Haarlems Dagblad
De Azerbeidsjanen zijn het niet eens
Vooruitzichten
Stakingsepidemie over de geheele wereld
mr'
Grensgevechten duren voort
VI J uka sjasuoj j
60c Jaargang No. 18337
Bureaux: Groote Houtstr. 93
cn Soendaplein. 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pccrcboom
r"P" JCldJdmj 34 Mel 1040
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal f 4.
Postgiro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
TD ESCEÉOUWINGEN van verschillende
zijden omtrent de komende kabinets
formatie bevestigen de meening, op deze
plaats fot uiting gebracht, dat de grootste
kans blijft bestaan op een Roomsch-rood
kabinet. De voorzitter van de Partij van
den Arbeid, Koos Vorrink, heeft zich in
een rede te Almelo gekeerd tegen de ge
dachte van een Nationale Regeering, waar
aan zij zeker niet zal deelnemen. Hij
heeft anderzijds de gedachte, dat zij deel
neming aan iedere regeering zou verwer
pen en in de huidige omstandigheden het
voordeeliger achten, in de oppositie te
gaan, verworpen. Er zijn berichten ge
weest, dat sommigen van zijn medestan
ders deze houding voorstonden. Dan heb
ben zij toch maar een minderheid ge
vormd. Vorrink heeft de gedachte kruide
nierspolitiek genoemd en verklaard dat
samenwerking tusschen de Partij van den
Arbeid en de Katholieke Volkspartij voor
de hand ligt. Maar de Partij van den Ar
beid stelt daarbij voorwaarden en hij heeft
er eenige aangeduid: nationalisatie van de
mijnen en van de Nederlandsche Bank,
uitvoering van het welvaartsplan en van
bepaalde maatregelen, die al eerder door
minister-Vos uiteengezet zijn. Deze punten
zullen onderwerp van bespreking vormen
bij komende onderhandelingen, als de
kabinetsformateur eenmaal aangewezen
zal zijn. Wie dat zal wezen is zoo onzeker,
omdat niet bekend is wien de Katholieke
Volkspartij zelf aan de Koningin zal aan
bevelen. Aanvankelijk werd vooral de
naam van prof. mr. C. P. M. Romme ge
noemd: nu treedt ook die van mr. J. R. H.
van Schaik, de president van de Tweede
Kamer, op den voorgrond. En deze oplos
sing lijkt waarschijnlijker, omdat prof.
Romme, wat zijn staatkundige inzichten
betreft, als een man van rechts in de K.
V.P. beschouwd moet worden en samen
werking met de Partij van den Arbeid
natuurlijk vooral op den invloed van den
linkervleugel der Katholieken zou moeten
steunen.
De mogelijkheden tot het vormen van
een meerderheid, waarop een kabinet
steunen kan. schijnen zich steeds meer te
beperken. Een reohtsche regeering volgens
het oude coalitie-type, bestaande dus uit
de R.K., de C.H. en de A.R., moet uit den
tijd geacht worden en zou trouwens over
een te zwakke meerderheid (53 van de 100
zetels) beschikkqj. Op breedere basis zou
zulk een combinatie slechts gebracht kun
nen worden door mede
werking van de Partij van de Vrijheid, die
de meerderheid van 53 tot 59 verhooge'n
zou. Maar men moet aannemen dat daar
tegen te groote bezwaren bestaan, vermoe
delijk aan beide zijden. Een en ander leidt
tot-de veronderstelling, dat de Katholieke
Volkspartij zelf ook niet veel keus meer
heeft, hetgeen de kansen op haar samen
werking met de Partij van den Arbeid
vergroot. Het blijft dan de vraag nog, in
hoeverre de rechtervleugel der Katholie
ken zich zou doen gelden en een samen
werking steunen.
Dit wat de huidige vooruitzichten voor
de kabinetsformatie betreft.
Er zijn andere vragen voor de naaste
toekomst, die het komende regeeringsbe-
leid betreffen en van de grootste beteeke-
nis voor ons land zijn. Ik denk hier
aan twee zaken, een in hoofdzaak van
geestelijke en de andere van materieele
beteekenis, waarin dringend nieuwe voor
zieningen noodig zijn: het herstel van den
rechtsstaat en het financieel beleid. Dat
dit twee onderwerpen zijn, die de belang
stelling van een groot deel der maèsa niet
trekken neemt niet weg. dat de belangen
van het geheele volk ermee gemoeid zijn.
