m
J
A!g
bij
Litteraire kantteekeningen
emeene teleurstelling
de Nederlanders
r
Het wonderlijk
avontuur
van Thomas Toverbal
Het Orgel
Scherp verzet tegen de
vermogensheffing
De radio geeft?
Wereldnieuws
De reactie in Indië op het ontwerp-verdrag
(Van onzen specialen verslaggever
'"P WEE dagen zijn verstreken sinds de
publicatie van het ontwerp-accoord en
we staan er nog vreemd tegen aan te kij
ken. Voor de meeste Nederlanders hier
was het een heele schok, of zooals Van
Mook het noemde „een verre sprong
en misschien wel een sprong in het
duister".
En hoewel wij heel wat aanpassings
vermogen hebben opgedaan in den oor
logstijd en de 15 maanden daarna
toen we als 't ware van den eenen
schrik in den andere vielen, zal het
in Linggadjati uitgebroede ei moei
lijk te venverken zijn.
In het bijzonder geldt dit voor die Ne
derlanders. die hier lange jaren ge
leefd en gewerkt hebben. Zij kunnen
zich eenvoudig geen voorstelling vor
men van een toestand, gebaseerd op
de 17 punten van het ontwerp-accoord.
Bovendien laat deze voorloopige over
eenkomst nog zooveel vragen open en
moeilijkheden onopgelost, dat zij bij
voorbaat voorspellen „dat het toch
niks wordt"
Dit neemt intusschen niet weg, dat over
eenstemming is bereikt tusschen de twee
partijen juist op die punten, welke tot
dusver een schijnbaar onoverbrugbare
kloof vormden. Te weten: de positie van
de Kroon en de erkenning van de Repu
bliek. Om de beide standpunten met elkaar
te verzoenen, kwam men in Linggadjati
tot een totaal nieuwe structuur, die ner
gens ter wereld haar weerga vindt, doch
daarom alléén nog niet als practisch on
mogelijk kan worden gekwalificeerd.
De ontwerp-overeenkomst is een com
promis, dat in de eerste plaats mogelijk
is geworden door de groote mate van
vertrouwen der onderhandelaars in elkan
ders goeden wil. Schermerhorn heeft ge
zegd. dat het hem niet te doen was om
overwinning of nederlaag, maar om „de
oplossing". Hetzelfde gold ongetwijfeld
voor Sjahrir en Van Mook.
Het publiek moeilijk
te overtuigen.
Het zal echter niet gemakkelijk zijn het
publiek er van te overtuigen, dat dit in
derdaad ..de" oplossing is, althans zoo
als de „Nieuwsgier" meent „de beste,
die in de gegeven omstandigheden kon
worden bereikt".
Het gevoel van teleurstelling onder de
Nederlanders is algemeen, hoewel wei
nigen in de gegeven omstandigheden
een andere mogelijkheid voor overeen
stemming zien. Men is teleurgesteld,
dat het zoover heeft moeten komen.
Maar zelfs de mooiste argumenten, dat
het niet zoover had behoeven te komen,
kunnen er niets aan veranderen, dat het
nu eenmaal zoover gekomen is.
Kon de reactie in Nederlandschen kring
wel bij voorbaat voorspeld worden, voor
de wederpartij gold dit geenszins. Met
spanning werd de ontvangst van de 17
punten in het republikeinsche kamp tege
moet gezien. Soekarno en Hatta zijn van
Linggadjati naar resp. West- en Qost-Java
gegaan om hun volgelingen vertrouwd te
maken met het compromis en voor het
eerst te pleiten voor samenwerking met
de Hollanders, waar zij tot nog toe steeds
„100% merdeka" hadden geëischt. Soe
karno sprak in Garoet een massameeting
toe, waarbij hij het ontwerp-accoord punt
voor punt verdedigde. Interessant is, wat
het betreffende Antara-telegram van deze
bijeenkomst zegt. „Toen de president art.
8 van de overeenkomst (dat betreffende
de Kroon) bekend maakte, werd het volk
onrustig. Derhalve heeft hij verscheidene
keeren moeten uitleggen, dat de positie
van den Nederlandschen koning in het
geheel niets tekort doet aan de souvereini-
teit der Indonesische republiek".
Tekst van Bep Smits, met
tekeningen van 3. Giesberts
14. Hortend en stotend vertelde Thomas aan
den hevig verschrikten Jonkheer Amandel
pers de reden van zijn onverwachte komst.
Deze liet onmiddellijk door den omroeper
bekend maken, dat met de meeste spoed
naar de verdwenen Toverbal gezocht moest
worden. Degenen, die bereid waren aan dit
onderzoek deel te nemen, moesten voor het
raadhuis aantredenhij zélf zou de leiding
Het is duidelijk, dat de Indonesische
leiders niet minder moeite zullen hebben
om de „kroon" aanvaardbaar te maken,
dan de Nederlandsche de „republiek".
Overigens zijn de eerste reacties uit het
binnenland meegevallen. Dr. Soekiman,
een der voormannen van den orthodoxen
vleugel der Mohammedaansche partij
(„Masjoemi"), die zich steeds op het stand
punt heeft gesteld van den zuiver Mo-
hammedaanschen staat, hield zich op de
vlakte, toen men hem zijn meening vroeg.
