Haarlem's Dagblad | 1947 | 1 november 1947 | pagina 2

t

C

„Nationale souvereiniteit conditie
voor het bestaan van oorlog"

sanatocen

Aandelenmarkt beïnvloed
door verscheidene emissies

Het peil der gedemobiliseerde troepen
ligt „verrassend hoog"

ER (S WEER BLUE

Wereldnieuws

ZATERDAG 1 NOVEMBER 1947

2

UNIVERSITE1TSDEBA T:

De Studentenvereniging voor Federale
Wereldregering afdeling Amsterdam heeft
een nuttig initiatief genomen, dat een in
teressante avond heeft opgeleverd in de
Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam:
Zij organiseerde een debat over de natio
nale souvereiniteit met als inleider prof.
dr. J. H. C. Creyghton S. J., waarbij zij een
aantal hoogleraren en de Amsterdamse
communistische wethouder drs. B. S. Polak
uitnodigde als „opposanten". Het experi
ment kan volledig geslaagd heten, wanneer
men de opzet ervan ziet als een streven
tot het wekken van belangstelling onder de
studenten en anderen voor een idee. dat
steeds nadrukkelijker en vaster-omliind
boven de politieke horizon uitstijgt en zich
aandient als de kristallisatie van een
schokkende evolutie op het gebied der we
reldsamenleving: het idee van beperking
der nationale souvereiniteit ten bate van
een centraal wereldgezag, dat de wereld
eindelijk moet bevrijden van de oorlog en
haar een internationale rechtsorde moet
geven-

Prof. Creyghton gaf in een „inleiding op
zijn inleiding" het belang weer van het feit,
dat de categorie der studenten vertrouwd
wordt gemaakt met het denkbeeld ener
radicale verandering in de wereldorgani
satie en wees erop dat nieuwe ideeën
meestal het gemakkelijkst ingang vinden
bij mensen, die het verst van de politieke
werkelijkheid afstaan.

Prof. Creyghton karakteriseerde vervol
gens het kernpunt zijner beschouwing:
..Het gaat om de opvatting, dat de tijd ge
komen is om voorgoed af te schaffen het
beginsel der nationale souvereiniteit en
het te vervangen door een wereldgezag
voor die zaken, welke de wereldsamenle
ving raken en een beperkt nationaal gezag
voor de aangelegenheden, die slechts van
nationaal belang zijn.

Zijn betoog vooraf indelend in vier
thesen, noemde prof. Creyghton de vol
gende stellingen die hij wenste te om
schrijven en verdedigen:

1. Zolang de nationale souvereiniteit ge
handhaafd blijft, kan er op de wereld
geen gevestigde vrede zijn.

2. Het kwaad van de oorlog zal voorgoed
zijn bezworen als wij de nationale
souvereiniteit kunnen doorbreken.

S. Of deze doorbraak tijdig zal gelukken,

kan niemand zeggen.

4. Dit laatste neemt niet weg dat wij
moeten trachten het te bereiken met
alle energie, alle volharding en alle
wijsheid die in ons zijn.

Souvereiniteit en oorlog.

Ten aanzien van zijn eerste stelling for
muleerde de inleider de vraag: Kan er op
vrede worden gerekend als de staten geen
hoger recht erkennen dan het eigen recht?
En onmiddellijk daarop aansluitend: Kon
de Volkenbond en kan de UNO de wereld
vrede garanderen? Het antwoord, aldus de
inleider, luidt ontkennend op beide en de
geschiedenis is daarbij de onwankelbare
getuigenis. Het nakomen van verplichtin
gen moet de staten kunnen worden af
gedwongen. Volgens het Volkenbondssta
tuut en het Handvest hadden de staten
enerzijds verplichtingen, doch anderzijds
werd hun souvereiniteit erkend en kon

IVoor gezonde regelmaat: I
Br|MI m' rTTimHMi

De radio geeft Zondag

HILVERSUM I. 301.5 M.

8 00. 13 00. 18.00. 20.00 en 23.00 uur Nieuws. 8.15
Platen. 8.30 Voor postzegelverzamelaars. 8.40
Lichte muziek. 9.12 Sport. 9.15 Werken van Hin
de! en Bach. 9.45 Geestelijk leven. 10.00 Alma
Musica. 10.30 Briefgeheim. 11.00 Orkest, koor en
soliste. 12,00 Strijkkwartet. 12.30 Zondagclub
12.40 Dubbelmannenkwartet „Inter Nos", 13.15
Lichte muziek. 13.50 De Spoorwegen spreken.
14,00 Jehudl Menuhl. 14.05 Boekbespreking.
14.30 Kamerorkest en soliste. 15.45 Filmpraatje.
16.00 Franse chansons. 16 30 Sportreportage. 17.00
Trekkers- en zwerversliedjes. 17.30 Ome Keesje.
17.50 Sportreportage. 18.15 Boekbespreking, 18.30
Strijdkrachtenprogramma. 19.00 Ned. Herv. kerk
dienst. 20.05 Requiem van Verdi. 21.45 Luister
spel „De Kopermijn" (IV). 20.30 Walsen. 23.15
Actualiteiten. 23.30 Platen.
flJLVERSUM II. 414.5 M., 218 M. en 1875 M.

