Haarlems Dagblad
De Bloemenstad
In Duitschland
dreigt verschrikkelijke situatie"
Britsche meening
over Spanje
„Neurenberg"
duurt nog den géheelen zomer
Seyss Inquart na Pinksteren aan de beurt
ÏL?.?£-fV.j P. uP!0Js%?/*Hn 1'">'U I'M .11 >[in;i
fiOe Jaargang "No. 18318
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.:. Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Zaterdag 1 Juni 11)46
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal f 4.—
Postgiro 273107.
Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
jLJf AARLEMS aloude en ook in het bui-
■*■1 tenland algemeen erkende naam van
Bloemenstad wordt plotseling in het ge
ding gebracht door een aanbod van de ge
meente Hillegom aan de Algemeone Ver-
eeniging voör Bloembollencultuur, om den
zetel dezer vereeniging in Hillegom te
vestigen. Het is een in menig opzicht ver
leidelijk aanbod. De gemeente Hillegom
biedt 100.000 aan (behoudens vereischte
goedkeuring van zulk een subsidie door
Gedeputeerde Staten) en den grond van
..Treslong" aan de Weeresteinstraat. Per
sonen en organisaties uit de omgeving
zijn bovendien bereid een obligatieleenlng
van drieënhalve ton tegen 2l/s®/# rente be
schikbaar te stellen op voorwaarde, dat
de Vereeniging zelf een kwart millioen
voor het te stichten gebouw geeft.
Nu heeft het hoofdbestuur van de Ver
eeniging besloten, de aanneming van het
voorstel Hillegom aan te bevelen. Het
geeft daarvoor een uitvoerige argumenta
tie ten beste, die wij in dit nummer heb
ben opgenomen. Daarin worden bezwaren
tegen het Haarlemsche gebouw (het Kre
lagehuis aan de Leidschevaart) opgesomd,
die ten deele oude tekortkomingen betref
fen, maar in hoofdzaak gevolg zijn van het
feit, dat het gebouw zeven jaar lang aan
zijn bestemming onttrokken is geweest.
Reparatie en verbetering zouden 126.000
moeten kosten, de bouw van een groote
vergaderzaal nog eens 100.000 en het
proeftuin-terrein moet ook weer in orde
worden gemaakt. Een deel van deze hooge
kosten zou door de vorderende overheid
worden betaald, maar er rest een hoog
bedrag. Hillegom biedt daarentegen do ge
legenheid, een nieuw vereenigingsgebouw
te stichten met een beteren proef- en
monstertuin, zegt het hoofdbestuur.
De strijd HaarlemHillegom om het be
zit van den zetel van Bloembollencultuur
is niet nieuw. In 1927, dus negentien jaar
geleden, werd de strijd ten gunste van
Haarlem beslecht. De geografische ligging
van de stad tusschen „de Zuid" en „de
Noord" besliste. Het hoofdbestuur erkent
nu dat dit feit zich nog doet gelden, maar
troost zich met het vooruitzicht op betere
verbindingen met Hillegom, dan nu be
staan. Het erkent overigens dat „van hen,
die aan Haarlem willen vasthouden, mis
schien een offer wordt gevraagd".
Maandag, overmorgen reeds, vergadert
het hoofdbestuur met de voorzitters der
afdeelingen ter bespreking van de plan
nen. Het komt mij voor dat, al wordt blijk
baar bijzondere haast achter deze zaak
gezet, deze vergadering toch niet tot een
principieele beslissing over het Hillegom-
sche aanbod zal kunnen komen. Want de
zaak is tot dusver pas van één zijde be
licht. Naar ons bij informatie gebleken is,
heeft het hoofdbestuur tot dusver met de
gemeente Haarlem volstrekt geen overleg
gepleegd. In de eerstvolgende vergadering
van B. en W. van Haarlem, die a.s. Dins
dag gehouden wordt, zal zij ongetwijfeld
aan de orde komen, maar dan slechts op
grond van de gepubliceerde berichten. Het
is toch moeilijk aan te nemen dat de Ver
eeniging voor Bloembollencultuur, die in
1927 een bijdrage van 100.000 van de
gemeente Haarlem aanvaardde onder voor
waarde van een minstens vijftigjarige
vestiging van den zetel in deze stad, een
voudig tot den afmarsch met terugbeta
ling van die ton zou besluiten, zonder
cenig overleg met Haarlem te hebben ge
pleegd! Dit te minder omdat aangenomen
moet worden, dat in Haarlem het behoud
van den zetel van Bloembollencultuur als
een zaak van groot belang zal worden be
schouwd. waarover men gaarne bespre
kingen zal voeren. Anders kunnen wij het
althans niet zien. Dat van de zijde van
Haarlem offers gebracht zouden worden
om nadeelen weg te nemen, die in hoofd
zaak door het optreden van de bezetters
ontstaan zijn, lijkt ons geenszins onwa;
schijnlijk.
