Byrnes
Waüace afgetreden op verzoek
van President Trurnan
De meerderheid der Javanen
staat achter de republikeinsche regeering
Meer Gas en Electricifeit
flic Jaargang No. 1843T TTTT I ~"X "I Zaterdag 21 September 1»16
Bureaux: Groote Houtstr. 93 I 1 IT f ffk G I I/"T I Uitgave Stichting Voorlichting
en Soendaplein 37. Haarlem X X W X X 1 O -X—VX VI X-/ X VJL VX Abo nnementen: p. week 31 ct
IJmuiden: Kennemerlaan 154, J per kwartaal f 4.—
Telef. 5437. Postgiro 273107.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredaeleur: Robert Peereboom Tc, Hcdactle I0C00 Dll,_„oofdred. 15051
PRESIDENT Truman heeft zijn minister
van Handel. Henry Wallace, die met
zijn instemming een buitenlandsch politiek
beleid in het openbaar had aanbevolen,
dat volkomen in tegenstelling was aan dat
van den minister van Buitenlandsche Za
ken, tenslotte toch verzocht om af te tre
den, Een dag tevoren had hij hem slechts
laten beloven, dat hij geen verklaringen
meer zou afleggen eer de vredesconferen
tie in Parijs was afgeloopen. De indruk,
dat een allesbehalve vaste koers in
Washington gevolgd wordt, en dat invloe
den van buiten zich met wisselend succes
in het Witte Huis doen gelden, wordt hier
door nog eens versterkt.
Byrnes, die zich tijdens den geheelen
politieken storm van de afgeloopen week
van mededeelingen in het openbaar heeft
onthouden en die van den president een
telegram heeft ontvangen waarin hij be
dankt wordt voor zijn verdraagzame en
begrijpende houding, is dus overwinnaar
gebleven, al heeft Wallace nu voor de
radio de verklaring afgelegd, dat hij den
strijd zal voortzetten omdat hij den vrede
en dus het heil der wereld met Amerika's
buitenlandsche politiek gemoeid acht. Hij
zal dat dan als ambteloos burger moeten
doen. Ongetwijfeld heeft hij medestanders
en zij moeten behooren tot den linkervleu
gel der democraten. Hij wil niet mede
werken aan een beleid, waarin hetgeen hij
Engelands imperialistische politiek noemt
wordt gesteund. Hij wil met Rusland on
derhandelen over een verdeëling in in-
vloeds-zönes, waarvoor Byrnes niets voelt.
Hij heeft met zijn beschouwing over En-
gelsch imperialisme de Engelschen uit hun
tent gelokt. Zij hebben de beschuldiging
afgewezen en den bal teruggekaatst: het
zijn volgens hen juist de Amerikanen, die
tegenwoordig met hun belangenpolitiek in
het Nabije Oosten een machtspolitiek voe
ren, die Engeland achterwege laat. De
Britsche regee'ring heeft door- haar houding
ten aanzien van Britsch-Indië bewezen
dht zij andere opvattingen huldigt. En zoo
meer.
Het is niet zoo eenvoudig deze verhou
dingen in zwart en wit vast te stellen.
Met alle erkenning van de goede bedoe
lingen der Britsche regeering zal menige
belangstellende in buitenlandsche relaties
zich blijven afvragen hoe het in de practijk
den Britten mogelijk zal blijken, geen im
perialistische politiek te voeren.
Het is eveneens moeilijk de waarden van
het beleid van Byrnes te schatten, temeer
nu wel gebleken is dat dit geenszins on
aantastbaar is in zijn eigen land. Het ge
beurde van de afgeloopen week schijnt te
bewijzen, dat gebeurtenissen en de wisse
lende invloeden op den president het tot
een onzekere zaak maken. Een krachtige
leiding der buitenlandsche politiek gaat
zeker nog niet van Amerika uit.
En de persoon van Byrnes schijnt daar
toe ook niet bijzonder geëigend. Tijdens
Roosevelt's bewind in oorlogstijd was hij
leider van de oorlogsproductie. Hij stond
toen bekend als een goed organisator en
als de geschikte man om staats- en parti
culiere belangen met elkaar tot overeen
stemming te brengen. Hij was sterk in
compromissen en hij was ook de man, die
in 1944 Truman's candidatuur voor het
vice-presidentschap aanbeval, toen Wallace
als te zeer links-georiënteerd werd be
schouwd. Truman werd vice-president in-
plaats van Wallace en toen Roosevelt stierf
en hij hem opvolgde benoemde hij Byrnes
tot minister van Buitenlandsche Zaken,
waaruit een erkenning voor ontvangen
hulp bleek.
