Een steeds groeiend Gasthuis
Wanneer een nieuw gebouw
voor dit Ha'arlemsehe Ziekenhuis?
De „Ruys" brengt
2600 militairen naar Indië
Kolen
voor
den tuinbouw
Het consumenten-crediet
Er moet rente betaald worden!
Haarlemsche schakers speelden simultaan
N3dCOSOia
Zaterdag 28 September 1940
Het St. Elisabeths Gasthuis is eenden zoo verzekerde ons een deskun-
eeuwenoude instelling. Aanvankelijk di^e dat een nieuw te bouwen zie-
de Botermarkt (St. Gang- kehhuis
Was het od
eolfslcerkhof) gevestigd, maar in 1576
werd het door een brand, die een groot
deel van de stad in asch legde, ver
nield. In 1578 kreeg het Gasthuis d<
beschikking over het Minnebroeder
klooster. op de plaats waar het nu nog
gevestigd is, namelijk aan de Gasthuis-
vest. Groot Heiligland en Kleine Hout
straat.
Van de oude kloostergebouwen
niet veel meer over, het voornaamste
restant is de oude kapel. In den loop
der eeuwen is het ziekenhuis herhaal
delijk vergroot. Een der belangrijkste
verbouwingen dateert van 1871, toen
het hoofdgebouw aan de Gasthuisvest
Werd gezet; Op den gedenksteen in den
voorgevel is ook dit jaartal gebeiteld.
De raad stelde toen f 75.000 beschik
baar voor dit hoofdgebouw, waarin op
den beganen grond en op de verdieping
elk 6 zalen werden gemaakt. Dit be
drag geeft wel een indruk van de lage
bouwkosten in dien tijd!
Na 1871 zijn er geregeld nieuwe ver
bouwingen uitgevoerd. In 1895 was er
door de regenten een plan opgemaakt
voor een zeer ingrijpende verbetering
en uitbreiding. Daarmede zou f 200.000
gemoeid ziin geweest, maar de gemeen
teraad vond dit te grootsch van opzet.
Het duurde toen tot 1903 voor de raad
genegen was f 145.000 beschikbaar te
stellen voor een uitbreiding. Toen werd
het nieuwe gedeelte aan het Groot Hei
ligland gezet, waarvoor het noodig was
de Minnebroedersteeg op te offeren.
In den loop der.jaren is vrijwel het
'geheele terrein vol gebouwd. Een nadeel
voor een ziekenhuis is, dat 0O'l9de tuin
voor een groot deel moest worden op
geofferd.
In de steeds voortdurende vergroo
ting en moderniseering van het Gasthuis
is vastgelegd de enorme uitbreiding en
verbetering van het ziekenhuiswezen
die in den loop van de laatste halve
eeuw heeft plaats gehad. Nog in den
xijd van Dr. B. J. Kouwer (die* later
professor werd) vallende in de jaren
18871898 was het een vrij groote zeld
zaamheid als iemand in een ziekenhuis
werd opgenomen. De Haarlemsche be
volking was toen wel veel kleiner dan
thans."maar het is toch teekenend, dat
in-het Gasthuis toen ,per jaar niet meer
dan 250 patiënten werden opgeno
men met tezamen 8000 verpleegdagen.
Daaruit blijkt, dat er veel bedden lan
gen tijd ongebruikt stonden. In dien tijd
was het Diaconessenhuis (pas in 1887
geopend) nog klein. De Mariastichting
dateert pas van 1898. Nu zijn hoewel
het aantal bedden van -het Gasthuis
(met inbegrip van het sanatorium in
Aerdenhout) tot over de 400 is uitge
breid en de gemiddelde verpleegduur
korter is geworden, geregeld alle bed
den bezet, terwijl er zelfs lange wacht
lijsten voor patiënten zijn!
Plannen vc
behuizing.
een nieuwe
Het is steeds een nadeel als een be
staand gebouw vergroot wordt. In het
bijzonder geldt dit voor een ziekenhuis.
Reeds na den vorigen oorlog rees de
vraag, of het niét beter zou zijn geen
nieuwe bedragen meer beschikbaar te
stellen voor uitbreiding en verbetering
van het Gasthuis, maar over te gaan
tot het stiéhten van een nieuw gebouw.
