Nieuw document
Groote Vier erkennen het recht Hei woord
van de kleinen
Wilde stakingen in Amsterdam, als protest
tegen troepen-uitzending naar Indië
Nieuwe Russische propaganda-manoeuvre
J
u'iq ao BRSuns jspuiui uep sjspue pelu i
«10 Wo. >S«M T__T 1 "f X. 1 "I _1 XWiu>a«« 24 SoplSlww 1040
Bureaux; Groote Houtstr. 93 ff (TflT J PTY^ Q I t(*t 1 fT fl StlcbUns
en Soendaplein 37, Haarlem J. iV„>i.V»4.i VJ p« ÏSÏ^uY £1"*
S£iM"7Ken"e!netla"154, Postgiro 273107.
.Tel: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pecrcboom M.i Redactie 10600. Dir.-Hooldred. 15054
NA de rede van Winston Churchill te
Ziirich, waarin hij de schepping van
Vereenigde Staten van Europa krachtig
voorstond, op snel handelen aandrong om
dat de internationale toestand daartoe
dwingt en een Fransch-Duitsche samen
werking als uitgangspunt voorstelde, is
een nieuwe stoot in deze richting gedaan.
Velen zullen met bijzondere belangstelling
kennisgenomen hebben van het bericht,
dat de twee jaar geleden opgerichte Com
missie voor Bestudeering van Europeesche
Aangelegenheden een rapport aan de re
geeringen heeft uitgebracht, waarin zij een
Europeeschen Statenbond aanbeveelt zoo
als Churchill die voorstelt. Dit is inder
daad een belangrijke steun voor het veld
winnen van de groote nieuwe gedachte,
naar welker verwezenlijking .de noodzaak
van den tijd dringt.
Het is de stem van West-Europa, die zich
doet hooren. Deze commissie telt immers
vertegenwoordigers van Engeland, Frank
rijk, België, Nederland, Denemarken en
Noorwegen en de qualiteit van haar leden
schenkt bijzondere waarde aan haar oor
deel. Wi^hebben vermeld dat onze Minis
ter van Staat, jhr. mr. F. Beelaerts van
- Blokland, de Britsche oud-secretaris-gene
raal van Buitenlandsche Zaken Lord Van-
sittart, de Fransche ex-minister-president
Edouard Herriot en de vroegere ambas
sadeur te Washington Paul Claudel en de
directeur van het Fransche Nationale
Centrum voor Wetenschappelijk Onder
zoek, Joliot Curie, er deel van uitmaken.
Dit zijn klinkende namen en het rapport,
thans aan de regeeringen ter hand ge
steld, zal zander twijfel niet alleen indruk,
maken, maar ook invloed doen gelden.
De commissie heeft zich niet alleen uit
gesproken over de lijn. die de politieke
ontwikkeling in Europa zal moeten volgen
„om te helpen bij de schepping van een
nieuwe wereld", maar ook een onomwon
den oordeel over de tekortkomingen in de
organisatie van de U.N.O. geveld. Zij heeft
verklaard, dat haars inziens de U.N.O. in
haar huidigen vorm er niet in zal slagen
een oorlog te voorkomen en dat de Veilig
heidsraad machteloos zal blijven. De com
missie durft zoover te gaan, dat zij een
Wereldstatenbond als doel stelt met de
vorming van statengroepen, die zich later
zullen vereenigen als andere mogelijkheid.
Ook komt zij met de gedachte, in elk par
lement een politieke groep te vormen, die
een internationalen statenbond beoogt en
men denkt daarbij aan de Madariaga's boek
„Victors, Beware!", in den loop van dit
jaar verschenen, waarin hij de schepping
van een Europeeschen Raad als eerste
maatregel aanbeveelt. Volgens de denk
beelden van de commissie zouden de groe
pen onderling overleg kunnen plegen en
de statuten vaststellen voor een algemeene
wetgevende vergadering.
Dit plan en ook de vorm. waarin de com
missie haar critiek op de U.N.O. uit, geeft
alle aanleiding tot nadere beschouwing. De
commissie bestaat, zooals wij vermeld heb
ben, uit 31 leden: staatslieden, parlements
leden en andere bekende persoonlijkheden.
Het moet ieder wel treffen hoeveel ruimer
inzicht en hoeveel grooter ondernemings
geest aan den dag treedt als staatslieden
aan het woord komen, die niet als ver
tegenwoordigers hunner regeeringen op
een conferentie verschijnen, maar hun
eigen gezonde oordeel over den toestand
kunnen uitspreken, onbelemmerd door de
methoden die zulke conferenties plegen te
remmen.
