Toestand in Indones
ië wordt ongunstiger
Soedirmaïi zou voortzetting
van den strijd hebben bevolen
Volbrachte Taak
Radiorede
van de Koningin
Onthullingen uit teruggevonden
archieven der Duitschers
51e Jaargang No. 18520 *8" T TT T Maandag 30 December 1046
Bureaux: Groote Houtstr. 93, Tel. Admin. 10724, 8 B H 8^^^ 8 ^^^8 Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
14825, Redactie 10600, Directeur-Hoofdredacteur I E I fl I I I I H 1 5 M I I I II Bil 1 I I Abonnementsprijs per week 31 cent; per
15054. Bijkantoor H.N., Soendaplein 37, Tel. 12230. t&a JL JfL JL JL JL JL ^s«^S JNu^ JL kwartaal f4,— - Postgiro 273107 - Advertentie*
Drukkerij Z. B. Spaarne 12, Tel. 12713, 10132. J tarieven op aanvraag bij de Administratie.
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem
Een A.F.P.-bericht, dut intusschen ook door Aneta is doorgegeven onder bronver
melding van het republikeinsche blad „Ra'jat", zegt het volgende: „Vrijdag heeft
generaal Soedirman, opperbevelhebber der Indonesische republikeinsche strijdkrach
ten, in een radiorede den strijd tot het uiterste geproclameerd. Als resultaat van de op
23 December tc Djokjakarta gehouden conferentie tusschen president Soekarno, den
minister van defensie en bevelhebbers van het republikeinsche leger kondigde Soedir
man aan, dat de strijd zou worden voortgezet.
•w OLKSHERSTEL HAARLEM „zwaait
V af". Het heeft, volgens zijn program
ma, zijn taak verricht en eindigt zijn be
staan gelijktijdig met het jaar 1946. Het
heeft goed werk gedaan. Zijn leiders heb
ben het recht, daarover voldaan te wezen.
Daarbij zijn zij zelf van meening, dat het
besluit, om Volksherstel nu op te heffen,
juist is. Dat wordt ronduit verklaard in het
uitvoerige verslag van den directeur, den
heer W. van Liemt Jr., dat in druk ver
schenen is en welks rijkelijk becijferde
inhoud met vele foto's en (door Herman
Moerkerk) met pittige teekeningen ver
levendigd is. Een goed idée. Het ken-
teekent Volksherstel ook bij zijn afscheid
als de bijzondere instelling die het geweest
is: een samenwerking tusschen overheid
en particuliere lichamen, die niét „officieel
deed" en voortdurend bedacht was op snel
handelen. Zij kwam uit den oorlog voort
met het plan, den nood te lenigen en het
herstel van het normale leven te bevor
deren. Zij had zich een tijdelijke taak ge
steld en mQet dus ook tijdig weten te
liquideeren, zooals de directeur in zijn
stevig, zakelijk rapport zegt.
Het is meer dan twee jaar geleden, dat
de voorbereiding begon. Op 21 October
1944, dus kort na Dollen Dinsdag en nog
voor den hongerwinter, die Holland teis
teren zou, kwamen achttien Haarlemmers
bijeen, die het oprichtten. Zij vertegen
woordigden zoowel de verschillende ge
zindten in de bevolking als de verzets
groepen. Zij vormdbn een bonte staal
kaart en dat is Volksherstel Haarlem tot
zijn einde toe gebleven. Toch heeft het
voortdurend in eendracht gewerkt. Het
verslag vermeldt' dat met trots. In de ver
gaderingen van het algemeen bestuur is
nooit gestemd; men heeft alle beslissingen
in onderlinge overeenstemming kunnen
nemen. Dat is een voorbeeld, waal-mee heel
wat colleges en commissies .in ons land
hun voordeel zouden kunnen doen, niet het
minst in dezen tijd. Het bewijst boven
dien opnieuw, dat men ondanks verschil
len in geestelijke overtuiging zeer wel kan
samenwerken in zaken van materieel en
maatschappelijk belang. Het is trouwens
de eenige manier om tot snel handelen te
komen. Volksherstel Haarlem heeft de ver
klaring, afgelegd, in de proclamatie die het
bij de bevrijding uitvaardigde, gestand ge
daan: „Dit is een zware en omvangrijke
taak. Maar Volksherstel voelt er zich tegen
opgewassen en'Vangt met energie en opti
misme zijn arbeid aan, omdat het zijn eigen
kracht kent".