In dien tijd werd gedacht aan bouw in
Haarlem-Noord. De kosten werden toen
geraamd op f 2.000.000 a f 3.000.000. Er
is toen van afgezien, omdat gemeend
werd, dat nog niet de tijd gekomen was
om de groote kapitalen die in het, ge
bouwencomplex waren vastgelegd, op
te offeren.
Voorloopig werd er dus van afgezien.
Het probleem van den noodzakelijk ge-
achten bouw van een geheel nieuw zie
kenhuis was daarmee niet van de baan.
Het kwam iederen keer naar voren als
weer gelden beschikbaar gesteld moesten
worden voor nieuwe verbeteringen en
uitbreidingen.
Ook nu is het niet van de baan.
Een onderzoek heeft uitgewezen, dat
de tegenwoordige inrichting van de
gebouwen de exploitatie moeilijk en
kostbaar maakt. Vooral is dit van be
lang voor de personeelsbezetting. Een
modern ziekenhuis van dezelfde capaci
teit kan in een andere stad met 100
personeelsleden minder toe. Zoo iets
drukt natuurlijk zeer ernstig op de ex
ploitatiekosten!
Er zijn al eens plannen voor nieuw
bouw gemaakt. Men had toeri niet meer
het oog op Haarlem-Noord, maar had
voorkeur voor een terrein aan den kant
van Overveen. In elk geval buiten de
stadsbebouwing. want het feit. dat het
Gasthuis nu aan een drukken verkeers
weg ligt, wordt ook een nadeel geacht
voor de rust die er moet heerschen.
Maar er is natuurlijk geen denken
aan in dezen tijd, nu het bouwen zoo
duur is en ook de materialen schaarsch
ziin, een nieuw ziekenhuis te zetten. Op
dit oogenblik kost de bouw van een
ziekenhuis f 14.000 per bed en waar
Haarlem een inrichting voor 600 bed
den noodig heeft, zou dit beteekenen een
uitgaaf van meer dan 8 millioen gulden.
Bovendien moet daarbij bedacht wor-
Met meer dan 2600 officieren, onder
officieren en manschappen van de 7 De
cember divisie aan boord vertrok gieter
avond van de Sumatrakade in Amsterdam
het motorschip „Ruys" naar de tropen.
Z§s treinen, vier uit Assen met de jon
gens van het 12 RI. uit de Noordelijke
provinciën, één uit Utrecht met een con
tingent genietroepen en één uit Ede met
een afdeeling van de R.A.T.A. (artillerie)
waren in den loop van den dag binnenge
stroomd. De commandant van de divisie,
de generaal-majoor H. J. A. W. van
Duerst Britt en de chef van den genera-
len staf, luitenant-generaal mr. H. J.
Kruis waren bij het vertrek aanwezig. De
Prins Bernhardkapel stond op de kade en
speelde pittige marschen. De Prins Bern
hardkapel zal op 12 Oct. met de „Volen-
dam" voor ongeveer een jaar naar Indië
gaan. De jongens van dit corps hebben
daaróm speciaal verzocht.
Generaal Van Duerst Britt zal op 12
October per vliegtuig naar Batavia ver
trekken. Hij zal dan ter begroeting aan
wezig zijn op de reede van Batavia, wan
neer de schepen daar achtereenvolgens
aankomen
Generaal Kruis is voornemens volgend
jaar eveneens een inspectiereis naar Java
te maken.
Als het laatste troepenschip op Java
zal zijn aangekomen zullen zich daar on
geveer 24.000 Nederlandsche soldaten be
vinden.
.40 jaar moet worden afge
schreven. want. de ervaring heeft ge
leerd. dat de medische wetenschap
zulke snelle vorderingen maakt, da'
men ernstig rekening'moet houden met
het feit. dat na 40 jaar een nieuwe huis
vesting noodig wordt.
Natuurlijk is na 40 jaas zoo'n gebou
wencomplex dan nog wel voor een an
der doel te gebruiken Zoo is het trou
wens nu ook met de gebouwen van het
"Gasthuis. Als over jaren (wanneer?)
een nieuw ziekenhuis gebouwd zou
kunnen worden, zou het bestaande ge
bouw voor verschillende andere doelein
den nog uitstekend te gebruiken zijn.
