Haarlems Dagblad
Een Réunie
Amerika zal de Russische
eischen verwerpen
Turksche leger wordt op volle
sterkte gehouden
Duizenden dooden te Calcutta
Opstandige Sikhs met handgranaten
en zwaarden
•4 u^ij^iuy «K/W l
«le JaarRane No. 18108
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Dlrcctcur-IIoofdrcdactciir: Robert Pccrcboom
Mnamlag 10 Aujyustiis 10-10
Oltgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p week 31 ct.
per kwartaal f 4.
Postgiro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred 15054
HET is een wonderlijke ervaring als ge
het dorp. waarin ge indertijd als ge
vangene zijt binnen gebracht in de ver
wachting, het niet weer levend te zullen
verlaten, opnieuw binnenrijdt en het
verwelkomt u met vlaggen en vreugde.
Dat. hebben Zaterdag achthonderd ex-
gijzélaars ondervonden. Wij beleefden onze
eerste réunie in hetgeen het kamp Beek
vliet te St. Michielsgestel was. Nu is het
weer het Klein Seminarie van het bis
dom Den Bosch. Het prikkeldraad en de
schildwachten zijn weg, maar de gebouwen
staan er nog en de tuin is gebleven en het
voetbalveldje, dat wij eindeloos rond
liepen, zooals gevangenen dat plegen te
doen.
Het was goed elkaar weer te zien. Het
was vreemd de oude omgeving weer te
beleven, waarvan alles zoo onuitwisehbaar
in de herinnering gegrift is: de holle hooge
gangen en de slaapzalen, de aula en de
kloostertuin, de kleine vijver en het kool
veldje. Nu wij er weer in menigte waren,
nu het even vol als vroeger was, scheen
óok de sfeer herleefd en even leek het
onbegrijpelijk dat wij vrij waren en eruit
mochten als wij wilden. Het ging regenen;
het was vol in de gebouwen en ik liep
den tuin in en stond te staren bij dien
kleinen vijver: alles kwam weer terug, het
was weer zooals toen. Dat is niet in korte
woorden te zeggen. Er was een spanning
in, een beklemming en toch ook een ver
trouwde zekerheid en het bewustzijn van
het vriendelijke, ons welgezinde Brabant
om ons heen, dat wij niet zagen maar aan
wezig wisten, dat ons de gaven van zijn
hartelijkheid zond. Er zijn hooge peppels
die wuiven in den wind, kleine grijze boe
renhuizen onder de boomen en smalle
wegen tusschen de velden. Maar er is
vooral die sfeer van vertrouwdheid, die
den oud-militair en zelfs den oud-gevan
gene bevangt zoodra hij weer in Brabant
is. Dat heeft ons zoo geholpen in uren die
soms moeilijk waren ondanks al de werk
zaamheid en de studie, de malle corvée-
diensten en de humor van een kampleven,
waarin „onze houding" de groote gedachte
was en waarin wij elkaar zonneklaar be
wezen, anno 1942. dat de oorlog binnen
uiterlijk drie maanden afgeloopen moest
zijn en dat wij hier dan spoedig zouden
terugkeeren als vrije menschen. Want daar
spraken wij toen al vaak over, ook nadat
de tragiek der eerste executie van gijze
laars de innerlijke spanning ten top had
gedreven.
Schermerhorn heeft ons daarover ge
sproken. In dichten drom, evenals vroe
ger, schoven wij door eetzaal I naar de
aula en daar sprak hij ons toe. Eerst had
de Regent van het Seminarie, mgr.
Goyaerts. zijn hartelijk welkomstwoord tot
ons gericht en de burgemeester van
Michielsgestel van S.M.G., zooals wij
boven onze brieven naar huis plachten te
zetten er het zijne namens de bevolking
aan toegevoegd. Toen hield Schermerhorn
zijn rede die aanving met „Vrienden!" en
eerlijk, en eenvoudig was zooals hij zelf.