Hetzelfde deed de communistische leider
Alimin. En dit is het beste wat men hopen
kon
Voorloopig blijft alles hier verder in af
wachting van de resultaten der reis van de
Commissarissen-Generaal. Het woord is
aan Den Haag. Het „Komité Nasional In
donesia" (tijdelijk parlement der repu
bliek) zal ongetwijfeld zijn fiat geven,
sinds de voornaamste partijen vertegen
woordigd zijn in Sjahrir's kabinet.
In het dagelijksch leven te Batavia ho
pen wij spoedig tastbare resultaten te zien
van de tegelijk met het politieke accoord
bereikte monetaire overeenkomst, waarbij
de republiek beloofd heeft het bezit van
Nederlandsch-Indisch geld niet meer straf
baar te stellen, terwijl beide regeeringen
tegen alle vormen van intimidatie zullen
waken. De handel in de randgebieden kan
nu plaats hebben in beide muntsoorten,
hetgeen hopelijk een gunstigen invloed op
de prijzen heeft. Bovendien schijnt de aan
voer van rijst naar de stad toe te nemen,
hetgeen ook wel dringend noodzakelijk is.
Tenslotte begint de evacuatie der Euro
peanen uit het binnenland ook op gang te
komen. Tot dusver kwamen tien trein^
aan met bijna 5.000 evacués. Intusschen
zitten er nog steeds een 9.000 Europeanen
te wachten, zij het voor de groote meer
derheid niet meer in een interneerings-
kamp.
Batavia, 20 November 1946.
Pluimvee in Heemstede
Onder groote balangstelling werd in het R.K
Vereentgingsgebouw te Heemstede de pluimvee-
tentoonstelling, georganiseerd door de Pluim -
veevereeniging „De Eendracht" tér gelegenheid
van haar 40-jarig bestaan, geopend met een fees
telijk getinte bijeenkomst. De voorzitter, de
heer W. Koch sprak een hartelijk welkomst
woord en de burgemeester van Heemstede
drukte ook namens het gemeentebestuur zijn
erkentelijkheid uit voor het goede en nuttige
werk door „De Eendracht" verricht. Hij sprak
den wensch uit,dat de vereeniging nog vele jaren
dit werk zou mogen voortzetten. Daarna voerde
de beschermheer, de heer J. Beels het woord.
Hierna werd een rondgang gemaakt door de
groote zaal waarin tal van soorten pluimvee wa
ren tentoongesteld. Er waren tal van fraaie
soorten zoowel gevleugeld als ongevleugend
bij. De eereprijs. een zilveren wisselbeker,
aangeboden door den beschermheer, werd ge
wonnen door den heer P. N. WUtsohut te Heem
stede die een zeer fraaien Wyandotte-haan had
ingezonden. De verguld zilveren medaille, aan
geboden door het gemeentebestuur, werd gewon
nen door den heer D. T. Volkers, eveneens te
Heemstede en de wisselbeker, aangeboden door
het N. V. G. werd gewonnen dóór den heer L.
A. Warmerdam te Hillegom met het mooiste
konijn. De expositie blijft tot Zondagavond open.
Kapper krijgt 5000 boete
In totaal werd Donderdag 7500 aan boeten
door den Tuchtrechter vooY de prijzen opge
legd. Een kapper moest er, wegens te hooge
tarieven, vijf mille in bijdragen en de rest
werd onder meer opgelegd aan een handelaar
in ijzerwaren, die voor zijn dure messen met
500 boete werd gestraft. Kleinere boetes
maakten de 7500 vol.
TERAARDEBESTELLING
DS. D. DRIJVER.
Leden van de Evangelisch-Luthersche
Synode, der Synodale Commissie, van het
bestuur der Ev. Luthersche kerk uit Haar
lem, verder vele gemeenteleden uit Den
Haag, Amsterdam en Beverwijk waren
Vrijdagmiddag in de aula op de begraaf
plaats Westerveld om de teraardebestel
ling van ds. D. Drijver, emeritus Luthersch
predikant bij te wonen.
Het woord werd gevoerd door mr. G. D.
Hoevers, ds. Hoogenraad en prof. dr. H. A.
van Bakel.
Een lange stoet volgde de kist toen
deze grafwaarts werd gedragen. De oudste
zoon sprak woorden van dank voor de
belangstelling.
Over Muziek
De Deensche koninklijke familie brengt de herfstmaanden door op het buitengoed
Fredensborg in de buurt van Kopenhagen. De foto toont het Deensche koningspaar
met zijn kleinkinderenLinks prins Christiaan, achter de koningin prinses Elizabeth,
in het viidden op den achtergrond prins Ingolf alle drie kinderen van prins Knud.
De kinderen van kroonprinses Ingrid ziet men vooraan in het midden (prinses Be
nedictine), achter den koning (prinses Margarethe) en voor de koningin (prinses
Anne-Marie)
Effecten- en
Het klimaat is voor een normale functio- I Het spreekt wel vanzelf dat de krachtproef
neering van de Amsterdamsche effectenbeurs van Lewis in de V. S. ook hier ter beurze
nog altijd niet gunstig. We spreken nu niet j reacties beeft gewekt, omdat zij feitelijk een
vai^de technische bezwaren, welke haar in verdere devaluatie van den dollar beteekent,
den weg staan en die eerst zullen worden welke ook voor het buitenland zijn repercus-
opgeheven als de aanslagen voor de beide sies heeft. Er is groote onzekerheid inzake
de Amerikaansche, conjunctuur, die naar som-
miger meening haar hoogtepunt overschre
den heeft en ondanks de prijsstijgingen, welke
thans optreden, na verloop van eenigen tijd
gevoelige prijsdalingen zal doen zien, waarvan
hier en daar reeds symotomen aanwezig zijn.
