Werkloozen oproer in Rome
Duitschlands
toekomst
Een doode en drie gewonden
bij treinontsporing te Amsterdam
13ui ^uiajuojuiaojg" »q J uauueujauijeuj jooa uana>j>jed
Clo Jnarcnncr Xo. 18453 1 1 "1 Domlcrriuc 10 October t»i«
Bureaux: Groote Houtstr. 93 S™9 a H "I? 1 jfaJb Cf 9 I l^iT I Uitgave Stichting Voorlichting
en Socndaplein 37. Haarlem IJ I I M 1 I |J I VV Jl J L J I I J I J Abonnementen: p. week 31 ct
IJmulden: Kennemerlaan 154. "WT*. per kwartaal f 4.-
Telef. 5437. Postgiro 273107
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom ïel.: Redaatie 10600. Dir.-Hoofd red. 15054
L I ET Duitsche vraagstuk is het moeilijk-
A *ste van alle. Naarmate de oorlog ver
der achter ons komt te liggen, wordt dat
duidelijker. Niettemin zal het opgelost
moeten worden. In den eersten tijd na de
bevrijding overheerschten haat en wraak
gevoelens zoozeer, vooral in de landen die
bezet geweest waren, dat een koele beoor-
deeling van den toestand niet mogelijk
was. Het baatte den weinigen, die de wer
kelijkheid in rustig overleg beschouwden,
niet om haar te verkondigen, want er werd
niet naar hen geluisterd. Nu is dat anders
geworden. Verstand en inzicht winnen
veld; ook overwegingen van menschelijk-
iheid. Het wordt tijd.
De Engelsche econoom Sir William Be-
veridge heeft in de Times een artikel over
de toekomst van Duitschland geschreven,
welks waarschuwende inhoud volle aan
dacht verdient. Hij heeft in verscheidene
steden in de Britsche zóne lezingen ge
houden over democratie, gerechtigheid en
verdraagzaamheid, maar moest tenslotte
vaststellen, dat van al deze humane be
ginselen in de Britsche zóne niet veel te
bespeuren valt. Hij voegt daaraan toe: Niet
omdat de Duitschers niet willen. Beveridge
noemt de toestanden op het gebied van
voedselvoorziening en huisvesting wanho
pig; men kan er zich geen voorstelling
van maken. Maar dat acht hij het ergste
niet. Hij vindt het rechtvaardig en heil
zaam. dat de Duitschers eens aan den lijve
ondervinden, wat zij andere volken heb
ben doen ondergaan en spreekt van ge
rechte straf. Maar het tragische voor het
Duitsche volk is. dat de vooruitzichten
geen hoop op verbetering en verzachting
van dit lot bieden. En het onverbiddelijk
voortzetten van de straf, die de Duitschers
nu ondergaan, werkt verwoestend en moet
zich wreken. Daarbij komt dat door aller
lei maatregelen, voortvloeiend uit de over
eenkomst van Potsdam, de wielen van het
industrieele apparaat langzaam maar ze
ker tot stilstand worden gebracht. Omdat
Potsdam de vernietiging van het oorlogs
potentieel heeft geëischt, werd kort ge
leden een van Hamburgs grootste scheeps
werven opgeblazen, met inbegrip van 2500
ton istaal, die dringend noodig waren voor
den economischen opbouw. Een tweede
werf staat opgeschreven om hetzelfde lot
te ondergaan en een derde, die visschers-
schepen bouwt tot een maximum van 3000
ton inhoud, zal er ook aan moeten geloo-
ven. Dit beteekent, dat de visschersvloot
op den duur tot ondergang gedoemd is.
Gij zult zeggen: ja, maar het oorlogs
potentieel! Wij willen toch allen, dat dit
vernietigd wordt en daarmee aan Duitsch
land de kans op nieuwe aggressie wordt
ontnomen. Dit is zelfs nog maar een voor-
loopige maatregel, want er zullen blijven
de controle-maatregelen noodig zijn om te
beletten, dat de Duitschers hun bewape-
nings-indüstrie toch weer opbouwen.
Goed, maar wat verstaat de overeenkomst
van Potsdam onder oorlogspotentieel?
Beveridge zegt het: „In een totalen oorlog
is het geheele industrieele apparaat van
een land oorlogspotentieel. Wanneer de
overwinnaars star vasthouden aan deze
begrippen, heeft Duitschland geen enkele
toekomst meer en zullen zestig millioen
menschen eenvoudig verhongeren. Een
dergelijke politiek is misdadig en zinloos.
Wanneer wij willen verhinderen, dat
Duitschland ons opnieuw in een oorlog
stort, zullen wij een permanente controle
moeten uitoefenen; streng, maar recht
vaardig Doch geen politiek van opzette
lijke verarming en uitputting."