Als Haarlemsche afdeeling was het, in
bezettingstijd, zijn voorbereidend werk op
eigen houtje begonnen. Dat moest wel. Aan
denkbeelden en aan medewerking, ook van
vrouwelijke zijde, haperde het daarbij niet.
En de bevrijding was nog geen voldongen
feit, de Duitschers reden nog door de stad
en schoten nog op geallieerde vlaggen,
toen Volksherstel Haarlem al in volle actie
was, oranje V-speldjes in massa verkocht,
proclamaties ophing en den kunsthandel
Leffelaar tot een bijenkorf van maatschap
pelijke activiteit had gemasfct, waarin plot
seling iemand de verwonderde vraag stelde:
..Zijn wij eigenlijk erg vroeg begonnen?"
Dat blèek inderdaad zoo te zijn: Haarlem
had met zijn voorbereidingen en snellen
start, tot zijn latere verbazing, een voor
sprong op het geheele land. Het Haarlem
sche publiek reaggerde daarmee in over
eenstemming en volgens zijn vermaarde
traditie van hulpvaardigheid. Als ik hier
zeg: het Haarlemsche publiek, houdt die
aanduiding niet bij de gemeentegrenzen op
en geldt het gansche district. Het gaf
honderdduizenden guldens. Het stond later,
bij vele duizenden tonnen, van zijn in be
zettingstijd zoo verminderd bezit aan huis
raad af voor de zwaar getroffen gemeenten
Nijmegen en Venray. Herinner u de groote
glas-actie, die nog maar zoo kort geleden
ondernomen werd en ook een volledig suc
ces opleverde. Ja, er zijn sinds de bevrij
ding heel wat teleurstellingen geweest en
wij hebben ze in dit blad niet verzwegen.
Maar Volksherstel en de wijze, waarop
Zuid Kennemerland aan zijn roepstem ge
hoor gaf, hebben daar niet toe behoord.
Volksherstel Haarlem heeft, behalve met
zijn eigen hoofdbestuur en de overheid,
nauw samengewerkt met het U.V.V., de
Stichting 1940-1945, de Hulp-Actie Roode
Kruis, de Vereeniging van Ex-Politieke
Gevangenen, de Stichting Herstellings
oorden en het Comité Eereschuld en Dank
baarheid. Vooral in den eersten tijd na de
bevrijding ontstond er nogal wat verwar
ring in den lande door de veelheid der
hulp-verleenende organisaties. Landelijk
was de zaak niet goed voorbereid. Maar
het Haarlemsche verslag vermeldt een
kist, bevattend instructies uit Londen, die
in den bezettingstijd uit een vliegtuig ge
worpen moet zijn, maar nooit gevonden js.
Wellicht is die érgens in een rivier gevallen.
Nu, daar lag het dan aan. Wellicht liggen
nog meer raadgevingen en aanwijzingen
uit Londen, die ons nooit bereikt hebben,
in rivieren.
Ook deze moeilijkheden kwam Volks
herstel Haarlem te boven. Het opende
dadelijk in samenwerking met de ener
gieke Unie van Vrouwelijke Vrijwilligers
een informatiebureau. Het had een medisch
bureau, een juridisch consultatie-bureau,
alles voor onderduikers (samen met de
L. O.), repatrieerenden, oorlogs-slacht-
offers, nagelaten betrekkingen van gevalle
nen, évacués, lerugkeerende gevangenen
uit concentratiekampen. Het verstrekte
goederen en financiëele hulp. Het poogde
met een commissié voor Huisvesting
woningproblemen op te lossen en hielp bij
de schade-enquête. Het ontving in de
eerste, maanden na de bevrijding dertig
duizend menschen, die om hulp en bijstand
kwamen vragen. Van November '45, toen
het naar het Kenaupark verhuisde, stond
het daar nog negenduizend bezoekers te
woord. Zijn adviesbureau was Sociaal
Voorlichtingsbureau geworden. In samen
werking met de H.A.R.K. werden geweldige
hoeveelheden goederen verstrekt. Bij de
actie Nijmegen-Venray verleende de
ophaaldienst van de Middelbare Scholen
krachtigen bijstand. De Sociale Colonnes
(van welke er twee zullen voortbestaan,
overgenomen door de kerken) traden op.