Evenmin als een andere prominente mi
nister in dezen tijd, de Franschman Bi
dault, kon Byrnes op internationale ei
varing bogen, maar evenals Bidault
bleek hij zich snel en handig in de
zaken te kunnen inwerken. Overigens
heeft Bidault den indruk gewekt, een man
van grooter kaliber te zijn. En Byrnes
de woordvoerder van de buitenlandsche
politiek van het machtige Amerika.
De Zwitser Jungk heeft-hem in het
Züricher blad Die Weltwoche geschetst
als een man. die geen vast beleid weet te
voeren en die schuldig is aan de vele
koerswijzigingen van de Amerikaansche
buitenlandsche oolitiek sinds Roosevelts
dood. Hij verwijt hem gebrek aan karak
ter. Hij merkt op dat hij „Roosevelts
erfenis" niet wil verraden en tevens
wordt beïnvloed door hen. die willen dat
hij de verzoenings-gezinde politiek van
den ouden president jegens Rusland prijs
geeft. Hij laboreert aan wisselende stem
mingen en komt sterk onder den invloed
van critiek. Gaarne wil hij met iedereen
op goeden voet blijven en vaak ziet hij
op tegen beslissingen. Zijn critici verwij
ten hem gebrek aan ruggegraat en vrees
voor het verlies van zijn populariteit.
Jungk spreekt over „Amerikanen, die
met ontzetting zien hoe Roosevelts groote
erfenis verprutst wordt" en over „pro
vinciale politici, die de politiek naar
doodloopende sloppen stuwen", terwijl be
hoefte bestaat aan groote vredesleiders,
mannen die inter-continentaal denken.
Wie "deze Zwitsersche critiek wat te
scherp acht zal niettemin erkennen mde-
ten, dat de Amerikaansche koers in de
buitenlandsche politiek onzeker blijft en
Europa niet bemoedigt. R. P.
Toch succes voor de squatters.
Om te pogen het squatters-probleem
op te lossen heeft de Britsche regeering
718 kampen aan plaatselijke autoriteiten
ter beschikking gesteld ter inrichting voor
gezinnen, die door het tekort aan huizen
gedupeerd zijn.
,,Het winnen van den vrede is belangrijker
dan het bekleeden van een hooge functie
De dreigende tweespalt in liet kabinet der Vereenigde Staten is geëlimineerd door
het aftreden van Henry Wallace, den minister van Handel, die door zijn oppositie
tegen de huidige buitenlandsche politiek van Byrnes en Truman een storm ver
wekte. Truman heeft thans volledig partij gekozen voor Byrnes, dooi- Wallace te
verzoeken uit het kabinet te treden. In een radiorede heeft Wallace Vrijdagavond
medegedeeld dat hij na zijn aftreden den strijd voor den vrede zal blijven voort
zetten. Hij -verklaarde: „Het winnen van den vrede is belangrijker dan het be
kleeden van een lioogc functie".
President Truman heeft op een perscon
ferentie Vrijdagmiddag medegedeeld, dat
hij Wallace had verzocht af te treden. De
president voegde erbij, dat hij volledig
vertrouwen had in den minister van Bui
tenlandsche Zaken Byrnes en diens mede
gedelegeerden ter conferentie in Parijs.
„Er zal geen verandering komen in onze
buitenlandsche politiek." aldus Truman,
die verder nog zijn spijt betuigde over de
noodzaak, zijn officieele relaties met Wal
lace te moeten verbreken. Hij sprak de
hoop uit „dat Wallace als ambteloos bur
ger meer geluk zou hebben bij het uit
oefenen van zijn recht van meenings-
uiting."
De radiorede van Wallace werd door alle
Amerikaansche stations uitgezonden. Zij
was een laatste poging tot rechtvaardiging
van zijn veel-gewraakte uitingen. „Ik
wensch duidelijk te maken dat ik tegen
imperialisme en agressie ben. of zij nu
van Russischen. Brïtschen of Amerikaan-
schen oorsprong zijn," zoo zeide de afgetre
den minister. „Wij moeten de rechten en
belangen van andere volken respecteeren
zooals wij van hen verwachten dat zij de
onze respecteeren.
Ik ben besloten om den strjjd voor
het winnen van den vrede voort te
zetten. Ik ben van meening, dat onze
huidige politiek de fundamenleele rea
liteiten, die tot de twee wereldoorlogen
aanleiding gaven en nu tot een der
den een atomischen oorlog, aanlei
ding dreigt tc geven, niet erkent." zoo
besloot Wallace zijn korte, doch met
bezieling uitgesproken rede.
