c
De Onderwijsvernieuwing
Vrouwen zonder vrijheid
Avonturen
Kort en
Bondig
Een bezoek aan Duhtrust in Overveen
„Bergen-Belscn" wa
associatie van den nieuwen commandant
van „Duinrust" in Overveen, toen hij het
aan ztfn commando toevertrouwde bewa-
ringskamp voor vrouwen voor de eerste
maal betrad en getuige was van een ge
houden massa-appèl. Niet dat er sprake
was van mishandeling, uithongering of
terreur geenszins, maar het massale
bijeengedreven zfjn van de honderden
vrouwen op de binnenplaats van het ge
bouw. de massale verslagenheid, de mas-
sale wanhoop van deze kudde trof hem
hoogst onaangenaam. Een van zijn eer
ste maatregelen was het afschaffen van
dit massa-appèl.
Wij bezochten den 15 Juni jl. in dienst
getreden commandant van Duinrust, den
heer J Rijshouwer, in zijn sobere werk
kamer, leerden leden van zijn staf ken
nen en maakten een rondgang door het
gebouw. Zoo kregen wij een iindruk van
de vele en velerlei problemen, waarvoor
de kampleiding hier -dagelijks staat en
hoe zij die naar haar vermogen tot een
redelijke oplossing tracht te brengen.
„Ik ben hieT in de eerste plaats als
bewaker, maar in de tweede p'.aats als
menschaldus commandant Rijshouwer.
„en ik meen. dat een zeer correct op
treden tegenover de bewaarden op zijn
plaats is. Een nieuwe sfeer zal ik hier
trachten te scheppen, meer orde en een
strenger toezicht, maar ik zal er met
tact naar streven, dat er van dit bewa-
Tingskamp, hetwelk als uitvloeisel van
een on-Neder!andschen toestand eigen
lijk on-Nederlandsch is, volgens Neder-
landsche begrippen het beste wordt ge
maakt".
Deze commandant is een idealist, die
vol enthousiasme aanvalt op de delicate
en moeilijke taak. welke op zijn schou
dere rust. Hij heeft daarbij den steun va!
zijn adjunct, den heer d'Ohveira. maar
gi-on van beiden vergeet een oogenblik,
waarom de vrouwen op Duinrust daar
vertoeven. „Ik wilde dat u eeTder veront
waardigd was geweest over dingen, die
on-Nederlandsch waren", antwoordt de
heer d'Oliveira een vrouw, die haar nood
klaagt over het on-Nederlatidsehe
een politiek bewari,ngskamp, ..Dan had
u hier nu niet gezeten".
De kampleiding is er echter van door
drongen, dat vele va-n de 767 vrouwen
op Duinrusf binnen afzienbaren tijd in
de maatschappij zullen terugkeeren. Wat
heeft die maatschappij aan een groep
verbetenen, die, menschenschuw, wrok
ken over een haar aangedaan ..onrecht'
(want nagenoeg allen gelooveci daarin)
en die, meer dan ballast» een bron
ontevredenheid en aanstoot zullen blijven
In dezen boezem van ons volk? Het gaat
er om, te trachten op ieder van deze
vrouwen de „vonk" te doen oversprin
gen, die haar tot inkeer zal brengen, tot
besef van den leugen, waarin zij hebben
geleefd en tot een geheel nieuw bewust
zijn van haar taak als mensch en als so
ciaal wezen in deze wereld. Hoe langer
hiermee gewacht wordt, des te kleiner
wordt de kans van slagen en daarom
©treeft de kampleiding van Duinrust hier
ui reeds naar. Zij acht haar moeizamen
arbeid (die dikwijls zeer ondankbaar is)
ruimschoots beloond, als zij elke maand
één zoo n bekeering mag boeken. Zooals
de heer Rijshouwer verklaarde: „Ik ben
niet slechts kampcommandant, maar te
gelijk moet ik zendeling zijn"
gedachten- Wij hoorden van de klacht, door de be-
waarden geuit, dat het Centrale Keuken-
voedseL niet genoeg vitaminen bevatte,
waarop de commandant, na een ingesteld
onderzoek, inderdaad versche groente
liet aanrukken. De bewaarden reageerden
hier hoonend op met de opmerking:
„Straks krijgen we nog een ruifje aan de
deur...." Maar: „Wat een burger niet
heeft, gun ik deze menschen ook niet",
verklaarde ons de heer Rijshouwer en
zoo is bijv. de suiker, waarvan nog voor
raad aanwezig is, geblokkeerd.
