Haarlems Dagblad
Hare Majesteit de Koningin
opent de Staten-Generaal
Vier resoluties
van de Malino-conferentie
1_£U ^UJ8HeeH" qnjDLuaMz u,ddeu=su,0!d^^pf^JXAJ w>j 05 sp do UOOjdUJe>j )d!li UDjI
De Troonrede
Prinsjesdag
De Troonrede:
I |M \l jdq dajoiue-i .lauiuiaiJBBH «P aAieqaa
Bic iTnnrciuic Wo. 185R9
Bureaux: Groote Houtstr. 93 f™| fT FT F I O HTi I J I^T f 1 T 1 I f l ültgftVC St,chtln* Voorlichting
en Soendapleln 37. Haarlem J, \J^ X X X JL JL JL^ VA JL \JL Vi ^nnementen: p. week 31 ct.
IJmulden: Kennemerlaan 154. -J? perkwartaalf 4.-
.Telef. 5437. f Postgiro 273107
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 DIreetcur.nootdredaetenr: Kotjcrt rcereboom Te| Hedac„e ,0600 Dir..Hoo(dred 15054
DE terugkeer tot normale grondwette
lijke normen en stabielè staatkundige
verhoudingen zooals de Troonrede het
uitdrukt die vanmiddag in de Ridderzaal
is ingeluid met de plechtige opening dei-
eerste wettig gekozen Staten-Generaal
sinds dc bevrijding, moge aan de verwach
tingen beantwoorden Het ééne doel, waar
van het staatsstuk daarbij spreekt, is be
scheiden geformuleerd: het leggen van een
deugdelijken grondslag voor den geleide
lijken wederopbouw van onze geestelijke
en stoffelijke volkswelvaart. De geestelijke
welvaart is ditmaal vooropgesteld. Terecht.
Zij is in wezen van de hoogste waarde en
haar te bereiken zal de meeste zorgen
baren. De „schreden, in gestagen tred ge
zet", zijn in geestelijken zin tot dusver
■wankeler en minder gestaag geweest dan
op stoffelijk gebied. Ons aller geestdrift
wordt gevraagd om de moeilijkheden te
overwinnen. Het valt niet te loochenen,
dat aan de geestdrift van velen kennelijk
nog veel mankeert.
Dit is een lange Troonrede, ongetwijfeld
de langste die ooit in de Ridderzaal is
voorgelezen. Zij somt een lange reeks
plannen en voorstellen op. De meeste zijn
niet 6cherp geformuleerd.
Er is een hoopvolle toon over Indië. Ves
tiging van nieuwe rechtsorde in belang
rijke doelen der Buitengewesten geldt als
creditpost. Vertrouwen wordt uitgespro
ken over de vooruitzichten op Java en
Sumatra. Er komt een commissie-géneraal,
onverwijld in te stellen bij wet.
Geen nieuwe beschouwingen doen zich
voor in de passages over internationale
verhoudingen. Dc regeering streeft naar
goede internationale verhoudingen op de
basis van het Handvest der Vereenigde
Volken, wonscht spoedige definitieve vre
desregelingen en wil de nauwe samenwer
king met België versterken. Daarop volgt
dan een modcdceling, dat Nederland zich
voorstelt aanspraken te doen gelden op
grensverbctering van beperkten omvang
langs onze Oostgrenzen. Zulke grenscor
recties heeft Frankrijk juist ten aanzien
van Italië bedongen en ze aanvaard weten
te krijgen op de conferentie van de minis
ters van Buitcnlandsche Zaken van de
Groote Vier. Het is niet duidelijk gewor
den, welk Fransch levensbelang bij Tenda
en Briga gemoeid is. De woede, in Italië
ontstaan, verhoogt den twijfel aan de wijs
heid van dit Fransche beleid. Het is mij
niet mogelijk, er iets anders in te zien dan
een verouderde tactiek, die altijd tot
kwade gevolgen heeft geleid. Gaan wij nu
ook zooiets beginnen? Welk Nederlandsch
levensbelang zal ermee gediend worden?