Nu hebben wij uit kringen, die nauw
contact hebbén met hét hoofdbestuur, ver
nomen dat er aan dien kant ontstemming
over Haarlem heerscht. Men betreurt het
dat het Haarlemsche gemeentebestuur na
de bevrijding niets gedaan heeft om te be
vorderen, dat het Krelagehuis onmiddel
lijk na de bevrijding weer ter beschikking
van Bloembollencultuur werd gesteld. De
Vereeniging heeft zich moeten behelpen
met het huren van andere lokalen en is
daardoor op kosten gejaagd. Dit beïn
vloedde de stemming in „de Zuid" (vooral
in Hillegom en in Lisse, dat ook naar den
zetel dingt, maar door zijn nog Zuidelijker
ligging slechter kans maakt) opnieuw ten
gunste van een verplaatsing. Als de ge
meente Haarlem nu aanbood om mede te
werken, om zoo spoedig mogelijk het Kre
lagehuis vrij te krijgen, zou dat invloed
hebben, vooral als het gepaard ging met
een bereidverklaring om bij te dragen in
de kosten van herstel en verbetering,van
het Krelagehuis. Vooral „de Noord" zou
daar gevoelig voor zijn, want haar leden
vinden Haarlem al ver en hebben dus
zeker bezwaren tegen Hillegom. Zij vor
men een belangrijk deel van de algemeene
vergadering.
Van dezelfde zijde werd ons gezegd dat
er altijd bezwaren tegen het Krelagehuis
zijn geweest en dat het mooiste natuurlijk
zou zijn als de gemeente Haarlem wilde
medewerken om een nieuw gebouw te
Ifaarlem te zetten, waarbij zooveel grond
zou moeten liggen dat het ook mogelijk
zou zijn een uitstekenden proeftuin met
kassen enz. te maken. Het spreekt wel van
zelf dat dit het aantrekkelijkste zou zijn.
99
Smuts dringt aan op verandering van politiek
Generaal Smuts, de premier van Zuid-
Afrika, die in het verleden reeds meer
malen als woordvoerder van het Brit
sche imperium optrad in kwesties van
internationale strekking, heeft in een
radio-rede gisteravond een somber beeld
geschilderd van den toestand in Duitsch
land met betrekking tot het economisch
organisme van dat land. Smuts ver
klaarde nadrukkelijk dat een herziening
van de geallieerde politiek "dringend
noodzakelijk is, daar in Duitschland een
„verschrikkelijke situatie" dreigt in de
naaste toekomst.
Duitschland moet voor geruimen tijd,
ja voor altijd worden uitgeschakeld als
militaire bedreiging voor» Europa, en
waarschijnlijk zal het dat ook nooit
meer worden. Doch Dyitschland kan
gemakkelijk een niet minder gevaarlijke
bedreiging worden van een andere
soort: Het kan een haard van besmet
ting worden, die een groot deel van het
continent kan infecteeren, tengevolge
van de eventueele ineenstorting van het
bedrijfsleven. Deze ineenstorting zal het
Spaansche vliegtuigproductie
onder Duitsche leiding
Bij monde van haar vertegenwoordi
ger bij de Vereenigde Volken, Sir
Alexander Cadcgan, heeft de Britsche
reegering de subcommissie voor Spanje
ingelicht over het resultaat van haar
nasporingen ten aanzien van de beschul
digingen die.door Polen en de Spaansch-
republikeinschë regeering Giral tegen
het Franco-regiem zijn ingebracht.
Plet meerendeel der tegen Franco ge
richte beschuldigingen wordt door Ca-
dogan aldus weerlegd:
„Er is geen enkele fabriek voor atoom
onderzoek in het doip Ocana bij Toledo,
minder dan 100 Duitsche geleerden be
vinden zich op het oogenblik in Spanje,
terwijl er geen enkel "filiaal van de
Krupp-fabrieken is. Wel worden onder
leiding van Krupp wapenen in Spanje
gemaakt, maar deze zijn zeker niet van
het nieuwste model. Slechts twaalf Duit
sche technici werken in de Spaansche
vliegtuigfabrieken en gevallen van in
lijving van Duitsche gestapo-manncn
bij de Spaansche veiligheidspolitie kwa
men slechts sporadisch voor.
