Haarlems Dagblad
Amerika wacht op genoegdoening
Oost en West
Afbreken der diplomatieke betrekkingen
mogelijk geacht
Schenden de Russen
„Potsdam"?
Leon Degrelle
verdwenen
Bijeenkomst der Drie?
■lUUUAIlUfUUillllUJS
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 et
per kwartaal f 4.
Postgiro 273107
Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur:'ltobert Pccreboom
DE tegenstelling tusschen Rusland en
AmerikaEngeland, tusschen het Oos
ten en het Westen, die alle internationale
onderhandelingen in dezen tijd beheerscht,
is in deze maand bezig zich in velerlei
uitingen toe te spitsen. Daar is de kwestie-
Triëst, die in het Italiaansche vraagstuk
overweegt. Het omstreden gebied is een
centrum van onrust geworden. Herhaalde
lijk hebben zich grensincidenten voorge
daan. Een EngeLsche patrouille is door de
Joego-Slaven gevangen genomen en nog
niet vrijgelaten. Een Amerikaansch vlieg
tuig is door Joego-Slavische jagers omlaag
gebracht. Een ander vliegtuig is neerge
schoten. Amerika heeft een scherpe nota
gezonden, die het karakter van een ulti
matum draagt, al houdt zij zich strikt aan
het Handvest van de U.N.O. Amerika heeft
een bevredigende verklaaring geëischt
binnen 48 uur; het zal zich bij uit
blijven daarvan op den Veiligheidsraad
beroepen en om de noodige maatregelen
vragen.
Dezer dagen is bericht, dat een sterk
Amerikaansch vlooteskader zich voor vlag
vertoon naar de Middellandsche Zee heeft
begeven.
Van Russische zijde is de grief geuit, dat
de Amerikanen en Engelschen hun troepen
niet uit Denemarken willen terugtrekken
en zich bemoeien met bestuursaangelegen
heden in dat land.
Van Amerikaansche zijde is een bericht
gelanceerd, dat de Russen in samenwer
king met de Duitschers V-wapens bouwen
in fabrieken in de Russische zóne, hetgeen
in strijd geacht moet worden met de ont-
wapenings-overeenkomsten ten aanzien
van Duitschland.
Zoo gaat het verder. Het Middellandsche
Zee-gebied is het huidige kernpunt der
tegenstellingen. Dat wordt vandaag op
nieuw bewezen door het bericht, dat Tur
kije de Russische voorstellen betreffende
de Dardanellen met beslistheid heeft af
gewezen. De Turksche regeering weigert,
onderhandelingen over het statuut der zee
engten alleen met de mogendheden, die
aan de Zwarte Zee grenzen, te voeren. Zij
wil wel onderhandelen als alle landen, die
indertijd de conventie van Montreux heb
ben onderteekend, erin toestemmen, het
geen een logisch standpunt is. Men wijzigt
een conventie niet zonder alle onderteeke
naars erin te hebben gekend. En voor ge
meenschappelijke verdediging van en con
trole op de zeeëngten, zooals de Russen
hebben voorgesteld, voelen de Turken
niets. Zij hebben, zooals Ankara bericht,
hun nota opgesteld na overleg met de
Amerikaansche en Britsche ambassadeurs.
Wat is nu het Amerikaansche advies ge
weest? Dat blijkt uit den inhoud van een
nota, door de Amerikaansche regeering op
19 Augustus aan de Russen gezonden. In
het algemeen stemmen de Amerikanen in
met het Russische voorstel, dat de zee
engten steeds open moeten zijn voor het
verkeer met koopvaardijschepen van alle
landen en voor het verkeer met oorlogs
schepen van de aan de Zwarte Zee gren
zende mogendheden (dus ook Rusland).
Het verkeer met oorlogsschepen van an
dere mogendheden zal niet worden toege
staan, behalve in speciale gevallen.
Dit lijkt een belangrijke mate van over
eenstemming. Maar' de Amerikaansche re
geering staat op het standpunt dat het
régime van de zeeëngten niet aan de mo
gendheden der Zwarte Zee kan overgelaten
worden, maar dat daar ook andere in
moeten worden gekend, met inbegrip van
Amerika zelf. Bovendien wijst zij het Rus
sische voorstel tot gezamenlijke verdedi
ging der Dardanellen door Rusland en
Turkije vierkant af. Zij is er vast van
overtuigd, dat vóór alles Turkije verant
woordelijk moet blijven voor de verdedi
ging. Zouden de zeeëngten een punt van
aanval worden, of door een aanvaller wor.
den bedreigd, dan zou de internationale
veiligheid in het geding komen en de zaak
aanleiding worden voor actie van den
Veiligheidsraad.
