I
J
Iets meer materiaal beschikbaar
voor het bouwen van woningen
Zaandam krijgt een groots Czaar-Peter-feest
Panda en de Meester-«detective
J
De glimlach
van de dorpsdokter
Wereldnieuws
DINSDAG 24 JUNI (947
Gemeentebesturen moeten hun pionnen voor 1 Juli
aanbesteden
In <3e afgelopen maanden zijn enige malen
publicaties verschenen waarin werd vermeld dat
het de bedoeling 2011 zijn dit Jaar 28.000 woningen
te tjo^wen. Óeze mededelingen behoeven, naar
men ons van bevoegde zijde mededeelt, enige
correctie. Het ministerie van Wederopbouw en
Volkshuisvesting is er bij rijn opzet van uitge
gaan dat in 1347 een bouwvolume 2a! worden ver
wezenlijkt, gelijkstaande met de bouw van 28 CK»
hulzen. In dit pfktgramma voor 1947 zijn aller
eerst begrepen do woningen waaraan reeds het
vorig Jaar werd begonnen, doch die in 1946 niet
gereed gekomen zijn. Ook in 1947 zal rftet de
bouw van velé huizen worden begonnen, welke
niet precies op 31 December gereed komen. Het
getal 28.000 moet dan ook worden opgevat in deze
zin, dat in 1947 een woeiIngbouwvolume V3n 28.000
woningen daent te worden verwezenlijkt. Hoofd
zakelijk door financiële moeilijkheden is de
eigenlijke herbouw van verwoeste woningen en
ook de particuliere bouw nog niet in betekenen
de omvang op gang gekomen. Het bouwen van
woningen in 1946 en 1947 geschiedt dus nagenoeg
uitsluitend op grond van de Woningwet, dus door
de overheid. De gemeentebesturen hebben hier
bij evenwel tezamen met de daarvoor be
stemde woningbouwverenigingen een belang
rijke taak te vervullen. Zij behoren te zorgen
voor bouwrijpe gronden. Zij maken de bouw
plannen, zij besteden aan en verstrekken na ver
kregen goedkeuring van de centrale directie van
de volkshuisvesting de gunning tot uitvoering
van het werk. Op grond van het woningbouw
programma is eind 1946 aan alle gemeenten een
z.g. bouwvolume voor 1947 toegewezen, waaruit
de gemeentebesturen kunnen opmaken in welke
omvang de bouw van woningen mogelijk zou
zijn.
De provinciale directies van de volkshuisves
ting hebber, het maken van bouwplannen zoveel
mogelijk bevorderd. De aanvragen tot goedkA-
ring zijn evenwel in een te langzaam tempo in
Den Haag binnengekomen. In het eerste kwar
taal behoefden geen bijzondere maatregelen te
worden genomen, omdat de beschikbare mate-
riaalcontingenten zeer klein waren en eerst wer
den gebruikt voor het voltooien van de in 1946
begonnen woningbouw. Nu deze contingenten
geleidelijk verhoogd kunnen worden en de ma-
terialenpositie zich althans voor de komende
maanden minder ongunstig laat aanzien, blijkt
het nodig het. tempo van aanbestedingen en
gunningen aanzienlijk te verhogen.
Vale gemeentebesturen bleken reeds in staat
te zijn. voldoende bouwplannen tot het uitvoe
ren van het hun toegewezen bouwvolume in te
dienen. Te veel gemeenten zijn echter onder
meer door moeilijkheden bij het verkrijgen van
de nodige bouwterreinen ten achter gebleven.
Hierdoor komt het totale bouwprogramma in
gevaar. Vandaar, dat onlangs aan de gemeente
besturen is medegedeeld, dat ook bouwplannen,
welke uitgaan boven hat aanvankelijk toegewe
zen volume kunnen worden aanbesteed, mits dat
geschiedt voor 1 Juli. Men is er zich op het
ministerie van Wederopbouw en Volkshuisves
ting van bewust dat ook deze maatregel bezwa
ren heeft. De noodzaak om iedere mogelijkheid
tot bouwen uit te buiten heeft tot deze stap
geleld.
Van 1 Januari tot ea met 31 Mei 1947 ls goed
keuring tot gunning verleend voor ruim 4090
woningen. Mede door de genoemde maatregel
zijn ln de eerste weken van Jur.1 de aanvragen
ln grote aantallen binnengestroomd, zodat men
hoopt dat spoedig een gunstiger beeld zal wor
den verkregen. Gebrek aan geschoolde bouwvak
arbeiders zal mogelijk de uitvoering van de wo
ningbouw bemoeilijken. De minister zal evenwel
alles doen wat mogelijk is om de beschikbare
arbeidscapaciteit volledig te gebruiken.
Meer hout.
In November van het vorig Jaar moest het
houtverbruik bij de bouw van woningen, dras
tisch worden beperkt. Ter vervanging van het
zeer schaarse hout past men andere constructies
toe onder andere van beton of holle baksteen.