Er zijn 1000 boeken op Duinrust. wel
willend in bruikleen afgestaan door de
Haarlemsche Stadsbibliotheek. De vrou
wen maken er een gretig gebruik van.
Voorts zijn er taalcursussen in Emgelsch.
Maleisch en Spaansch en driemaal in de
week geeft een mannelijke bewaarde in
de kapel een gramofoonplatenconcert,
dat hij zelf toelicht. Deze man bezit eem
discotheek met circa 12 000 platen.
Bewaarden met artistieken aanleg wor
den in de gelegenheid gesteld, in die rich
ting te blijven arbeiden: er is een speciale
schilderskamer, waar inderdaad menig
kunstwerk, teekening. pastel of schil
derij wordt gewrocht. Het is voorgeko
men. dat leden van het bewakingsperso
neel daar schilderijen lieten vervaardigen
en deze dan voor een spotprijs kochten.
De nieuwe commandant heeft hier een
stokje voor gestoken; de schilderstukken
worden thans, vóót den verkoop, door des
kundigen getaxeerd,
Op de binnenplaats van het gebouw
doen de vrouwen groepsgewijze gym
nastiek en spelletjes onder leiding van
Hoe groot hel probleem is
vertelde ons mevrouw A. Dolk-Thijssen.
dde als sociale verzorgster de moedige
taak heeft om de zorgen der op DuinTust
bewaarden te helpen verlichten „Er zijn
hier voor de helft moeders", zeide zij
„veelal van groote gezinnen, en deze
moeders vooral beginnen wanhopig te
worden. De onzekerheid van het wachten
op den dag barer berechting heeft wel de
meest fnuikende uitwerking op haar mo
reel en ik geloof, dat deze wanhoop na
den terugkeer in de maatschappij blijven
de sporen in haar zal achter laten. Veel
heeft de interneering ook verknoeid aan
de geestkracht van jonge meisjes bene
don 21 jaar. Het kamp biedt niet ge
noeg gelegenheid tot reclasscoriing".
De arbeid, die op manlijke bewaarden
vaak zulk een heilzame uitwerking blijkt
te hebben, is slechts een surrogaat-ge
neesmiddel voor de vrouwen. Zij werken
wel, gewoonlijk met ijver, zij houden het
gebouw schoon, arbeiden gemeenschap
pelijk in de naaikamer, in de maaskamer,
fabriceercn lampekappen e.d. en verrich
ten allerlei karweitjes in den buiten
dienst, maar dit alles blijft een surro
gaat. Vooral voor de moeders, die im
mers voor haar kinderen willen zorgen.
Die zorg is niet te vervangen
Ook mevrouw Dolk is een idealiste en
zij vraagt mij, er nog eens op te willen
wijzen hoe urgent het is. dat aan moeders
met jonge kinderen bij de berechting
voorrang wordt verleend. Zij vertelt van
een moedor met acht kleinen, die wan
hopig bij haar kwam: wat of er voor
haar te doen stond, als zij straks vrij
gelaten zou worden; geen huis. geen
meubelen, haar man geïnterneerd, nie
mand die haar met zooveel kinderen on
derdak kan verleenc-n. Voor deze moe
der beginnen de moeilijkheden pas. straks
na haar vrijlating. En voor hoeveel an
dere?
WU zagen en hoorden
Wij zagen den medischen dienst op
Duinrust, waarin, naast een arts en eenii-
ge verpleegsters van buiten het kamp,
gein tern eerde tandartsen, doktoren en
verpleegsters werkzaam zijn. Deze dienst
beschikt over volledig materiaal en is ge
heel aan de omstandigheden aangepast.
worden zij aX en toe „geluctU" Er bevin
den zich 52 mannelijke bewaarden op
Duinrust, die den „technischen dienst'
uitvoeren, timmerlieden, loodgieters,
schoenmakers, electriciens e.d. Het be
wakingspersoneel bestaat uit ongeveer
mannen en vrouwen.