Dat tenslotte Indische waarden aan de
overeenkomst van de Commissie-generaal hun
tol hebben moeten betalen, ligt voor de hand.
Afgezien van de staatkundige bezwaren,welke
tegen die overeenkomst worden ingebracht,
zijn de daarin vervatte bepalingen ten aan
zien van de. rechten en activa der in Indië
gevestigde bedrijven van dien aard, dat men
zich hier er wel voor zal" wachten daarin
nieuw geld te steken. Aan onze toch reeds
wankele credietwaardigheid zal door het ver
lies van Indië zonder eenigen twijfel de
nekslag worden toegebracht.
MACKENSEN EN MaLTZER SCHULDIG.
^-In het proces tegen de Duitsche'generaals
von Mackensen en Malfzer is de procureur-
generaal, kol. Halse, in zijn requisitoir tot
zijn aan oorlogsmisdaden. Heden zal rechter
Sterling aan het woord. zijn. Het vonnis zou
in den loop van den dag worden uitgespro
ken.
vermogensheffingen betaald zullen zijn. Van
daar dat de beurs blij was met de mededee-
ling, dat gepoogd zal worden de aanslagen in
het begin van 1947 uit te reiken. Hoe eerder
de contribuabelen zekerheid hebben ten aan
zien van hun fiscale verplichtingen, hoe snel
ler het kapitaalverkeer weer in normale
banen kan worden geleid ten behoeve van
de gewenschte ontplooiing onzer industrieele
en commercieele bedrijvigheid.
Intusschen wordt nog gepoogd minister
Lieftinck van zijn conversieplannen en zijn
vermogensheffing af te houden. Voorloopig
is alleen bereikt dat de rente, welke geduren
de vijf jaar voor de opbrengst van niet ge
converteerde obligaties zal worden betaald,
van Vï tot 1.2 is verhoogd, een concessie;
welke echter slechts ten deele bevrediging
schenkt, omdat zij het onrecht, dat den hou
ders van staatsschuld wordt aangedaan, niet
wegneemt. Heel de conversie zal, volgens den Indische investeeringen
minister, slechts een bate van 20 millioen honderden miljoenen
opleveren, welk bedrag echter op een min
der elegante manier aan den spaarder wordt
onttrokken. Gelet op de onmiskenbare aan
wijzingen voor een geleidelijke stijging van
den rentestand, zullen 3 langloopende
staatsobligaties, welke door inkoop beneden
pari worden „afgelost", na verloop van kor
ten tijd vermoedelijk belangrijk in koers
dalen en den houders dus groote verliezen
berokkenen. Vandaar dat velen allicht de
voorkeur zullen geven aan een rente van
12 voor geblokkeerd geld, dat over vijf
jaar naar verwacht mag worden, in elk ge
val integraal wordt terugbetaald. Men voelt
echter dat met dergelijke dwangmethoden het
staatscrediet en de spaarzin niet worden be
vorderd en men mag hopen dat het gelukken
zal den minister daarvan te overtuigen.
Ook tegen de vermogensheffing worden
thans van alle kanten groote bezwaren inge
bracht. Het bestuur der Vereeniging voor den
Effectenhandel heeft zijn stem er tégen ver
heven en de Kamerleden er op gewezen, dat
deze heffing, welke 2 milliard moet opbren
gen, niet alleen de bestaande financieele en
economische verhoudingen zal ontwrichten,
maar voor den Staat ook een teleurstellend
resultaat zal opleveren om de eenvoudgie
reden, dat juist de top der vermogens, waar
van immers de zwaarste belastingen worden
betaald, wordt „afgeroomd"
Theoretisch heeft de minister schoon gelijk.
Het particulier gelövermogen is inderdaad te
groot in verhouding tot het reëel vermogen,
maar nu dit laatste eenmaal door een te groot
geldvermogen wordt gerepresenteerd, betee
kent een abrupte correctie een zóó ingrij
pende verstoring der financieele verhoudin
gen in het bedrijfsleven, dat de daardoor aan
gerichte schade de theoretische voordeelen
verre zal ovèrtreffen.
Gelet op de groote bedragen, welke in aller
lei vormen reeds voor de te betalen belas
tingen zijn gereserveerd, wordt betwijfeld, of
de minister voor deze argumentatie zal wij
ken, al is men het er in zooverre mee eens,
dat vermindering van de Staatsschuld zeker
niet een zoo primair belang is dat ten be
hoeve daarvan de dringend gewenschte ont
plooiing van het bedrijfsleven in gevaar moet
worden gebracht.
EDO krijgt bezoek van DWS
EDO heeft opnieuw een thuiswedstrijd met
een Amsterdamsche club als tegenstandster.