Door de moeilijkheden, die deze constructies bij
de bouw van kleine wopmgblokken medebren
gen en de daardoor optredende verhoging der
bduwkosten stond reeds te voren vast. dat zo
spoedig mogelijk een gunstiger oplossing gevon
den diende te worden. De houtpositie laat zich
thans iets gunstiger aanzien en daarom ls nu be
paald. dat voor woningen, welke in groepen van
minder dan tien stuks worden aanbesteed, de
minimum hoeveelheid hout per woning, welke
vorig Jaar was voorgeschreven met 2 kubieke
meter kan worden verhoogd. Ondanks deze
verruiming zijn de toegemeten hoeveelheden
echter nog veel geringer dan voor de oorlog bij
de woningbouw werden gebruikt.
Antwerpse reders vrezen
Nederlandse concurrentie
Sedert 15'Juni is een rechtstreeks tarief
van kracht geworden voor het vervoer van
bepaalde goederen tussen de Nederlandse
havens en Bazel. De vereniging der expe
diteurs van Antwerpen heeft een protest
telegram aan Van Acker, Belgisch minister
van verkeerswezen gezonden, waarin zij
zich. verzet tegen het tarief, „daar deze
maatregel als gevolg van de lagere fce-
handelingskosten in de Nederlandse ha
vens, een dodelijke concurrentie voor Ant
werpen met zich zal brengen".
Bijns 3000 Nederlandse VJaam§e Schilders V£ttl d© Lei©
graven in Oosf-Duitsland
Belangwekkende tentoonstelling ln Utrecht
Door het nasporingswerk van het Rode
Kruis is het mogelijk geweest de graven
van 2800 Nederlanders, die in de oorlogs
jaren in de tegenwoordige Russische zóne
van Duitsland om het leven zijn gekomen,
te ontdekken. Het betreft hier bijna uit
sluitend graven van Nederlanders, die als
dwangarbeiders werkzaam zijn geweest.
Er is slechts een klein aantal politieke
gevangenen bij, voor het merendeel men
sen, die na hun bevrijding door uitputting
in ziekenhuizen zijn gestorven en dus op
normale wijze begraven zijn. Van de grote
massa der Nederlanders, die zijp omgeko
men in de concentratiekampen van Oost-
Duitsland, zijn in de meeste gevallen geen
graven meer te Vinden, daar zij in massa
graven ter aarde besteld zijn.
Het door het Rode Kruis begonnen werk
wordt thans overgenomen door de Dienst
voor Identificatie en IJerging. Deze dienst
zal voorts de berging op zich nemen van
de tienduizend lijken van Nederlanders,
welke nog over alle zones van Duitsland
verspreid begraven zijn. Er is nog geen
beslissing genomen over de "vraag waar
deze Nederlanders hun laatste rustplaats
zullen vinden. Wel zijn er plannen ge
opperd om daartoe op bepaalde plaatsen
in Duitsland Nederlandse begraafplaatsen
in te /ichten
Wanneer niet alle gevpnden stoffelijke
overschotten van Nederlanders naar het
vaderland kunnen worden overgebracht,
dan moet de overbrenging der groep-Stijkel
beschouwd worden als een eerbetoon aan
de nagedachtenis van alle gevallen strij
ders. wier stoffelijke resten in Duitse aarde
zullen moeten blijven rusten.
Dr. Schroder schrijft een deel van het openluchtspel,
Carel Briels wil „oud Zaandam" doen herleven.
Als de voortekenen niei bedriegen, het het oude stadhuis, de barbierswinkel en
Doodstraf geëist tegen
vrouw die Joden verried
Wederom is tegen eer. vrouw de doodstraf ge-
eist. Ditmaal was het de 55-jarige A. V. uit
Amsterdam, beter bekend als ..Jeanne", die als
z.g. V-vrouw in dienst was bij het bureau
Joodse Zaken te Amsterdam en die thans voor
he: Amsterdemse Bijzoixter Hof terechtstond.
.Jeanne" kwam Ir conrect met de berucHte
SD-er Schaap, toen deze een Jood. die bij haar
was ondergedoken, arrésteerde. -Schaap stelde
haar voor ook in de toekomst Joden te herber
gen, doch deze dan aan hem of de Duitser
Kempin te verraden. „Jeanne" Is op dit voorstel
ingegaan en werd als V-vrouw Ingeschreven. Zij
heeft zich als zodanig „uitstekend" van haar
taak gekweten, want zoals Schaap voor het Bij
zonder Gerechtshof verklaarde, zijn door haar
toedoen tenminste veertig Joden in handen der
Duitsers gevallen. Schaap vertelde oók. dat zij
de Joden teeds uitgeplunderd hjtd, voor zij hen
verried. Soms nam „Jeanne" Joden bij zich ln
huis. waarop deze werden weggehaald. Ook ging
zij wel met haat slachtoffers een wandeling
maken, waarvan Schaap dan tevoren op de hoog
te was gesteld. Het ls ook voorgekomen, dat
„Jeanne" Joden aan onderduikadressen hielp.
De aanbevolen adressen waren dan woningen,
van andere V-vrouwen of -mannen.
Verdachte die bij het vooronderzoek een vol
ledige bekentenis had afgelegd, kwam ter zit
ting op het merendeel harer verklaringen terug.
Zij zeide thans, slechts twee Joden te heOben
verraden.
De advocaat-fiscaal, mr. M. H. Gelinck achtte
het zeer waarschijnlijk, dat boven het aantal var.
veertig Joden, nog vele anderen het slachtoffer
van haar praktijken zijn geworden. Hij eiste te
gen de vrouw de doodstraf.