Hij stelde het niet mooier voor dan het
geweest was. Hij duidde op de zwakke
plekken maar toch ook op den geest, d
in Gestel was gegroeid. Hij sprak van de
kampen in Duitschland en in Nederland
waarin zooveel meer geleden was dan wij
ondervonden hadden, maar ook van de
spanningen in ons midden, van de verloren
vrijheid en van onze vrienden die vielen,
van de velen die van hier vertrokken wa
ren met het besluit, zich bij het verzet te
scharen en van menigeen onder hen. die
daaraan tenslotte hun leven ten offer
bracht. De groote verwachtingen van
het na-oorlogschc, nieuwe Nederland,
den kamptijd gekoesterd, zijn nog geens
zins bewaarheid. Wij hebben het on:
mooi voorgesteld, te weinig gerekend met
de diepe ontwrichting die op den oorlog
moest volgen. En toch zal de geest van
Gestel nog zijn vruchten kunnen dragen.
Het beste van deze réunie was mis
schien, dat wij de waarheid hiervan voel
den. Na Schermerhorn spraken Anton van
Duinkerken, over humor en poëzie in
gijzelaarsleven, en Kok, over de beproe
vingen der honderd gevangenen die het
langst bleven, tot diep in 1944 toe en er
toch in slaagden, den geest goed te hou
den. Hun woord pakte'ons. Toch sprak het
6terkst de oude sfeer met die zekerheid
er is iets blijvends gewrocht, dat zijn ge
volgen zal doen gelden. Wij moeten niet
alles ineens verwachten
De réunie versterkte het bewustzijn van
zooveel hechte vriendschap, wonderlijker-
wijs op later leeftijd tusschen velen in
Gestel ontstaan en in de volgende jaren
trouw gebleken. Zij deed ook den kamp
humor herleven. Er moest nog eens ge
voetbald worden en twee elftallen in rood-
en groene costuums trokken naar het veld
en speelden in den regen Zijne Excellen
tie prof mr. P. Lieftinck, Minister van
Financiën, stond opnieuw op zijn back
plaats en allen kregen even ronde com
mentaar van den kant te hooren als vroeger.
Hier waren trouwens geen Excellenties.
Rangen en standen vielen weer weg even
als toen en de Commissaris van di
Koningin en de vakbondbestuurder, de
eerwaardige, bejaarde professor en de
kleine winkelier uit het provinciestadje
begroetten elkaar verheugd met een: „Ha
kerel, hoe is het met jou?" Er was veel
vertimmerd op blok IV. Maar gezamenlijk
trokken wij naar hetgeen eenmaal Het
Straatje heette en het was er nog. Wij
zagen elkaar weer in „de Pijp" en iemand
De Dardanellen
Zaterdag- heeft de' waarnemend minister v
eenigde Staten, Dean Aclieson, een bolnngwe
politiek der Yereenigde Staten ten op/.ielitc \t
klaarde op een persbijeenkomst onoinwonde
rzlening v
Turkije
n Buitenlandselic Zaken der t
kende verklaring afgelegd ovei
i de Durduncllén-kwcstic. liij
dat Amerika
Sovjc
Russische not
Staten zullen
liet standpunt «lat minister Byrnes in
de Bai-dani-Hen-kwestic heeft bekend;
bevestigd.
■ore
komst van Montreux volgens de
rgesteldc richtlijnen, zal verwerpen. De Veree
ommentnar leveren op de Russische nota, wi
nies in November van vorig jaar ten aan/.iei
-maakt, nog eens zal worden lierhaa
nigde
larblj
Dit standpunt omvat de wijziging
van het verdrag van Montreux volgens
de volgende richtlijnen:
De Dardanellen moeten te allen tijde
voor handelsschepen uit alle landen toe
gankelijk zijn, zij moeten open gehou
den worden voor oorlogsschepen van
alle landen aan de Zwarte Zee, evenals
voor oorlogsschepen die onder het ge
zag der U.N.O. staan; voor alle andere
oorlogsschepen moet een verbod van
toegang worden ingesteld; de Conventie
van Montreux moet verder worden „ge
moderniseerd" door de vervanging van
uitdrukkingen als „volkenbond" door
Uno en door de schrapping van Japan
als onderteekenende mogendheid.
Deze Amerikaansohe voorstellen zijn
in flagrante tegenspraak met de Russi
sche eischen, diie in de eerste plaats de
nieuwe overeenkomst alleen door de
Zwarte Zee-landen willen doen onder
teekenen en de U.N.O. geheel buiten de
kwestie willen houden. Bovendien
wensoht de Sovjet-Unie de oprichting
van gemeenschappelijke Russisch-Turk
sche bases aan de zee-engte.