Wij zullen op het rapport, waarvan nog
maar een kort uittreksel gepubliceerd is,
hopelijk eerstdaags uitvoeriger kunnen
terugkomen en daarmee de volle aandacht
eraan kunnen geven, die het verdient. Dit
geldt de zaken, die inderdaad de kern van
de problemen van dezen tijd betreffen en
die de toekomst beheerschen. R. P.
„Vergrooting der Amerikaansche
productie: basis voor vrede".
Averell Harriman, Amerikaanse!»
ambassadeur in Londen, die Wallace als
minister van Handel zal opvolgen, heeft
in een verklaring tegenover de pers in
Londen gezegd: „ik ga volkomen ac-
coord met de buitenlandsche politiek
van president Truman en Byrnes, die
voortbouwen op de hooge beginselen en
doelstellingen van wijlen president
Roosevelt. Dat is de weg naar den vrede.
Ik maak gaarne gebruik van de ge
legenheid om tot het kabinet van Tru
man toe te treden als minister van
Handel. Gedurende de laatste zes jaren
ben ik in de gelegenheid geweest om
uit eerste hand de ernstige economische
problemen, waarmede de volken van
Europa en Azië te kampen hebben, te
leeren kennen. De ontwikkeling van een
stabiel en groeiend economisch leven in
Amerika is van het grootste belang bij
onze rol in den wederopbouw van de
wereld. Het vergrooten van de Ameri
kaansche vredesproductie voor de be
hoeften van het Amerikaansche volk
den export is de essentieele en gezonde
basis voor welvaart en geluk in V. S.
en haar vermogen om voortdurend de
helpende hand te bieden aan de volken
der wereld. Het is een essentieele basis
voor een duurzamen vrede, waarnaar
alle volken hunkeren".
Evacuatie wordt hervat.
Uit betrouwbare bron wordt verno
men, dat de evacuatie van geïnterneer
den uit het binnenland van Java op 26
September zal worden hervat.
Bij de beslissing over de Italiaansche koloniën
De „Groote Vier" hebben gisteren een roepen, op voorstel van den Britschen mi-
verklaring gepubliceerd over de
toekomst van de Italiaansche koloniën in
Afrika, waarin het recht van „andere be
langhebbende regeeringen" om bij de be
schikking over deze gebieden gehoord te
worden, wordt erkend. De regeeringen van
de vier groote mogendheden verklaren
hierbij tevens besloten te hebben, binnen
een jaar na het ia werking treden van het
vredesverdrag met Italië gezamenlijk te
zullen beslissen over de uiteindelijke ver
deeling van het territoriaal bezit van Italië
in Afrika, waar Italië alle rechten en aan
spraken op verliest.
Bij verschil van meening zullen de groote
vier de algemeene vergadering der U.N.O.
om een aanbeveling verzoeken en deze
aanbeveling aanvaarden en tot uitvoering
brengen.
Commissies van onderzoek zullen naar
de vroegere Italiaansche koloniën worden
gezonden om aan de plaatsvervangende
ministers aanvullende gegevens te ver
schaffen en zich op de hoogte te stellen
van de meening der plaatselijke bevolking.
Volgens Reuters aiplomatieken cor
respondent te Parijs is men van meening,
dat met „belanghebbende regeeringen"
onder meer de dominions worden bedoeld.
De Sovjet-Unie heeft bijvoorbeeld nooit
officieel verklaard, dat zij voor landen als
Zuid-Afrika, Britsch-Indië, Australië en
Nieuw-Zeeland, die het nauwst bij den
strijd in Noord-Afrika zijn betrokken ge
weest, het recht erkent om gehoord te
worden.
Uit Parijs wordt gemeld, dat de nieuwe
verklaring van de groote vier inzake de
Italiaansche koloniën in Afrika bedoeld is
als tegemoetkoming aan Zuid-Afrika.
Australië en Nieuw-Zeeland. Troepen van
deze landen hebben geholpen bij het ver
drijven der troepen van de as uit Afrika.
Groote Vier bijeen.
Te Parijs werd gisteravond bevestigd,
dat de groote vier hedenmiddag bijeen zul
len komen. De vergadering is door het
Fransche staatshoofd, Bidault, bijeenge-
Averell Harriman, Amerikaansch am
bassadeur te Londen, zal Henry Wallace
opvolgen als minister van Handel der
Vereenigde Staten. De onlangs afgetre
den afgevaardigde bij den Veiligheids
raad, Stettinius, wordt genoemd
toekomstig ambassadeur te Londen.
nister van Buitenlandsche Zaken, Bevin.
Men meent te weten, dat Bevin het voor
stel tot deze bijeenkomst deed in een nota
aan Bidault, als gastheer-voorzitter der
Vredesconferentie, en afdrukken naar de
beide andere ministers verzond.
Het doel der bijeenkomst, zooals voor
gesteld door Bevin, is bespreking van de
agenda der conferentie. De vergadering
begint om vier uur.
