesië
Gillette
is er weer!
12 Mei
Moederdag
bloemendag
De Amsterdamsche haven
is uitgestorven
Een conflict en zijn achtergrond
Avonturen van Wag en Warrel
Korf en
Bondig
(Van onzen parlementairen redacteur)
Een poging van den heer Schou
ten (a.r.), om het debat over Inctone-
sië een week uit te stellen, ten einde
het voorloopig verslag der commissie-
v. Poll eerst door een Nota van de Re
geering te laten beantwoorden en de
Regeeringsverklanng in de afdeelingen
te doen behandelen, leverde geen suc
ces op. Want met alleen Mr. v. d. Goes
v. Naters (P. v- A.). maar ook de heer
v. Poll (R.K.) voelden hiervoor niets,
zij het om verschillende redenen. Toen
legde de a.r. fractie-aanvoerder, bij ge
brek aan voldoenden steun voor zijn
denkbeeld, er zich bii neer, dat heden
het groote debat zou aanvangen. Dit
geschiedde in een goed bezette Kamer,
•waar de propvolle tribunes en loges
van de groote belangstelling getuigden,
die er in breeden kring voor net Indo
nesische vraagstuk leeft.
In de loges ontdekte ik geen enkelen
diplomaat. Dit wil echter geenszins
zeggen, dat het buitenland zich voor
deze kwestie niet zou interesseeren.
Het tegendeel is het geval. En hoewel
degenen, die kritiek op het door de Re-
Êeering en door Dr. v. Mook gevoerde
eleid uitoefenden, niet de geringste
aandacht aan den internationalen kant
van het geval besteedden, is het best
mogelijk, dat men van Regeeringstafel
in dit opzicht uit een gansch ander
vaatje zal tappen. Vooral, indien er al
1e sterke aandrang uit den boezem der
Kamer zou komen, om voorloopig de
besprekingen met Sjahrir c.s. op te
schorten, b.v. totdat eerst de geïnter
neerden bevrijd zullen zijn.
Het karakter van de Maandagmiddag
gehouden redevoeringen was, met uit
zondering van het betoog van den heer
Goedhart (P.v.A.), die het rapport-
v. Poll als veel te eenzijdig belicht,
bestreed, bepaald oppositioneel. Dit
kwam tot uiting in wat Generaal B a-
jetto (R.K.) met betrekking tot al
lerlei kleinere punten zeide. in het be
loog van den heer M e ij e r i n k (a.r.)
lid der comm.-v. Poll. die het Kabinet
onder de oogen bracht, dat, terwijl het
zelf priis stelt zich op zuiver democra
tisch standpunt te plaatsen, het ander
zijds een beleid toelaat of voert, het
welk hiermee volkomen in strijd is.
In dit verband laakte hij de uitscha
keling van den Raad van Indië, zooals
later Mr. Korthals (P. v. d. V.)
optrad tegen het in Indië gevoer
de „persoonlijk gouvernement", waar
aan hii eigenlijk alle fouten en misluk
kingen toeschreef, becritiseerde dat de
Luitenant-G.G. feitelijk den Raad van
Departementshoofden passeert en ne
geert, zoodat elke toetsing van dr. v.
Mook's denkbeelden ontbreekt. Van de
voorlichting en berichtgeving deugt vol
gens dezen spr. niets, wat z.i. geen won
der is bii hét bestaan der censuur en
het ontbreken der persvrijheid. De li
berale woordvoerder, die als lid der
commissie-v. Poll, thans ter plaatse een
on ander gezien en gehoord had, speel
de tegen de Regeeringsverklaring de in
het rapport-v. Poll neergelegde bevin
dingen uit, b.v. met betrekking tot het
„gezag" van de republiek van Sjahrir
c.s. Gegeven de gruwelijke terreur op
Java, is het absoluut onmogelijk vast
te stellen hoe de bevolking werkelijk
denkt. Kortom, het gezag van de Re
publiek is een fictie en onjuist en on
democratisch ware het om nu maar de
Situatie op Java als definitief beslis
send aan te nemen, terwijl de Regee
ring elders wel de democratische me
thode van beslissen in vrijheid en zon
der terreur toegepast wil zien. Laat de
Republiek beginnen met den „fat
soensplicht" zooals dc Regeerings
verklanng dat noemt i. z. bevrijding
van de geïnterneerden na te komen,
opvatting o.m. ook aangehangen door
de heeren Meijer ink (a.r.) en
Schouten (a.r.), ja, de laatste acht
te verder praten met de Indonesiërs
bepaald ontoelaabaar als daaraan de
•bevrijding der geïnterneerden niet zou
vooral' gaan.