Het Rusthuis Zomerzorg (dat ook een
blijver zal zijn) werd een succes. Ik kan
uit de veelheid maar enkele punten aan
stippen; het verslag is trouwens al in dit
blad besproken. Deze samenvatting wil
herinneren aan de veelzijdige en enthou
siaste activiteit in dat centrum van
samenwerking, dat Volksherstel Haarlem
was.
De leden van hét aftredende Dagelijksch
Bestuur, de hoeren P. H. Borghouts (voor
zitter), Ds. C. H. Brandt (viee-voorzitter),
Mr. J. H. Ekering (secretary), Jhr. J. Th.
Verhoogde republikeinsche
activiteit tijdens Kerstfeest
Zich richtend tot militaire leiders en
vertegenwoordigers van verschillende par
tijen en strijdorganisaties gaf de generaal
de volgende instructies:
,,De strijd moet worden voortgezet. Men
moet zich niet laten intimideeren door het
Nederlandsche leger; de eenheid van het
Indonesische volk moet worden geconsoli
deerd, zooveel mogelijk wapens en levens
middelen moeten naar de fronten gezonden
worden; de operaties dienen georganiseerd
en niet individueel te geschieden".
De generaal verklaarde verder: „De acti
viteit van het Nederlandsche leger brengt
de souvereiniteit van de Indonesische natie
in gevaar Hierop moeten wij niet alleen
met conferenties antwoorden. De republi
keinsche regeering heeft voldoende geduld
getoond ondanks het willekeurige optreden
van het Nederlandsche leger ongeacht de
bestaande verdragen."
Tot zoover het Fransche persbureau
A.F.P.
Nader wordt over deze kwestie door
Aneta het volgende gemeld:
Volgens het republikeinsche blad „Ra'jat"
heeft generaal Soedirman voor radio-
Djokja de Indonesische troepen aange
spoord den strijd voort te zetten en stand
te houden. Hij verklaarde, aldus het blad,
dat het optreden der Nederlandsche troe
pen de onafhankelijkheid der republiek in
gevaar brengt, hetgeen niet kan geduld
worden. Soedirman meende, dat de repu
blikeinsche regeering de uiterste verdraag
zaamheid heeft betoond en steeds gestreefd
heeft de incidenten langs vreedzamen weg
op te lossen, in welk verband hij het ge
beurde te Buitenzorg memoreerde. Er is
echter een grens aan ons geduld, aldus
Soedirman.
Aneta verneemt verder, dat men in of-
ficieele Nederlandsche kringen de offi-
cieele weergave van Soedirmans rede af
wacht, alvorens hiertegenover van een op
vatting blijk te geven.
Naar het Fransche persbureau A.F.P. uit
Batavia bericht, heeft het K.N.I.P. (het
voorloopige republikeinsche parlement) na
twee dagen van heftige debatten het ont-
werp-accoord van Linggadjati met groote
meerderheid verworpen.
Verstoord Kerstfeest.
Een Nederlandsche militaire woordvoer
der op Java heeft in een radiorede, die Za-
dagmiddag door radio Hilversum gere-
layeerd is in Jiet programma voor de Ne
derlandsche strijdkrachten, den luisteraars
een beeld gegeven van de Kerstdagen, zoo
als die op Java voor de Nederlandsche mi
litairen zijn verloopen. Hij vertelde daar
in: „dat de verhoogde activiteit van repu
blikeinsche zijde een teleurstelling vormde
voor de Nederlandsche militairen, die zich
hadden verheugd op een gepaste Kérstvie
ring. Men gelooft, dat er ditmaal geen
sprake is geweest van ongedisciplineerde
benden- Volgens den woordvoerder werden
de aanvallen en infiltraties in alle sectoren
gelijktijdig ingezet, wellicht volgens een
van te voren beraamd plan van de repu
blikeinsche legerleiding om het Kerstfeest
van de „Blanda's" onmogelijk te maken.
„Is dit -de dankbaarheid van het Indische
volk voor dev zelfoverwinning, die het ac
cepteeren van de ontwerp-overeenkomst
ons volk heeft gekost?" vroeg spreker.