Zoo schrijft een Engelschman niet de
eerste de beste Engelschman, maar een
der leidende figuren op Britsch ecöno-
ich gebied over hetgeen in de Brit-
c zóne gebeurt. De Britsche zóne is,
zooals wij ons kunnen voorstellen, niet de
ergste. Trouwens: Potsdam gold voor alle
zónes, al zijn er verschillen in de naleving
van de overeenkomst.
Beveridge heeft ook geschreven over
studie-beletselen, over de plotselinge in
vasie van de gezinnen der Engelsche mili
tairen. die den benarden toestand der huis
vesting verergerden en over ontslagen, die
slechts blijvende verbittering kunnen wek
ken. Hij zegt ronduit: „De weg. dien wij
bewandelen, is ondemocratisch. Hoe eerder
wij den moed zullen hebben onze koers te
veranderen, hoe beter. Het is onze psycho
logische taak de Duitschers ervan te over
tuigen. dat Hitler hen in het ongeluk heeft
gestort en niet Engeland Wij zijn nu hard
bezig hen van het tegendeel te overtui
gen Onze taak is moeilijk. Het voed
selprobleem gaat de Britsche krachten ver
te boven. De Britsche zóne is een industrie
gebied. dat ons voor groote problemen
stelt. Maar die zijn niet onoverkomelijk en
het is een Engelsch levensbelang, van deze
zóne een succes te maken: een gebied be
woond door tevreden, welvarende, vrien
delijke menschen, die geloof hebben in
onze democratie, omdat zij ondervinden
dat do democratie de basis is van het
menschelijk geluk."
Dit alles zegt deze leidende Engelsche
econoom Wat zeggen wij ervan? Wij Hol
landers. dc naaste buren van Duitschland'
Zelfs als wij alleen in zakelijken economi
schen zin zouden redeneeren, zouden de in
Duitschland bestaande misstanden onze
croote bezorgdheid al moeten wekken.
Want dc terugkeer van onze welvaart
hangt voor oen groot deel van den terug
keer van de Duitsche welvaart af. Ik
herinner ir aan de verklaringen van een
Ter hoogte van liet Blauwhoeden veem aan de Handelskade te Amsterdam zijn
gistermiddag: omstreeks half drie tie locomotief en drie personenwagens van den
sneltrein ApeldoornAmsterdam, die o|ki kwart voor drie te Amsterdam C.S. moest
aankomen, ontspoord. De zware Zwcedsehe locomotief kantelde en viel van den
dijk op het lager gelegen gocdereiis|H>or. l)e machinist kwam hierbij om het leven.
Diic passagiers van den trein werden licht gewond.
m»
B i-HI
Hef woord is aan.
Fontenelle
Elke leeftijd moet zijn
speelgoed hebben.
(Uit een brief aan
Voltaire).
Het ongeluk gebeurde tusschcn de Ma-
rinebrug en de Cza* Peterstraat. De trein
had reeds snelheid verminderd en reed nog
ongeveer 50 K.M. per uur, toen een tractie-
opzichter die toevallig deze rit meemaakte
en op de locomotief stond, bemerkte, dat
de locomotief begon te slingeren. Onmid
dellijk gaf hij den machinist bevel de rem
men aan te zetten, hetgeen echter niet kon
voorkomen, dat de zware Zweedsche
machine ontspoorde. Aan het snelle han
delen van den machinist, den heer Broek
man uit Amersfoort, is het te danken, dat
een ramp voorkomen is. Helaas heeft hij
zijn moedig optreden met den dood moeten
bekoopen. Hij stond n.l. rechts in het stuur
huis en is tot het laatste moment op zijn
post gebleven. Toen de locomotief naar
rechts kantelde, is hij bekneld geraakt en
vrijwel op slag gedood. De stoker en de
tractieopzichter, die links in het stuurhuis
stonden, kwamen met den schrik vrij.
Eenige passagiers, die in het eerste rijtuig,
een Duitsche drie-assige personenwagen
zaten, liepen lichte kwetsuren op. Verder
kwamen alle reizigers met den schrik vrij.
De trein bestond uit acht personenrijtui
gen. een bagagewagen en een goederen
wagen. Alleen de eerste drie wagens zijn
ontspoord en liepen schade op, welke ech
ter niet onherstelbaar Is.