De Engelsche regeering verklaart, dat
er geen enkel bewijs voorhanden is, dat
de Duitschers in Spanje contact onder
houden met organisaties van nazi's of
fascisten in het buitenland of dat de
Duitschers in Spanje wetenschappelijke
onderzoekingen verrichten inzake nieu
we oorlogsmethoden. Acht -vliegtuigfa
brieken werken in Spanje onder Duit
sche leiding, maar slechts een zeer klein
aantal vliegtuigen wordt afgeleverd.
Maar het geheele waagstuk eischt kenne
lijk overleg en onderzoek. In de eorste
plaats zou het vrijgeven van het Krelagi
huis dienen te worden bevorderd. Wat de
financicolc overheidssteun betreft zijn zoo
wel Haarlem als Hillegom in laatste in
stantie afhankelijk van de goedkeuring
van Gedeputeerde Staten, die dus in deze
zaak een zeer belangrijke factor zijn.
Het geldt hier een streekbelang van de
eerste orde. Middenpunt van de streek,
centrum tusschen Noord en Zuid. is zon
der eenigen twijfel de stad Haarlem. Het
lijkt moeilijk aan te nemen dat een in
stelling van nationale beteekenis als de
Vereeniging voor Bloembollencultuur er
werkelijke geneigdheid toe zou bezitten,
dit erkende centrum te verlaten en. zich in
een dorp te vestigen. Blijkbaar is in deze
kwestie een gevoeligheid ontstaan, die
zoowel in het belang van d$ Vereeniging
als in dat van de streek en van de ge
meente Haarlem overwonnen dient te wor
den door volledig begrip en samenwer
king. Het geldt een zoo belangrijk be
drijf, dat daarbij alle aanleiding voor
krachtigen en overtuigden steun van
Haarlemsche zijde bestaat. Achtereenvol
gens zijn wij gealarmeerd door berichten
dat de Centrale Werkplaats en de fabriek
van Beynes uit de stad willen verdwij
nen. Nu komt Bloembollencultuur aan d<
orde en misschien is dat wel het ernstig
ste bericht van de drie. Zoo gaat het niet
goed met Haarlem. De hoop zij hier uit
gesproken, dat al het mogelijke gedaan
zal worden om den zetel der Vereeniging
voor de stad te behouden en daarmee,
zooals gezegd, tevens het belang van de
streek en van de Vereeniging te dienen.
Een ruime blik en frisch initiatief bij alle
betrokkenen zullen dit kunnen bewegen.
R. P.
hevigst gevoeld worden in de Britsche
bezettingszone, en het odium daarvan
zal vallen op Groot-Brittannië als be
zettende mogendheid. Daarom eischt de
toestand, aldus Srnuts, dat de geallieer
de politiek grondig gewijzigd wordt. De
Vereenigde Naties vormen het positie
ve opbouwende antwoord op Hitiers
destructieve plannen.
„Vernietig met alle middelen het
Duitschland van Bismarck en Hitier",
zoo zeide Smuts, „doch tracht niet een
groot historisch volk van zijn bestaans
middelen te berooven".
Engeland als schakel.
Smuts wijdde verder een beschou
wing aan de positie van het Britsche
imperium in de machtsverhoudingen
der wereld. Hij zeide: „De oprichting
van de Vereenigde Volken en haar vei
ligheidsstelsel geven een krachtig straal
van hoop voor de toekomst, maar het
zou onverstandig zijn om uitsluitend op
die hoop onze toekomst te bouwen. Laat
ons het Britsche gemeenebest bewaren
als een krachtig bolwerk van vrede en
een waarborg van onze beginselen en
idealen.
De Ver. Staten en de Sovjet-Unie be-
heerschen het Oosten en Westen van
onzen aardbol. Daartusschen ligt over de
zeeën verspreid de Britsche groep, die
wellicht tusschen beide machtspolen de
factor van stabiliteit zal blijken te zijn.
Laten noch Amerikanen noch Russen
haar als een gevaar of als een bedrei
ging van hun grootheid beschouwen.
Laten zij haar integendeel beschouwen
als een integreerend deel van de we
reldveiligheid".
Het woord is aan.
Multatuli
Misschien is niets geheel
waar, en zelfs dat niet.
Stalin weigerde tweemaal
Op een gisteren gehouden persconfe
rentie heeft president Tru .ian onthuld
dat hij Stalin tweemaal heeft uitgenoo-
digd hem op het Witte Huis te komen
bezoeken, dóch dat de Sovjet-Russische
staatsleider beide uitnoodiglngcn om
gezondheidsredenen afsloeg. De ei rsfe
invitatie werd gedurende de conferen
tie van Potsdam gedaan, de tweede
kort geleden tijdens de ministersconfe
rentie te Parijs.