Loonen en prijzen
Binnenkort radiorede
van Dr. Beel
Volgens de Zwolsche Courant zou 'er in
het kabinet- oneenigheid zijn ontstaan tus-
schen den minister van Landbouw en den
minister van Sociale Zaken over de prij
zen der levensmiddelei).. Er worden jaar
lijks door het rijk op de levensmiddelen"
miLlioenien bijgepast en de minister van
Landbouw, Visscherij en Voedselvoorzie-_
ning zou deze willen verminderen door"
een prijsverhooang, waarmee de minister
van Sociale Zaken het echter niet eens
zou zijn.
On?e Haagsche correspondent heeft
naar aanleiding van dit bericht informa
ties ingewonnen en deelt op grond daar
van mede, dat van oneenigheid in het
kabinet geen sprake is. Er bestaat een
interdepartementale commissie onder
voorzitterschap van mr. dr. Van Rijn,
secretaris-generaal van het departement
van Sociale Zaken, die regelmatig de si
tuatie van loonen en prijzen bespreekt en
eventueele maatregelen voorbereidt. In
deze commissie is, wat de loonen tyetreft,
het departement van Sociale. Zaken en>
icKCiiaiJuuiris. luaui. ivieiuuitr
wat de prijzen betreft het departement der Liefde. Deze drie H.oo, 16.15, 19.00 en 2U5
v.an Landbouw, Visscherij en Voedsel- uur. Frans Hals: geen voorstellingen. Circus
voorziening vertegenwoordigd. Men heeft saltarino:
Vleeschranisoen slechts
tijdelijk verhoogd
Nu er een ruim aanbod van .slachtvee
is, waartoe het ongunstige weer van den
laatsten tijd heeft bijgedragen, is reeds
enkele malen een extra bon voor vleesch
aangewezen. Hierdoor is de vleeschvoor-
ziening tijdelijk verbeterd. Het vleesch-
rarvtsoen kan evenwel niet blijvend wor
den verhoogd. Zelfs is een tijdelijke ver
laging gedurende de wintermaariden niet
uitgesloten. Door het aankoopen van bui-
tenlandsch vleesch zal de regeering trach
ten het huidige rantsoen, dat gebaseerd is
op 400 gram per persoon per twee weken,
op het bestaande peil te handhaven.
AGENDA
ZATERDAG 28 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: Jongenslyceum (Comedia)
20 uur. Rembrandt: Pittsburgh. Palace:
Onzichtbare tegenstanders. Luxor: Melodi
zich dezer dagen bezig gehouden met het
opstellen van een ontwerptek^ voor een
radiorede van minister-president Beel
over de loonen en de prijzen. Over den
inhoud van deze rede, dus" ook over de in
concreto te nemen maatregelen zelf, be
staat in het kabinet volkomen overeen
stemming. Slechts de vorm van de rede
maakt nog een onderwerp van gedachten-
wisseling uit.
WIJDINGSDIENST „KINDERZORG"
Ter gelegenheid van de jaarlijksche bij
eenkomst van de Vereeniging „Kinder-
zorg" in de Classis Haarlem der Ned.
Herv, Kerk op Woensdag 2 October, wordt
des avonds om 8 uur in de Groote Kerk
een wijdingsdienst gehouden, waarin zal
voorgaan dr. E. Emmen van 's-Graven-
hage. Medewerking verleent Louise Dentz
(zang).
Voor den tuinbofcw zullen voor het sei
zoen 19461947 brandstoffen beschikbaar
worden gesteld, wftardoor een vervroegde
teelt van kasproducten wordt mogelijk ge
maakt. De toewijzingen zullen worden ver
strekt in den vorm van Amerikaansche
kolen, .gedeeltelijk aangevuld met cokes.
Het ligt in het voornemen nog voor het
einde van dit jaar het grootste gedeelte
van de toegewezen hoeveelheden aan de
bedrijven af te leveren.
ZONDAG 29 SEPTEMBER
Agenda als Zaterdag, bovendien: Gem. Con
certgebouw: Boyd Bachman, 20 uur. Frans
Hals: Antarctis, 11.30 uur.