Natuurlijk is ook van meer dan een
kant betoogd zoo ojn. door Mr.
Korthals dat het wel een heel
vreemd oogenblik is, nl. vlak voor de
verkiezingen, dus voor het demissionair
worden van dit Kabinet en het ver
dwijnen van deze Kamer, om thans de
Indonesische kwestie in een debat tus-
echen Kabinet en Kamer aan te snijden.
Zij, die straks aan het bewind of in de
Kamer komen, kunnen toch onmogelijk
gebonden worden door een nu te vallen
beslissing! Maar, zoo voegde Mr. Kort
hals hieraan toe, het goede van deze
ontmoeting is, dat nu de kaarten op ta
fel komen: het woord is thans in de
eerste plaats aan het volk. aan de kie
zers.
Fel van leer trok de heer Schou
ten, die klaagde over het feit. dat de
Regeering de Kamer telkens weer voor
voldongen feiten plaatst en die het „on
waardig, onvruchtbaar cn inconstitu
tioneel" noemde, dat het Kabinet ten
slotte het vroegere standpunt om niet
roet Soekarno te praten, had laten va
ren. Van reactie bij ons is geen sprake.
Wij zijn gaarne bereid mee Ie werken
aan een oplossing in de richting van zoo
spoedig mogelijk verleening van vol
ledige autonomie voor inwendige aan
gelegenheden en dit dan binnen het
verband van het koninkrijk. Doch wat
het Kabinet doet komt neer op gemeene
zaak maken met de revolutie. De repu
bliek is m geen enkel opzicht aanvaard
baar. Kortom wij kunnen in deze zaak
wegens principieel verschil van inzicht
niet medewerken, verklaarde de a.-r.
fractieleider, waarna zijn partijgenoot
Meijerink nader het fascistisch karakter
van de op terreur gebaseerde republiek
schetste.
Terwijl ook de heer Tilanus (c.-h.)
zich oppositioneel uitte, was dit niet het
geval met den heer Palar (P. v. A.),
die met een beroep op dc historie aan
toonde, dat het« nationalistisch streven
der Indonesiërs allerminst een uitslui
tend product van de Japansche bezet
ting is. Meermalen was vroeger al aan
gedrongen op verleening van uitgebrei
de democratische rechten, waarvoor
men echter te lang doof is gebleven,
met alle gevolgen van dien. De aanhang
der nationalisten was volgens dezen af
gevaardigde sterker dan menigeen hier
wel betoogt. Siahrir's positie noemde
hij dan ook politiek, militair en inter
nationaal zeer sterk. Vrijlating der ge-
interneerden noemde hij inderdaad een
fatsoensplicht.
Het is vooral de kwestie, welke nader
in dit debat nog een rol van beteekenis
zal innemen. Dat bleek, toen laat in
den avond de lieer v. Poll een ont-
werp-motie voorlas, welke vrijlating
der geïnterneerden als eisch stelt met
betrekking tot voortzettting van de be
sprekingen met de nationalisten.
Ik moet aan het bovenstaande nog
toevoegen, dat zoowel inhoud van als
toelichting op de ontwerp-motie v. Poll
heel wat zoetsappiger was dan de critiek
die in 't rapport der commissie voorkomt
en door de oppositioneele sprekers bij
dit debat geuit. Mr. Joe k es (P. v. d.
A.) wees hierop en gaf verder te ken
nen. dat het met de motie eigenlijk best
zou gaan, behalve dan één puntje: geen
verdere bespreking voordat de be vrij
ding der geïnterneerden is voltooid. Be
halve de communist de Groot, die naar
twee kanten klappen uitdeelde, nl. naar
die der re geer in g en die van den heer
Schouten, sprak nog ver over midder
nacht zijn partijgenoot Wagenaar.
Onze parlementaire redacteur telefo
neerde ons nog hedenmiddag: Aan het
slot van zijn rede, die twee uur had ge
duurd. mocht min. Logemann, die zich
op krachtige wijze verweerd had tegen
de critiek van het rapport der commis
sie-van Poll en van wat er in de Ka
mer was gezegd, hedenmiddag een
warm applaus oogsten van den linker
kant. In zijn betoog liet hij o.m. niet
na te onderstreepen hoezeer het ook
wegens de internationale verhoudingen
noodig is, dat wij voortgaan te pro-
beéren overeenstemming met Sjahrir
c.s. te bereiken.