In de^kapel waar des Zondags de ver
schillende kerkdiensten worden gehouden
woonden wij deze week een voordracht
bij, die drs. J. C. van Loenem, leeraar in
geschiedenis en staatsrecht te Amsterdam,
daar voor ruim. 250 bewaarden hield. De
heer Van Loenen is door het directoraat-
generaal voor de Bijz. Rechtspleging aan
gewezen als sociale verzorger in alge-
meenen dienst en in deze functie houdt
hij geregeld voordrachten in niet minder
dan 38 bewakingskampen. Zijn opdracht
is de politieke her-oriënteering en her
opvoeding van de bewaarden en zijn
voordrachten hebben een politiek-histori-
schen grondslag. Deze week sprak hij voor
de achtste maal op Duinrust. Zijn geheel
vrijwillig gehoor was oplettend en rea
geerde spontaan op het gesprokene. De
heer Van Loenen schetste het ideaal van
den corporatieven staat en besprak open
hartig de politieke problemen van den dag.
In een onderhoud, dat wij na afloop
met den 6preker hadden, vertelde hij dat
bij de categorie van geregelde belang
stellenden voor zijn voordrachten de po
litieke belangstelling groot is. Vele be
waarden verward, verklaren heftig" „zich
nooit meer met politiek te zullen inla
ten". maar anderen, wellicht in het besef
van den leugen van het nationaal-soeia-
lisme. smeeken om een „nieuw politiek
ideaal". Dit tracht de heer Van Loenen
haar dan ook te geven en hij acht het
niet onmogelijk, dat tal van vrouwen na
hun vrijlating wat haar politieke oriën
teering betreft ver zullen uitsteken boven
„gemiddelde vrouw in de vrije maat
schappij". „En dat kan juist voor deze
■rouwen nuttig blijken", besloot hij.
Plannen te Haarlem
Er is al heel wat geschreven en ge
sproken over Onderwijsvernieuwing. Ook
verschillende breed-opgezette plannen
werden ontworpen. Tot uitvoering daar
van is het nog niet gekomen. Dit kan ook
moeilijk, want voor alles is het noodig,
dat komt vast te staan, welke nieuwe
grondslagen in de wet worden vastgelegd.
Anders zouden immers gemeente- of
schoolbesturen^ die al ingrijpende reorga
nisaties hadden uitgevoerd, de kans be-
loopen, dat zij die weer ongedaan moesten
maken.
In Den Haag wordt thans gewerkt aan
een wijziging van de Lager Onderwijs
wet. Daarbij zal, naar wij vernemen, een
regeling getroffen worden voor de toe
passing van het denkbeeld van den Vex-
nieuwingsraad, om de eerste en tweede
klasse van de lagere school te brengen
in de kleutersfeer. Indertijd gaven wij
van dat plan al een uitvoerige uiteenzet
ting.
Dit wil natuurlijk nog niet zeggen, dat
het noodzakelijk is met elke vernieuwing
op onderwijsgebied te wachten tot men
precies weet welke plannen er in Den
Haag worden uitgewerkt. Er is in deze.
wel een en ander te doen zonder dat het feih'da't'
Wij herinneren er aan, dat op de school
van den heer H. M. v. d. Hart in de
Linschotenstraat reeds een reeks van
jaren een proef wordt genomen met het
Persoonlijkheids-onderwijs. Dit is toever
trouwd aan mej. J. A. Jansen Heitmayer,
die van dit onderwijs een speciale studie
gemaakt heeft en daarvan een warme
voorstandster is. Zij gaat telkens met de
kinderen mee, zoodat zij van de le naai
de 2e klasse gaat, daarna volgt de 3e.
enz. Over het algemeen bestaat tevreden
heid over de bij deze proef bereikte re
sultaten.