Het verdere verloop zal duidelijk moeten
maken, welke grenscorrecties bedoeld zijn.
De regeering is van zins echtscheidingen
moeilijker te maken. Zij spreekt over „het
wegnemen van belemmeringen die de ver
nieuwing van het onderwijs in den weg
staan en het aanvullen van op dit gebied
bestaande tekorten" Dus kondigt zij maar
een bescheiden eerste stap aan.
Van directer beteekenis, met kans dus
op sneller verwezenlijking, lijkt de aan
kondiging van de schepping van een Na
fionalen Omroep op publiekrechtelijke
leest, waarbij de verschillende levensbe
schouwingen, in organisch verband geno
men, zendtijd zullen krijgen voor het uit
dragen van eigen beginselen.
Na de aankondiging van concrete
stellen als vervolg op de jongste regee-
Tingsverklaring, die zich tot beginselen
bepaalde, zullen velen een krachtiger toon
verwacht hebben dan in deze Troonrede
wordt gevoerd. Veel wordt herhaald. De
wettelijke regeling van een adviseerend
planbureau was bijv. al aangekondigd.
Credietverleening voor den middenstand
met bescherming tegen onredelijke con
currentie van het grootbedrijf, uitbreiding
van den zoo noodzakelijken uitvoer, een
behoorlijk inkomstenpeil voor het kleine
boeren- en tuindersbedrijfdit zijn
alle bekende klanken. Evenmin vernemen
wii bijzonder nieuws ten aanzien van den
wederopbouw, het verkeerswezen en de
koopvaardijvloot.
Belangrijker zijn de mededeelingen,vast
gekoppeld aan de aankondiging van in
stelling van een sociaal-economischen
raad, met dc bedoeling dat in de toekomst
si Ie bedrijfsgenooten in het overleg niet
alleen over sociale, maar ook over econo
mische vraagstukken zullen worden be
trokken. Voorzoover publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie geen' genoegzame waar
borgen biedt zal socialisatie worden over
wogen van openbare nutsbedrijven en van
die andere, waarbij het algemeen belang
sterk gemoeid is. Dit zal gelden ten aan
zien van het mijnbedrijf, als een commis
sie van onderzoek de wenschelijkheid van
Ingrijpen bevestigt.
De ftnancieele paragraaf geeft uiting
«nn oen bezorgdheid over den toestand
van 'e lands financiën, die in zeer breeden
kring in den lande gevoeld wordt. Ver
zekerd wordt, dat met kracht zal worden
gestreefd naar inkrimping van het over
heidsapparaat. met bijzondere aandacht
voor de rijksbureaux. Van de gedeeltelijke
verbeteringen in de gemeente-financiën,
1n afwachting van het rapport der com
missie-Oud, is eenige dagen geleden al
melding gemaakt. Moge dat rapport spoe
dig gereed zijn; de positie van vele ge
meenten is nauwelijks houdbaar te
noemen.
Ten aanzien van de afhandeling der zui
ver ingsprocedures wordt naar snelheid
gestreefd; uitvoeriger mededeelingen om
trent aangelegenheden, die het herstel van
Uit de Troonrede:
De regeering stelt zich voor aan
spraak te maken op grensverbete-
nngen langs onze Oostgrens in be
perkte omvang. - Er komt eerlang
een Nationaal Omroepbestel, waar
in de verschillende levensbeschou
wingen zich in eigen zendtijd zullen
kunnen uiten. - In het kader van
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie
zal een sociaal-economische raad
worden ingesteld. - Een onderzoek
commissie zal op korten termijn de
noodzaak van socialisatie van het
mijnbedrijf vaststellen. - Naast de
vermogehsaanwasbelasting zal een
vermogensheffing-in-eens worden
voorgesteld. - De zuivering van het
overheidspersoneel en de pers zal
voor eind 1946 zijn voltooid.