De portefeuille van Handel van de Ver-
eenigde Staten zal ad interim worden be
heerd door Harold Young.
Vastreclitkaarteii
voor treinreizigers.
Ten behoeve van hen, die veel reizen,
doch niet vaak genoeg om de kosten
van een algemeene abonnementskaart
goed te maken, worden met ingang van
1 October door de Nederlandsche
Spoorwegen vastrechtkaarten inge
voerd.
Het woord is aan.
Inayat Khan:
Geld! Gij zijt een zegen en
een vloek tegelijk. Gij
maakt vrienden tot vijan
den, en vijanden tot vrien
den. Gij. neemt de zorgen
uit het leven weg en schept
ze gelijktijdig.
Russisch aanklager
verliest kroongetuige.
Luitenant-generaal Tatsoemi Koesaba,
een van de belangrijkste Japansche getui-
gen voor den Sovjet-Russischen openba
ren aanklager bij het tribunaal te Tokio,
heeft in het Sovjet-Russische kamp. waar
hij onderdak gekregen had, zelfmoord ge
pleegd. Hij liet een brief achter, waarin
hij verklaarde tot zijn daad te zijn ge
komen, omdat hij gefaald had in zijn
militaire plicht in Mandsjoerije. Hij ver
klaarde verder, door zijn overwinnaars
fair behandeld te zijn.
Britsche regeering wijst
verantwoordelijkheid af.
Volgens een woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandsche zaken te
Londen heeft Bevin, de Engelsche minis
ter van buitenlandsche zaken, de tekst
van de redevoering, die Churchill Don
derdag aan de universiteit te Zürich heeft
gehouden, niet onder oogen gehad, voor
dat deze wereldkundig werd gemaakt. Op
een vraag, of Churchill's verklaring de
zienswijze van de Engelsche regeering
vertegenwoordigt, antwoordde deze zegs
man. dat het de zienswijze van Winston
Churchill alleen is.
Weerbericht
ONVAST WEER.
Geldig tot Zondagavond. In den naoht vrij
helder en koud met weinig wind. Morgen
overdag weer toenemende bewolking met
later plaatselijk lichte regen en aanwak
kerende Zutd-Westclnke wind. Iets min
der koel.
Dr. Koets rapporteert:
Enkele dagen na de geallieerde invasie
in Nederland werd Einhoven bevrijd en
op den 2en verjaardag van dit feit is „De
fakkel der Vrijheid" van Bayeux aan de
Normandische kust, via den weg dien de
geallieerde troepen destijds aflegden,
naar Eindhoven gebracht door Eind-
hovensche wielrenners en estafette-
loopers. Hierboven het moment waarop
de Britsche soldaat Granger, die deel
nam aan de bevrijding van Eindhoven,
den fakkel aan een der wielrenners
overhandigt.
De leden van het gezelschap van dr.
P. J. Koets hebben gisteravond te Ba
tavia een persconferentie gegeven over
hun tocht naar het binnenland van
Java. Dr. Koets deelde mede. dat de
stations waren volgepropt met toe
schouwers. die speciaal waren gekomen
om het gezelschap te zien. Nergens had
men teekenen van vijandelijkheid ont
moet. men was getro.'fen door de hof
felijkheid. met welke men ontvangen
werd.
De bevolking heeft een opmerkelijke
verandering ondergaan en heeft thans
Ranisoenverhooging
op 1 October
De verbetering in de Nederlandsche ko-
lenvoorziening heeft het mogelijk ge
maakt. wijzigingen in de gas- en elec-
triciteitsrantsoeneeringsregeling aan te
brengen, welke per 1 October 1946 zullen
ingaan. De rantsoenen zullen als volgt
worden gewijzigd:
Kookrantsoen «as
Voor gezin van twee personen 54 M3
(in plaats van 34 M3); voor elk gezinslid
meer 6 M3 (onveranderd) Voor alleenwo
nende personen die zelf koken 48 M3 (in
plaats van 28 M3), alles per periode van
twee maanden.
Kookrantsoen electriciteit.
Voor gezinnen van twee personen 135
KWH (in plaats van 85 KWH): voor elk
gezinslid meer 15 KWH (onveranderd)
Voor alleenwonende personen die zelf ko
ken 120 KWH per periode (in plaats van
70 KWH)
Eelcctriciteit voor verlichting enz.