8 00. 9.30. 13.00, 19.30 en 22.30 uur Nieuws. 8.15
Hinde], 8.25 Hoogmis. 9.45 Koorzang. 10.00 Kerk
dienst uit de Geref. Kerk Heemstede, voorgan
ger Ds. A. Dondorp. 11.30 Platen. 1.215 Boekbe
spreking. 12.30 Orkest. 12.55 Zonnewijzer 13.15
Welk boek?. 13.20 Orkest. 13.40 Apologie! 14.00
Platen. 14.15 Oratorium „Passie" van Theo van
der Bijl. 15.40 Orgel. 16.00 Katholieke Actie. 16.10
Vervolg oratorium. 17.00 Kerkdienst „De Jonge
Kerk". 16.30 Reformatiesymphonle van Mendels
sohn. 19.00 Psalmen van Sweelinck. 19.15 Kent
gij uw Bijbel?. 19.45 Lauden. 20.10 Platen. 20.13
De gewone man. 20.20 „De Zilvervloot". 21.00
Luisterspel „De Heraut der Zielen". 21.45 Zang
en piano. 22.10 De Van Rooyens. 22.15 Sport-
reportages. 22.50 Symphonle van Bruckner.

Maandag

HILVERSUM I, 301.5 M.

7.00. 8.00, 13.00, 16.00, 20.00 en 23.00 uur Nieuws.
T.15 Gymnastiek. 7.30 Franse muziek. 8.15 Platen.
9.15 Kamermuziek. 10.00 Morgenwijding. 10.20
Zang. 10.30 Voor de vrouw. 10.45 Voor zieken.
11.25 Klarinet en piano. 11.45 Voordracht. 12,00
Lichte muziek. 12.30 Weerbericht. 12.33 Voor het
platteland. 12.33 Orgel. 13.15 Kalender. 13.20. Syl-
vestri-kwartet. 13.45 Platen. 14 00 Noorse volks
liederen. 14.30 Voor Jonge moeders. 14.35 Bach-
cantate. 15.05 Luisterspel „Meneer Sampson".15.50
Russische muziek. 17.00 Voor kleuters. 17.15 Voor
de schooljeugd. 17.30 Platen. 17.46 Rijk over zee.
16,15 Planoduo. 18.30 Strijdkrachtenprogramma
19.00 Platen. 19.10 Mendelssohnherdenklng, 19.45
Voor Nederlanders in Duitsland. 20.05 Dingen
de dag, 20.15 Amerkiaonse platen. 20.45 Arbeid
voor de geruwde vrouw. 20.05 Missa 1n C
Beethoven. 22.00 Platen. 22.15 De vakbeweging ln
het buitenland. 22.30 Het Meestertrio. 23,15 Dans-
orke9t. 23.45 Platen.

HILVERSUM II. 414.5 M., 218 M. en 1875 M.

7.00. 8.00, 13.00. 19.00, 20.00 en 22.30 uur Nieuws.
7.15 Platen. 7.45 Woord voor de dag. 8.15 Gewijde
muziek. 9 00 Pianowerken van Debussy. 9 15 Zie
kenbezoek. 9.35 Werken van Berlioz. 10.30 Mor
gendienst. 1100 Piano. 11.16 Voorlezing.
Koorzang. 12.00 Platen. 12.30 Weeroverztcht 12.33
Kamerorkest en solisten. 13.15 Orgel. 14.00 Voor
de scholen. 14.30 Lichte muziek. 15.15 Musette-
k.anken. U.30 Gedichten van Verlalne op muziek
vs e. Mulder. 16.00 Bijbellezing, 16.45 Hflndel.
17.00 Voor kleuters. 17,15 Onbekende kamermu
ziek voor blazers. 17 45 Orgel. 18.15 Sport. 18,
Mandollne-Jeugd-orkest. 19.15 Boekbespreking.
19.30 Actualiteiten. 19.45 Platen. 20 05 Proloog.
20.15 Uitzending uit Middelburg. 21.15 Lezing.
21.35 Kwintet van Haydn. 22 44 Kerkelijk orgel-
«pel. 22 45 Overdneking. 33.00 Symphonlsche mu-
*tek van Dvorak. 13.46 Platen.

hun niets worden afgedwongen. Het sou-
vereiniteitsbegrïp vertoont volgens inlei
der twee inwendige gebreken, verankerd
in zijn structuur. Het is ten eerste relatief,
ten tweede negatief. Relatief, doordat het
pas ter sprake komt wanneer de verhou
ding van de éne staat tot de andere in het
geding is. Wanneer er één wereldstaat zou
zijn, zou deze zich niet souverein noe
men. Het begrip houdt een waarschuwing
in. Het is bovendien negatief omdat het in
wezen slechts een ontkenning is van on
derworpenheid aan anderen.