Ten aanzien van de ontwerpmotie-
van Poll verklaarde hii. dat de regee
ring deze, aangezien zij bedoelde de
nunten van overeenstemming tusschen
kabinet cn Kamer aan te geven, harte
lijk welkom heette. Met één voorbe
houd echter, te weten de paragraaf
over stopzetting van de besprekingen
tot de bevrijding der geïnterneerden is
voltooid. Dit ware onjuist, omdat reeds
een schema voor de invrijheidstelling
is aanvaard en met de uitvoering daar
van een begin is gemaakt. Zoowel bij
de Indonesiërs als in het buitenland
zou het een funesten indruk maken,
alsof wij de zaak werkelijk op de lange
baan zouden willen schuiven, wanneer
we nu aankwamen met den eisch, ge
lijk die in dit deel der onlwerpmotie
was geformuleerd. Dat zou een breuk
beteekenen met alle ernstige conse
quenties daarvan en dus was het aan de
regeering volstrekt onmogelijk dit punt
te accepteeren.
E. v. R.
De Jansschouwburg
te Haarlem
15 Mei zal het 10 jaar geleden zijn, dat
de exploitanten van den Schouwburg aan
den Jansweg in staat van faillissement
verklaard werden. Kort daarop werd het
gebouw gesloten.
In den loop der jaren zijn tallooze plan
nen gemaakt door verscheidene gegadig
den om het gebouw te restaureeren, of af
te breken, om op den grond een nieuw
gebouw voor tooneeluitvoeringen, concer
ten, enz. te laten verrijzen, maar het is
nog steeds bij plannen gebleven. Er is
hier ter stede wel behoefte aan een nieuw
gebouw voor vermakelijkheden, maar het
is de vraag, of den eersten tijd toestem
ming zal worden gegeven om bouwplan
nen van dien aard uit te voeren.
Intusschcn staat het oude gebouw
er nog. Niet als een sieraad der omgeving!
Mooi werk voor Putten
De Feestvereeniging Jan van Goyen-
straat te Heemstede is er op den herden
kingsdag der bevrijding in geslaagd, met
behulp van een Rad van Avontuur en een
theetent f 1224.19 bijeen te brengen voor
het in bezettingstijd zoo zwaar getroffen
dorp Putten op de Veluwe. Na den aan
slag op Rauter werd, zooals men zich her
inneren zal, het dorp ten deele door de
Duitschers verwoest en 682 inwoners
werden naar Duitschland gevoerd, van
wie 650 omkwamen. Ih velerlei vorm
wordt actie gevoerd om Putten en de
kinderen van de slachtoffers van Duit-
schen moordlust te helpen. Het Hoem-
steedsche geval is een mooi voorbeeld
daarvan.
Na |arcn van scheerellende
komt Gillette ons bevrijden I
Gillette Standard lOct.p.mesje.
Luister naar de B.B.C.
Allen, die tijdens den oorlog steun heb
ben gevonden bij de uitzending van dc
B.B.C. en in het bijzonder den illegalen
werkers, die van deze uitzending voor
hun strijdorganen hebben gebruik ge
maakt, wordt verzocht Maandag 13 Mei
a.s. om 19.15 uur, naar Hilversum I te
luisteren. Dan is er een uitzending die
voor hen van belang kan zijn en waarin
zij de vertrouwde stemmen weer eens
kunnen hooren.
De staking in dc Amsterdamsche haven
die in ^iaar algemeenen vorm een uit"
vloeisel is van een zeeliedenconflict van
10 April en die thans liet geheele haven-
rumoer rond het IJ heeft lamgelegd, zoo
dat zelfs dc voedselvoorziening van Ne
derland in het gedrang dreigt te komen,
bezit een aantal facetten, die de onder
scheiding van de kern van het vraagstuk
niet gemakkelijker maken.
Zooals men ons van bevoegde zijde
mededeelde, is de huidige stand van za
ken in de Amsterdamsche haven zóó, dat
1200 personen, betrokken bij het haven
bedrijf, in staking zijn. Hiervan zijn 672
werknemers ondergebracht in de Stichting
Samenwerkende Haven Bedrijven (SHB),
de apdéren werken bij de KNSM, de
Stoomvaartmaatschappij „Nederland" en
eenige kleine ondernemingen.
17 schepen liggen tot werkeloosheid ge
doemd voor dc kaden.
Het ontstaan van het conflict.
Reedsv in illegale kringen werd, tijdens
de bezetting een sterke behoefte geveeld
aan een organisatie op transportgebied in
het havenbedrijf, uit welken drang de
reeds genoemde SHB geboren werd. Deze
organisatie garandeert dc rond haar ge
groepeerde havenarbeiders een vast loon,
ongeacht de werktijden of de aybeidsmo-
gelijkheden en, zij nam dan ook na den
oorlog de losse menschen in vasten dienst.