DWS komt op bezoek, de ploeg, welke een
goede kans maakt op de bovenste plaats Aan
gezien ADO vorige week twee punten be
haald heeft, moeten de Haarlemmers extra
oppassen. Indien zij met dezelfde geest
drift spelen en meer succes met schieten heb
ben, is een overwinning niet uitgesloten.
Haarlem brengt een bezoek aan HBS, dat de
laatste weken eveneens in vorm is. Een
spannende strijd is te verwachten, met ver
moedelijk een overwicht voor de bezoekers.
In de tweede klas vraagt RCHDe Kenne-
mers de aandacht. Wint de thuisclub opnieuw,
dan bezet zij een plaats in het midden der
ranglijst en is voorloopig veilig. HBC trekt
naar SDW en moet winnen, om nog een kans
te maken, de onderste plaats te ontloopen.
In Santpoort komen de gelijkwaardige ploe
gen van Velsen en Vriendenschaar tegenover
elkaar.
BloemendaalGVO is de belangrijkste wed
strijd uit de derde klas A. Wint de thuisclub,
dan heeft ze nog een kansje. Ripperda kan
van WA winnen. Spannender zal het wor
den bij De MeteoorSchoten. Den laatsten
keer won Schoten met 21 HFC begint de
tweede ronde met een wedstrijd op eigen ter
rein tegen SJC uit Noordwijk. Als het niet
klungelt kan 't winnen. TYBB zal aan den kop
blijven, want het krijgt bezoek van Lugdunum
dat onderaan staat en met belangstelling
wachten de spelers dan het resultaat af van
VCSWassenaar.
Australië scoorde voor
5 wickets 595 runs
Bij het einde van den eersten dag van den
test-wedstrijd tusschen Australië en Enge
land. had Australië 292 runs voor het verlies
van 2 wickets gescoord. Bnadmar (Austr had
162 not-out en Hassett (Au«tr) 81 not-out.
Heden, Zaterdag, is .in Brisbane de testmatch
voortgezet, welke Vrijdag bij den stand 292 voor
2 afgebroken was. Bradman (162 not out) en
Hassett (18 not out) waren aan bat voor Austra
lië. Het bleek, dat het bowlen niet moeilijk was,
want de runs kwamen in een vlot tempo. Aan
het einde van den dag hadden de Australiërs
595 runs voor het verlies van vijf wickets ge
scoord. Bradman was topscorer met 187. De
ituil nigs van Australië luidt:
S. W. Barnes c. Bedser b. Wright 31
A. Morris c. Hammond b. Bedser 2
D. G. Bradman b. Edrioh 187
A. L. Hassett c. Yardley b. Bedser 128
Reeds de waardevermindering van onze K. R. Miller lbw Wright
loopt Uhans in de
Totaal voor 5 wickets 59!
WORSTELKAMPIOENSCHAPPEN VAN NE
DERLAND. Zondag worden de kampioen-
de conclusie 'gekomên. dat beiden schuldig! SSS^ST£
midden-
ARBEIDSTIJDEN IX BROODBAKKERIJEN.
De minister van Sociale Zaken heeft aan
hoofden of bestuurders van broodbakkerijen,
waarin tevens koek, banket, chocolade of sui
kerwerken worden vervaardigd, in alle ge
meenten des rijks vergund, dat in het tijdvak
van 28 November tot en met 6 December op
werkdagen en bovendien op Maandag 23 De
cember en Maandag 30 December de werktijd
van de in hun onderneming werkzame bak
kersgezellen per dag met ten hoogste 2 uren
en per week met ten hoogste 12 uren mag
worden verlengd.
met de afdeelingen Tlchtmldden
zwaar gewicht. In deze afdeelingen
komen 80 deelnemers uit, zoodat er ruim hon
derd partijen verwerkt moeten worden.
COMPETITIES 1946/47 NEDERL. DAMBOND.
Het wedstrijdprogramma voor de competities
Hoofdklasse: 1 Dec. „Oostzaan" I—„IJmui-
den" I; 4 Déh. ..St. Bavo" I (Heemstede)—Chr.
Damv. „Amsterdam" I; 4 Dec. „Oosterkwartier"
I (Haarlem)—„Jozef Blankenaar" I (Amster
dam); 3 Dec. „Zaandam" I—„Gezellig Samen
zijn" I (Amsterdam); 8 Dec. „TJmuiden" I—
„Wormerveer" I; 8 Dec. „Oostzaan" I—Haar-
lemsche Damclub I; 8 Dec. „DDD" I (Alkmaar)—
„Oosterkwartier" I.
Eerste klasse: 2 Dec. „TEP" I (Haarlem)—
„Stabiel" I (Santpoort); 2 Dec. Haarlemsche
Damclub II—„St. Bavo" II (Heemstede); 3 Dec.
„IJmulden" II—Damcl. „Haarlem" I.
Kerst- en Nieuwjaars
gratificaties
Ter vermijding van misveVstand deelt het
winnu aam reuen, raj z.« u, lemmyfo"eSC van RijtebOTiddelaars made. dat hel
op^hneauen. Deze meieMin, .„Tw^dfSSnTvaê
andere speciale toeslagen of gratificaties, niet
toegestaan is zonder voorafgaande toestem
ming van het college. Deze toestemming zal
slechts in uitzonderingsgevallen worden ver
leend.