Ik stel het herstel van den rechtsstaat
voorop, omdat rechtszekerheid onafwijs
bare voorwaarde voor de goede functio
neering van den staat, voor orde cn rust
in de samenleving, voor erkenning van
het gezag, voor vertrouwen bij de bevol
king is, Degenen, die de overhccrschende
beteekenis van deze zaak onderschatten
falen in hun inzicht in de samenleving en
in hun psychologisch inzicht in den me-
demensch. Het is verwonderlijk en teleur
stellend, dat blijkbaar zoovelen, waaronder
zelfs juristen, aan dit euvel mank gaan.
De financieele toestand van ons land
vervult velen, terecht, met niet minder
diepe bezorgdheid. Het in de Millioenen-
nota aangeduide beleid heeft hen niet kun
nen geruststellen. Er zal aanleiding te
over zijn om daarop uitvoerig terug te
komen als het nieuwe parlement in
functie is en de nieuwe regeering haar
taak aanvaardt. Wij leven ver boven orw.e
financiëele mogelijkheden en het is ab
soluut noodzaak dat de overheidsuitga
ven worden besnoeid, die de geldcirculatie
in den laatsten tijd weer met sprongen
hebben doen stijgen. Wij zijn in Nederland
op den weg naar een inflatie, die bijtijds
gestuit zal moeten worden als men een
ontwikkeling van zaken wil voorkomen,
die een ramp voor ons land zou worden.
Dit is geen politieke, maar een zuiver-
zakelijke waarschuwing. De meeste men-
schen begrijpen niet hoe wij eraan toe
zijn en zien niet in dat wij alleen door
een levensstandaard te aanvaarden, die
aanmerkelijk beneden het vooroorlogsche
peil ligt dat in het algemeen ongeveer
het hoogste in Europa was de kans
hebben om onze toekomst te verzekeren.
De inflationistische neiging uit zich nu in
de levenswijze van een groot deel der
bevolking. Het kan zoo niet voortgaan.
Wij zijn op het hellende vlak en glijden
snel af. De verantwoordelijkheid van de
Amerikaansche spoorwegen lamgelegd
Ondanks dc pogingen der Amerikaan
sche regeering om de groote spoorweg
staking te voorkomen, waartoe zii het
beheer over de bedreigde maatschap
pijen overnam, hebben Donderdagavond
250.000 man spoorwegpersoneel het
werk neergelegd, zoodat het, goederen
en personenverkeer in de' Vereenigde
Staten voor een groot deel verlamd is.
In het Witte Huis is twee dagen onaf
gebroken geconfereerd tussohen den mi
nister van Binnenlandsche Zaken en de
vakbondleiders, in tegenwoordigheid
van president Truman, doch Donderdag
avond wei-den de besprekingen tot den
volgenden dag verdaagd zonder dat men
er in geslaagd was, het conflict bij te
leggen.
Volgens Un. Press maakt de Associa
tion of American Railroads bekend dat
de staking bijna algemeen is. Slechts
twee groote lijnen zijn nog in bedrijf.
Het aantal treinen dat door hooger per
soneel en in sommige gevallen door le
den van niet stakende bonden wordt
gereden vormt slechts een klein deel
van de 17.500 passagiers- en 24.000 goe
derentreinen die dagelijks op het Ame
rikaansche net in bedrijf zijn.
Volgens de laatste berichten zijn ten
gevolge van de staking alle hoogovens
van Jones and Laughlin Corporation te
Pittsburgh een van de grootste staal
fabrieken gedoofd. Andere fabrieken
beginnen dit voorbeeld te volgen. In
Chicago wordt vandaag de reusachtige
Pillsbury meelfabriek stilgelegd.
In Antwerpen hebben havenarbeiders
geweigerd, Nederlandsche schepen te
lossen en te laden, welke staking on
danks de pogingen van de Belgische
overheid en de vakbondleiders wordt
voortgezet. De Nederlandsche schepen
„Aalsum". „Hercules" en „Van der Ca-
pelle" hebben de Antwerpsohe haven
verlaten en zijn naar Rotterdam en Am
sterdam opgestoomd, waar hét werk ge
deeltelijk hervat is. Deze schepen had
den een aanzienlijke lading voor België
en Nederland aan boord, terwijl zij na
Weerbericht
Geldig tot Zaterdagavond. Vrij warm.
Zonnig weer met matigen Noord-Oostc-
lijken wind.
Chineésche regeerings-
troepeii heroveren
Tsjangtsjoen
In Mantsjoerije blijkt de toestand zich
geheel ten gunste van de troepen van
Tsjang Kai Sjek gewijzigd te hebben.
Naar Reuter mededeelt hebben berichten
uit het frontgebied, afkomstig van den
regeeringspersdienst, bevestigd dat de
communisten op vele punten terugwijken
cn Donderdag werd het bericht ontvan
gen dat de hoofdstad van Mantsjoerije,
Tsjangtsjoen, zich weer in handen van de
rcgceringstroepen bevindt. Deze stad was
na de ontruiming door de Russische troe
pen door communistische strijdkrachten
bezet, voor dat de regeeringsdetachemen-
ten in de gelegenheid waren de stad over
te nemen.