Toen 1 April 1946 een nieuwe Arbeids
overeenkomst tot stand kwam, kon de
EVC zich niet vereenigen met de wijze
waarop dit gebeurde. Zij meende, dat
zij buiten de onderhandelingen werd ge
houden cn daar vele SHB'ers lid waren
van de EVC, groeide een meeningsver-
schil snel uit tot een openlijk conflict.
Toen de „Java" eenigen tijd geleden
gelost moest worden, weigerden alle ar
beiders van" de SHB, die lid van de Een
heids Vakcentrale waren, arbeid te ver
richten.
Geleidelijk is hieruit een algemeene ha-
122. „Deze twee vrienden van Zijne
Koninklijke Hoogheid Angelius, en dus
vrienden van mij, moeten direct ge
bracht worden naar de Koninklijke ja-
brieken van Wonderwerkluigen. Laat
de snelle vier voorkomen!" Wag en
Warrel waren verschrikkelijk benieuwd
Jiaar wat nu weer zou komen. Vooral
Wag, die al eerder kennis had gemaakt
met de wonderbaarlijke dingen, die in
het rijk van koning Zoemdoro gebeur
den en dc onbegrijpelijke dingen, die er
waren uitgevonden. Die bijen van
Zoemdoro moesten toch wel een heel
knap volkje zijn, dat ze zooveel onge
hoorde dingen konden maken, dingen,
waarvan Wag Wemel uit de Ruischen-
de Woxiden nog nooit gedroomd had,
venstaking ontstaan. Toen het geschil
vorige week dreigende vormen aan ging
nemen stuurden dc directie van dc Sa
menwerkende Havenbedrijven en de in-
dividueele werkgevers hun arbeiders een
ultimatum, dat, zooals wij reeds mede
deelden Maandagmorgen afliep. Wie aan
het begin van deze week niet op de ha
ven verscheen, kon zich als ontslagen be
schouwen.
Een gering percentage van de werk
nemers meldde zich inderdaad Maandag
morgen: naar men ons mededeelde niet
alleen uit angst voor het dreigende ont
slag, maar wel degelijk uit overtuiging,
dat de EVC-actie op dood spoor ran
geerde.
In dit verband Is het dienstig, een klein
overzicht tc geven van de loonschaal,
waarmee op dit oogenblik door de SHB
gewerkt wordt cn welke door den Rjjks-
bemiddelaar werd goedgekeurd:
Een gegarandeerd minimum-loon van
f 30.84 per week plus een toeslag van 8
cent per arbeidsuur vormt hiervan dc
basis, terwijl de hoogste looncn, even
eens verhoogd met den „arbeidstoeslag"
zich rond de f 45 bewegen.
Molestaties door EVC-ers.
De werkwilligen werden Maandagmor
gen evenwel lastig gevallen door EVC-
aanhangers. Gevallen van ingegooide rui
ten en doorgesneden fietsbanden werden
de Amsterdamsche politie gemeld. Hoe
wel er eenige menschen weer definitief
aan het werk gegaan zijn, is er geen
sprake van normalen arbeid: teveel sleu
telposities in de gecompliceerde haven
machinerie ontbreken om een normaal
functionneeren van het Amsterdamsche
bedrijf mogelijk te maken.
Op een dood punt.
Nu dc stakende arbeiders in feite ont
slagen zjjn, ligt het in de schoot der toe
komst verborgen, hoe het Amsterdamsche
havenprobleem zich zal ontwikkelen.
Vermoedelijk 7,ullen die werkwilligen,
die door de diverse werkgevers in hun
(dienst terug gcwenscht worden, binnen
kort inderdaad weer aangenomen worden.
Er zijn twee belangrijke punten in dit ar
beidsgeschil met zijn onmiskenbaar poli-
tickeu achtergrond, die om een oplossing
roepen: De stagnatie in den zoo noodigen
aanvoer voor onze voedselvoorziening, en
onzen wederopbouw (noodwoningen e.d.),
en het behoedzaam opgetrokken gebouw
der SHB, dat als beschermend dak bo
ven de hoofden der havenarbeiders met
hun wisselende verdienste bedoeld was,
mogen niet in gevaar gebracht worden.
Een reactie in het buitenland op de
voortdurende stakingsgolven in de
havens van' Nederland is een merk
bare afneming van onzen „goodwill"
in de staten, die we nog zoo dringend
noodig hebben en er zijn zelfs al
schepen, die voor Nederland bestemd
waren,naar andere landen gezonden.