Hout voor de papierfabriek
Maandagmiddag arriveerde voor de
steigers van de papierfabriek in Velsen het
F,use s.s. „Bore III" met een lading pa
pierhout van 521 vadem uit KristinesWd
(Finland).
De radio geeft Woensdag
HILVERSUM I, 301.5 M.
7 00, 8.00, 13.00. 1B.00, 20,00 en 23.00 uur Nieuws.
7.15 Gymn. 7,30 Gram.pl. 8.50 Voor de huisvrouw.
JbOO Muziek van Weber en Tsjaikofsky. 10.00 Mor
genwijding. 10.20 JKookpraatje. 10,35 Piano. 11.00
Gram.pl.. 11.45 Familieberichten. 12.00 Vaudeville-
orkest. 12.30 Kalender. 13.15 Voor het platteland.
13.20 Millersextet. 13.50 De „Inkspots". 14.00 Voor
de vrouw. 14.15 Kamerorkest. 15.00 Voor de Jeugd,
15.40 Gram.pl. 15.45 Ziekenbezoek. 16.15 Vragen
staat vrij. 17.15 Accordeonorkest. 17.30 Volksher
stel. 17.45 Orgel. 18.20 Scandinavische volks
dansen. 18.30 Strijdkrachten. 19.00 Het Handvest
der Verenigde Volken. 19.15 Jan Corduwer.er
19 30 VPRO-cursus. 19.45 Lezen tn de Bijbel. 20.05
Dingen van de dag. 20.15 Tweede bedrijf Opera
„Don Juan". 21.15 Hoorspel „Opstand der die-
rer.22.00 Metropole-orkest en piano-duo. 22 45
Sportreportage. 23.15 Viool en piano. 23.25
Gram.pl.
HILVERSUM n, 414.5 M„ 218 M. en »75 M.
7.00, 8.00, 13.00. 19 00. 20.00 en 22.30 uur Nieuws
7.15 Gymn. 7.30 Concerto grosso van Handel. 7.45
Woord voor de dag. 8 15 Paasbergkoor. 8,30 Gra-
mofoonpl. 9.00 Ziekenbezoek. 9.50 Variaties op
ceu oud Slavisch lied. 10.30 Morgendienst. 11.00
Zang en orgel. 11.30 Contlnentalqulntet. 12.15
NCRV-koor 13.15 Scala-sextet. 14.00 Franse mu
ziek. 14.30 Bondsdag Chr Geref. Melsjesverenl-
gingen. 15.45 Orgel. 16,00 Voor postzegelverzame
laars. 16.15 Kinderzang. 16.45 Voor de jeugd. 17.30
Gram.pl. 17.45 Rijk over zee. 18.00 Landbouw-
praatje. 18.15 Gram.pl. 18.20 Vacantletips. 18.30
Veranderingen ln de politieke kaart. 19.15 Nieuws
uit Indië, 19.30 Actualiteiten 19-45 Gram.pl. 20.30
BHC-symphonie-orkest en Engelse solisten, in
de pauze causerie over het ontstaan van fami
lienamen. 22.20 Gram.pl. 22.45 Overdenking. 23.00
Mandolinata. 23.20 Richard Tauber zingt.
weer meewerkt en de plannen op tijd in
daden kunnen worden omgezet dan zullen
de Czaar Peter feesten ter gelegenheid
van het feit, dat 250 jaar geleden Peter de
Grote een bezoek bracht aan Zaandam van
1G23 Augustus een klinkend succes wor
den. Wanneer men de voorbereidingen
van de „Zaandamse gemeenschap", waarin
de motoren van het komende feest, name
lijk burgemeester J. in 't Veld, Carel
Briels en A. den Doolaard zitting hebben,
gadeslaat, dan ziet het er voor de Zaan
streek goed üit.
Voor het ere-comité, waarinreeds de
minister van Buitenlandse Zaken mr. C.
G. W. baron van Boetzelaer van Ooster
hout, de Russische ambassadeur de heer
V. A. Valkov en de Commissaris der
Koningin in de provincie Noordholland, dr.
J. E. baron de Vos van Steenwijk zitting
hadden, zijn thans ook de voorzitter van.
de Kamer van Koophandel in Noordhol-
land, mr. Chr. P. van Eeghen en de voor
zitter van de Russische handelsdelegatie
uitgenodigd.
Het tweede deel van de Russische film
Over Peter de Grote is onlangs in Rusland
gereed gekomen en wacht in Nederland op
de nasynchronisatie. Zaandam zal op Vrij
dag 15 Augustus de première voor Neder
land van deze film hebben.
Einde Juni wordt het materiaal
voor een bijzondere tentoonstelling
uit Rusland te Zaandam verwacht. De
secretaris van de lega'tie heeft voorts
medegedeeld, dat er een redelijke
kans bestaat, dat er nog een Russisch
voetbalelftal naar Nederland zou ko
men voor het spelen van enkele wed
strijden.
Dr. P. H. Schroder uit Haarlem zal het
historische deel van -het openluchtspel ver
zorgen;' de andere scènes neemt A. dep
Doolaard voor zijn rekening.
Carel Briels, die met de regie is belast,
stelt zich voor enkele décors van het café
„De Drie Zwanen", het Czaar Peterhuisje,
Benzineprijs wordt
niet verhoogd
Te Leeuwarden vergaderde het district
Friesland van de Algemene Verladers- en
Eigen Vervoerders Organisatie.
