Litteraire Kanfteekeningen
Vergeten granaat
Jonge Amerikanen
vatten de koe bij de horens
Kort en
Bondig
Tips
en Tops
George Bernard Shaw herdacht
dat er iets pijnlijke
want die Shaw. hij v
niet, wil niet, wil je niet trouwen", aldus
verweert Tanner zich in het laatste be
drijf. „Het huwelijk is voor mij afvallig
heid, profanatie van het heiligdom, Van
mijn ziel, de erkenning van een neder
laag". Maar daar is Ann, de tbgenpool,
de vrouw die van nature-veroveren móét,
wil ze aan hóór natuurroeping gehoor
geven. Veel, zoo niet alles met uitzon
dering van dien opstrevenden wil is in
Tanner nog mensch. in wien nog oer-
natuur, een duistere, ongeestelijke drang
sluimert. „Ik wil'je niet trouwen" dat
is de oppermensch in hem. „Het huwelijk
zal plaats hebben drie dagen na onzen
terugkeer in Engeland" dat is de
mensch. die toegeeft de veroverde Don
Juan. De Oppermensch moet wijken voor
den oerdrang in het menschelijke: Ann-
Eva overwint. In diepste wezen is Man
and Superman dus een tragedie, maar
dank zij Shaw's „oppergeest" gaat het
tragisch conflict schuil achter een stroom
van humor, ironie, satire en paradoxali-
teit. Zoo werd „Mensch en Oppermensch"
een tragi-comedie. waarvan voor hèm,
die èn Shjyv's inleiding èn het in ons land
nooit gespeelde derde bedrijf en het daar
op volgend handboek van een revolution-
nair niet kent, schijnbaar een comedie-
vol-esprit overblijft.
Geniet, lezer, van de sprankelende pa
radoxen, van dit brilliante woorden- en
gedachtenspel, maar verzuim niet dien
anderen Shaw te hoorcn, die zichzelf al
tijd verbergt. „De twee-uren-grens van
een schouwburgavond komt vrijwel over
een met den tijd, dat een duiker onder
water kan blijven". Duik in uw Shaw;
wat ge mee naar de oppervlakte brengt is
een lichte adembeklemiming waard.
C. J. E. DINAUX.
Minstens zeventig van zijn negentig le
vensjaren heeft Shaw kans gezien zich
Jan-en-alleman te doen afvragen: wié,
wót is nu eigenlijk die Shaw? Daar zit hij
als een vreemsoortig kameleon op een of
andere paradox en ja zoudt zweren dat
hij groen is. Maar je grijpt nog niet naar
hem of hij springt op een andere en lij kt
vuurrood Shaw de ontvatbare, romanticus
noch realist, individualist noch socialist
Shaw heelemaal geen -ist, Shaw als
Shaw, als tien Shaws en toch die ééne,
die niet tegen een vaststaanden prijs en
onder een gangbaar merk te verhandelen
is op de litteraire markt: een ongeregeld
go d!
En toch is hij te benaderen: Shaw is
Ier van geboorte; hij is een zoon van een
droomerie en melancholisch landschap
en zoo is hij tenslotte van nature toch
wel weer een romanticus, maar één die te
goed de gevaren van de romantische ziel
kent om zich, evenmin als de meeste
Ieren, prijs te geven en zich daarom
leven en werk negentig jaren lang (want
hij is er de man wel naar, in de wieg
begonnen te zijn) togen al wat naar het
romantische zweemt te weer te stellen.
Shaw heeft hot handelende, stroomende
leven lief en is dus steeds op het oor
logspad om alles te vernietigen, wat aan
dut leven in den weg staat. Hij filosofeert
als Nietzsche met den „moker"; hij haal*
afgodsbeelden neer van moraal, zede, ge
woonte. moa'tschappijbouw, wetenschap
en traditie; hij vecht tegen alles wat
flteend, vermolmd, verdogmatiseerd
genormaliseerd is. Zijn wapen is het doo-
delijkste aller wa-
pens: de spot, die
zich ontlaadt ir
kwasi-naïeve para
doxen. Met een
glimlach, die
kinderlijk schijnt
om te hoonen, ko
men ze van zijn
lippen en zoo kan
hij zich veel ver
oorloven. Maar pas
op: terwijl u lach!
igt ergens een
masker op den
grond en als u in
den spiegel kijkt,
komt het u voor,-
in dien lach schuilt:
is geestig, maar raak!