De Kerstboodschap van H.M. de Koningin
aan de troepen in Indonesië: „Ik reken er
op dit gij de moeilijke en mooie taak: het
brengen van recht en vrijheid aan de vol
keren van Indië, met zelfbeheersching en
bekwaamheid zult volbrengen", heeft de
troepen niet bereikt. Deze woorden zouden
worden voorgelezen op het middag-appèl,
dat echter door de order tot verhoogde
waakzaamheid niet kon worden gehouden.
'Het voorloopig republikeinsch parle
ment telt 205 leden, waarvan 128, die de
politieke partijen vertegenwoordigen, en
77* afgevaardigden van verschillende orga
nisaties. De rechterzijde, die de oppositie
tegen het accoord van Linggadjati leidt,
bestaat uit de P. N. I. (Partai National In
donesia), die 46 zetels heeft, en de Mas-
joemi (Islamietische Partij) met 37 zetels.
De linkerzijde omvat de Partai Sosialis van
Sjahrir met 34 zetels en eenige kleine par
tijen met 41 zetels.
Onze speciale verslaggever uit Batavia
meldt:
De politieke ontwikkeling van de laatste
weken geeft weinig reden tot feestvierde
bij de jaarwisseling. Het aanvankelijk op
timisme over Linggadjati heeft in officieele
Nederlandsche en republikeinsche kringen
plaats gemaakt voor een katerstemming,
zulks ondanks dé meerderheid in de Twee
de Kamer. Immers het werd steeds duide
lijker dat de interpretaties, van het ont-
werp-accoord ver uiteen loopen. De Ne
derlanders zien Linggadjati als een nieuwe
ordening van het Koninkrijk, de Republi
keinen daarentegen als een „adempauze".
Bovendien zijn de kansen op aanvaarding
door het voorloopige republikeinsche par
lement sterk verminderd, nu behalve Mas-
joemi ook de P.N.I. zich op haar twee-
daagsch congres te Malang tegen Lingga
djati heeft verklaard. Van de drie groote
partijen zijn alleen de socialisten voor pa
rafeering.
De kern van de moeilijkheden blijft de
bestandskwestie. Aan alle fronten heerscht
practisch een oorlogstoestand. Er zijn da
gelijks incidenten en wederzijdsche be-
Tweemotorig K.L.M.-vIiegtuig
over den oceaan.
Voor de eerste maal heeft thans de
KLM den sprong over den Oceaan met een
twee-motorige Dakota gewaagd. Om half-
twaalf is Zondagmorgen van Schiphol het
speciaal ingerichte foto-Dakotavliegtuig
PJ—ALG naar West-Indië vertrokken
voor het verrichten van luchtkarteerings-
werk. Een extra tank stelt het toestel in
staat 4400 liter benzine mede te nemen.
Dit is de eerste opdracht voor luchtkar-
teering, welke de KLM na den oorlog gaat
uitvoeren.
De PJALG vliegt via Lissabon, Viila
Cisneros, Robertsfield, Ascuncion, Natal,
Belem en Paramaribo naai- Curacao. Ge
zagvoerder is L. A. Rüpplin von Keffikon.
Dc tweede piloot L. A. de Ruyter van
Steveninck zal in West-Indië het com
mando overnemen.
Prof. Gerbrandy spreekt
over de Indische kwestie
Donderdag 2 Januari des avonds te 8.08
uur zal de oud-minister-president prof. mr.
P. S. Gerbrandy, voorz. van het Nationaal
Comité „Handhaving Rijkseenheid", over
de zenders Hilversum I en II een toespraak
houden over de Indische kwestie.
schuldigingen maken den toestand steeds
geprikkelder. Voortdurende wrijvingen
vonden haar climax te Buitenzorg, waar
Nederlandsche troepen de republikeinsche
overheid afzetten,wegens een aldaar ontdekt
complot. Deze affaire heeft de Indonesi
sche hartstochten hoog doen oplaaien. De
hieruit voortvloeiende protestactie culmi
neerde Tweeden Kerstdag in de opzien
barende radiorede van Soedirman. Een en
ander versterkt den indruk, dat harde
klappen met onafzienbare* gevolgen niet
lang kunnen uitblijven. Het eenige licht
punt in deze duisternis is, dat de Neder
landsche positie internationaal belangrijk
sterker is geworden door de goedkeuring
van Linggadjati, zooals duidelijk blijkt uit
de Britsche en Amerikaansche reactie.