Tijdens een persconferentie heeft de
Turksche premier, Recept Pekr, den
nadruk gelegd op de noodzakelijkheid
voor Turkije om een sterk defensie-ap
paraat in stand te houden. Hij verklaar
de dat de Sovjet-Unie tijdens de bezet
ting van Azerbeidsjan slechts door liet
feit, dat het Turksdhe leger gemobili-
te maken van de Dardanellen en hij
achtte liet momenteel onmogelijk om
het Turksche leger te demobiliseeren.
Verder verklaarde hij dat Turkije de
zelfde politiek als tot nu toe zal blijven
volgen.
Tot op heden heeft Turkije nog niet
geantwoord op de Russische nota, daal
de standpunten van de landen, die bij
de wijziging der overeenkomst van
Montreux belang hebben, nog niet alle
aan de Turksche regeering zijn bekend
geworden. De Turksche regeering wil
eerst een volledig beeld hebben van de
meeningen die deze landen koesteren
ten aanzien van de Russische eischen
en van hun voorstellen ten aanzien van
de eventueele herziening.
Het woord is aan.
La Rochefoucauld:
Bij het oud worden wordt
men dwazer en wijzer.
Duitsche invasie:
„Augustus 1940 naar
Engeland
Te Washington is thans een geheim
document gepubliceerd, in Augustus
1940 opgesteld, en waaruit blijkt,
dat Hitier het voornemen had Enge
land binnen te vallen tusschen Rams-
gate en het eiland Wight. Het docu
ment is ter beschikking gesteld van den
Amerikaanschen aanklager te Neuren
berg, Jackson. „Het doel van de ope
ratie is het elimineeren van Engeland
als oorlogsbasis tegen Duitschland, en
indien dit noodzakelijk mocht zijn, dit
geheel te bezetten", aldus het docu
ment. De voorbereidingen voor de lan
ding moesten midden Augustus gereed
zijn. Het was de bedoeling de Engelsche
luchtmacht moreel en potentieel uit te
schakelen zoodat deze niet langer een
aanvalsmacht beteekende. Het Kanaal
zou aan beide uiteinden door middel
van een intensieve mijnenblokkade af
gesloten worden. De Britsche vloot
moest in de Noordzee door de Duit-
schers en in de Middellandsche zee door
de Italianen worden vastgehouden.'
I)c Tsjechoslovvaaksche waarnemend
eerste minister, Fierlinger, heeft tijdens een
bezoek aan Teschen liet omstreden ge
bied aan de Poolsch-Tsjechische grens een
vriendschapsverdrag aangekondigd tusschen
zijn land en Polen.
Gedurende het afgeloopen weekeinde
is Calcutta het tooneel geweest van
bloedige botsingen tusschen gewapende
Sikhs en Britsche politietroepen. waar
bij enkele honderden dooden zijn ge
vallen en talrijke gewonden. De rellc
tjes gingen gepaard met brandstioh-
seerd was, is weerhouden om gebruik ting, waardoor verschillende wijken der
In Zandvooi'l ronkten de motoren v
eerste motorraces op den weg iui «I
rij(!<»rsvereenlgmg organiseerde, J'k
Vole duly
ivrljdlng, t
aanwezig voor «lc
Ne«l. Motorwiel-
Jcn start van «Ie
kroop in zijn oude cabine, in het bed van
een Scminarist-met-vacantie en viel er
prompt in slaap. Wat is zijn eerste ge
dachte geweest toen hij wakker werd? Van
daag corvée?.... trappen boenen?.... Of
misschien: „Hoe zou het thuis zijn?"
de groote zorg van de gevangenschap?
Het Seminarie was in één opzicht hot
kamp hcelemaal niet meer. Het was overal
zoo onberispelijk schoon. „Laat ons er
twee dagen in en het is weer net zoo'n
rommel als toen", zei iemand.
Op het steenen balcon achter blok II
waar wij vroeger soms kwamen en in de
verte staarden, naar de Vrijheid, zijn wij
opnieuw gezessen geweest en werden er
stil. „Ik heb hier wel eens heimwee naar
gehad", zei de dominé en glimlachte. Dat
was het wonderlijke. Dit wederzien in het
kamp heeft ons blijdschap en voldoening
gegeven en toch ook weemotxi, om het
goede dat er geweest was. Zoo samen
gesteld is de mensch. En ineens zag ik do
rij gebogen hoofden bij de Avondwijding
weer voor mij.