Geen toestemming behoeft te worden ge-
BERTUS AAFJES: De Zeemeer
minnen. J. M. MeVenhoff, A'dam,
1946.
de
niet al te voortvarende bewoners van
Roomhoorn. Er ontstond een spanning, die
met de minuut steeg! De oproep van den
burgemeester was echter niet tevergeefs.
Toen de kleine suikeren klokjes van het
klokkenspel in de kerktoren acht zoete sla- vraagd voor die gratificaties, die in de be-
gen over het Beschuitplein hlcptemsta,,
den twintig dapperen voor het raadhuis jaarwisseling plegen te worden uitgekeerd
aangetreden. Allen werden van een bran-
dende stroopfakkel voorzien, en toen de1 EEN NIEUW UNIVERSITEITSGEBOUW
burgervader ten aanhore van honderdenTE AMSTERDAM
aanwezigen, die uitgelopen waren om bij j De volgende week zal de gemeenteraad van
dit ongewone schouwspel tegenwoordig teAmsterdam een voorstel van B. en W behan-
zijn, het sein tot vertrek gaf, voer een korte delen om in den vrijgekomen vierhoek op het
rilling door de menigte. Waterlooplein een industriegebouw te stich-
De burgemeester voorop, stapten de man- <«■>- Intusschen bestudeert een commissie
Ki T waarin hoogleeraren, studenten en vertegen-
nen bleek, maar vastberaden door de oude w00röiEcr6 eder gemeente rilling hebben, een
stadspoort en begonnen hun speurtocht oy p]an om eveneens op het Waterlooplein een
het spookachtig schijnsel der walmende I modern complex van universiteitsgebouwen
toortsen. te stichten.
vr IE na het lezen van dit nieuwe proza
van Aafjes nóg beweren wil. dat deze
auteur de dichter is der erotiek, mist óf het
zintuig voor de meer verborgen kwaliteiten
van zijn werk, óf hij kan Aafjes niet verstaan
Men dient zich, voor het ter hand nemen van
„De Zeemeerminnen" er terdege rekenschap
van te geven, dat Aafjes alleen benaderd kan
worden met die behoedzaamheid, waarmee
men zeer dierbare en broze dingen tot zich
neemt. Zijn „Voetreis naar Rome" (welhaast
het grootste „succes" onzer moderne littera
tuur) hoe speelsch, gracieus en vol van lief
lijk zingenot ook. liet daaromtrent al geen
twijfel, hoezeer men den dichter misverstaan
heeft. Niet dat plompheid aan de zuivere
schoonheid van dit in zijn diepsten zin kui-
sche boek eenigen afbreuk kan doen gerust
kan het bevingerd worden door wie het om
andere redenen begeert; het zal blijven wat
het is: een onaantastbaar teeken van een in
zijn verborgenste innerlijk ongerept mensch.
Zeker, de liefde neemt in Aafjes' werk een
groote plaats in,, zoo goed als het heimwee,
de dood, de roes. de vergankelijkheid der
dingen; want Aafjes is romanticus en wel
een van de beste soort. Laten we er dank
baar om zijn: alleen als zoodanig heeft hij
ons zooveel schoons gegeven Schat die liefde
in Aafjes' werk niet gering: als ooit een
kunstenaarswerk bewezen heeft, wat voor
edele vruchten daaruit kunnen groeien, dan
is het dit boek der Zeemeerminnen.
Er zijn er nu eenmaal, die hem nooit zullen
verstaan, omdat zij een andere taal spreken,
zelfs al gebruiken zij dezelfde woorden. Ook
de woorden hebben helaas hun prillen glans
verloren en weinigen gelooven nog aan het
eerstgeboorterecht var. het dichterswoord, dat,
hoe dan ook, niet van deze aarde is, als elk
scheppingswerk. Waarachtig, Aafjes kent het
zingenot, als het menschelijke onder de men-
schen. Maar er blijft een verlossend woord
achter in zijn ziel. dat ge kunt hooren na
klinken in zijn werk en nog weet van de
paradijselijke ongeschondenheid. Dit „laatste
woord" heeft hij nog nooit zoo hoorbaar en
zoo gaaf uitgesproken als nu Klaarte, niet
zwoelte, is zijn beste deel, dat maar weinigen
wisten te redden uit het tekort der mensche
lijke verlangens. Soms herinnert Aafjes
vluchtig aan Van der Leeuw over wien ik
in mijn vorige kantteekening schreef maar
toch: dit boek is meer bevochten, bevrijdender,
afgezien van het stijlverschil. Onverschrok-
kener heeft Aafjes in den afgrond durven
zien der menschelijke troebelheden en hij is
niet teruggedeinsd voor de onontkoombaar
heid van het harde leven. Integendeel hij
heeft de schendende onvolkomenheid daar
van uit zijn hart weten te verbannen, hij is
haar te boven gekomen en hij getuigt ervan
in een taal, die tot de schoonste behoort die
lang tot ons gesproken is.
Vrijwel alle „verhalen" van dit boek zijn
afgestemd op hetzelfde motief: dat ieder die
een smet werpt op de blankste zuiverheid
die ons is meegegeven, zijn onherroepelijke
schuld draagt, tot over de grens van dit leven.