Amerika zwicht.
In de economische commissie voor den
Balkan deelde de afgevaardigde der V. S.,
Thorp, heden mede, dat zijn land den eisch
tot volledige vergoeding voor oorlogs
schade, toegebracht ran bezit van onder
danen der U.N.O. in Roemenië intrekt.
Thorp verklaarde, dat een nieuw amende
ment zou worden ingediend, waarin de
verminderde eisch vervat zou zijn.
Dit beteekent, dat Amerika tegemoet komt
aan het Russische standpunt.
is aan.
d'Alembert:
De overdrijving, die er op
uit is kleine dingen te
vergrooten, maakt ze nog
kleiner.
La Harpe:
Men verzwakt altijd wat
men overdrijft.
Weer extra vleesch
Gedurende het tijdvak van 24 September
tot en met Zaterdag 12 October geeft bon
529 Vleesch recht op het koopen van 100
gram vleesch.
Fransche stakingen
geëindigd.
De stakingen der employés bij hel Fran
sche ministerie van Financiën, der douane
beambten en zekere andere rijksambtena
ren zijn gisteravond na vier dagen geduurd
te hebben, geëindigd.
Deze beslissing is medegedeeld door het
bestuur van den betrokken vakbond, die
in totaal 100.000 leden telt. Het werk zal
hedenmorgen worden hervat.
Trams, bussen eu taxis rijden niet, betooging op het Waterlooplein
De uitzending van Nederlandsche
troepen naar Indië heeft, vooral in Am
sterdam. eenige beroering gewekt. Gis
teren maakten wii melding van den
dood van een man, die bij betoogin
gen geen gehoor gaf aan de sommatie,
door te loopen. Gisteravond was het ook
niet geheel rustig in de stad: in de
oude volksbuurten gaf men op straat
luide ziin meening te kennen en hier en
daar ontstonden samenscholingen, zon
der dat er echter veel bijzonders voor
viel.
Hedenochtend werd Amsterdam on
aangenaam gewekt, door de mededee-
ling, dat de gemeentetram staakte.
Drommen menschen gingen te voet naar
hun werk of naar het station en taxi's
maakten goede zaken. Reeds vroeg vie
len op sommige plaatsen harde woor
den over en weer, en in de buurt van de
Blauwe Brug over den Amstel beletten
op staking beluste elementen het liften
met paard-en-wagen, vrachtauto's en
andere verhikels.
Ook andere gemeentebedrijven, zooals
Publieke Werken en de energiebedrij
ven. hebben het werk neergelegd. Het
is echter uitsluitend het personeel van
de buitendiensten de kantoren gaan
gewoon door.
Particuliere bedrijven telden heden
ochtend betrekkelijk weinig stakers,
hoewel enkele zooals Blaauwhoeden-
veem. het werk moesten stil leggen.
In Zaandam, bij Hille, Verkade en
Albert Heyn werd de arbeid gedurende
twee uur opgeschort.
Bij de Amsterdamsche Droogdok
Maatschappij, een van de grootste fa
brieken. bleef 80 procent van het per
soneel weg.
Vakbonden niet a cc oord.
De situatie is op het oogenblik klaar
blijkelijk zoo. dat de vakbewegingen
zich tegen de stakingen richten, die zich
overigens met het uur uitbreiden. Ook
andere veemen liggen stil, evenals
Werkspoor, sommige drukkerijen en
Tendentieus voorstel in den Veiligheidsraad
Op de zitting van den Veiligheidsraad van
Maandag, die gepresideerd werd door den
Russischen afgevaardigde Gromyko, kwam
een Russisch voorstel ter sprake volgens
hetwelk alle Vereenigde Volken rapport
zouden moeten uitbrengen aan den raad
over de sterkte van hun troepenmacht in
het buitenland.
Zeer terecht werd dit voorstel door
verschillende gedelegeerden gekenschetst
als een zuivere politieke zet, daar Gro
myko met zijn voorstel niet anders op het
oog heeft dan de aanwezigheid van Ame
rikaansche, Engelsche en Nederlandsche
troepen in het buitenland te markeeren
tegenover het feit, dat de Sovjet-Unie
haar troepen uit Perzië, Noorwegen en
Denemarken heeft teruggetrokken Gro
myko beantwoordde de tegenwerpingen
met de ironische vraag, of iemand soms
bang was dat door dit voorstel de tegen
woordigheid van vreemde troepen in an
dere landen aan het licht zou komen. Hij
verbond daaraan een verklaring over In
donesië, waar „Japansche troepen tegen
een vreedzame bevolking worden ge
bruikt".
Mr. Van Kleffens vroeg zich in antwoord
op het Russische voorstel af, waarom de
landen waar zich vreemde troepen be
vinden, niet zelf met hun klachten komen,
inplaats dat Rusland zich ongevraagd als
advocaat voor deze landen opwerpt.