Ook de spoorbaan werd ernstig bescha
digd, doordat de locomotief in zijn val de
rails met dwarsliggers meesleurde. Het
treinverkeer ondervond echter geen ver
traging, daar het over andere sporen ge
leid kon worden. Met goederenvervoer tus
schcn het Centraalstation en de Rietlanden
was wel gestagneerd.
ambtenaar van het departement van Han
del. opgenomen in ons blad van Maandag
onder den titel „Nederland aan den rand
van een faillissement." Hij, drs. Kohnstam,
verklaarde dat het verlies van de tijdens
den oorlog weggevallen markten ons 300
millioen aan jaarlijksche inkomsten doet
derven. De thans gederfde inkomsten uit
Indié beloopen een gelijk bedrag. Iedereen
weet, dat de handel met Duitschland de
belangrijkste in ons Europeesche handels
verkeer was.
Nu heb ilf Sir William Beveridge geci
teerd: een ten deze wel volkomen onver
dachte bron. Ik herinner ten overvloede
aan twee artikelen van een medewerker,
verleden week in dit blad verschenen,
waarin hij na zijn reis door de Britsche
zóne dezelfde alarmkreten aanhief over
de vernietiging der industrie, als deze En
gelschman doet hooren. Deze medewerker
is iemand, die zelf jarenlange beproevin
gen heeft moeten doorstaan tengevolge
van de wandaden der Nazi's.
Gij ziet het opnieuw: Europa is een ge
heel en de verarming van een volk wreekt
zich op de andere volken. Wij moeten ook
dit inzien: als een volk militair verslagen
is. heeft men er niet mee afgedaan Het is
niet verdwenen' Men kan het ook niet tot
een speelbal van rancune maken Men
moet ermee verder leven. Ook noemt men
zich Christenen en democraten, hetgeen
belangrijker is voornamelijk het eerste
dan economische overwegingen.
Er is meer te zeggen over het Duitsche
vraagstuk. Dat zal blijken. Maar weer
vraag ik: Waar blijft Nederlands initiatief?
Slaapt Buitcnlandtsche Zaken? Na Chur
chill heeft ook veldmaarschalk Smuts."ons
land bezoekend, gisteren een beroep op de
kleine landen en met name op Nederland
gedaan, om zijn stem in dc groote inter
nationale politiek te doen hooren. „Een
klein land kan het verlossende woord
spreken." Waarom zwijgt Nederland? Dit
is geen tijd voor afwachten uit voorzich
tigheid. Dit zwijgen Is nalatig. Wii kun
nen beter. R. P.
Gratie verzoeken
afgewezen
De geallieerde bestuursraad heeft
na een vergadering van anderhalf
uur gisteren bekend gemaakt, dat
de verzoeken om gratie voor Go
ring. Bormann, Friek, Rosenberg,
Slreicher, Jodl, Keitel en von Neu-
rath zijn afgewezen. Dit bericht is
afkomstig van Agence France Press,
waaraan wordt toegevoegd dat ten
aanzien van de overige gratiever-
verzoeken nog geen beslissing is ge
nomen.
Sauckel, de slavendrijver der nazi's,
gelooft dat zijn doodvonnis een vergis
sing is ontstaan door een verkeerde
vertaling van een zin in de bewijsvoering.
Hij gaat voort brieven te schrijven over
gaat voort brieven te schrijven over
zijn vonnis die door de gevangenisauto
riteiten alle aan het internationale mi
litaire tribunaal worden geadresseerd.
Ook Fritzsche is weer gearresteerd,
aldus Agence France Presse. Hij wordt
in Neurenberg bewaakt door een Duit-
schen politie-agent in burger.
Optimisme in Batavia
Volgens Un. Press is van hooge Indo
nesische en Nederlandsche zijde in Ba
tavia een optimistisch geluid verno
men over de mogelijkheid dat de wa
penstilstand in Indonesië binnen een
week tot stand zou komen. Sjahrir is
door Schermerhorn overtuigd van het
feit, d5t de Nederlandsche delegatie
oprecht naar een vreedzame oplossing
streeft en heeft blijkbaar eveneens in
gezien, dat de Nederlandsche troepen
niet naar Java komen om een kolonia
len oorlog te voeren Daarom zou het
terug trekken der troepen niet langer
voorwaarde tot wadenstilstand ziin.
Molotof vraagt -samenwerking
Vredesconferentie stemt over
het Italiaansche verdrag
De scheiding tusech Oost en West. doov
Moltof in een uitvoerige rede gedurende
de ochtendzitting van de plenaire zitting
der Vredesconferentie betreurd, kwam in
de middagzitting bij de stemming over de
Italiaansch-Joegoslavische grenslijn op
nieuw tot uiting: Het Oostelijk blok. uit
gezonderd Molotof die zich gebonden
achtte aan de beslissing der groote vier,
stemde tegen het ontwerp der subcom
missie, doch desondanks werd het betref
fende artikel aangenomen met een meer
derheid van veertien stemmen. Tevoren
had de vergadering kennis genomen van
een Joegoslavische verklaring, waarin nog
eens tot uitdrukking werd gebracht dat
Joegoslavië het Italiaansche verdrag niet
zou onderteekenen, wanneer de Joegosla
vische verlangens ten aanzien van de
grenskwestie niet zouden worden inge
willigd.