Bij het Persoonlijkheids-onderwijs wordt,
de naam wijst daarop, de leerling sterk
op den voorgrond gesteld, zoodat zooveel
mogelijk de kinderen individueel onder
wezen worden. Indertijd hebben wij over
dit onderwijs artikelen in ons blad opge-
TT«-| *HUllip
aan den Koudenliorn
Wanneer verplaatsing?
Het is al weer eenige maanden ge
leden dat plannen gemaakt zijn om de
N.S.B.'ers, die nu in de kazerne aan den
Koudenhorn te Haarlem zijn opgesloten,
naar elders te verplaatsen. De aanvanke
lijk daarvoor opgemaakte plannen kon
den niet uitgevoerd worden daar gebou
wen die men op het oog had, voor dit
doel niet beschikbaar gesteld konden
worden. Wij nemen aan, dat de betrokken
instantie nog zoekt naar een oplossing,
maar de commandant van het kamp ver-,
zekerde, dat hem nog niet bekend was
waarheen hij verhuizen zal. De moeilijk
heid om een onderdak voor de ruim 2000
mannelijke gedetineerden van den Kou
denhorn te zoeken, is weer vergroot door
de toezegging van het directoraat-gene
raal voor de Bijzondere Rechtspleging
aan het gemeentebestuur van Bloemen-
daal gedaan om zoo gauw dit mogelijk is
„Duinrust" te Overveen door de vrou
welijke gedetineerde N.S.B.'ers te laten
ontruimen. Aanvankelijk was de opzet
dat voor de vrouwen een ander onder
dak gezocht zou worden, zoodat „Duin
rust" ter beschikking zou komen van de
mannen.
Het kamp aan den Koudenhorn moet
ontruimd worden omdat de kazerne noo
dig is voor de legering van troepen.
Daarmee hangt natuurlijk ook samen de
ontruiming van het „Krelagehuis".
daarbij het gevaar dTeigt. dat het later
weer ingetrokken moet worden.
Ook bij het Haarlemsche onderwijs be
staan plannen reeds zoo mogelijk bij het
begin van den nieuwen cursus, dus met
September as., met een vernieuwing te
komen. Dit betreft heit nemen van een
proef op een of twee openbare scholen
meer vrijheid toe te staan bij het onder
wijs. Op dit oogenblik zijn de onderwij
zers gebonden aan het lesrooster. Nu wil
men voor de morgenuren den bestaanden
toestand handhaven. maar 's middags
vrijheid van keuze laten. Een systeem
dus dat gaat in de richting van Montes-
sori en de 6chool van Kees Boeke. Een
kind mag kiezen wat hij op dat moment
het liefste doet, maar natuurlijk moet de
onderwijzer(es) leiding daarbij geven en
toezien, dat de algemeene ontwikkeling
der kinderen bevorderd wordt.
Meer scholen?
Bij iedere onderwijsverbetering staat
sterk op den voorgrond een streven om
tot kleine klassen te komen. Elk systeem
van onderwijs is daarmee gediend. Er
wordt in de laatste jaren wij schreven
daarover onlangs reeds geklaagd over
het feit, dat men thans aan verschillende
scholen zit met de noodzakelijkheid met
met groote klassen genoegen te nemen.
"Dit komt omdat er een tekort afin school
gebouwen bestaat, wat trouwens wel
begrijpen is, als men bedenkt dat er
de laatste jaren geen enkele school ge
bouwd is. Noch voor het openbaar., noch
voor het bijzonder onderwijs. Er zijn ver
schillende plannen voor schoolbouw, maar
het is niet aan te nemen, dat de opbouw
voor de uitvoering daarvan in de aller
naaste toekomst toestemming zal geven,
hoewel men va.n gemeentewege aandrang
zal uitoefenen. Men hoopt dat in elk ge
val medewerking zal worden gegeven om
te komen tot herbouw van de openbare
lagere van Zeggelen-school in de Ailnrd
Piersonstraat, die bij den bominslag in
het Amsterdamsche kwartier vernield
werd. In die wijk bestaat dringend be
hoefte aan herbouw van die school.