„Wat onze krachtsinspanning tot herstel
betreft, zijn wij geenszins de minsten
in den kring der getroffen volken"
Een sobere plechtigheid, die dcu glans ca de kleur van den tradUtioneelen „Prins
jesdag" van voor den oorlog niiste, ging heden aan de buitengewone zitting van de
Staten-Generaal vooraf. H.M. de Koningin opende in de Haagsclie Ridderzaal met
een ernstig doch bemoedigend cn hoopvol gestemde rede de bijeenkomst der volks
vertegenwoordiging, waarin Hare Majesteit liet volgende zeide:
Deden der Staten-Generaal,
liet vertrouwen van mUn volk lieeft u geroepen, om In dc komende vier jaren
mede te beslissen over liet wol en wee van ons vaderland. Dit stemt mij tot vol
doening. Uw verkiezing toeli strekt mij ten teckon van een terugkeer tot normale
grondwettelijke vormen en stabiele staatkundige verhoudingen.
Te meer verheug Ik mij hierover, omdat thans eerst recht alle krachten gericht
kunnen worden op bet ééne doel: het leggen van een deugdelijken grondslag voor
den geleidelijken wederopbouw van onze geestelijke en stoffelijke volkswelvaart.
Tot mijn groote vreugde mocht ik mede uit eigen aanschouwing vaststellen,
dat wij in gestagen tred reeds menige schrede op den weg naar dit groote doel
hebben gezet cn dat wij, wnt dc krachtsinspanning betreft om het te bereiken,
geenszins de minsten zijn in den kring der door den oorlog getroffen volkeren.
Nochtans wachten ons nog vele en groote moeilijkheden, welke ik zoowel u als
mijn gelioeie volk lil ernstige en voortdurende overweging aanbeveel. Deze moei
lijkheden zullen slechts overwonnen kunnen worden, indien ieder onzer zicli met
geestdrift wijdt aan den gemeenscliap|>elljkcii arbeid, die uitsluitend in staat zal
zijn voor dc brecdc lagen van ons volk den weg tot welvaart te hanen.
Indië
In de on-lwikkeling der gebeurtenissen
in Oost-Indië valt verbetering aan te
wijzen
In belangrijke doelen der Buitengewes
ten is reeds in eersten aanleg overgegaan
tot de vestiging van een nieuwe rechts
orde, steunend op de beginselen, die in
mijn rode van 7 December 1942 werden
neergelegd. Met vertegenwoordigers der
bevolking uit die Buitengewesten, waar
het geallieerd opperbevel de verantwoor
delijkheid voor de bestuursvoering heeft
overgedragen, wordt thans beraadslaagd
over de vervulling, langs loyalen en
vreedzamen weg, van de nationale ver
langens.
Op Java cn Sumatra echter ontbreken
nog voldoende voorwaarden voor zulk
een overleg. Ik vertrouw, dat deze voor
waarden mede dank zij verdere be
sprekingen spoedig aanwezig zullen
zijn.
Het geaLliecrde opperbevel in deze ge
bieden. en in den Riouw-archipel, lieeft
zijn taak nog niet voltooid. Nog altijd
lijden daar tot onze bezorgdheid
velen uit alle bevolkingsgroepen onder
de gevolgen van den oorlog
De verdere liquidatie van de Japanschc
invasie en de terugkeer van orde en rust
met name op Java en Sumatra, zijn nood
zakelijke voorwaarden, wil Nederland zich
ten volle kunnen wijden aan zijn roeping,
om te zamen met de Indonesische volken
ook voor hen binnen het Koninkrijk een
eigen staatsverband op te bouwen, waarin
die volken vrij hun eigen kracht kunnen
ontplooien en door middel waarvan zij
zich een eigen plaats In de rij der ver
eenigde volken zullen kunnen verwerven
In dit Indonesische staatsverband zullen
uiteraard do rechten en belangen van alle
bevolkingsgroepen en van minderheden
dienen te worden beschermd en be
hartigd.