Ook van elders worden regeerings-
successen gemeld: Liao Joean, een stra
tegisch belangrijk punt zestig km ten
Noord-Westen van Szepingkai, dat een
gedeelte van Mantsjoerije's spoorwegver
bindingen beheerscht, is eveneens door
de soldaten van Tsjang Kai Tsjek inge
nomen, die thans verder oprukken.
Admiraal Trunkwalter gevat
Als gevolg van de gehouden razzia's
op den Donau in de Amerikaansche zone
van Duitschland, aan welks oevers de
Hongaarsche Donauvloot en andere
vaartuigen zich schuil hielden, zijn 232
personen gearresteerd. Onder de gear
resteerden bevindt zich admiraal Trunk
walter, de vroegere bevelhebber van de
Hongaarsche Donau-oorlogsvloot. In to
taal zijn 1949 personen verhoord tijdens
onderzoekingen, ondernomen door Ame
rikaansche contra-spionnagediensten, op
397 booten. 26 vaartuigen werden verze
geld, omdat zij oorlogstuig e.d. bevatten.
Auto's voor artsen
Een Amstertlamsche arts is er in ge
slaagd 3000 auto's in de Ver. Staten te be
stellen, zoo meldt het Alg. Hdbld. Deze
fabrikant was bereid de'levering speciaal
voor de Nederlandsche artsen te doen en
haar te laten financieren door een lang-
loopend, goedkoop crediet, dat een Ame
rikaansche bank wil verschaffen. De
eerste partij van de 3000 auto's is afge
zonden. Nu moet het departement van
verkeer en energie zijn medewerking bij
de vcrdeeling vcrleenen. Dan zal inder
daad het probleem van de doktersauto's
opgelost zijn.
komende regeering en van het nieuwe
parlement te dezen aanzien is groot. Maar
zij strekt zich uit tot ons geheele volk!
R. P.
de lossing Belgische goederen hadden
moeten laden voor export. Het vertrek
van deze schepen is dus een aanzienlijk
verlies voor de Belgische economie en
den transitohandel.
In Denemarken zijn zestigduizend on
geschoolde arbeiders in verschillende
bedrijven reeds vijf weken in staking
om loonsverhooging te krijgen. Thans
heeft het Deensche parlement een wet
aangenomen, volgens welke de werkge
vers gedwongen worden de gevraagde
loonen, die bij arbitrage zijn vastge
steld, uit te keeren, waarschijnlijk zal
hiermede automatisch een einde komen
aan de 'werkweigering.
In Calais ondervinden huwelijken en
begrafenissen stagnatie doordat de art
sen in staking gingen als protest tegen
het feit, dat de regeering in gebreke
was gebleven hen van transportmidde
len te voorzien. Verklaringen van over
lijden en van gezondheid (voor huwe
lijk) waren niet te krijgen.
De gemeenteraad moest een spoed
aanvraag doen om een regeeringsarts
voor het teekenen van de officieele stuk
ken.
Europa komt 46 millioen
ton kolen tekort
De internationale steenkoolconferentie
te Parijs, die Donderdag geëindigd is,
heeft uit de gehouden besprekingen ge
concludeerd dat Europa spoedig voor een
catastrophaal tekort aan kolen zal komen
tc staan, tenzij een speciale actie wordt
ondernomen om de productie en den in
voer te stimuleercn. Men kwam tot de
slotsom dat er in Europa eind Juni 46
millioen ton steenkolen tekort zullen zijn.
Wanneer niet tijdig afdoende maat
regelen kunnen worden genomen, zullen
daardoor een groote werkloosheid en een
ernstige vertraging van het na-oorlog-
sche herstel ontstaan. De conferentie nam
het besluit tot aanbeveling van enkele
maatregelen, die beoogen de productie in
alle Europeesehe landen op te voeren,
zooals verbetering der voorwaarden,
waaronder de mijnwerkers hun arbeid
verrichten: tevens zal een maximale
uitvoer van Duitsche steenkolen moeten
worden bereikt.
De Kabinetsvorming
De Koningin liccft heden, naar aanlei
ding van de kabinetsvorming, de hccreti
H. VV. Tilanus, voorzitter der C. II.-fractie,
dr. S. E. B. Bier ma, voorzitter der fractie
van de Party van dc Vrijheid en ds. P.
Zandt, voorzitter der Staatk. Gcrcf. fractie
van de Tweede Kamer ter bespreking ont
vangen.