Naar wij hedenmorgen vernamen heeft
dc Amsterdamsche politie het geheelc
Oostelijke haventerrein in de vroegte af
gezet. Alleen degenen, die in het bezit
zijn van een „pasje", afgestempeld door
de politie, zal hier worden toegelaten.
Men hoopt op deze wijze verdere onge
regeldheden te voorkomen.
BINNENLAND
Verkeersonderwös
op <le lagere scholen
zal binnenkort gegeven
worden bij het leervak
Aardrijkskunde.
Te Stompetoren,
het centrum var. de
Schermer, heeft prof.
ii w Schermerhorn,
zoon van dit polderland,
Zaterdag een monu
ment onthuld ter ge
dachtenis aan de 13
dooden uit den „slag
bij Ursem" op 11 Octo
ber 1944.
Aan mr. dr. M. A.
G. Harthoorn, president
van het Hooggerechtshof
In Ned.lndië, Is op zijn
verzoek eervol ontslag
uit, 's lands dienst ver
leend.
De „Kota Gedeh"
is met voedings- en ver
sterkende middelen voor
de Indische bevolking,
bijeengebracht uit gel
den van het Nederiand-
sche volk, in Priok bin-
nengcloopen.
Gemaskerde mannen
met revolvers en sten-
guns hebben een over
val gepleegd op een boe
renleenbank te Mierlo-
hout. Zij drongen bin
nen in de slaapkamer
van den kassier en wis
ten onder bedreiging
dcTi sleutel van de
brandkast te bemachti
gen. De buit bestond
uit f 10.000 en een aantal
spaai certificaten.
Een verscherpte
controle op het motor-
vervoer langs den weg
zal door de Rijksver-
keersinspeciie op 12 Mei
(voetbalwedstrijd Neder
land—België) worden uit
geoefend.
Zeven distributie-
ambtenaren in Houten
zijn wegens zwendel ge
arresteerd, onder wie
dc directeur van het
kantoor, die 50 textiel-
kaarten en 5 extra-roo-
kerskaarten in zijn be
zit bleek te hebben.
BUITENLAND
Hernieuwde wel
vaart. Het Luxemburg-
sche ministerie van bui-
tenlandsche zaken heeft
medegedeeld, dat het
exportsnldo van zijn
land thans 74 0 000.000
Luxemburgsche francs
bedraagt. Dit gunstige
overschot is vooral te
dahken aan de pro
ducten van de hoog
ovens en staalbedrijven
In het zuiden des lands,
die ook in het buiten
land gretig aftrek vin
den voor den herop
bouw der industrie.
Haarlem en Omgeving
De pianist Simon
Halle zal Zaterdagavond
11 Mei een recital in de
Begijnhofkapel te Haar
lem geven. Het pro
gramma bevat werken
van Mozart, Schumann,
Chopin, Debussy.
In het maandblad
der Haarl, verecniging
van Huisvrouwen wordt
gememoreerd het over
lijden van mevrouw M.
j. Brauns—Schagen, die
gedurende 6 Jaar voor
zitster der afdeeling is
geweest. Tweemaal zat
zij ln liet hoofdbestuur
en wel als presidente en
vice-presidentc. Bij haar
aftreden werd zij tot
eerelid benoemd.
In dc commissie van
advies voor het zieken
fondswezen is benoemd
tot plaatsvervangend
voorzitter en lid mr. L.
V. Ledeboer. secretaris
van het staatstoezicht
op de ziekenfondsen, te
Aerdenhout. Verder zijn
tot lid benoemd de heer
H. J. M. Bartels, apo
theker te Haarlem en
mr. dr. J. van Brug
gen, voorzitter van de
Verzekeringskamer te
Heemstede.
Dc heer P. B. Ar
kenbout, ontvanger der
directe belastingen, is
vefplaatst van Ouden-
bosch naar Haarlem.
Sport in 't kort
In dc internationale
wielerwedstrijden op de
Winterbann te Oostende
won v. Vilet twee van
de drie sprint-series
voor Scherens. Ook in
een wedstrijd legen het
horloge, welke over 1
ronde werd gehouden,
werd v. Vliet eerste
(13.2 sec.); 2. Scherens
13.8; 3. Falck Hansen
14.4. Klassement: 1. v.
Vliet 5 pt.2 Scherens
8 pt.; 3. Falck Hansen
12 jit. ln den koppel-
wedstrijd over 30 km.
waren De Bruycker en
Bruneel winnaars met
een ronde voorsprong
op v. Steenbergen-Syl-
vère Maes; v. V)iet-v. d.
Drlessche eindigden met
5 iouden achterstand op
dc 7c plaats,