Spanning
en Italië
in Frankrijk
Uit Milaan wordt vernomen, dat de
politieke spanning in Italië met het uur
toeneemt in het zicht van de a.s. Zon
dag te houden algemeene verkiezingen
voor de constituecrende vergadering en
het referendum dat beslissen moet over
de-vraag: monarchie of republiek. Het
eerste teeken van die spanning viel
gisterochtend te bespeuren, toen solda
ten en burgers in de stad met elkaar in
bosing kwamen, waarbij twee soldaten
gewond werden. Er zijn 29 millioen kie
zers die voor het eerst mogen stemmen.
In Frankrijk werden de laatste toebe
reidselen getroffen voor de algemeene
verkiezingen van morgen, waarin voor
de tweede maal een const it ueerende
vergadering tot stand moet komen voor
het ontwerpen van een grondwet, nadat
in het referendum van 5 Mei j.l. het so
cialistisch-communistische ontwerp
door het kiezerscorps was verworpen.
rl met de op Schiphol nog steeds hoersche
scinpnoi nog- siccus iiccrscnciuie siiikiiiu' wit
etrocpen. Voorloopig bepalen zij zich tol het optrekken
barakken. De vlag op de eerste barak ,i..i
eenlge (lagen geniet
„.(rakken. De
dakbedekking l>eg<
daar
kken
*t do
Een regelmatig verslag van wat zich
op het Neurenbergsche tribunaal af
speelt ,is voor een dagblad dat bo
vendien in een zeer beperkten omvang
verschijnt onbegonnen werk en bo
vendien tamelijk nutteloos, daar de ein-
delooze verhalen van de beklaagden en
hun verdedigers over zaken. die
eigenlijk weinig met de beschuldiging
hebben uit te staan, voor het. publiek
weinig interessants hebben. Bovendien
levert het verhoor der getuigen meestal
weinig belangwekkends, zoodat de lan
ge duur van het proces eigenlijk een
hopeloos-vervelende geschiedenis is ge
worden, die slechts nu en dan word£
onderbroken door een sensationeel in
termezzo.
Wal voor Nederland liet meest van
belang is de behandeling van de zaak
tegen Seyss Inquart laat zich nog
steeds wachten. Sauckel is nog steeds
niet klaar en Jodl komt dan nog voor
Seyss Inquart, zoodat Pinksteren goed
en wel voorbij zal zijn voordat de ge
wezen Rijkscommissaris in het getui-
genbankje zal verschijnen om. zooals
gebruikelijk, zijn onschuld te betuigen.
Oorspronkelijk zou de verdediging van
Seyss Inquart doordat hij met von Pa
pen geruild heeft, op 3 Juni a.s. hebben
moeten beginnen, doch zooals in Neu
renberg gewoonte is geworden, is dit
tijdschema rijkelijk overschreden.
D=*t schijnt twuuvuis w>t don afloop
van het proces betreft ook zoo te wor
den. want de verwachting van den pro
cureur-generaal Jackson, dat het vonnis
in Augustus zou zijn geveld, kan prac-
tisch niet worden vervuld. Het verhoor
der persoonlijk-beschuldigden zal tegen
begin Juli zijn beëindigd. Daarna ko
men de organisaties aan de beurt, die
een maand in beslag zullen nemen. Tus
schen het laatste verhoor en de uit
spraak zullen ongeveer twee maanden
verloopen, aldus heeft Jackson mede
gedeeld waaruit te concludeeren valt
dat de vonnissen waarschijnlijk pas be
kend zullen zijn tegen dat „de bladeren
beginnen te vallen". Het proces zal dan
ongeveer tien maanden hebben geduurd
zoodat de tijdslimiet, die de geallieer
den aan de oorlogsmisdadigers gegund
hebben om hun onschuld aan te toonen,
waarlijk niet te kort kan worden ge
noemd.
De geschiedschrijvers hebben een be
hoorlijke verzameling feiten, in hun
oorspronkelijke verhouding gerang
schikt, ter beschikking gekregen om een
waarachtig beeld van de wereldhisto
rie, zooals zij zich tusschen de jaren
'30 en '45 ontwikkelde, op te teekenen.
4000 documenten, die door de geallieer
den voor dit proces werden bijeenge
bracht tezamen acht boekdeelen vor
mend zullen voor het nageslacht
reeds lectuur vormen die de moeite v n
een studie waard is.