Donderdag, op den 15en Augustus, wa
ren namens ons allen bloemen gelegd op
de graven in Goirle. R- F
Weerbericht
Maandag-
Weersverwachting geldig
avond tot Dinsdagavond.
VERANDERI.IJK.
Veel bewolking met tijdelijk eenlgen
regen. Later opklarend. Matige wind
aanvankelijk Zuid. later omgaand naar
het Westen of Noord-Westen. Vrij koel.
Arrestaties in Perzië
Op bevel van den Perzischen minis
ter-president Ghavam en Soeltaneh,
zijn zeven personen gearresteerd. De
zeven gearresteerden zijn: Sjeik Hossein
Lankarini (voormalig parlementslid)
en zijn vier broeders, namelijk Ahmad,
Hessam, Morteza en Mostafa (allen
bekend als pro-Russisch), dr. Taheri
en Hassam Dowlatabadi (beiden voor
malige parlementsleden en uiterst
pro-Britsch georienteerd).
stad ernstig beschadigd werden. De lei
der van liet Congres, Sarat Sandra
Bose, heeft den gouverneur van Benga
len versterking der militaire wacht
posten gevraagd.
Nadat Zaterdag op verschillende
punten in de stad samenscholingen en
demonstraties van nationalisten uiteen
gejaagd waren, zonder dat het tot regel
rechte botsingen kwam, brak Zondag
morgen een min of meer georganiseer
de straatrevolutie uit, veroorzaakt door
groepen Sikhs, die met zwaarden en
handgranaten gewapend, aanvallen de
den op Britsche wachtposten en hui
zen. In het centrum werd het eerst het
vuur op de oproerkraaiers geopend,
waarbij verschillende dooden vielen.
Er werden pogingen gedaan, huizen in
brand te steken en Zondagmorgen al
leen werd de brandweer dertig keer
opgeroepen. Zondagavond weid het
aantal dooden geschat op 300, doch de
nationalistische courant „Oostersche
Express" meldde een getal van 600.
In den loop van den morgen zijn
Hindoe- en Moslemleiders bijeen ge
komen en hebben een vredesprocessie
georganiseerd, die met de vlaggen van
net Congres en de Moslemliga door de
rumoerigste wijken trok, met het doel
„den vrede en de broederlijke gevoe
lens te bewaren". De deelnemers rie
pen den slagzin „Hindoes en Moslems
moeten zich vereenigen". De stoet werd
door de Britsche posten in de stad toe
gejuicht. De bevolking wuifde als tee-
ken van instemming en vredeswil met
witte vlaggen.
Later werd nog gemeld, dat de vier
hospitalen der stad propvol zijn met ge
wonden, die in de drukke straten vie
len te betreuren toen de politie de hulp
had ingeroepen van soldaten, aa -gezien
zij den toestand niet meer meester
kón worden.
In een radiorede tot de bevolking
van de stad heeft de gouverneur van
Bengalen, sir Frederick Burrows, wiens
woning in brand werd gestoken, ver
klaard, dat hij met alle middelen zal
trachten de orde in de stad te herstel
len. Een uitgaansverbod is afgekondigd.
Nader wordt gemeld, dat d«" onlusten
In Calcutta niet honderden, doch dui
zenden dooden hebben geëischt. Men
schat het aantal slachtoffers op een ge
tal tusschen de twee- en drie duizend.
Chineesche communisten
melden successen
Volgens mededeeling van een com
munistisch woordvoerder hebben de
communistische troepen in China thans
de volledige controle over 250 kilome
ter spoorweg tusschen Kaifeng. de
hoofdstad van de provincie Honan. en
Hsutsjou. een belangrijk spoorweg
knooppunt. Volgens den woordvoerder
zijn achtduizend manschappen van de
regeeringstroepen op terugmarsch. met
achterlating van tweehonderd kanon
non. elf tanks. 250 machinegeweren en
duizenden geweren. Al het buitge
maakte materiaal was van Amerikaan-
sche herkomst, aldus verklaarde de
woordvoerder.