Welke boete kan groot, welk berouw knagend
genoeg zijn om zich schoon te wasschen van
de ontheiliging, waarmee men het smettelooze
besmeurd heeft? Ziet, hoe Maria Grazia
kwam en hoe zij ging Geen boetvaardige
zorg. hoe liefdevol, gewijd aan de geschon-
denen door gelijke menschenhanden, is toe
reikend, om ongedaan te maken dat Maria, de
ongerepte, verlaagd werd tot een zeemeermin,
die den engel in ons sterven doet en ons voort
doet leven als geschonden mensch onder de
menschen Een levenlang kan men verlangen
naar Maria's wederkomst ze blijft ver
loren: geen vlek is uit te wisschen en geen
schuld daaraan te delgen. Het Leven blijft
verraden en de Dood aangeroepen. En ver
gaat het dien dichter (2de novelle) wel an
ders? Hij mag nog zoo gulzig alles wat leeft
tot zich nemen, hij blijft een levende onder
de dooden en als de Engel Gods zijn ontrouw
aan het smettelooze vergolden heeft met het
zwaard, is het pas zijn geloof aan het leven,
waardoor God hem de eeuwigheid deelachtig
doet worden En zij dan, Madeleine, die op
groeide tusschen de rozen als symbolen van
de lieflijkheid en in wier handen de roos
knakte omdat ze niet de roos der rozen was.
welke haar vader hoopte te kweeken bleef
zij gespaard? Haar levensongeduld veroorloof
de haar niet te wachten tot die opperste roos
ontbloeid was. Ze danste, danste haar illusie
HILVERSUM I, 301.5 M.
18.00. 20.00 en 23.00 uur Nieuws. 17.30 Om en
nabij de twintig. 18.15 Concert. 18.30 Ned. Strijd
krachten. 19.00 Radio strijktrio. 19.30 Voor de
rijpere jeugd. 19.45 Rubriek wederopbouw. 20.08
Dingen van den dag. 20 20 Metropole-orkest. 21,00
Socialistisch commentaar. 21.15 Tien jaar ABC.
22.30 Jane Eyre. 23.15 Hobby-hoek. 23.30 Nacht
voorstelling (filmmuziek).
HILVERSUM II, 415.5 M.
19.00, 20.00 en 23 00 uur Nieuws. 18.00 Vaudeville
orkest. 18.50 's Avonds als ik slapen ga. 19.15
Cowboy songs. 19.30 Buffalo-Bill. 20.05 De ge
wone man zegt er 't zijne van. 20.15 Wie weet
hoe deze plaat heet. 20.30 Lichtbaken. 21.00 „Uit
het land van Noord Scharwou". 22.00 Muzikale
tombola. 22.30 „De vinger van Gods rechterhand'
22.45 Avondgebed. 23.15 Katholiek Nieuws. 23.20
Serenade in D gr. t. van Beethoven. 23.45 Dans
muziek (gramofoon).
ZONDAG
HILVERSUM I, 301.5 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Gram. muziek. 8.30 Voor den
tuin. 8.45 Orgel. 9.15 Hoe spelen wij klaverj:
9.30 Men vraagt en wij draalen. 10.00 Recht
orde. 10.15 Kamermuziek. 19.45 In den tuin der
poëzie. 11.00 Triangel. 12.00 Interview met Mevr.
Roosevelt. 12.10 20th Century Serenaders. 12.30
Zondagclub. 12.40 Kinderkoorzang. 13.00 Nieuws.
13.15 Les gars de Paris 13.50 De Spoorwegen
spreken. 14.00 Fritz Kreisler. 14,05 Boekenhalfuur.
14.30 Radio Philharmonisch orkest. 15.55 Skymas-
ters. 16.30 De huisvrouw en haar hulp. 16.40 voet
balverslagen. 17.00 G.G.-cabaret. 17.30 Oome
Keesje. 18.00 Nieuws. 18.15 Voetbalbeschouwing.
18.30 Ned. Strijdkrachten. 19.00 Protestantsche
studiodienst. 20.00 Nieuws. 20.05 Weeroverzicht.
20.00 Actualiteiten. 20.15 Waltz time. 20.45 Hersen
gymnastiek. 21.15 Hoorspel. Caruso In de knel'
22.00 Omroeporkest. 22.50 Ver. ex-pol. gevange
nen. 23.00 Nieuws. 23.15 Nachtflonkeringen.
23,3524.00 Pauline Alpert, piano.
HILVERSUM II, 415.5 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Hoogmis. 9.30 Nieuws. 9,45
Orkestwerken. 10.00 Protestantsche kerkdienst.
11.45 Gewijde muziek. 12.15 In 't boeckhuis. 12.30
Kareol Septet. 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws.
13.15 Kareol Septet. 13.30 Apologie. 13.50 Omroep-
kamerorkest. 14.20 Advent. 14.50 Omroepkamer-
orkest. 15.15 De Sint bij het volwassen,kind. 16.15
Be Quick—Go Ahead. 16,30 Ziekenlof. 17.00 Geref.
kerkdienst. 18.30 Temple Church koor. 18.45
Fransche orgelmuziek. 19.15 Kent gij uw Bijbel?