C.P.N. wil met Partij van
den Arbeid en Katholieken
samenwerken
Het partijbestuur van de Commun, Par_
tij Nederland en de nieuw gekozen com
munistische Tweede Kamerleden hebben
zich uitgesproken voor de vorming van
een regeering op nationalen en democra-
tièchen grondslag, steunende op de Partij
van den Arbeid, de Communistische Par
tij en de Kath. Volkspartij. Zij hebben
een urgentieprogram van zes punten op
gesteld: verhooging der productie; be
strijding van inflatie: één algemeene so
ciale verzekering: spoedige overeenstem
ming met de Indonesische republiek; snelle
afdoening van de zuivering en berechting
van landverraders; beveiliging van de
democratie.
In R.K.-kringen zou men volgens
„Trouw" van plan zijn den voorzitter van
de Tweede Kamer, mr. J. H. R. van
Schaik, als kabinetsformateur voor te
stellen. De heer Van Schaik, die thans
64 jaar is, was van 1929—1933 voorzitter
der Tweede Kamer en is dat van 1937
tot heden wederom. Van 1933 tot 1937
was hij minister van Justitie. Als andere
R.K. candidaten voor een ministerspor-
tefeuille worden genoemd grof. Romme,
mr. Van Maarscveen en mr Sfeenherghe.
Belgisch elftal sterk gewijzigd
De Roode Duivels, die a s. Donderdag
te Antwerpen den strijd tegen de Neder
landers zullen moeten aanbieden, hebben
vijf nieuwe „duiveltjes" in hun gelederen
opgenomen. De samenstelling van hun
elftal is thans: Meert (Anderlecht)Pave-
rick (Antwerp) en Pannaye (Tilleur);
Puttaert (Union St. Gilioisc), Vdrmeulen
(Mechelen), Devos (Beerschot); Lembo-
rechts (Mechelen), Van Varenbergh (An
derlecht), De Cleyn (Mechelen). Van den
Audenaerfle (Antwerp). Melis (Gent). Re
serves: Boogaerts (White Star), Aernoudts
(Berchem), Henriet (Charleroi), Govard
(Luik).
Scheidsrechter is de bekende Zweed
Eklund: als grensrechters fungcercn Bau-
wens (België) cn Geenen (Nederland).
Een contingent PaleetIJnschc troepen, die deel zullen nemen onn de
Victorie-parade te London, is in de Kngelsclie hoofdstad aangekomen. JIc
tingent omvat do Palestflnsche politie (Britten, /loden, Arabieren) zoow
loden tier Transjordannscho frontstrljdkraehten en liet Arabische 1/ogloc
Arabieren met hun 'opmerkol Ijken hoofdtooi trekken zeer de aandacht.
Terw(jl thans regeeringspersonen in Te
heran bevestigen «lat er gevochten wordt
tusschen rcgceringstroepen en strijdkrach
ten der AzerbeidsjaanscffC „democraten"
in het gebied van Kjahindcj, in het Noord
westen van Pcrzië, komen iKt Azerbeids-
jan Keuter-berichtcn die spreken van een
opstand in dc opstandige provincie zelf.
Elementen die gekant zijn tegen de demo
cratische party van Pisjcvari, welke de
regeering van Azcrbeidsjan in handen
heeft, zyn in opstand gekomen en hebben
in verschillende plaatsen der provincie
een tegcnregecring gevormd. I)cze berich
ten zyn niet bevestigd, noch in Teheran,
noch in Tebriz.
Bij de grensgevechten zijn volgens In
lichtingen die te Teheran zijn ontvangen,
dooden en gewonden gevallen bij de rc
gceringstroepen. Hetzelfde bericht sprak
van het feit dat de regecringstroepen zich
verdedigen tegen aanvallen der Azerbeids-
jaansche strijdkrachten. De regeerings-
commissie die op het punt staat naar het
gebied der gevechtshandelingen tc ver
trekken om een einde aan het incident te
maken, staat onder leiding van den voor-
maligen chef van den generalen staf Raz-
mara, die de reputatie heeft van gematigd
Sovjet-vriend.
Algemeen wordt verwacht dat de Veilig
heidsraad in de zitting die weer aan het
Perzische probleem zal zijn gewijd waar
van de datum nog niet bekend is het
besluit zal netten zelf een onderzoek in
Azcrbeidsjan in' te stclien naar de ontrui
ming van dit gebied en den algemeenen
toestand, waarin het door dc Russen is
verlaten, wanneer tenminste Intusschcn
geen bevredigende rapporten van Perzi
sche zijde zijn binnengekomen.
Donderdagavond heeft Radio-Moskou een
medcdeeling van het hoofdkwartier van
het Trans-Kaukasische militaire district
omgeroepen, waarin gezegd wordt dat de
evacuatie der Sovjet-troepen uit Perzië
op 9 Mei j.l. voltooid was.