De periode-rantsoenen voor electrici-
teitsverbruikers bedragen voor de zes
achtereenvolgende perioden van het rant-
soeneeringsjaar. beginnende in of om
streeks de maand December: 90. 70. 45.
40. 45 en 70 KWH; voor rantsoenen, be
ginnende in of omstreeks de maand Janu
ari: 85, 55, 40, 40, 55 en 85 KWH. Practisch
komt dit neer op een rantsoen in de
maanden: Januari en December 45 KWH;
Februari en November 40 KWH; Maart en
October 30 KWH; April en September 25
KWH; Mei tot en met Augustus 20 KWH
per maand. Totaal 360 KWH in plaats
van 156 KWH.
Gas voor verlichting.
Ook de gasrantsoenen voor de verlich
ting worden herzien Dc tot dusverre gel
dende rantsoenen van 36. 24. 12. 12. 24 en
36 M3 per periode worden gebracht op
50, 40. 30. 30. 40 en 50 M3 per periode. Dit
komt overeen met een rantsoen in de
maanden Januari en December 26 M3:
Februari en November 24 M3; Maart en
October 21 M3; April en September 19
M3: Mei tot en met Augustus 15 M3 per
maand.
Nu dc rantsoenen zoodanig zijn ver
hoogd. dat voor eiken aangeslotene aan
redelijke behoeften kan worden voldaan
en bovendien met dc verstrekking van
petroleum, als aanvulling op de kook-
rantsoenen. op den bestaanden voet zal
voortgaan, zullen verbruikers, die deze
rantsoenen overschrijden, thans als regel
worden afgesneden.
De Nederlandsche kolenpositie is op
het oogenblik van dien aard, dat volledig
ir. de behoefte der uiteraard nog beperkte
industrie kan worden voorzien Zelfs is
het mogelijk tot voorraadvorming in de
bedrijven over te gaan. Industrieën zullen
niet langer aan een eleetriciteitsaanvraag
gebonden zijn. wanneer hun verbruik
minder dan 100.000 KWH per maand be
draagt. Het verbruik van electriciteit
voor reclamedoeleinden en etalagever
lichting kan echter nog niet worden toe
gestaan.
een gevoel van eigenwaarde, speciaal
de jeugd beseft haar tekortkomingen.
Een onaangename gewaarwording was
hel Japansche karakter van de gewa
pende troepen, wier kreten deden her
inneren aan het barbaarsche gebrul der
Japanneezen. Toen dr. Koets hierover
sprak, waren verschillende Indonesiërs
liet met zijn mcening eens.
Een ander Jid van hei gezelschap, dr.
ir. P. Honig onderdirecteur van het Ne-
derlandsch-Indische departement van
Economische Zaken, deelde in een op
somming mede. dat hij vijf fabrieken
had bezocht, die naar zijn indruk goed
geleid werden
Een derde lid van het gezelschap, prof.
C. B. de Lange bezocht verschillende
hospitalen en ook. onaangekondigd, een
krankzinnigengesticht. I-lij deelde mede,
dat deze instellingen in goeden toe
stand verkeerden, Voorts verklaarde
hi), dat de voedselpositie in het bin
nenland bevredigend was.
In antwoord op talrijke vragen deel
de dr. Koels mede, dat hij den indruk
had, dat de meerderheid van dc bevol
king, voor zoover deze in staat was
zich een oordeel over politieke aange
legenheden tc vormen, achter de Indo
nesische republikeinsche regecring
stond.
Op de vraag, of de leden van het ge
zelschap de bevolking van Java rijp
voor zelfregeering achtten, antwoordde
dr. Koets: ..Op dit oogenblik zeker niet,
omdat het benoodiede aantal deskun
digen niet voorhanden is en hieraan
speciaal op financieel gebied een groot
gebrek is. Doch na zeker tijdsverloop
zou het mogelijk zijn".
Toen men hem vroeg, of hii den in
druk had, dat hii een „democratische
gemeenschap" had bezocht, deelde dr.
Koets mede. dat er een opmerkelijke
ontwikkeling in democratische richting
is, maar hii meende, dat het bijvoor
beeld niet zonder gevaar was om op een
hoek van een straat zich niets eens met
de republiek te verklaren.
Tenslotte deelde dr. Koets in ant
woord op een desbetreffende vraag
mede. dat hii vanmorgen een monde
ling rapport over zijn bezoek had uit
gebracht aan de commissie-generaal,
die hem had medegedeeld, dat zii het or>
prijs zou stellen, indien een rapport
over zijn bezoek naar Den Haag were
gezonden.