Van zichzelf getuigde Shaw eens: „Shaw
maakt in weerwil van zijn innemende ma
nieren en zijn goede omgangsvormen den
indruk van iemand dié er. zich bitter
weinig aan gelegen laat liggen, wat hij
zegt en wiens houding nooit te voorspel
len is
"laar achter Shaw-den spotter, achter
den critisehen beeldenstormer, staat de
bouwer, de.werker aan den dag van mor
gen, dien de menschheid zeer na aan het
hart ligt, ook al gaat hij haar nog zoo
revolutionnair te lijf. Ik doel, om te her
inneren aan een van zijn in Nederland
bekendste stukken op „Mensch en Op
permensch", waarin de „moderne" Don
Juan niet verovert, maar veroverd wordt.
Hiermee brak Shaw met de gangbare
opvatting dat den man de actieve, de
vrouw slechts de passieve rol is toebe
deeld. De vrouw, meent hij, is van nature
de drang tot ontplooiing der levenskracht,
of, met andere woorden, tot behoud van
de soort (Darwin) ingeschapen; het mid
del daartoe is de man, de echtgenoot, als
materiëele verwerver van het levens
onderhoud, Maar de man heeft hooger,
geestelijker roeping: om de soort (den
mensch) te vervolmaken, uit den levenden
mensch een hoogeren, een „oppermensch",
geboren te doen worden Terwijl dus in
de vrouw de soort-behoudende kracht
sluimert, woelt in den man de ontwik
kelende. tot oppermensch opstrevende
drang. Tanner, de mannelijke hoofdper
soon uit Mensch en Oppermensch, be
schouwt in dien zin zichzelf als een le
venstaak die volbracht moet worden, als
oen wezen dat zich. in dienst van het
leven, vervolmaken moet. In dien geest
is hij wat Shaw onder den modernen
Don Juan verstaat: een man wiens levens
doel niet in het huwelijk ligt en die zich
bijgevolg geen levensgezellin zoekt, in
tegendeel: het huwelijk ontwijkt, terwille afgekrabd en geschilderd,
van die hoogere roeping den arbeid aan
den Oppermensch. Want mét Shaw ge
looft Tanner in de mogelijkheid van een
Oppermensch. op voorwaarde dat men
aan diens komst werkt. ..Ann. ik wil je
niet trouwen, versta je? Ik wil niet, wil
Wethoudersverkïezïngen
Partij van den Arbeid
geeft richtlijnen
aan haar raadsfracties
Onze Haagsche correspondent verneemt,
dat het bestuur van de Partij van den Ar
beid aan haar fracties in de gemeentera
den algemeene richtlijnen heeft doen toe
komen omtrent de bij de wethoudersver
kiezingen te volgen gedragslijn. Er wordt
op gewezen dat men, anders als ten aan
zien van de landsregeering en de colleges
van ®ed. Staten gold, niet dient te stre
ven naar politieke, maar naar een zoo
evenredig mogelijke vertegenwoordiging
van de verschillende raadsfracties.
Alleen in zeer bijzondere gevallen zou
een reden tot afwijking van deze gedrags
lijn kunnen bestaan. Hier is voornamelijk
gedacht aan de mogelijkheid, dat een op
zich zelf vrij groote raadsfractie niemand
in haar midden zou tellen, die geschikt
is voor het- wethouderschap.
in een kanon ontploft
Twee arbeiders gedood
Op een scheepsslooperij te Pernis waren
cenige arbeiders met een snijbrander
bezig, den loop van een kanon te verwij
deren. Plotseling ontstond een hevige
ontploffing. Twee arbeiders, resp. 53 en
42 jaar oud werden op slag gedood, twee
anderen zeer zwaar gewond.
Bij onderzoek bleek, dat zich in den loop
van het kanon nog een granaat had be
vonden, welke door de hitte van den snij
brander was geëxplodeerd.
Onze Jeugdherbergen varen er wel bij
Honderd Anicrlkaaiisclie jongelui van ongeveer 20 jaar. 80 meisjes en 20 jongens,
voor het groots ie deel studenten aan Amerikaansche Universiteiten, heijren Fran-
sclie. I.iixeniburgM-lie en Nederlnndsclic jeugdherbergen bij het herstelwerk, waar
voor zij de verf en andere materialen uit Amerika hebben meegebracht.