De Fransche voorstellen over den toe-
komstigen status van Triëst werden met
15 tegen 6 stemmen aangenomen
De rede van IMololof in de ochtendzit
ting kenmerkte zich door een beroep op
den wil lot samenwerking en een op het
verwerpen van dc scheiding tusschcn Oost
en West, die hij zeer betreurde. I)e schuld
daarvan weet Molotof aan dc Wcslcrsche
landen, die de Slavische staten trachten
te isoleeren. Volgens Molotof wensclien
de Slavische landen vriendschappelijke
betrekkingen met andere landen, doch
die bel rekkingen moeten gebaseerd zijn
op gelijkwaardigheid en wederkeerigheid.
De Vredesconferentie heeft met twee
dorde meerderheid een voorstel van den
Russischen minister van buitenlandsche
zaken, Molotof, om een spoedigen datum
vast le stellen voor de terugtrekking der
Anglo-Amerikaansche bezettingstroepen
uit het gebied van Triëst. verworpen.
Herman Moerkerk
Recensent voor
de Schilderkunst
Het verheugt ons te kunnen berichten,
dat wij den kunstenaar Herman Moer
kerk bereid hebben gevonden om de re
censies van schilder- en beeldhouwkunst
in Haarlems Dagblad op zich te nemen.
Zijn reputatie als schilder en teckenaar
en ook als publicist behoeft geen nadere
toelichting. Met vertrouwen zien wij
dezen kundigen beoordcelaar optreden als
opvolger van wijlen J. H do Bois in een
taak, die deze tientallen jaren lang op
voortreffelijke wijze heeft vervuld
Haarlem kent den gullen Brabander
Moerkerk öinds jaren; het heeft hem
dezen zomer, door zijn Belangrijk kunst
zinnig aandeel in de viering van het 700-
jarig stadsbestaan, meer dan ooit leeren
waardeeren
In dit nummer bespreekt hij voor het
eerst een tentoonstelling: die van Kunst
zij ons Doel.
Vuurgevechteneischen dooden en gewonden
Honderd carabinieri en bereden poli
tic-agenten hebben gisteren in Rome
met getrokken sabels gechargeerd op
een menigte van duizenden roerige
werkloozen. die binnen gedrongen wa
ren in het regceringsgebouw. Er ont
stond een heftig vuurgevecht tusschcn
de pnliti<- en de menigte, waarbij ten
minste vijftien dooden zijn gevallen en
meer dan honderd personen werden ge
wond.
Tusschen negen en tien uur Woens
dagmorgen trokken 10.000 werkloozen,
de voorhoede van een menigte demon
stranten van 30.000 man op naar het
regeeringspaleisi gewapend met steenen.
looden pijpen, stokken en zelfs een
paar handgranaten. Politie werd in
ieens te hulp gezonden, maar dc me
nigte trok de agenten uit de wagens en
maakte zich meester van hun wapens.
Vele honderden demonstranten trokken
Weerbericht
DROOG WEER.
Verwachting geldig van Donderdagavond
tot Vrijdagavond: Droog weer met lange
perioden zonneschijn. koude nacht.
Moest matige Oostelijke tot Noord-Ooste.
daarop naar een zii-ingang van het pa
leis, overrompelden de wacht en dron
gen naar binnen. Vernielende wat zij
tegen kwam trok deze groep het enor
me paleis rond. op zoek naar dc kamer
van premier de Gasperi, die evenwel
niet m het gebouw aanwezig was. Ten
slotte bereikte men het vertrek van
yice-premier Pietro Nenni. die een de
legatie van drie demonstranten ont
ving. Nenni beloofde dat de regeering
voor zes uur vanavond een antwoord
zou geven op de eischen der werkloozen
eni de delegatie ging de menigte ver
tellen naar huis te gaan. Dat gelukte
evenwel niet direct en intusschen wa
ren de werkloozen met de.nolitie slaags
geraakt. De carabinieri, die blijkbaar
een molestatie van Nenni. die de men
schen wilde toespreken vreesden, char
geerden. Een der carabinieri werd ge
dood. toen de menigte verzei bood. Het
vuur werd toen geopènd met tommy-
guns en drie demonstranten werden bij
het eerste salvo gedood. Hier en daar
werd uit de menigte het vuur beant
woord.
De directe aanleiding tot dc demon
stratie was het ontslag van 15.000 weg
werkers. die tot dusverre on staats-
wachtgeld waren gesteld, omdat er geen
werk voor hen was.