De cbef van de technische dienst der or
ganisatie, ir. W. Fick, sprak over de toe
stand van het materiaal. Hij zeide dat de
invoer van wagens niet afhankelijk is van
deviezen, omdat men in Amerika niet veel
kan krijgen. Uit Amerikaanse dumps kreeg
'men 4072 wagens, door aënkoop in Amerika
18.000, uit Deelen 11.000 dumpwagens en
voorts door invoer 2400 nieuwe wagens.
Blijkens de registratie waren van de
32.000 wagens 14000 ouder dan 1935. Meer
dan de helft is ouder dan 11 jaar. Er zijn
thans bij de E.V.O. 16.000 aanvragen voor
een bestelwagen binnengekomen. Volgens
ir. Fick zal zeer waarschijnlijk de benzine
prijs worden verhoogd. Hij #deelde mede
dat deviezen beschikbaar zijn gesteld voor
autobanden. De achterstand bedraagt ech
ter 23.000 stuks.
(Van bevoegde zijde in Den Haag wordt
ons medegedeeld, dat er momenteel geen
sprake is van het voornemen, de benzine
prijs te verhogen.) -
een scheepstimmerwerf te laten maken.
In de décors zal een geluidsinstallatie wor
den gemonteerd, zodat niet gevreesd be
hoeft te worden, dat het publiek de toneel
spelers niet ?al kunnen verstaan.
Alex de Jong uit Amsterdam verzorgt
de muziek van het spel. Zij wordt uitge
voerd door leden van de „sectie muziek"
van de Zaandamse gemeenschap. Totaal
verlenen 350 personen hun medewerking.
De heren Schouten en Bruins Slot
in Nederland terug
De heer J. Schouten, voorzitter van de
Anti-Revolutionnaire fractie in de Tweede
Kamer Bn dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot,
hoofdredacteur van „Trouw" zijn met het
Indië-vliegtuig uit Batavia op Schiphol
teruggekeerd. Zij bezochten behalve Ba
tavia ook Bandoeng, Semarang, Soprabaja.
Makassar, Palemban^ en Medar..
Het voornemen ook Ambon en de Mina-
hassa te bezoeken hebben zij wegens ge
brek aan tijd moeten opgeven. Zij hebben
gesproken met voorstanders van hun ziens
wijze en met aanhangers van de repu
bliek. De beer Schouten zeide bij zijn aan
komst-; „We hebben veel gezien, veel ge
hoord en veel geleerd, doch onze algemene
zienswijze heeft geen wijziging onder
gaan".
De heer Schouten had alle lof voor het
uitnemende moreel der Nederlandse troe
pen en in het bijzonder voor'hun houding
tegenover de bevolking. Hij was van me
ning dat de inlandse bevolking het optre
den van onze troepen waardeert.
„Handhaving Rijkseenheid"
richt resolutie tot Dr. Beel
f
Het Nationale Comité Handhaving Rijks
eenheid heeft een resolutae gericht tot de
minister-president. In deze resolutie wordt
betoogd, dat de gevoerde politiek ten op
zichte van Indië steeds verder is afgegle
den en dat men thans voor een afgrond is
komen te staan. Twee millioen personen
op Java en Madoera, aldus de resolutie,
zijn in het laatste half jaar aan honger
bezweken. De .communistische t-endenz in
de leiding der Republiek is sterk toege
nomen. Hiervoor stelt het comité zowel
de Republiek als de Indische en Neder
lands-Indische .regering verantwoordelijk.
Het comité eist het aftreden van de Com
missie-Generaal en de Luitenant-Gouver-
neur-generaal en -een definitief breken met
de Republiek als verdragspartij.
Het comité veroordeelt het inroepen van
buitenlandse bemiddeling en verlangt ten
slotte wijziging van het beleid, benoeming
van mannen op de verantwoordelijke pos
ten „die allereerst het waarachtig welzijn
van de volken in Indië nastreven zonder
aan de eer van het Koninkrijk en van de
Nederlandse vlag te kort te doen". Het
comité vat haar wensen tenslotte als
volgt samen:„In vernieuwde vorm een
Koninkrijk der Nederlanden, in hechte
rijksverbondenheid op te bouwen, met een
aan de historie aansluitend werkelijk
rijksgezag, dat zelf-regering ook van de
gebieden overzee op zodanige wijze waar
borgt, dat aan de daar levende werkelijke
nationale verlangens naar politieke zelf
standigheid ten volle recht doet weder
varen en de onderdanen des rijks daar in
veiligheid en rechtszekerheid doet leven".