Offensief tegen zwarten
handel heeft succes
Het offensief van Prijsbeheersching, C.
C. D. en Economische Recherche tegen
den zwarten handel in de hoofdstad wordt
met onverminderde kracht voortgezet.
Een aantal banketbakkers werd aon da
tand gevoeld en bijna allen gingen op den
bon. Zij namen te veel geld voor liet foon-
bakken of verkochten gebak zonder bon
tegen vaak fabelachtige prijzen. Bij één
banketbakker werd de „zwarte" boek-
houding gevonden. Hieruit bleek, dat hij
in enkele maanden tijd voor 10.000 gulden
•aan grondstoffen, vooral vet en boter,
"buiten de distributie om had gekocht. Ook
is een aantal paardenslagers geverbali-
seerd wier prijzen te hoog waren. Hun
leverancier liet zijn klanten 50 cerut per
K.G. bijbetalen boven den gefactureerdén
prijs.
Het aantal cafés, dat borrels, koffie,
thee en bier te duur verkocht liep deze
week weer in de tientallen.
In de komende weken zullen honderden
fabrikanten en grossiers overal in het
land een bezoek van de opsporingsambte
naren kunnen verwachten. De intensieve
controle bij de winkeliers leverde diverse
aanwijzingen op.
Tenslotte blijkt, dat niet alleen in Am
sterdam', doch ook elders het prijspeil
belangrijk is gezakt. Vooral in de meubel
en huishoudelijke-artikelenbranche is dit'
duidelijk te constateeren.
Twee bekers voor Wooderson
Sydney Wooderson heeft voor zijn presta
ties in het afgeloopen athletlekseizoen, zoo
wel de Harvey-beker als- de Jackson-beker
ontvangen. Het Britsehe comité van de athy
leliekkamploenschappen voor amateurs
erkent Wooderson hiermee als de beste kam
pioen van dit jaar en de beste Britsehe
winnaar in de A.A.A. kampioenschappen.
Slechts drie andere Britsehe athleteri heb
ben de tropheeën tegelijk ontvangen. Het
waren Lord Burgley in 1936. Roberts in 1937
en Finlay in 1938. De Harvey Cup werd ver-
schillende malen aan ntet-Engelsche aUilfeten
toegekend.
Sport in 't kort
VOETBALCLUB BLOEMENDAAL. In de
ledenvergadering van de Voetbalclub „Bloe-
mendaal" is het bestuur als volgt samenge-
steld: G. Voogd, voorzitter, J. Houwen,
secretaris, A. Jansen, penningmeester, L H.
Hajema. 2e secretaris. Lindeman, 2e penning-
Peters en W, F. Mommers, com-
OM DEN ST. BAVO-WISSELBEKER. DO
eindstrijd om den St. Bavo-beker tusschen
de R.K. Dam- en Schaakvereeniging „St_
Bavo" en de Haarelmsche Damclub 2 is bij
den stand 99 afgebroken. HDC 2 heeft do
beste winstkansen in de afgebroken partijj
DAMCLUB „OOSTERKWARTIER". Op
de jaarvergadering van de dam vereeniging
„Het Oosterkwartier" is het bestuur als volgt
samengesteld: H. Wals, voorzitter, Aebe de
Jong, secretaris, W. Beider, penningmeester,
K. Bakker, 2e voorzitter en A. Douma, com
missaris.
In
reeds
vorig nummer gaven wij
eenige bijzonderheden over het
ten-èrediet. Het is bekend, dat het de be
doeling is, dat 100 per hoofd kah worden
aangevraagd. Een man en vrouw die in
gezinsverband leven kunnen evenwel 100
extra vragen. Dat wil dus zeggen, dat een
gezin van man, vrouw en twee kinderen
500 kan aanvragen. Er worden alleen
veelvouden van 100 gegeven.
Nu wij de aanvraagformulieren voor ons
hebben, blijkt er uit, dat Voor elke 100,
die als crediet gegeven wordt, 5,wordt
ingehouden voor administratiekosten en
rente.