Weerbericht
LICHTE REGEN"
Verwachting, 'medegedeeld door het
K.N.M.I. te De Bilt. geldig tot Dinsdag
avond
Aanvankelijk eenige lichte regen, later
tijdelijk opklarend met opnieuw mist-
vorming. Weinig verandering in tempe
ratuur. Zwakke tot mattge wind. aan van
kelijk naar West of Noordwest draaiend,
later weer krimpend naar Zuid.
Betalingsverkeer met
België hervat
Daar het Nederlandsche contingent van
Belgische deviezen uitgeput was, werden
de betalingen tusschen België en Neder
land enkele dagen geleden onderbroken.
Deze zijn echter heden weder hervat. Van
daag en Dinsdag zullen te Brussel verdere
besprekingen gevoerd worden met het oog
op de toepassing van het Belgisch-Neder-
landsch accoord van 24 Mei 1946.
1
Het woord- is aan.....
La bic he:
De menschen hechten zich niei
aan ons in verhouding tot dt
diensten, die wij hun bewijzen,
maar wel in verhouding tot de
dienstendie zij ons bewijzen.
De Koningin zal op 31 December
des avonds om 9 uur een Oudejaars-
rede voor de radio uitspreken.
Zondagmorgen is van Schiphol een twee-motorige KLM-Dakota vertrokken voor
een vlucht over den oceaan naar West-Indië, waar het toestel voor karteerings-
doeleinden gebruikt zal worden. Voor het vertrek worden de kostbare ingebouwde
camera's gecontroleerd.
Nu door den mist de vliegdienst tusschen Ameland en Leeuwarden gestaakt moest
worden, heeft men de hulp ingeroepen van de motorreddingboot Abraham Fock" om
passagiers naar het geïsoleerde eiland over te brengen.
van Spengler (penningmeester), Mr. Th. A.
Wesstra (vertegenwoordiger van het ge
meentebestuur van Haarlem) en R. G.
Mülder en mevrouw M. D. Eichholz-De
Wijs, de directeur de heer W. van I.iemt Jr.
en de adjunct-directeur de heer E. F.
Albrecht verdienen den bijzonderen dank
van Haarlem en omgeving, dien zij zelf
gaarne tot vele medewerkers zullen uit
strekken. Men kan niet alle namen noe
men; de ruimte ontbreekt. Voor het optre
den van den heer Van Liemt heeft mr. P.
van Driel, die daarop naar het Haagsche
hoofdkwartier van Volksherstel vertrok en
die nu pas tot burgemeester van Huizen
benoemd is, met energie de directie ge
voerd.
Bij het scheiden van Volksherstel Haar
lem mogen twee namen, de namen Borg
houts en Van Liemt, met bijzondere
erkenning genoemd worden. Den voorzitter
en ^en directeur komt dat toe. Het is goed
en beleidvol werk geweest.
R. P.
I Achtjarige jongen
'vermoord
De dadereen 19-jarige
mijnwerkerf gearresteerd
Zaterdagmiddag is in het Quintus-bosch
te Glimmen, gemeente Haren (Groningen)
de achtjarige Jan H. uit Glimmen door
worging om het leven gebracht. Een voor
bijganger, die den dader bijna op heeter-
daad betrapte, waarschuwde de politie.
Deze wist den dader enkele uren later te
arresteeren. Het bleek te zijn de 19-jarige
J. M., werkzaam in de mijnen te Limburg,
die mot vacap£ie te Glimmen verblijf
hield. Na aanvankelijk te hebben ontkend,
legde hij een volledige bekentenis af. Naar
het motief van den moord tast men nog
in het duister.
Churchill zit niet stil
Nieuw pleidooi voor de
Vereenigde Staten van Europa
In een tweetal artikelen in de conserva
tieve „Daily Telegraph", waarvan het eer
ste hedenmorgen gepubliceerd is, heeft
Churchill opnieuw een pleidooi gehouden
voor de Vereenigde Staten van Europa,
met als eerste voorwaarde een Fransch-
Duitschc toenadering.