QNDER AUSPlCIëN van het Belgisch
v-' ministerie van Kunst en Onderwijs is
in het Centraal Museum te Utrecht, op
initiatief van het comité Noord-Zuid, een
tentoonstelling ingericht van schilders van
de Laethemse School. Beter kijnnen we
spreken van schilders van de Leie, het
riviertje, dat bij Gent in de Schelde uit
mondt. Er heeft in het stille Laethem en
zijn omgeving van het laatst dei' vorige
eeuw tot in onze tijd een schildersgezel-
schap gewerkt, dat in hevigheid van leven,
vruchtbaarheid-van arbeid en merkwaar
digheid van ontwikkeling nauwelijks ge
ëvenaard wordt in de moderne Kunstge
schiedenis. Albert van den Abeele, Xav.
de Cock, maar vo&ral Caesar de Cock en
E. Claus waren de grondleggers van een
school, die tot in onze tijd merkwaardige
figuren heeft voortgebracht. De school als
zodanig veranderde met de tijd, Laethem
bleef echter middelpunt. En nü, met Per-
meke als afsluiter kunnen wq niet meer
van een „school" spreken. Permeke is
Permeke niets meer, niets minder.
Waar hij optreedt houdt iedere herinne
ring op.
Het luminisme werd, romantisch en heel
vaak ook anecdotisch naar Vlaamse trant,
aanvankelijk beleden door de. Leie-schil-
ders. En onder hen wellicht het overtui
gendst door Valerius de Saedeleer, een
poëtisch schilder, soms herinnerend aan
Breughel. Hij is een schilder van stem
mingen. Toch is op deze tentoonstelling
een landschap van hem, dat als geschreven
lijkt, uiterst minutieus van tekening, bijna
kleurloos. Het zwart-wit domineert zo
danig, dat alles er door wordt opgenomen
en de tekening eerder hoofdzaak is gewor
den dan dé kleur. Dan, bijna zonder over
gang, verschijnt Gustaaf van de Woestijne,
illustratief, literair, maar uiterst persoon
lijk en sterk, met een aantal doeken die,
wisselend van fnanier, telkens weer boeien
door de originele gedachte. Daar is een
portret bij van de schilder de Saedeleer,
een enorme doek waarop de boerse ge
stalte, gechargeerd, is gegeven in nauwe
lijks een paar kleuren, haast middel
eeuws in;de compositie. Mooier nog is
een vrouwenportret, vermeld onder no.
73, simpel, ontroerend-eenvoudig. Daar is
ook een „Blinde", medèlijdend-toegewijd
gesohilderd, waarin het karikaturale be
wijs levert voor het teit, dat de karika
tuur allereerst veronderstelt:' medevoelen
en bélangstelling. „Christus' Bloedoffer'
imponerend, maar de uitdrukking van de
■•hoofdfiguur is naar mijn mening te thea
traal. Later zagen wij de voortzetting van
het motief bij Albert Servaes, heviger be
wogen, soms afstotend, maar in wezen diep
gevoelig, sterk-overtuigend, getormenteerd.
Van dezelfde vinden we drie doeken: twee
romantische gegevens, weinig vertellende
dingen, zoetelijk van manier, van veel min
der betekenis dan „Piëta" uit zya jongere
Weldra T.T.-races
Zaterdag draaien de motoren weer
in Assen. Dan worden de T.T.-
races gehouden en voor het eerst
sedert 1939 zijn ze weer inter
nationaal Engelsen en Italianen
zullen met de Nederlanders de
strijd aanbinden. - De Italianen
kwamen de vorige week op het
eiland Man niet uit, zodat de strijd
van Zaterc'ig de eerste belangrijke
internationale motorwedstrijd van
Europa wordt.
DE ALGEMENE NOORD-HOLLANDSE
De N.V. Algemene Noord-Hollandse Maat
schappij van Levensverzekering te Haarlem hield
haar jaaMijkse vergadering van aandeelhouders.
In het verslag der directie werd medegedeeld,
dat het verzekerd kapitaal steeg per 31 Decem
ber. 1946 tot f 34.990.144. De premie-ontvangst over
1946 bedroeg f 900.195,05V.:. De uitkeringen, eiger
risico, beliepen f365.586,47.
De premie-reserve moest een veYhoging,or.der-
gaan van f 481.154,27. Door deze verhoging komt
deze op de balans voor met een bedrag van
f 7.974 038,59. De rente-ontvangst was f 287.533,42.
Gemiddeld werd een rente van f3,53 gekweekt
11 5QM3.
f 322JHK).
De. onkosten bedroegen totaal f311.
extra reserves werden gebracht op
De verschillende voorstellen omtrent blj-
afschrijvingen en winstverdeling werden a
genomen.
In de vacature, ontstaan door het overlijden
van de heer Prof. Jhr. Mr. B. C. de Savomli
Lohman, werd met algemene stemmen gekozen
de heerj^r. A. A. L. Rutgers, lid van de Raad
1 Sta:
JK'
67. Panda vond een eind touw, daar niet
ver vandaan (touw ligt altijd overal waar
men hel nodig heeft in verhalen) en bond
de schurk stevig vast'. Daarna sloop hij
vlug en onhoóYbaar het huis weer binnen
door een open deur. Hij was nog niet ver
gegaan toen hij het geluid van luide en
boze stemmen hoorde. Panda legde het oor
tegen de deur waarachter het lawaai klonk
en luisterdeHet eerste herkende hij
de stem van Jack Hals, de boekhouder
kassier van de autofflbriek. „Je bent een
grote Sufkop!" riep Be heer Hals.' „Je hebt
de diamanten in radiatordoppen gedaan
van auto's die gewoon verkocht zijn! En
je hebt er nog maar een paar gevonden!