166. „Ha ha!" grinnikte de toovena
„Zoo vergaat het ongewenschte gaste
Nog een oogenblikje geduld en er zal
niets meer van jullie over zijn. Wag
Wemel en Warrel Web. en niemand
weet, dat er ooit twee wezens van dien
naam hebben bestaan. Wag voelde, dat
ze in een gevaarlijk parket verkeerden,
maar hij verloor zijn hoofd, of war daar
van over wasniet. Mei een vervaar
lijken sprong dook hij op den toove-
naar toe, slingerde hem op zij en duwde
de handgreep van de lampen terug.
Floep! Uit was het licht, en direct voel
den de twee vrienden hun gewone ge
stalte terug keeren. Maar terwijl ze zoo
naar zich zelf stonden te kijken, had
Mr. Mystcria de beenen genomen. De
deur van het laboratorium klikte in het
slot en daar stonden Wag en Warrel in
hel laboratorium, vlak bij het doel en
toch er teerder vanaf dan ooit. „Wat
een gemeen mannetje is die Mystcria"
bracht Wag er uit. ,.Je zou hem zoo een
schop geven!" Dat had je eerder moe
ten bedenkenl" wist Warrie,
Bij de Internationale athletiekwedstrij-
deii te Brussel verbeterde onze landge
noot J)e Ruyter het N ederlandsehe
record op de 2000 m. met 8.5 sec. Hij
werd tweede aehter den ïtveed Alilden,
die een tijd maakte van 5.15 sec., terwijl
de Ruyter 5 min, 21.4 sec. noteerde.
Hooger beroep
Unilever-af faire
Zwaardere straffen geëischt.
De zaak van het Unilever-bonnenschan.
daal is Vrijdagmorgen voor het Gerechts
hof te 's-Gravenhage in hooger beroep
behandeld. De advocaat-generaal eischte
tegen den directeur der Unilever-Ver-
koop-Cenilrale A. v. d. P., die door den
economischen politierechter te Rotterdam
tot 20 maanden gevangenisstraf was ver
oordeeld, thans een straf van 2 jaar en
3 maanden. Voor de drie adjunct-directeu
ren, die tot 9 en 8 maanden waren ver
oordeeld, vroeg hij bevestiging van het
Tegen den chef-inspecteur H. F. ten H.
eischte hij 7 maanden (vonnis 4) en tegen
diens collega H. A. H. 8 maanden (vonnis
6).
De verdere eischen luidden: tegen J. B.
M. 1 jaar (vonnis 8 maanden); tegen W, A.
1 jaar en 6 maanden (vonnis 8 maanden);
tegen A. P. K. 1 jaar (vonnis 9 maanden).
Witboek over de Geldzuivering
De minister van Financiën heeft aan
de Staten-Generaal een Witboek over de
geldsaneering aangeboden, waarin hij ver
antwoording aflegt omtrenit de door hem
genomen snneeringsmaatregelen. Dit Wit
boek zal binnenkort bij de Rijksuitgeverij
verkrijgbaar zijn.
Loonregeling Bouwbedrijven
in geteisterde gebieden
onbevredigend?
Het dagelijksch bestuur van den be-
drijfsraad voor het bouwbedrijf heeft na
een te Amsterdam gehouden bespreking
een tweetal telegrammen gestuurd, één
aan den minister van Sociale Zaken en
een aan hot college van Rijksbemidde
laars, waarin het bestuur zijn ongerust
heid uitspreekt over de nieuwe loonrege
ling in hel bouwbedrijf in de geteisterde
gebieden. Het telegram verzoekt de ge
nomen beslissing op te schorten, tot er
besprekingen hebben plaats gevonden
ichen den Bedrijfsraad en de Rijksbe
middelaars.
Gevaarlijk veevoer
Te Bobeldijk zijn zes stamboekkalve
ren gedood door het vreten van aard
appelloof, dat bespoten was met calcium-
arsenaat. De bespuiting met dit vergif
was geschied ter bestrijding van den co
loradokever.
BINNENLAND
Donderdag heeft het
Prinselijk Paar Schou
wen en Dutveland be
zocht.