19.30 Nieuws. 19.45 Inleiding tot de Opera-uitvoe
ring. 20.00 De ontvoering uit het Serail. 22.00
Nieuws. 22.15 Katholiek nieuws. 22.20 Actualitei
ten.. 22.35 Avondgebed. 22.50 Louis Kentner,
piano. 23.00 Vaudevtlleorkest. 22.3024.00 Een
dansparket van zwarte schijven.
Wat DE GOEDE SiMJ ONS
BRENGT, Wij Hebben HEM
BIJ DE SRUyjER GEZIEN.
Jij KOüJt SNOEP eN kOEK
EN ECJJE- chocolade EN
ROODMERK KOFFIE EN OOK
THEE. OOK DE CaSÜBONS,
die Nam Hj mee
Wj Hebben Het cckker.
echt GEZIEN
HET orgel is in ons land tegelijkertijd
het populairste en het meest miskende
instrument. En het zou een beklagenswaar-
instrument zijn als het zich niet boven
de misverstanden, vergissingen en aanran
dingen kon blijven verheffen door zijn
machtig karakter. Populair is het spel ten
eerste door zijn zeer oude plaats in de ker
ken, ter inleiding, ondersteuning en opluis
tering der diensten, ten tweede als vrije,
zelfstandige stem in de concerten; het is
in ons land echter miskend in de officieele
muziekwereld, waar men er artistiek ge
sproken minder in gelooft dan in de piano
of in de viool. Tenslotte wordt het dag-in-
dag-uit aangerand door de fabrikanten der
bioscoop-orgels, die in opdracht van hun
principalen, als vertegenwoordigers van
het publiek, het prachtige instrument Ver
knoeien tot het- gemeenste klankproduct,
dat ooit bestaan heeft.
Wanneer ik nu over de populariteit van
het orgel spreek, denk ik daarbij aan die
liefde en aanhankelijkheid, die zoovele dui
zenden jegens het instrument bezielen en
die een deel uitmaken van het leven van
hen, die het wekelijks hooren in innerlijken
samenhang met den dienst der kerk en van
hen die bewust of onbewust de rijke
ziel van het orgel verstaan en het gaan
hooren in een concert. Bij de eerst-genoem-
den zullen de aandoeningen, door de taal
van het orgel opgewekt, niet altijd van
positief-muzikalen aard zijn. De beteeke-
nis van den dienst en de religieuze situatie
van het oogenblik geven aan den orgel
klank een bepaalde kleur, die in het gevoel
van den hoorder ontstaat en zonder zijn
bewustheid wordt gespiegeld. Voor de la-,
ter genoemden is het anders; voor hen is
het orgel een rijk-gevarieerd muziek
instrument, waaruit stemmen van ouden en
-nieuwen tijd spreken, waarin niet alleen
fantastische klankverbeeldingen, maar ook
diepzinnige gedachten en hevige gevoelens
van persoonlijkheden tot uiting komen. Wat
velen onder hen terecht aantrekt is het feit,
dat het instrument in zijn majesteit den
speler in de schaduw stelt en alle persoon
lijke kunstvaardigheid in dienstbaarheid
opeischt. Zij komen om zich te vermeien
in een muzikaal landschap, waarin kleuren
van zoo groote verscheidenheid leven in
telkens wisselende belichting en waaruit
een gedachtenleven spreekt, dat men niet
in woorden te vangen weet, maar dat noch
tans welsprekend is. Ik zal nooit vergeten
dat ik als jongen (u vergeve mij de per
soonlijke aangelegenheid) wel eens mijn
schoolplicht verzuimde om inde Groote
Kerk fuga's van Bach te kunnen hooren.
Ik weet nog heel goed hoe het niet alleen
vorm en inhoud dezer meesterwerken wa
ren, die mij aantrokken, maar ook de muzi
kaliteit van het orgel, waarin zoo vele ver
scheiden instrumenten van allerlei aard in
een eenheid van karakter gebonden waren.
In deze eenheid de gedachten-ontwikkeling
te volgen van den componist was iets heer
lijks. Ik verzuimde één school, maar leerde
vele scholen kennen.
Er zijn nochtans veel muziekliefhebbers,
die het orgel niet begrijpen. Het is nog
niet lang geleden, dat een zéér muzikaal
dilettant 'bekende, dat hij het orgel alléén
kende uit de bioscoop. Hij kende dus -het
orgel in 't geheel niet en hij kende nog
veel meer in 't geheel niet. Hij stond op 't
punt naar Parijs te gaan en ik heb hem
aangeraden, naar de Parijsche orgels te
gaan luisteren. Het muziekleven in ons land
moet van de Fransche muziekwereld in
zake het orgel nog alles leeren. Zoo gering
als de plaats van dit instrument-in ons „offi
cieele" concertleven is, zoo groot is de
plaats van het orgel in de Fransche kunst.
Het is waar dat Frankrijk over veel meer
mooie orgels beschikt dan ons land, maar
het een komt uit het ander voort. In
tusschen is de belangstelling wel groeiende.