Naar aanleiding van deze artikelen merkt
de liberale „Manchester Guardian" op, dat
Churchill sinds zijn pleidooi te Ziirich niet
meer over zijn plan gesproken heeft, maar
intusschen achter de schermen heeft ge
werkt en gehoopt, dat de Britsche regee
ring in een openlijke verklaring het plan
zou steunen. „Nu dit niet gebeurd is", zoo
gaat het blad verder, „probeert Churchill
het op een andere manier. De grootste
hindernis, die Churchill's plan in den weg
staat, is de voorwaarde van de Fransch-
Duitsche verzoening, wat wel gebleken is
uit de bittere Fransche commentaren over
Schumacher's bezoek aan Engeland". Ook
radio-Moskou heeft zich niet onbetuigd ge
laten en de Sovjet-Russische critiek op
ieder plan tot het vormen van een „weste
lijk blok" hernieuwd.
Na een overzicht gegeven te hebben over
het vredeswerk, dat in 1946 verricht is,
zeide de radio-commentator^ „Churchill en
zijn geestverwanten in Engeland en de V.
S., die generalissimus Stalin oorlogsaan
stichters heeft genoemd, hebben in 1946
waarlijk niet stil gezeten".
FRANSCHE OPDRACHT VOOR
NEDERLANDSCHE WERVEN.
De N.V. Kon. Mij. De Schelde en de
Corn, van der Giessen en Zonen Scheeps
werven te Middelburg hebben van de
Compagnie Générale Transatlantique te
Parijs opdracht gekregen voor den bouw
van drie schepen. Het zijn drie enkel-
schroef motorvrachtschepen van 7500 ton
draagvermogen elk. aldus verneemt het
ANP.
De schepen zullen worden gebouwd vol-
ens ontwerp van de N.V. Kon. Maat-
schappij „De Schelde".
Jhr. De Geer's brochure was goedgekeurd
door Generalkommissar99 Schmidt
Ilel Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie te Amsterdam speurt voortdurend naar
de archieven, waarin de Duitschers tijdens de bezetting hun omvangrijke correspon
dentie hebben ondergebracht. Veel daarvan is 11a „dollen Dinsdag" verbrand, een
gedeelte echter is in dien tfid naar de ..Heimat" overgebracht en over verschillende
Duitsche steden verspreid. Opnieuw zijn ambtenaren van het rijksinstituut er kort
geleden in geslaagd hijna twee ton van deze voor ons land van historische belcekeiih»
zijnde documenten naar Nederland terug te brengen.
„Waardeloos oud papier'
„Het transport der documenten was niet
eenvoudig", vertelde drs. L. de Jong, chef
van het rijksinstituut, wiens stem velen
Nederlanders tijdens de bezetting, toen hij
in Londen omroeper was bij Radio Oranje,
moed heeft ingesproken.
„Wij hadden de papieren op een Engel-
sche vrachtauto naar de Nederlandsche
grens bij Glanerbrug vervoerd en charter
den op Nederlandsch grondgebied een an
dere vrachtauto. De Engelsche auto mocht
niet op Nederlandsch gebied komen en de
Nederlandsche auto niet op Duitsch grond
gebied. Zoo stonden de wagens vijf meter
van elkaar af, elk aan den anderen kant
van den douane-slagboom. Bovendien
maakte de douane bezwaar tegen den in
voer van goederen, waarvoor het ministe
rie van Financiën geen vergunning had
verstrekt. Ten slotte werden de moeilijk
heden overwonnen: de archieven werden
betiteld als „waardeloos oud papier" en
mochten als zoodanig worden ingevoerd.
Wat de vondst bevat.
Seyss Inquart stelde kort na de overrom
peling van ons land vier groote bureaux
in, elk met een commissaris-generaal aan
het hoofd. Dit waren dr. H. Fischböck voor
financiën en economische zaken, H. Rauter
voor openbare veiligheid, F. Schmidt voor
bijzondere aangelegenheden en Dr. F Wim-
mer voor bestuur en justitie. De documen
ten, welke thans in Ibbenbüren in Duitsch-
land teruggevonden zijn, behooren tot het
archief van dezen laatste. Daaronder vindt
men tallooze vonnissen, die het Duitsche
Landesgericht en Obergericht hier te lan
de hebben gewezen, een vrijwel geheel
uitgewerkt plan om in Leiden een Duit
sche universiteit voor militairen te stich
ten (waarvan nimiper iets is gekomen), een
origineele telex-melding aan den direc
teur-generaal van politie ^te Hoog Soeren
op 28 Maart 1943 over den aanslag op het
Amsterdamsche bevolkingsregister, gerang
schikt onder het hoofd „Verbrechen politi-
scher oder krimineller Art." en vele andere
dossiers, waaruit bovenal de Duitsche ver
achting voor de N.S.B. en een groote be
langstelling voor de illegaliteit blijken.