Aanvankelijk was de indruk gewekt,
dat het crediet renteloos zou zijn. Daarop
is men dus teruggekomen. De rente die be
taald moet worden, afgezien van de admi
nistratiekosten, is dus ongeveer 5)4
De normale wekelijksche afbetaling is
vastgesteld op 1.per 100. De werk-
In restaurant
Brinkmann kwamen
Vrijdagavond vele
schakers bijeen, die
deelnamen aan sl-
multaan-séances,
uitgeschreven door
den Haarlemschen
Schaakkring. 88
schakers namen
achter de borden
plaats en hun tegen
standers waren
Cortlever, v. Schel-
tinga of Bouwmees
ter.
De heer J. Lankamp
voorzitter van den
Schaakkring, sprak
een inleidend woord
waarna de wedstrijd
begon. De zeven
tienjarige Haarlem
mer Bouwmeester
speelde voor 't eerst
een dergelijken
wedstrijd en te be
grijpen is het, dat
hij voor een zware taak stond. Toch
won hij van de 29 partijen 19, 5 ver
loor hij en 5 partijen eindigden remise.
Scheltinga boekte het beste resultaat. Hij
won 27 partijen en 2 eindigden remise.
Cortlever bleef ook ongeslagen. 25 partijen
tegen 5 spelers behaalde hij
Op de foto ziet men rechts H. Bouw
meester aan zet tegen den jongsten deel
nemer J. K. H. Buddé, die tien jaar oud is.
gevers moeten het geld voor de afbetaling
van het loon afhouden en daarvoor zegel
tjes plakken op de spaarkaarten hunner
werklieden. De verplichting tot afbetaling
begint op 1 Januari 1947.
De aanvraagformulieren zijn zeer ge
detailleerd. De aanvragers moeten, door
dat zij op een heele serie vragen antwoord,
moeten geven, een volledig inzicht geven
van hun'financicelen toestand. Er moet niet
allen worden opgegeven welk loon men ónt
vangt, maar ook welke andere gezinsin
komsten er zijn. (Vergoeding voor verhuur
van kamers, voor kostgangers, nevenbe
trekkingen, inkomsten uit onroerend goed, j
enz.) Zelfs inkomsten in natura moeten
worden vermeld. Bij het opgeven van do
verdiensten moeten worden afgetrokken
de bedragen voor loonbelasting, premie
vooV ziekengeldverzekering, ziekenfonds
premie, premie voor pensioen, Invaliditeita
weduwen- en weezenvoorzieningen. Be
dragen voor Inkomstenbelasting moeten
ook vermeld worden.
Ook wordt een specificatie gevraagd van
bezittingen in contant geld (huishoudgeld
uitgezonderd), spaartegoeden (vrij en ge
blokkeerd), giro-gelden, effecten en direct
opeischbare vorderingen.
Tenslotte moet ook worden opgegeven of
men na 1 October 1945 reeds een voorscnot
of leening heeft opgenomen voor het aan
koopen van goederen, waarvoor nu ook
het Consumenten-crediet wordt gegeven.
Ook privé-schulden moeten vermeld
worden, evenzoo hoeveel men daarop moet
afbetalen.
Gedetailleerd moet opgegeven worden,
waarvoor men het geld van het Consumen
ten-crediet wil gebruiken. In de staat
staat vermeld: bovenkleeding, onderktee-
ding. linnengoed, schoeisel, serviesgoed en
keukengerei, dekens, matrassen en rijwiel
banden. Er is evenwel ook ruimte om
andere goederen op te sommen.
Uit dit aanvraag-formulier blijkt dus
wel, dat de credietgevende Staat niet „over
ijs van één nacht" gaat.
Ook de werkgever moet op het aanvraag
formulier de geldelijke verdiensten van
den aanvrager invullen.
De aanvrager verklaart tenslotte, dat hij
alle vragen naar waarheid en beste weten
heeft ingevuld. Hij geeft door zijn onder-
teekening te kennen, dat het hem bekend:
is, dat hij zich bij onjuiste invulling aan
strafvervolging of geheele of gedeeLtelijke
intrekking van het verleende crediet bloot
stelt.
Indien de credietaanvrager zich niet In
staat acht 1.per week per opgenomen
100.terug te betalen, moet hij de
reden daarvan opgeven,