Wat een strop! Vijftig grote diamanten zijn
we op die manier kwijt geraakt! Je krijgt
geen cenc meer, begrepen? Je moet deze
strop betalen of zorgen, dat de diamanten
terug komen!" „Bah!" riep'de stem van de
motorrijder. „Het was net zo goed. je eigen
schuld. Zorg dan dat de goeie auto's klaar
slaan, zodat ik me niet kan vergissen!"
Panda begon er nu alles van te begrijpen
tijd, toen hij, geraakt door de nieuwe tijd
en geïnspireerd door een gezond gevoel
voor realiteit, is gekomen tot zijn meester
lijke^,,Kruisweg", die zoveel stof heeft doen
opwaaien.
De modernen zochten eerder hun eigen
zieleleven uit te beelden en het scheppen
van de droom, de verbeelding uit, dan van
het sensitieve waarnemen uit.
Wie beide idealen tegelijk zocht en groei
de tot de grootste van allen is: George
Minne, beeldhouwer en tekenaar.
Hij is inniger, dramatischer en devoter
dan wie ook. Op een zeer gelukkige ma
nier verbindt hij zm voor realiteit aan
diepte van geest. Zijn „Knielende Knaap"
is een klein wonder van rankheid en zui
verheid van verhoudingen. Het tere
lichaam bloeit als een Iris omhoog, rein.
bekoorlijk als silhouet, volmaakt van
vormaanduiding. Zo zijn ook zijn innige
houtskooltekeningen van moeders, die
kinderen omarmen, wenende vrouwen en
als in Qontemplatie verloren wezens, bid
dend, maar alle verstild, voornaam-bewo-
gen, aristocratisch maar niet hooghartig,
George Minne is voor n\ij de grootste van
alle hier exposerende meesters, zonder
uitzondering. Hij bezat alles wat een kun
stenaar waarlijk groot maakt.
Nu verschijnt in deze groep, de eerste,
opeens Leo Gestel, de Nederlander, die een
paar jaren (1924 en '25) in Laethem de in
vloeden der sterke Vlamingen onderging,
Het is'aan zijn werk te zien, ofschoon hij
toch steeds een eigen noot wist te behou
den.
Met brio beweegt zich de eclecticus
Sa ver ijs tussen de meesters van de Leie.
Niet sterk-oorspronkelijk, maar geniaal
schilderende, altijd nog trouw aan het im
pressionisme, doch hier en daar met con
cessies. Hij is zeer knap, hij is spontaan-
slordig, hij is een na voeler van formaat,
maar: een navoeler. Picturaal kunnen we
van zijn virtuoos werk genieten, pittoresk
heeft hij een goede keus, maar hij behoort
bij de minst originelen hier.
Ik wil hiermee niet zeggen, dat we de
meest-öfiginelen méér moeten bewonde
ren. Wat immers te zeggen van de onbe
grijpelijkheden van Frits van den Berghe,
die, behalve een geestig zelfportret (door
Ensor beïnvloed) een kleine zaal vult met
doeken, die uit een oogpunt van kleur ver
rassend zijn, maar welker voorstellingen
onopgeloste raadsels blijven. Experimenten,
wellicht ook uit de droom geboren fanta
sieën öf opzettelijk-vreemde ondefihiëer-
bare momenten? Oneerbiedige veronder
stelling misschien, maar ik bewonder graag
als ik maar weet wat de schilder wil zeg
gen. Alleen maar wat en hoe hij ge
droomd heeft? 't Is mij te persoonlijk. Zeer,
zéér geestig is zijn doek „Dimanche"; bij
zoiets geef ik mij onmiddellijk gewonnen.
Van 't overige voel ik alleen maar: het
experiment. Schone plekken kleur kunnen
bewondering afdwingen en d i e soort van
bewondering heb ïk dan ook voor het wérk
van wijlen Frits van den Berghe.
Is Leon de Smet nog onder de invloed
der luministen (Claus, de Cock e.a.), zijn
broer Gustaaf is een vrijgevochten man,
dat wil zeggen hij trachtte zich vrij te
vechten wel vier vijfmaal, maar telkens
verpandde hij zijn hart weer aan deze of
gene richting. In 1916, zoals blijkt, ge
raakte hij uitgeput, kwam via het Noord-
Nederlandse neo-impressionisme bij Jan
Sluijters terecht, deformeerde dan, kwam
via Het futurisme tot ingetogener opvatting
en keerde dan terug langs een middenweg
.die echter altijd nog uitmiddelpuntig ge
noeg is. Hiervoor pleit zijn „Gezelschap
aan tafel". Er is van hem, naast het „meis
je met blauwe tafel" een prachtig gemo-
deleerd „Damesportret". Sober, vol fiis-
tinctie.
Eindelijk^ niet de minste der broederen,
Constant Permeke. Een wilde. Een onge
temde. Zwaar geladen, met de kleur van
de aarde, hier en daar riekend naar de
armoede-geur van koude aardappelen
Zijn „zogend varken" is nauwelijks als
zodanig te herkennen, maar het is een
verpletterende aanslag op de conventie.
Ontzaglijk uit een oogpunt .van kleur. Bij
deze dingen spreek je niet meer van
„mooi". Dat is te tam. Iets kan zó lelijk
zijn, dat het er belangrijk door wordt. Een
heel-mooie juffrouw wil je nóg wel eens
tegen komen, maar om een alle-records-
slaancfe-lelijke nog eens te zien toop je
óók eerr straatje om.