Teneinde voor den overgangstijd in het
bijzonder de uitoefening van de taak van
het opperbestuur ten aanzien van Oost-
Indië beter tot haar recht te doen komen
en ook daar de rijksconferentie voor te
bereiden, zal onverwijld een onitwerp van
wet tot instelling van een commissie-ge
neraal aangepast aan de eischen van
den huldigen tijd aan U worden voor-
gelogd.
In afwachting vnn het herstel van het
economisch leven zullen de groote moei
lijkheden. waarvoor Oost-Tndiö zich op
het gebied van geld- en handelsverkeer
gesteld ziet, slechts met steun van Neder
land en door nauwe samenwerking van
beide deden van het Koninkrijk, uiter
aard op voet van gelijkheid, overwonnen
kunnen worden.
Diep getroffen ben ik door de plichts
betrachting en zelfbeheersching, waar
mede intusschen zoowel burgers a.s mi
litairen ginds onder zoo moeilijke om
standigheden voortgaan, hun taak t<* ver
vullen
Ook in West-Indlë leeft een drang naar
vernieuwing der staatsinstellingen.
Wat reeds zonder grondwetswiizimivg
ter bevrediging daarvan kan geschieden,
zal ten spoedigste worden bevorderd, op
dat Suriname en de Nederlandse he Antil
len zullen kunnen beginnen met op nieu
wen voet eigen leven, deelgenootschap in
het Koninkrijk en in het bijzonder hun
taak in hun eigen omgeving ter hand te
nemen
Nederland's vredestaak
Nederland, dat zich in het verleden
voortdurend tot taak heeft gesteld in de
internationale samenleving der volkeren
bij te dragen tot den opbouw van een
vreedzame internationale wereldorde, zal
ook thans naar vermogen krachtig samen
werken met al die landen, die eveneens
den wederopbouw en de bevestiging van
vrede en veiligheid willen dienen op
grondslag van recht en rechtvaardigheid.
In de organen van de Vereenigde Naties
en met name in den Veiligheidsraad, zoo
mede in de commissie voor de behecr-
sching der atoomenergie, streeft dc regee
ring naar bevordering van goede inter
nationale verhoudingen op den grondslag
van het Handvest, met het doel den inter
nationalen vrede en veiligheid te bevesti
gen en de vrijmaking van het in het atoom
sluimerend geweld te doen strekken tot
heil, in stede van tot rampspoed der
menschheid.
(Vervolg op pag. 2)
Hel woord is aan....
Wijnaendts
Franckea:
Het is het onnoodige en
overbodige, dot de grootste
bekoring geeft aan ons
leven cn voor veler ziel
datgene is, waar zij het
minst buiten kunnen.
Marie Ebner-
Eschenbach:
Uit het vcrlanaen naar het
overbodige is de kunst ont
staan.
Amerika protesteert
tegen Russische maatregelent
in Hongarije
Volgens betrouwbare inlichtingen meldt
Un. Press, hebben de Ver. Staten bij Rut
land geprotesteerd tegen de recente orderd
op religieus en politiek terrein die de Rus
sen in bezet Hongarije hebben uitgevaar
digd. Het protest zou zijn overhandigd
door den Amcrikaanschen vertegenwoor
diger in de Hongaarsche controlecommis
sie, generaal Weks. Het protest betreft
het Russische bevel tot ontbinding van de
Katholieke jeugdorganisaties in Hongarije,
den Russischen eisch tot ontslag van den
onder-minister van Justitie en van drie
leden van het parlement. Dc Amerikanen
maken vooral bezwaar tegen het feit dat
do Russen deze aangelegenheden niet te
voren in dc controlecommissie ter sprako
hebben gebracht. Dit Amcrikaansehe pro
test Is door een BrHsch protest voorafge
gaan.
„New York Herald"
doet onthullingen
De „New York Herald" heelt volgens
N. P. een exemplaar in handen gekregen
van de door dc vier ministers van buitcn
landsche zaken te ParUs ontworpen tekst
voor dc vredesverdragen.
Italië, Bulgarije, Roemenië. Hongarije cn
Finland zouden van alle middelen om in do
toekomst oorlog te voeren worden beroofd.