Jhr. de Geer's brochure
Uit een vertrouwelijke mededeeling in
een brief, die de Duitsche gezant Bene uit
Den Haag op 15 April 1942 aan den „Gene
ralkommissar für Verwaltung urfd Justiz",
Dr. Wimmer, schreef, blijkt, dat de Ne
derlandsche oud-premier te Londen, jhr.
mr. D. J. de Geer, die in 1941 de gemoede
ren van vriend en vijand bezig hield door
zijn opzienbarender^ terugkeer naar ons
land, zijn bekende brochure „De synthese
in den oorlog" vóór het ter perse gaan
heeft laten goedkeuren door den Duitschen
commissaris-generaal voor bijzondere aan
gelegenheden, F. Schmidt. („Der Inhalt
dieser Brochure wurde vör der Druckle-
gung mit dem Auswartigen Amt und dem
Generalkommissar Z B V abgestimmt",
schrijft Bené.)
Prof. mr. P. S. Gerbrandy, die in dien
tijd te Londen over jhr. de Geer zeide:
„Wat de regeering vreesde, is geschied: de
deserteur is werktuig van den vijand ge
worden", verklaarde in denzelfden tijd, dat
de brochure vooraf naar Londen was ver
zonden ter voorlegging aan de Koningin.
„Het spreekt vanzelf", aldus prof. Ger
brandy, „dat den heer De Geer geen ant
woord werd gegeven. Dit ware bovendien
niet uitvoerbaar geweest, daar de publi
catie van de brochure spoedig na toezen
ding van den tekst volgde".
„Deze brochure", zoo schreef gezant
Bene aan Dr. Wimmer, „is een pleidooi
voor de oprichting van groote statencom-
plexen na den huidigen oorlog en ken
merkt de politieke en economische zelf
standigheid van de afzonderlijke staten van
Europa in den ouden zin van het woord als
overleefd".
In Dr. Wimmer's archief is voorts aan
getroffen een lijstje met namen van „bij
uitstek anti-Duitsche en anti-nationaal-
socialistische beroepsofficieren", die in Mei
1942 naar Duitschland in krijgsgevangen
schap waren vervoerd. Onder hen moet
zich een verrader hebben bevonden, die
den Duitschers over de politieke gezind
heid van zijn mede-krijgsgevangenen in
„Lager 13B in Nürnberg-Langwasser" in
lichtte. Op het met de hand geschreven
anonieme lijstje van „Block 1", waarop
„als besonders anti-Deutsch und anti-na-
tional sozialistisch" 14 Nederlandsche offi
cieren worden beschreven, staat als eerste
„Hauptmann A. H. J. L. Fievez", onze hui
dige minister van Oorlog, daaronder nog 9
kapiteins, t.w. J. H. Couzy, K. Metting en
C. W. Ekkurt Meijer, J. D. van der Waall,
C. J. A. van de Putte en Dr. C. L. Walther
Boer, voorts „Oberst-leutnant" S. Veld-
meijer en „Oberst" J. C. Spaich. Ten slotte
was by „Leutnant" P. C. Snorn tusschen
haakjes de aanwijzing geplaatst: „wahr-
scheinlich Jude".
Het studenlenvcrzct
Zooals men £ich herinnert, voerde de
Grüne Polizei van SS Gruppenführer Rau
ter op 6 Februari 1943 in collegezalen en
universiteiten een drijfjacht uit, waarbij
ongeveer 590 studenten gearresteerd en
naar Vught overgebracht werden. Drie da
gen later richtte Rauter's chef. Seyss-
Inquart, een brief met tamelijk vage richt
lijnen aan drie zijner commissarissen-gene
raal: Dr. Wimmer, Rauter en Schmidt,
waarvan die aan Wimmer thans is terug
gevonden De „Reichskommissar" bepaalde
daarin: „Indien onder de gearresteerde stu
denten er zich bevinden, s an wie gegaran
deerd kan worden, dat zij aan geenerlei
tegen de bezettende macht gerichte actie
zullen deelnemen en alle bepalingen, wel
ke voor de handhaving van orde en rust
op de universiteiten gegeven worden, zul
len opvolgen, moeten deze worden vrijge
laten. Zij moeten dan een verklaring van
deze strekking onderteekenen en. terugge
voerd worden naar hun universiteitsstad".