De Marechaussee
Opleidingsschool
van ,,Elswout"
wordt opgeheven
Sinds ecnigen tijd was er op het bui-
tein Elswout te Overveen een opleidings
school voor de marechaussee gevestigd.
Er waren geregeld ongeveer 150 man
gelegerd.. Naar wij vernemen is de op
leiding nu ten einde gekomen, zoodat
de opleidingsschool in den loop van
Augustus zal worden opgeheven.
Haarlem krijgt marechaussee.
Naar wij vernemen ligt'het in het
voornemen te Haarlem een detache
ment marechaussee (ongeveer 15 man)
te logeren. Daar er op dit oogenblik nog
geen gebouw voor dit doel beschikbaar
is zullen deze mannen voorloopig een
onderdak blijven vinden op „Elswout".
Op eigen vleugels
Het plan voor deze „Helpende Handen
over den Oceaan" is afkomstig van mr.
Munroe Smith, directeur van de Ameri-
kaansche Vereeniging van Jeugdherbergen.
De jongelui staken den Oceaan over in
hun werkkleed'ing en brachten alle benoo-
digdheden, levensmiddelen en zelfs hun
fietsen (met reserve-banden) mee. Voor
hun voeding doen zij dus geen beroep op
de schaarsche voedselvoorraden in Europa.
De groote afstanden leggen zij per trein
af, doch voor het trekken in de landen,
die zij bezoeken op hun werk-tournee. ge
bruiken zij hun fietsen. Zoo legden zij den
afstand van Brussel naar Bergen op Zoom
per rijwiel af.
In Frankrijk hadden de amateur-hand
werkslieden drie projecten: een in Brian-
gon in het Zuiden van Frankrijk bij de
Italiaansche grens, een in de Pyreneeën en
een in de Haute Savoie. In Luxemburg
werkten zij aan de jeugdherberg Schloss
Ahrenberg, nabij Ettelbrüdk, in Nederland
wordt geholpen bij de herstelwerkzaam
heden aan de Jeugdherberg „Klaverberg"
in Bergen op Zoom.
De jonge Amerikanen splitsen zich tel
kens in groepen van ongeveer 33 personen,
die om beurten gedurende 14 dagen aan de
herstelwerkzaamheden deelnemen. Ten
slotte zullen dus alle 100 Amerikaansche
trekkers nun deel tot hot werk aan ieder
project hebben bijgedragen.
In Bergen op Zoom hebben de Ameri
kaansche jongelui een goed stuk werk ver
richt. Zij hebben het roode pannendak ge
repareerd, de verschillende vertrekken ge
schilderd, vloeren geschrobd en schoon
gemaakt, de stalen frames van de bedden
het houtwerk
van buiten afgekrabd en opgeschilderd,
hier en daar kapotte ruiten vernield, de
tuin opnieuw aangelegd, allerlei fortifica
ties opgeruimd op het terrein van de jeugd
herberg, etc. Tijdens de bezetting waren
Duitsehe troepen in de jeugdherberg ge
legerd en later trokken de Canadeezen er
in. Zij hebben zelfs 't onsmakelijke werkje
opgeknapt van het uitgraven van het rio-
leeringskanaal.
De fiets blijft achter.
Een buitengewoon sympathiek gebaar is
hun plan om, na volbrenging van hun
Willem II
schonk Haarlem
Stadsrechten
Deze twee Amerikaansche meisjes
studenten krabben met glasscherven
een Hollandsche jeugdherbergdeur
schoon, hun mannelijke collega's doen
het „zware werk".
taak, hun fietsen met reserve-banden ach
ter te laten en ze tegen den officieelen
maximum-prijs in Amerika van 23.50 ten
behoeve van de Nederlandschc trekkers te
verkoopen'. Dit komt vrijwel neer op een
schenking dn verband met het feit, dat de
prijzen in Nederland veel hooger zijn cn
men bovendien nog een vergunning moet
hebben om een fiets aan te koopen.
Tot slot zijn de Amerikaansche trekkers
voornemens aan ieder der drie Nationale
Jeugdherbergvereenigingen S 500te
schenken uit het saldo van hun reisgeld.
Ieder van de Amerikaansche jongens en
meisjes moest 600.betalen voor hun
overtocht, het mee te nemen voedsel, de
verf en andere zaken. Door een econo
misch gebruik van hun middelen zullen
zij in staat zijn deze slotschenklng te doen.