Hieruit blijkt dat Turkije de Amerika
nen en kennelijk ook de Engelschen
volkomen achter zich heeft. Dat de Rus
sen deel willen hebben in de verdediging
van de zeeëngten en de contröle erop be
hoeft niemand te verbazen te minder als
hij aan Gibraltar en Suez denkt. Dat hier
dus nieuwe scherpe tegenstelling tusschen
Oost en West ontstaan is, die een kapitaal
Russisch belang betreft en bovendien
herinnert aan oude Russische verlangens
ten aanzien van Konstantinopel, is duide
lijk.
De toespitsing der tegenstellingen is pas
onderweg. Er zijn andere in den maak.
Het Duitsche vraagstuk staat niet op de
agenda der Parijsche vredesconferentie
Het moet evenwel zijn beurt krijgen. Dat
zal vooral de grens tusschen Oost en West
betreffen Die grens loopt dwars door
Europa.
Terwijl een vreedzaam schaaktournooi
te Groningen gespeeld wordt, waaraan de
grootmeesters van vele landen deelnemen
en waarin ook Russen en Amerikanen zich
sterk doen gelden, ontwikkelt het schaak
tournooi der machtspolitiek van Oost en
West zich op een wijze, die onloochenbare
nieuwe spanning in de wereld veroorzaakt
Dat na den eersten wereldoorlog zich even
eens vclerkei spanningen en zelfs openlijke
conflicten voordeden zou tot een bemoe
digende vergelijking aanleiding kunnen
geven, ware het niet dat de troeven toon
heel anders lagen. Er was een duidelijk
•verwicht der overwinnaars, die gezamen-
Terwijl <Ic Amerikaansche reuecring; zich voorbereidt, op liet Indienen van een
klacht l>ü den Veiligheidsraad voor het geval het Joego-Slavische antwoord op haar
„ultimatum" niet bevredigend zou zijn, konten tallooze berichten uit min of meer
betrouwbare bron over de toeneming van de spanning tusschen de beide lundeii en
de intensieve diplomatieke werkzaamheid in de beide hoofdsteden. De- situatie is
moeilijk te roeonstrueeren daar de berichtgeving zeer vaag Is en verschillende posi
tieve mededeclinjjen van de eene zijde, aan do andere zijde ontkend of niet beves
tigd worden.
Joegoslavië vreest Veilig
heidsraad niet
Een niet-officieel woordvoerder voor
Joego-Slavië heeft te kennen gegeven, dat
Joego-Slavië behandeling voor den Veilig
heidsraad van de zaak der twee omlaag-
geschoten Amerikaansche vliegtuigen niet
zou vreezen. Naar zijn meening hebben de
Amerikanen het incident uitgelokt om op
de Parijsche conferentie de weegschaal ten
gunste van Italië te doen doorslaan. De bij
Ljoebljana neergeschoten vliegtuigen ver
schenen juist, toen er een demonstratie ten
gunste van een Joegoslavisch bestuur voor
Triëst plaats had. Beide vliegtuigen wei
gerden het bevel om te landen op te vol
gen, dat werd gegeven, voordat het vuur
werd geopend.
Men acht het te Parijs niet uitgesloten,
dat maarschalk Tito de Amerikaansche
nota van de hand zal wijzen, hoewel de
woordvoerder te kennen gaf slechts zijn
persoonlijke mcening tc uiten.
Men nceint aan, dat elke actie der Ver-
ccnigde Stalen in deze zaak aan den Vei
ligheidsraad voorgesteld, zal stranden op
het veto der Sovjet-Unie. In dat geval zou
den de Verecnigdc Staten slechts dc ge
wone diplomatieke pressie kunnen oefenen
bijvoorbeeld door het afbreken der betrek
kingen met Joego-Slavië.
Molotof en de Joego-Slavische minister
van buitcnlandschc Zaken Eduard Kardelj
hebben gisteren te Parijs gedurende veer
tig mindten geconfereerd, naar men ver
onderstelt over het Amerikaansche ulti
matum aan Joego-Slavië
De conferentie vond plaats ln een anti
chambre van het Palais Luxembourg, ge
durende de plenaire ochtendzitting een
zitting waarop de Oekrainsche minister
van Buitenlandsche Zaken Manoeilskv dc
waarschuwing uitsprak, dat de Balkan
misschien eens te meer het kruitvat van
Europa zal worden, aldus Un. Press.
Tot dusver zijn leden van het Joego-Sla
vische vierde leger er niet in geslaagd een
spoor te vinden van de twee inzittenden
van het tweede in Joego-Slavië neerge
haalde Amerikaansche vliegtuig, die zich
met behulp van hun parachute in veilig
heid zouden hebben gesteld.
Over het onderhoud, dat de Britsche
ambassadeur in Joego-Slavië Richard Pat
terson met maarschalk Tito gehad heeft,
zijn nog geen bijzonderheden bekend.