Iets verder in den brief staat, dat ook an
dere studenten deze schriftelijke loyaliteits
verklaring mogen afleggen, waarop dan de
vage aanduiding volgt:
„Echter mogen sléchts diegenen worden
toegelaten, van wie nie^-an huis uit een
tegengesteld gedrag moet worden veron
dersteld. Aan studenten, die de verklaring
hebben geteekend en die bovendien een
zekere garantie bieden, dat zij hun belof
te zullen houden, kan een verklaring wor
den uitgereikt, dat zij aan hun verplich
ting hebben voldaan, op vertoon waarvan
zij in het vervolg bij studentemazzia's zijn
uitgezonderd, tenzij zij betrokken zijn bij
eenige handeling tegen de bezettende
macht." Seyss-Inquart wenschte te laten
uitzoeken van wie anti-Duitsche activiteit
zou kunnen uitgaan en voegt daaraan toe:
„In deze gevallen is de verdenking alleen
voldoende. De aldus aangewezen studenten
moeten worden gearresteerd en naar Vught
worden overgebracht". Blykbaar moesten
deze nieuwe arrestaties het aantal vrij te
laten studenten compenseeren, want de
brief eindigt met de woorden: „In principe
moet het aantal aldus te arresteeren stu
denten niet beneden de 590 dalen, echter
mag deze actie niet slag op slag plaats vin
den, slechts voor het geval, dat het aan
tal vrij te laten studenten aanmerkelijk
hooger wordt dan dat van hen, die in aan
merking komen om gearresteerd te worden,
moet opnieuw om een beslissing worden
verzocht".
Massa-berechting door
Duitsche tribunalen
Eind Januari zal een begin worden ge
maakt met de berechting van 27.000 Duit
schers, deel uitmakende van door het Neu-
renbergsche gerechtshof misdadig ver
klaarde organisaties, zooals Gestapo, S.D.
en S.S. Dezè Duitschers zijn thans civiel
geïnterneerd. Het Duitsche centrale
rechtskundige bureau is met de afwikke
ling der processen belast. Naar schatting
zijn 100 a 150 rechtbanken noodig om de
processen voor het einde van 1947 af te
doen. De berechting zal geheel in Duitsche
handen zijn, terwijl de rechtbanken voor
het Duitsche publiek toegankelijk zullen
zijn. Het genoemde aantal beschuldigden
is slechts een vierde deel van al degenen,
die wegens hun lidmaatschap van mis
dadige organisaties kunnen worden ver
volgd.
Oog om oog in Palestina
Leden van de Joodsche organisatie Ir-
goen Zwai Leoemi hebben uit het Metro-
pole hotel te Nathanya, halverwege Haifa
en Tel-y\viv, een Britsch officier ge
kidnapt. Hij keerde een uur later ln het
hotel terug, nadat hem twintig slagen met
een leeren riem waren toegediend.
Ook twee Britsche onderofficieren zijn
door leden van dezelfde organisatie ont
voerd. Nadat zij achttien slagen hadden
ontvangen, zijn zij eveneens weer vrijge
laten.
Deze daden moeten worden beschouwd
als een repressaille-maatregel. Onlangs
hebben de Britsche autoriteiten een Jood,
die schuldig was bevonden aan bankroof,
stokslagen doen geven.
150.000 kalfshuiden het land
uit gesmokkeld
Dezer .dagen heeft de vakgroep „Leder-
warenindustrie" een vergadering belegd,
waarop de voorzitter, dc heer P. L. v. d.
Pluym_ mededeelde, dat in het afgeloopen
jaar 150.000 kalfsvellen op clandestiene
wijze naar België verdwenen. Van de vele
geiten zoo openbaarde hij verder
die geslacht worden, komt geen enkele
huid op de Nederlandsche markt Alles
gaat naar onze Zuiderburen, waar deze
vellen minstens 100% meer opbrengen.
Een ruwe schatting leert, dat van die
150.000 kalfshuiden op iedere twintigste
inwoner een paar schoenen extra verstfekt
zou kunnen worden.