Graaf Willem II,
<lle in 1245 Haarlem stadsrechten schonk
Wiilem II, Graaf van Holland, later
Roomsch-koning, die op 23 November
1245 aan Haarlem rechten verleende, ter
gelegenheid waarvan thans de stad in
feesttooi is, is in 1228 geboren, als zoon
van Floris IV en Mathilda van Brabant.
Nadat hij aanvankelijk onder voogdij van
zijn oom Otto III had gestaan, aanvaardde
hij in 1240, dus op twaalfjarigen leeftijd
de regeering in Holland en Zeeland. In
1247 werd hij tot Roomsch-koning geko
zen en een jaar later, op 3 October 1248
ontving hij in Keulen den Ridderslag, na
dat hij Aken had veroverd. Eerst in 1252
erkenden de meeste vorsten hem. Aan
vele oorlogen nam Willem.II deel en ook
trok hij ten strijde tegen de Friezen. Dat is
hem noodlottig geworden. 28 Januari 1256
zakte zijn paard door het ijs en zijn tegen
standers hadden weinig moeite hem om
het leven te brengen. De Friezen hadden
zijn stoffelijk overschot in Hoogwoude be
graven. Floris V achtte het zich zijn plicht
den dood van zijn vader te wreken. Nadat
hij echter in 1272 verslagen was, had hij
ien jaar later meer succes en slaagde er
in de streek in bedwang te houden. Het
lijk van Willem II werd opgegraven en
overgebracht naar de abdij in Middelburg.
Waar Willem II geboren is, Ls niet met
zekerheid bekend. Volgens Ampzing zou
Haarlem zijn geboortegrond zijn. In een
beschrijving zegt Ampzing:
„Dit diend nu ook hier niet vergeten
noch verlooren,
Dat Koning Willem hier te Haerlem
is geboren:
Die daarom onze "-1 "oeds
heeft doen geschien,
En onse burgerij ve voorrecht
wel versien.
Hij heeft ons aldereerst het
burgersrecht gegeven,
Ja boven alle steen en burgers
hoog doen sweven,
En so sijn eige stad, sijn eige
burgerij
Met alle eere begoefd, met magt,
en heerschappij".
Anderen zijn van meening, dat Willem
II in Leiden geboren is. Met meer zeker
heid kan worden aangenomen, dat hij zijn
jeugd in Haarlem heeft doorgebracht en
zijn opvoeding genoten heeft, Het Grafe
lijk hof was hier immers gevestigd. Mede
daardoor kwamen voorname persoonlijk
heden naar onze stad, welke dan ook
zeven eeuwen geleden in aanzien stond.
Welvaart was een der gevolgen. Dat de
graaf hier in zijn jeugd veel vertoefde
kan een der redenen geweest zijn, dat
hij in 1245 veel voorrechten schonk.
Er zijn nog meer besluiten van Willem
II, waaruit blijkt, dat hij Haarlem ge
negen was. In 1247 stichtte hij het eerste
Dominicanerklooster, dat echter van ge
ringer omvang schijnt te zijn geweest.
Verder heeft men in 1253 in opdracht van
den graaf (toen reeds Roomsch-koning)
een doorvaart laten maken in den dam in
't Spaarne bij de Damstraat, waarvan de
kosten, volgens een bepaald tarief door de
schippers van de doorvarende schepers ge
dragen moesten worden. In een handvest
van 11 Oct. 1255 beloofde Willem II dat er
geen schutsluis zou komen, zonder advies
ingewonnen te hebben der heemraden van
het gemeene land. Tusschen 1286 en 1305 is
de sluis gebouwd.
in
De bril
van
Sultan Sar
18. De grootvizier verloor nu ieder
spoor van Oostersche hoffelijkheid. Hij
gaf Tops een stcvigen duw, zoodat hij
zijn broer getrouw volgde door lurt val
luik. „Daar ga je, ouwe jongen", dacht
Tips en hij stelde zich al een vreese-
lijke put voor. Maar hij voelde geen
water. Hij voelde, hoe hij op iets zachts
terecht kwam, iets dat bewoog. „Allah"
hoorde hij. Toen zag hij z'n broer naast
zich neerkomen. „Samen uit, samen
thuis", riep Tops, die nooit z'n goede
humeur verloor, nog. „Die is dus oolc
niet gewond", zuchtte 'Tips opgelucht,
BINNENLAND
Het Concertgebouw
orkest is gisteren per
trein uit Zwitserland te
ruggekeerd. waar het
zeven concerten in In
terlaken heeft gegeven.