Vrijgelaten?
Volgens A.F.P. zijn de Inzittenden van
het eerste Amerikaansche vliegtuig, dat op
9 dezer in Slovenië tot landen werd ge
dwongen. vrijgelaten. Dit bericht is niet
bevestigd.
H.M. de Koningin tijdens haar bezoek
aan Deventer, begeleid door den com
missaris der Koningin en den burge
meester.
Nieuw incident
De Britsche ambassade te Athene
deelt mede, dat het Joegoslavische
schip, de „Jralj Akelsandar", door
vliegtuigen van de R.A.F. is bescha
digd. Zij hebben het gestrande schip
als doelwit gebruikt, in de veronder
stelling dat het een Duitsch schip
ivas dat niet meer geborgen kon
worden.
Hel woord is aan.
Honoré de Balzac:
Gij moogt navolgen, doch
nooit nabootsen.
Herschel Johnson, waarnemend Ameri
kaansch afgevaardigde bij den Veiligheids
raad, is gisteren naar Washington geroe
pen voor besprekingen met het Amerikaan
sche ministerie van Buitenlandsche Zaken
in verband met de kwestie, die Amerika
aan den Veiligheidsraad wil voorleggen,
voor het geval zijn waarschuwing aan
maarschalk Tito geen effect zou hebben.
Men verwacht, dat de Ver. Staten de
kwestie eenvoudigweg aan den Veiligheids
raad zullen voorleggen, ofschoon het den
Ver. Staten vrij zou staan volgens de
bepalingen van het Handvest uit zelf
verdediging te handelen tegen een gewa-
penden aanval, totdat de Veiligheidsraad
maatregelen zou hebben genomen
Een te New-York opgevangen bericht
deelt mede, dat maarschalk Tito heeft ver
klaard, dat hü den bevelhebbers van het
Joego-Slavische leger instructie heeft ge
geven niet tc vuren op vreemde burger
lijke of militaire vliegtuigen.
In een officiecle verklaring van de Ame
rikaansche 88ste divisie, wordt thans di
terugkeer der negen inzittenden van het
op 9 Augustus neergeschoten vliegtuig be
vestigd.
Krupp en Thyssen
Alfred Krupp, do voormalige presi-
dem van de Krupp-werken, en de
groot-industrieel Fritz Thyssen, de
grootste financiers van de nazi-toewo-
ging voor 1943, zullen in het najaar voor
een internationaal gerechtshof te Ber
lijn terecht staan. Krupp cn Thyssen
zijn de eerste industrieelen. die zich
voor hun medewerking aan de opkomst
van de nazi-partij en daardoor indirect
voor hun aandeel aan de voorbereiding
van den oorlog zullen nuoeten verant
woorden.
Koningin bezocht Deventer
en Zutphen
Gisteren heeft de Koningin een bezoek
gebracht aan Deventer en Zutphen, ten
einde den stand van den wederopbouw in
deze steden in oogenschouw te nemen. Zij
arriveerde per auto 's morgens tien uur
aan de grens der gemeente Deventer,
waar de Commissaris der Koningin in
Overijsel, ir. J. B G. M. ridder de van der
Schueren en de burgemeester, mr, H. W.
Blocmers, ter begroeting aanwezig waren
De burgemeester bood II.M een Deven
ter koek in vooroorlogsche samenstelling
aan. Hierna volgde een tocht door de stad,
De rit ging langs de meest verwoeste
stadsdcelen. Tegen half twaalf vertrok
de Koningin naar Zutphen. De burge
meester jhr. mr. C. C. de Jonge, ver
welkomde Ii.M. aan de grens der gemeen
te en geleidde haar op haar tocht door de
verschillende beschadigde deelen der stad.
Op het gemeentehuis had een officieele
ontvangst plaats, waarbij verschillende
personen, onder wie nagelaten betrekkin
gen van in het verzet gesneuvelde ille-
gade werkers aan de vorstin worden voor
gesteld Tijdens een korte conferentie in
de burgemeesters-kamer liet H M. zich
voorlichten omtrent den stand van den we
deropbouw. Na afloop begaf zij zich naar
het monument op de IJsselkadc, waar zij
zich onderhield met familieleden van de
slachtoffers, die door de handen van den
E D. zijn gevallen en met een groep oud-
illegale werkers. Van hier reed de Ko
ningin terug naar het Loo.
Nog geen nieuwe spelling
op de scholen
Naar het ANP vernoemt zal .de njeuwe
spelling niet bij het begin van het nieuwe
schooljaar verplicht zijn, aangezien de
memorie van antwoord op het voorloopig
verslag over het 6pellmgsontwerp nog niet
is ingekomen en de Kamer op recee gaat.