Permeke is niet mooi, niet lelijk.
Permeke is Permeke.
Permeke is een dreunend schilder. Een-
geweldige bui, die wel zal overdrijven,
wees niet ongerust.
Deze tentoonstelling is zeer belangrijk,
men mag zoiets niet voorbijlopen.
HERMAN MOERKERK
MILITAIR WERKRAPPORT
Duister lag de nacht over de Goudsberg
bij Lunteren. Het openluchtspel, dat de
eerste Rode-Kruisdag had besloten, was
ten einde en langzaam verliet de menigte
het giomo verlichte terrein. Het bleef
echter nog druk bij de cantine, want de
kampeerders het waren er meer dan
drieduizend genoten nog na van het spel
en hoewel een zijige regen neerzeeg
ook van de zoelte van de zomernacht.
Toen gebeurde het. dat een vrouwelijke
gast tijdens een wandeling in de omgeving
struikelde en viel. De kreet van pijn. die
zij slaakte, deed van alle zijden hulp toe
snellen: de omroeper weerde zich, medi
sche kopstukkon rukten aan en het vak
kundige onderzoek wees spoedig uit, dat
de ongelukkige een vrij diepe snijwonde
aan het hoofd had opgelopen.
Na al de demonstraties, oefeningen, spie
gelgevechten en bezielende redevoeringen
was hier de realiteit en deed zich een
pracht gelegenheid voor, een echte gewon
de hulp en bijstand te verlenen.
Uit medisch oogpunt bekeken was het
geval van geen betekenis, want wat was
dit armzalig snijwondje van een paar cen
timeters diepte tegenover de indrukwek
kende overmacht van doktoren, verpleeg
sters, ambulancewagens enzovoort enzo
voort, op de Goudsberg'in dit uur gecon
centreerd?
Volgens de regelen der transportkunst
werd de gewonde vervoerd naar de zie-
kentent. Er werd naarstig gezocht naar het
nodige materiaal en juist toen de omstan
ders verwachtten, dat de heelkunde haar
waarde in de praktijk zou bewijzen, liet
één der aesculapen zich een hartige ver
wensing ontvallen. Vervolgens stiet hij uit:
„Dat wij nu ock geen hechtmateriaal bij
ons hebben
Het klonk ongelooflijk, maar het was
desniettemin een feit en zo moest het ge
beuren dat in het holst van die nacht een
auto met de patiente de Goudsberg af-
snelde om de dorpsdokter uit zijn bed te
halen, die met behulp van een paai kram
metjes en een fijne glimlach de wond
vaardig dichtte
Het was, zoals een ondeugende chauf
feur snedig opjnerkte, precies alsof er
brand uitbrak in een brandspuitenfabriek
waar nergens een slang te vinden was.
Plaatselijke incidenten
In Batavia heeft de Nederlandse mili
taire woordvoerder in het militair week
overzicht bekend gemaakt, dat aan Neder
landse zijde vier deden en twaalf gewonden
zijn te betreuren.
In Medan valt over de gehele linie een
toenemende Republikeinse activiteit waar
te nemen. De watertoevoer is thans na vier
maanden onderhandelen door de Republi
keinen hersteld. In de Noordelijke sector
worden de Nederlandse patrouilles aanhou
dend van over de demarcatielijn bescho
ten; tevens hadden infiltraties plaats. In
de Oostelijke sector werd een* aanval op
een Nederlandse patrouille gedaan door
een gewapende bende. Vernielingen, door'
Republikeinse benden hemen toe.
Padang biedt'hetzelfde beeld. Bij de her
vatting van de besprekingen over de po-
litie-overeenkomst werd opnieuw geen re
sultaat bereikt wegens de verregaandé Re
publikeinse eisen ten aanzien van de recht
spraak en bevoegdheden.
In de sector van Batavia, ten Zuiden
van Tangeran, had een langdurig vuurge
vecht met een Republikeinse bende plaats.
In Semarang werd voortdurend in alle sec
toren aan de stellingen gebouwd.
Deze week zijn uit Soerabaja 12 beschie
tingen op Nederlandse patrouilles en posten
gemeld. Op Bali houdt de terreur tegen
de Balinezen in het midden van het eiland
aan. Wederom werden enige moorden ge
meld.
Tennis
Van Swol uitgeschakeld
Wimbledon heeft Maandag 64 overwinnaars en
64 slachtoffers ln het herenenkelspel opgeleverd:
Rinkel behoort tot de eerste. Van Swol tot de
laatste cate." 'e, maar de Brit Mansell, die van
Rinkel verloor met 62, 86, 62 was niet Van
de klasse van.Van -Swot's overwinnaar, de Hon
gaarse kampioen Asboth, die het weliswaar
mogelijk ook niet veel verder brengen zal, maar
dan toch goed genoeg speelde om een over het
algemeen goed en bij wijlen uitstekend spelen
de Van Swol ln. vijf sets te kunnen uit-
schakelen.