De Amstcrdamscho
gemeenteraad heeft gis
teravond de begrooting
voor 1946, welke sluit op
1 172.013.767 met een te
kort van f 39.699.692 zon
der hoofdelijke stem
ming goedgekeuid.
Het herstel van de
groote schutsluit in den
afsluitdijk te Kornwer-
derzand is gei eed ge
komen, zoodat weer
normaal door deze sluis
kan worden geschut.
In Den Haag ls de
trekking gehouden der
loterij van het Neder-
landsche Roode Kruis.
De hoofdprijzen vielen
op de volgende num
mers: 68015 hulskamer
ameublement; 87644 ra
diotoestel; 51057 radio
toestel; 60846 stofzuiger;
68565 stofzuiger; C4880
rijwiel; 12019 rijwiel;
38006 rijwiel; 28828 da
mesrijwiel; 39102 waarde,
bon van f 100.
Bij het vlsschen In
de nergschc plas ving
een Rotterdammer
een geldkistje met spaar
bankboekjes, portefeuil
les en allerlei papleren.
Hij bracht het naar de
politie en bij onderzoek
bleek, dat het in April
bij een Inbraak In de
Wilhelminalaan te Rot
terdam was gestolen.
De 32-jarige land
bouwer .1. Stevens te
Assen is In zijn woning
vermoord. Van den da
der is geen spoor ge
vonden.
i)e gemeenteraad
van Nijmegen besloot,
de gaslantaarns voor de
straatverlichting door
electrische tc vervan
gen, De kosten zul'en
f 36.000 bedragen.
Hoewel nog niet uit
alle plaatsen de opga
ven binnen zijn, heeft
de opbrengst der collec
te voor het Prins Bern-
hardfonds de f 300.000
reeds overschreden.
Haarlem en Omgeving
Op het graf van clr.
N. A. Waaning te Zand-
voort ln leven predikant
bij de Gereformeerde
Kerk aldaar' ls een ge-
denksteen geplaatst, die
in de maand September
aan de familie zal wor
den overgedragen
De boottocht naar
Harderwijk van de In
dische Buurtvereeniglng
te Hillcgom is een groot
succes geworden. 500
kinderen hebben dank
zij het werk van een
actief bestuur een heer
lijken dag gehad.
Te Halfweg hebben
zich 17 belijdende- en
doopleden vrijgemaakt
van de Gereformeerde
Kerk aldaar. Des Zon
dags morgens zullen zij
te Haarlem ter kerk ko
men, des Zondagsavonds
zal er te Halfweg een
kerkdienst worden ge
houden.
De heer F. C'. van
den Berg te Hccmstedo
ls te Amsterdam ge
slaagd voor het examen
Hoogduitsch L. O. De
heer SJ. de Jong tc Be
verwijk slaagde te Til
burg voor het examen
paedagoglek M. O.
Voor het examen voor
heilgymnastiek cn mas
sage zijn geslaagd de da
mes N. M. C. dc Breuk,
J. J. M. Koop. II, H.
KI ij zing, L. S Kroon,
H. M. M. Leffclaar, j.
J. M. Stalpers en C van
der Veen, allen te Haar
lem, L. Posthumus
Meyes te Aerdenhout,
M Adriaanse. N. M. Ba-
rendreeht, C. Th. de
Clercq, I. R. Crolla en
W. G. M. van Diggelen
te Heemstede cn jkvr.
F. A. van den Brande-
ler te Overveen.
Voor het examen
handelswetenschappen
JA. O.-a is geslaagd de
heer J. W J. Pels te
Bloemcndoal.
Bij de Uitgevers
Maatschappij Holland te
Amsterdam zal binnen
kort een boekwerk het
licht zien. dat een over
zicht wil geven van
aHarlem's wel en wee
in de loop der eeuwen.
Het Is geschreven door
den heer G. M. Nieu-
wenhuis, Journalist te
Haarlem.
De leiding van de
Katholieke Jeugdorgani
saties ,,de Gidsen" en
„de Verkenners" deelt
ons mede, dat zij niet
gekend ls In het ont
werpen. der plannen en
daardfn ook niet mede
werkt bij de activitei
ten van de padvinders
bij dc Haarlemsche fees
ten. In het programma
is gemeld dat zij wel
meedoen.