Vervaardiging van
oorlogsmate riaal
in Duitschland
Volgens de Daily Tel. hebben de Rus
sen ln hun bezettingszone verschillende
Duitsche wapenfabrieken ingeschakeld
in het fabricageproces voor oorlogsbe-
noodigdtheden. o.a. de Te le funk en in
Berlijn, Siemens en Halske in Berlijn,
Junkers in Dessau en Zeiss in Jena. In
deze fabrieken werken Duitsche tech
nici en arbeiders onder Russisch toe
zicht. Ook zouden de Russen met Duit
sche technici en hulpmiddelen proeven
op het gebied der atoomenergie ver
richten. Dit alles beteekent een flagran
te schending der overeenkomst van
Potsdam, aldus de Daily Tel. Dc gefa
briceerde wapenen zijn V-projectielen,
terwijl ook instrumenten voo. navigatie,
radar, duikbooten en vliegtuigmotoren
worden vervaardigd.
lijk hun wil deden gelden. Nu doen zich
scherpe tegenstellingen tusschen de mach-
tigste overwinnaars voor. Niettemin be
staan er mogelijkheden genoeg om die tot
een oplossing te brengen en is genoeg kans
op opklaring in de huidige situatie aan
wezig. Nu is zij spannend. R. P.
Weerbericht
WEINIG VERANDERING
Geldig van Vrijdagavond tot Zaterdag
avond: In den nacht cn vroegen ochtend
plaatselijke mist- of nevelvelden. Over
dag zwaar bewolkt Geen neerslag van
betcekenls. Wind aanvankelijk verander
lijk. later matig uit Zuid-Westelijke rich
ting. Weinig verandering In temperatuur.
Leon Degrelle, de vroegere leider van
de Belgische Rexisten, die van de Spaan
sohe regeering opdracht had gekregen
het land binnen acht dagen te verlaten,
is eenige uren nadat hij het ziekenhuis
te San Sebastian had verlaten, spoorloos
verdwenen. Hij was aanvankelijk in dat
ziekenhuis geïnterneerd, doch teneinde
aan het hem gegeven bevel te kunnen
voldoen had hii beperkte bewegings
vrijheid gekregen.
De civiele gouverneur van San Se
bastian heeft verklaard, dat Degrelle
zijn eerewoord gebreken heeft. Hij had
het hotel Maria Christina uitgezocht als
tijdelijke verblijfplaats, doch heeft het
blijkbaar beter gevonden te verdwijnen.
Degi-elle had ook beloofd zidh iedere 24
uur bij de politie te melden. Zijn op
sporing en gevangenneming is gelast.
Turkije
antwoordt Rusland
Besliste afwijzing
van de Russische voorstellen
inzake de Dardanellen
Turkije heeft geantwoord op dc Sovjet-
nota inzake de Dardar ellen. Dc Turksche
verklaring zegt uitdrukkelijk, dat Turkije
het Sovjet-voorstel, dat alleen de Zwarte-
Zec-mogendheden aan de nieuwe onder
handelingen zouden deelnemen, niet kan
aanvaarden.
De Turksche regeering wijst met beslist
heid het Russische voorstel tot de gemeen
schappelijke verdediging en controle <v> do
zee-engten van de hand. Turkije stemt
slechts toe in een bespreking van het
vraagstuk d<y Turksche zee-engten wan
neer alle betrokken landen en de geal
lieerden eraan deel nemen. Naar uit An
kara wordt gemeld, is de Turksche nota
opgesteld na overleg met de Britsche en
Amerikaansche ambassadeurs. In een Ln
beleefde termen vervatte preambule der
nota verklaart Turkije zich bereid tot een
wijziging van de statuten voor de Darda
nellen cn den Bosporus, indien alle onder-
teekenende landen van de conventie van
Montreux erin toestemmen.
Volgens den correspondent te New-
York van de Evening Standard zouden
Truman, Attlee en Stalin waarschijnlijk
in October ergens in Europa een bijeen
komst. houden, „tenzij de internatio
nale toestand verbetert".
Bloemfontein Zondag
in Rotterdam
De persdienst van de repatrleering deelt
mede, dat het m.s. Bloemfontein Zondag
morgen om 7 uur te Hock van Holland zal
aankomen De debarkatie zal om II uur
plaats hebben te Rotterdam.
Maandag 2 kg. fruit
op den bon
Het Centraal Distributiekantoor deelC
mrilc, dat van 26 Augustus af op dc reeds
ingeleverde bonnen 476 cn 976 per bon
twee K.G. appelen, peren of pruimen zal
worden afgeleverd. Deze twee kilogram zal
gedeeltelijk uit stoof fruit kunnen bestaan.
Van 26 Augustus af mogen appelen, peren
of pruimen niet meer zonder bon worden
verkocht.