Het 310-jarig bestaan
van de Utrechtsche
Rijksuniversiteit zal o.m.
gevierd worden met de
opvoering van een open
luchtspel, dat onder den
naam „Quo Vadis" op 16,
18 en 20 Juli te Utrecht
zal worden opgevoerd.
Het, hoofdbestuur
van de Nedcrlandsche
Voreenlging lot Bescher
ming van Dieren heeft
een protest tegen de
atoombomproeven, waar
bij dieren het slachtofr
fer worden, ingediend
bij den Amerikaanschen
ambassadeur in Den
Haag.
Een Radio-liga is te
Amsterdam opgericht
(secretariaat Heeren
gracht 520) om de Ne
derlanders te overtui
gen van de geestelijke
waarden, die de radio
vertegenwoordigt. De in
stelling van een afzon
derlijke radio-faculteit
aan één onzer Hooge-
schoien zal bevorderd
worden.
Dc prils voor fles-
schenmclk zal met in
gang ,van 30 Juni drie
cent hooger zijn dan de
prijs voor losse con-
sumpliemelk.
Eén doodt en een
zwaargewonde waren de
gevolgen van een hevige
autobotslng op een
kruispunt te Laren,
waar een luxe wagen op
een militaire vrachtauto
reed.
BUITENLAND
Geheel onverwacht
heeft, het. Indische Con
gres het Engelsche plan
op langen termijn voor
dé onafhankelijkheid
van Indlë aanvaard,
meldt Un. Press. Bij
zonderheden zijn nog
niet bekend.
Haarlem en Omstreken
Op 1 Juli a.s. zal het
25 Jaar geleden zijn dat
de brigadier J. Veenstra
ln dienst kwam bij <ie
Bloemendaalsche politie
als administrateur. Hem
zal op dien dag een In
tieme hulde worden be
reid.
14.30
Zondag om
uur wordt wederom een
wHdtngsdlenst gehouden
in de Groote Kerk te
Haarlem Deze dienst Is
ln het bijzonder voor de
padvindster en padvin
ders In het district
Haarlem, doch voor zoo
verre nog plaatsen vrij
zijn, zullen ook ande
ren gaarne toegelaten
worden.
Het echtpaar P. v.
>1. Laan en E. v. d.
Laan—van Wees, Caste-
leynstraat 5 te Haarlem,
viert Maandag 1 Juli
zijn gouden huwelijks
feest. Beiden zijn beken
de figuren, vooral on
der de E.D.O.-suppor
ters. Er Is een huldi
gingscomité gevormd.
De minder goede gezond
heidstoestand van de
bruid was reden dat een
grootsch opgezette hul
diging van vorm moest
veranderen.
De H.O.V. voor «te
radio. Zondagochtend
om 10.50 uur zal de
Haarlemsche Orkeslver-
eenlglng onder Willem
Lohoff concerteeren in
het programma van Hllr
versum I. Uitgevoerd
zullen worden werken
van Fransche compo
nisten.
—Vanwege de Ned.
Herv. Gemeente van
IJmutdcn Oost wordt
Donderdagavond 4 Juli
in de Goede Herderkerk
een gemeente-avond ge
houden om afscheid te
nemen van Ds. en me
vrouw Callenbach,
Candida.nl, A. J. R,
Drossaard te Bloemen-
daal heeft thans ook een
beroep ontvangen als
predikant bij de Gere
formeerde Kerk te
Zaltbommel.
De heer W. G. Tes-
ser, directeur van het
Rijksbureau voor Bouw
materialen, wonende te
Heemslede. Is (blijkens
een beslissing van mi
nister Vos, in de Staats
courant gepubliceerd)
indertijd door het M G.
ten onrechte geschorst,
zoodat deze schorsing is
opgeheven.
Ds. II. J. DUckmees-
ter te 's Grnvenhnge,
speciaal belast met de
geestelijke verzorging
van patiënten in het
Diaconlegebouw „Brono-
vo" viert 10 Juli zijn 25-
Jarig jubilé. Ds. Dijck-
meester was van 1926 tot
1929 predikant der Ned.
Herv, Kerk te IJjnuidej).