Voetbal
T.Y.B.B. ontmoet Hercules
TYBB speelt a.s. Zondag voor' de promotie-»
degradatie competitie tegen Hercules. Het ver
dere programma is als volgt samengesteld:
29 Juni:-TYBBHerculesONA—Mussen.
6 Juli: TYBB—Mussen: Hercules—ONA.
13 Juli: ÓNATYBB; MussenHercules.
Waterpolo
Haarlem tegen Den Haag
Zondag 29 Juni, tijdens de zwemwedstrijden
om de clubkampioenschappen, zal een water-
polowedstrijd gespeeld worden tussen heren
zeventallen van kring Haarlem en kring Den
Haag Door het niet beschikbaar zijn van enige
HVGB-spelers ls het Haarlems zevental sterk
gewijzigd en als volgt samengesteld: doel: B.
Vrugt (HPC); achter. D. van Viersen (DWR). J.
G. Swier (VZV), M. Driessen (HVGB); voor: A.
A. v, d, Bogaerde (DWRj, J. Kollerië (DWR). M.
Mauritz (HPC). Reserves: C. Koot (HVGB) en H.
Handgraaf (DWR)
D.W.T.A.D.Z. (dames) 15
In een goed en enthouisast gespeelde wed
strijd heeft ADZ een overwinning behaald op
DWT. In het begin was ADZ steeds ln de aanval
en het spel bleef voor tiet DWT-doel, tot dat
tweemaal de bal de doellijn gepasseerd was.
Hierna verplaatste het spel zich en Nel Turken
burg maakte een tegenpunt-. Na de hervatting
verplaatste het spel zich over het gehele veld
doch de aanvallen van ADZ leverden alleen
succes op. Het einde kwam met 5—1 ln het
voordeel van de Amsterdamse dames.
H.V.G.B. won tournooi in Leiden
Met succes heeft HVGB in Lelden deelgenomen,
aan een door „Sleutelstad" georganiseerd wafer-
polotournooi. De Haarlemmers kwamen in de
afdeling hoofdklas uit met ZIAN, HZ en PC en
UZSC. De resultaten waren, eerste ronde: ZIAN
-HVGB 1—2; HZ en PC—UZSC 4—0. Eindstrijd:
HVGB—HZ en PC 5—2 In deze wedstrijd opende
Stam door slecht opletten van Driessen voor de
Hagenaars de Score. Daarna kwam HVGB opzet
ten en na prachtig samenspel doelpuntte Hoge-
larvd twee maal. Na de hervatting voerden de
Haarlemmers de stand regelmatig op tot 5—1
door toedoen van Rol (2) en Hogeland, Uit een
doelworsteling bracht Van Dijk de eindstand op
5—2. Na afloop reikte de burgemeester van Lei
den de prijzen uit.
SCHOOLHANDBALWEDSTRÏJDE>j. De re
sultaten van de wedstrijden van het schoolhand-
baltournooi voor Haarlem en omgeving waren:
meisjes, groep A. eindstrijd Kennemer Lyceum
—HBS a 40. meisjes, groep B. halve eindstrijd
Chr. Lyceum—HBS a 6—3. Jongens, groep A,
demi-finale Chr. LyceumULO c 90. De eind
strijden in deze groepen moeten nog gespeeld
worden.
De Volendam naar Nederland. Zondagmorgen is
de Volendam uit de haven van Tandjong
Priok naar Nederland vertrokken met demo
biliserende militairen (evacués) KNIL aan
boord, afgekeurde militairen KL en terug
kerende leden LSK,
Grote jach^. Achtervolgd door 1000 politde-agen-
ten. gewapend met geweren en revolvers en
vergezeld van speurhonden, is Stanislaw
Zborowskl. een Pools soldaat, die zich aan
roverij schuldig maakte en twee dagen gele
den uit de gevangenis te Norwich ontsnapt
was, te Southend (Sussex) gearresteerd.
Zoon van Borms ontsnapt. Herman Borms, zoon
'van Au^uste Borms, is uit de gevangenis te
Antwerpen ontsnapt, waar hij wegens ver
standhouding met de vijand tijdens de be
zetting, 20 jaar moest uitzitten. Waarschijn
lijk ls het Borms gelukt te ontsnappen door
dat men hem tijdens een bezoek een bezoe-
kerskaart in- de hand heeft weten te spelen.
Ganl vraagt textiel. De republikeinse minister
van economische zaken, dr, Ganl, heeft een
brief naar generaal McArthur gezonden,
waarin hij om Japanse textiel verzoekt, welke
Indonesië zo dringend van node heeft. Vol
gens dit verzoek zou de levering geschieden
op crediet of in ruil voor Indonesische pro
ducten.
Film en werkelijkheid. De filmers van Holly
wood konden een scène voor een hunner
detective-films opnemen toen Benjamin
Slegel, bijgenaamd „Buggsy" een bekend
gangster uit New York en Hollywood onder
het mitrailleuwuur vhn onbekenden midden
op straat het leven liet.
Verkiezingsstrijd. In het gebied van Djabal
Akrad in Noord-Syrië zijn onlusten uitge
broken .lussen leden van de feodale en de
volkspartij. De leider van de volkspartij werd
vermoord toen hij-zich als candidaat voor de
verkiezingen, die 7 en 8 Juli zullen worden
gehouden, lie' inschrijven.
Al te goed? De Australische regering is ver
ontwaardigd-over MacArthurs medede
ling. dat. nog meer Japanse walvisvaarders
naar het Zuidpoolgebied zullen vertrek
ken. Men verwacht een officieel protest,