De Braziliaansche afgevaardigde rea
geerde op een beschuldiging van Gromy
ko, dat Amerikaansche troepen zich in
Brazilië zouden bevinden. Hij ontkende
dit ten stelligste en zeide: „Wij hebben
geen klacht ingediend zelfs al zouden
bij ons Amerikaansche troepen zijn. dan
zou de UNO slechts tusschenbeide mogen
komen wanneer wij geen overeenstem
ming zouden kunnen bereiken door onder
ling overleg". Vanavond zal waarschijn
lijk over het Russische voorstel gestemd
worden. Het moet minstens zeven stem
men behalen om op de agenda te worden
geplaatst.
groote ateliers, waardoor het karakter
ontstaat van een algemeene werksta
king. Het is nog niet te voorzien, hoe de
toestand zich ontwikkelt, temeer daar
de verdere houding nog niet bepaald is.
Wel is bekend gemaakt, dat de actie
24 uur zal duren.
Het aantal trams dat rijdt was reeds
zeer gering en is nog verminderd door
'het molesteeren van eenige werkwillige
bestuurders. De enkele wagenstellen,
die nog rondrijden, puilen uit van men
schen die een vollen tramwagen prefe-
reeren boven een wandeling en hebben
een polifcie-agent ter bescherming op
het voorbalcon. waar geen publiek mag
komen.
Het-aanzien van de hoofdstad was om
een uur of tien, behalve voor zoover
het de verlaten tramrails betrof, nor
maal. Wel was een sterke toevloed naar
het Waterlooplein merkbaar, waar om
elf uur het personeel van de gemeen
tetram en andere werknemers waren
samengeroepen om te demonstreeren
tegen de troepenuitzendingen. Duizen
den arbeiders, waaronder verscheidene
tram-menschen liepen ongeveer een uur
op het plein, de politie behoefde ner
gens in te grijpen en tot zoover verliep
de demonstratie dan ook ordelijk. Daar
stilstaan verboden was. kregen aspi
rant-sprekers geen kans het woord tot
de menschenmenigte te i ichter.. Om tien
over elf formeerde zich een stoet met
het trampersoneel voorop, die zich door
de Lange Houtstraat de binnenstad in
bewoog. Toen er een overvalwagen van
de politie op het tooneel verscheen,
werd er luid gejouwd, maar het bleef
verder bij kleine incidenten.
Inmiddels hadden alle Gemeentever
ver voerbedrii ven en de Reiniging het
werk neergelegd en ook verschillende
confectie-industrieën in den omtrek
van de Gelderschekade stroomden leeg.
De heer H. Gortzak, fractieleider van
de C.P.N. in Amsterdam improviseerde
later een spreekgestoelte op het Water
looplein en maande, na toestemming van
den inspecteur van politie, den betoo-
gers aan. rustig naar huis te gaan en
daar tot morgen te blijven om op deze
waardige wijze van hun ontstemming
blijk te geven.
Vanmiddag is een vergadering belegd
door de C.P.N.. waar het verloop van de
actie nader zal worden besproken.
Hedenavond moet de Boissevain met
militairen naar Indië vertrekken.
Weerbericht
AANHOUDEND ONVAST WEER.
Verwachting geldig van Dinsdagavond
tot Woensdagavond: Aanvankelijk matige,
morgen overdag weer aanwakkerende
Zuid-Westelijke wind. Zwaar bewolkt met
nu en dan eenigen regen. Weinig veran
dering in temperatuur.
Niet
ïilita-ir
iaar burger gedood
In tegenspraak met het aanvankelijk
door haar verstrekte bericht deelt de Am
sterdamsche politie thans mede, dal bij de
ongeregeldheden niet een militair, doch
een burger, de 41-jarige Amsterdammer
P D.. is gedood.
Voorts deelt de Nedèrlandsche Bond van
Militairen mede. dat het manifest „Pleeg
broedermoord", uitgegeven door de „Partij
van de Daad", dat de onderteekening van
den Nederlandsehen Bond van Militairen
draagt en waarin diens medewerking aan
een vergadering van de „Partij van de
Daad" aangekondigd wordt, zonder vooraf
gepleegd overleg met den bond is opge
steld en verspreid. Op grond daarvan stelt
de Nederlandsche Bond van Militairen er
prijs op te verklaren, dat geen medewer
king verleend zal worden aan bedoelde
vergadering en dat ook iedere samenwer
king met de „Partij van de Daad" gewei
gerd zal worden.
Van de zijde van het ministerie van Oor
log verzoekt men ons mede te deelen, dat
uit een onderzoek is gebleken dat aan de
demonstratie te Amsterdam practisch niet
is deelgenomen door militairen.