Het blad voegt er aan toe, dat de Sovjet-
Unie een vlootbasis te knap Porknla In do
Flnsche golf voor 50 Jaar zal mogen vestigen
en Petsamo, waarvan de haven gedurende
het geheele jaar ijsvrij ls, zal moo&r nn-
Het Amcrikaansehe plnn voor Triëst bevat
volgens het blad de volgende clausule: „De
raad der ministers van bultenlandsche zaken
Is overeengekomen, dat het geheele gebied
ten Oosten van de ln het Fransche plan
voorgestelde grenslijn door Italië aan Joego
slavië zal worden afgestaan en een vrij ge
bied van Triëst zal worden gevormd binnen
deze Fransche grenslijn en In hel noorden
begrensd door de lijn, die van Duino naar de
door Frankrijk voorgestelde grenslijn loopt."
Italië moet Znra, de hoofdstad van Venezia
Glulla, afstaan. Over dc bestemming van de
troepen der overwonnen volken, voor zoover
deze het toegestane aantal te boven gaan,
zullen zes maanden na het ln werking tre
den van de definitieve vredesverdragen be
sprekingen worden gevoerd. De hoogvlakte
van Mont Cenls wordt aan Frankrijk afge
staan, terwijl hot gelijknamige meer als voor
heen de buiten het gebergte gelegen Italiaan*
sche fabrieken van stroom zal moeten blij
ven voorzien
2000 Dooden
bij Boliviaansche revolutie
Volgens de laatste berichten welke tx>
New-York zijn ontvangen, zijn tijdens do
revolutie in Bolivia 2000 dooden gevallen.
Volgens deze berichten zouden er drie
leden van de nieuwe regcering zijn be
noemd, welke zou worden gepresideervf
door Quittierrez, president van het Boli
viaansche opperste gerechtshof. De eerste
maatregel van de nieuwe regeering was
een decreet tot vrijlating van allo politieke
gevangenen Het decreet machtigt tevens
alle politieke ballingen in het land terug
te koeren Intusschen woTdt er nog ver
woed gevochten.
Vierdeelige federatie van Vereenigde Staten
den rechtsstaat raken, ontbreken helaas.
Wel wordt gezegd dat met voortvarend
heid oplossing der kwesties inzake do
politieke delinquenten wordt gezocht.
In het algemeen besdhouwd maakt dit
staatsstuk geen zeer bezielden indruk; wij
wachten dc daden der regeering. die zon
der twijfel evenals haar voorgangster voor
een zware taak is gesteld, met groote be
langstelling af, B. P-
Gistermiddag zijn op de conferentie te
Malino met algemeene stemmen dc vier
volgende resoluties aangenomen:
1) Teneinde tot een federatieve struc
tuur van Ncderlandsch-Indië te komen
moet een federatie gevormd worden, wel
ke geheel Indonesië omvat en den naam
van „Vereenigde Staten van Indonesië"
draagt.
2) Deze federatie zal moeten bestaan
uit vier deelen, n.l. Java, Sumatra, Bor
neo en de Groote Oost. waarbij een voor
behoud wordt gemaakt ten aanzien van
de positie der kleine Soenda-eilanden, de
aansluiting van de zelfbesturende land
schappen van Oost-Borneo bij Borneo en
dc positie van dc eilanden Banka, Biliton
en Riouw (in afwachting van de mogelijk-
hcid, dat deze zich bij Sumatra zullen
aansluiten)
3) De tweede conferentie moet zoo
spoedig mogelijk bijeengeroepen worden
om de uit te werken voorstellen in zake
dc staatkundige hervorming van Borneo
en de Groote Oost te behandelen.
4) Instemming wordt betuigd met het
voorstel om zeven Indonesische afgevaar
digden te Malino aan te wijzen teneinde
deel te nemen aan de voorbereiding van-
de voorstellen tot staatkundige hervor
ming van Borneo, de Groote Oost, Banka,
Biliton en Riouw.