Mijn misleide bioscoop-bezoeker gaf toe,
dat het liederlijke gebibber van het thea
terorgel hem afkeer inboezemde en ik weet
zeker, dat hij het muzikale hart van het
werkelijke orgel zal kunnen verstaan. Het
is curieus gesteld met die cinema-orgels;
het zijn geen caricaturen, maar hersenlooze
bespottingen, vijandigheden. De weeke ge
luiden en de eeuwige tremulanten (dit is
de nette naam voor bibberen) vertegen
woordigen een nare sentimentaliteit. Het is
onbegrijpelijk, dat zelfs beschaafde men
schen zonder ergernis deze muziek kunnen
aanhooren en niet bemerken, hoe zij de
beleediging en aanranding van een edel
instrument bijwonen. Het is mijn taak niet,
een predikatie over levensrust te houden,
maar wanneer de beteekenis van een mu-
ziek-instrument als het orgel ter sprake
komt, zou het op zijn minst onvolledig zijn
als ik niet de aandacht vestigde 'op het
verschijnsel, dat men in onzen tijd het or
gel in zijn verwording aanvaardt en het in
zijn schoonheid miskent.
Met levensrust meen ik niet het afstand
doen van vurige sentimenten, maar wel de
beheersching der aandoeningen. Hij, die
in Joh. Seb. Bach iets anders ziet dan een
saai geleerde of een zoogenaamd vergeeste
lijkt wezen, kan bij het hooren van zijn
orgelwerken getuigen, hoe hier een harts
tochtelijk gevoelsleven in de vuren en
vlammen van den orgelklank tot uiting
komt. Ik meen dat hij het orgel koos, om
dat het tot vrijheid en beheersching in
staat is. HENDRIK ANDRIESSEN.
van het volmaakte en drukte haar bloem tot
een nietig verdrukte, gekneusde roos
De onvolmaaktheid door gebrek aan hoog
heid der ziel en het onverzoenbaar schuld
besef daarna het is ook de diepste zin van
de novelle van den bultenaar, dien geschon-
dene van lichaam en daardoor van ziel, die
eindelijk zijn verlossing hoopte te vinden bij
zijn vrouwelijk evenbeeld, dat jarenlang den
smaad der onvolkomenheid gedragen had.
maar den dood was prijsgegeven zoodra de
liefelijkheid van haar misvorming haar he
heimwee naar het volmaakte had ingefluis
terd. De Drinker der vijfde novelle mag, be
neveld, nog zoozeer vluchten in de onver
dorvenheid van zijn kinderziel en zelfs aan
de hand van een nymph het arcadisch dertig,
stroomenland voor oogen hebben, zijn leven
kan hij er niet meer mee redden. De Philo-
soof geeft zich over aan zijn schaduw en gaat
ten gronde, de barbier, die terwille van
stof de ziel vergat, kan in den geschoren aap
het boosaardige niet dooden.
Sprookjes, deze verhalen? Ze zijn meer dan
dat. Wel weven ze een droom boven de platte
werkelijkheid, hemelhoog, maar ze zijn van
dit leven. Luistert men naar een dichter?
Kan het een kunstwerk beschoren zijn, het
beste, schoonste in den mensch wakker te
roepen? Dit boek van Aafjes kan het gegeven
zijn, voor wie er zich voor open stelt met het
beste wat in hem is. Maar ook dan alleen.
C. J. E. DINAUX.
Een woordvoerder van het Jewish Agency
heeft medegedeeld, dat de Joodsche nationale
raad bij het Britsche militaire hoofdkwartier in
Palestina een eisch tot schadevergoeding tot een
bedrag van 96.000 pond sterling heeft ingediend
voor schade, die door Britsche troepen zou zijn
veroorzaakt tijdens klopjachten op Joodsche
verzetslieden en het zoeken naar verborgen
wapens.
Bij een officieele peiling van de publieke
opinie In Frankrijk omtrent den omvang van
het gezin heeft 32 procent van de ondervraagden
zich uitgesproken voor een aantal van drie kin
deren als het meest gewenschte. Dertig procent
gaf de voorkeur aan twee kinderen. Een per
centage van vijf wenschte in het geheel geen ge
zin. Een procent der ondervraagden zou meer
dan zes kinderen willen hebben.
De Joodsche raad in Palestina, het opper
rabbinaat en de plaatselijke Joodsche raden
hebben op Attlee, den Engelschen minister-pre
sident, en Creech Jones, den minister voor de
Dominions, een beroep gedaan om een bevel tot
deportatie (naar Cyprus) van 4000 Joden, die zich
thans aan boord van drie Engelsche veerbooten
bevinden, te voorkomen. Deze schepen kruisen
in de Palestijnsche territoriale wateren, totdat
het Hooge Gerechtshof te Jeruzalem een beslis
sing heeft genomen met betrekking tot den juri-
dischen kant van deze poging tot immigratie.
De Nederlandsche mijnwerkersdelegatie, die
een half millioen bloembollen komt brengen aan
de mijnwerkers ln Groot-Brittannië, en Vrijdag
in Londen is aangekomen, was gistermiddag de
gast van de Council of Industrial Design der
..Britain can make it" tentoonstelling, waar de
Limburgsche mijnwerkers werden rondgeleid en
waar zij de thee gebruikten. Zondag vertrekken
zij. zooals bekend, naar Schotland om daar in
de Conwaymijn bij Perth en in die van Scotts
Hill in Lancashire de eerste bloembolgeschenken
aan te bieden.