De Volkenbond en de UNO faalden in
hun pogingen tot uitbanning van de oor
log, omdat zij beide de nationale souverei
niteit onverminderd handhaafden. Zij ver
enigen geen volken, doch staten, en deze
twee begrippen dekken elkander niet. Niet
de parlementen doch de regeringen zijn in
de UNO vertegenwoordigd, en deze UNO
onderwerpt zich aan de afzonderlijke
staatsorganisaties harer leden. De inleider
détailleerde de onderdelen, waarin de na
tionale souvereiniteit der UNO-leden on
verminderd is blijven voortbestaan. De
nationale souvereiniteit is nog nooit zo
sterk en reëel geweest als thans. De ver
schillende staten zijn in de UNO volkomen
ongelijkwaardige grootheden, omdat de
statengrenzen soms meer dan een volk
omsluiten en soms dwars door een en het
zelfde volk een scheidslijn trekken.

Ten aanzien van zijn tweede stelling, die
hij verreweg de boudste noemde, betoogde
de inleider dat oorlogen zich niet plegen
voor te doen binnen organisaties die leven
onder een centraal gezag. De vraag is
daarbij: Kan zulk een centraal gezag blij
ven voortbestaan, wanneer het eenmaal
gevestigd is? Imperia plegen te vergaan
zoals zij zijn ontstaan, aldus prof. Creygh
ton. De geschiedenis volgt de lijn, waar
van de uitzonderingen het bestaan beves
tigen: Het aantal souvereiniteiten wordt
steeds kleiner, hun uitgestrektheid steeds
groter. De eenheid van een staatkundig be
stel wordt veel meer gedragen door de be
stuurden dan door de bestuurders.

Vervolgens betoogde de inleider dat oor
logen niet ontstaan door de bloeddorst
der mensen, doch door de vrees en de
achterdocht. Met boek „Anatomy of Peace"
citerend wees spreker op de vicieuze cirkel
van vrees en bewapening en noemde de
oorlog een „verstandige reactie op toe
standen. die niet zouden,mogen bestaan".

Zijn derde stelling omschrijvend, achtte
spreker de kans aanwezig dat de idee van
afschaffing der nationale souvereiniteit,
die grootste revolutie aller tijden, een kans
tot verwezenlijking heeft. Hij betreurde
.het gebrek aan belangstelling dat een groot
deel der Nederlandse pers voor deze.aan
gelegenheid aan de dag legt en bestreed
het vaak-gebruikte tegenargument, dat het
ook andere generaties niet gelukt is de
oorlog te bezweren. De toestand van van
daag, aldus inleider, is immers geheel an
ders. De wereld is technisch, economisch
en militair rijp voor iets geheel nieuws. De
oorlog heeft het stadium bereikt, waarin
hij met fatsoen ten onder kan gaan. Er
zijn slechts twee wereldoorlogen geweest
uitbreiding van het begrip „wereld
oorlog" is niet meer mogelijk. Wellicht
heeft het verschijnsel thans zijn apotheose
bereikt en is de totale oorlog de inleiding
tot zijn verdwijnen geweest. Er is een kans
op verwezenlijking van het idee, dat wij
voorstaan, aldus besloot de inleider zijn
beschouwing over deze stelling, om daarop
aansluitend het laatste punt als bezieling
voor de wereldfederalisten te omlijsten
met een opwekking tot volharding en opti
misme. Het alternatief is: vrede of geen
vrede en niet: deze vrede of die vrede. Er
is geen andere keuze. Wij zijn geen uto
pisten utopie is het, vrede te verwach
ten van een organisatie als de bestaande,
die altijd tot oorlog heeft geleid.

Prof. Creyghton besloot zijn inleiding
met het woord van George Washington,
gesproken bij de poging tot verwezenlijking
der Amerikaanse Unie: „Laten wij een
standaard oprichten tot welke een eerlijk
en verstandig man komen kan. Het resul
taat is in handen van God".

Geanimeerd debat.

Behalve wethouder Polak namen aan
het debat de professoren Tammes en Pos
deel, wier opmerkingen leidden tot ver
heldering van verschillende détails der
onderhavige kwestie. Wethouder Polak
verweet de inleider, dat hij zich had blij
ven bewegen in het abstracte en vage,
slechts diagnose stellend zonder reële ge
neesmiddelen aan te wijzen. Hij bestreed
de stelling, als zou onder een centraal ge
zag de oorlog uitgesloten zijn en ontlokte
de inleider de toelichting, dat de nationale
souvereiniteit niet de oorzaak, doch de be-
staansconditie van de oorlog kon worden
genoemd. Prof. Tammes wees op het feit,
dat een deel der nationale souvereiniteit
reeds in de UNO is opgeofferd. Prof. Pos
wenste nadere gegevens te horen over de
oorzaken van de oorlog en meer inzicht te
krijgen in de nationale beweegredenen
tot oorlog, waarop de heer Polak als zijn
mening te kennen gaf. dat de maatschap
pelijke structuur der klassen en de daaruit
voortvloeiende tegenstellingen als oorlogs
oorzaak zijn aan te wijzen, waarbij hij
pleitte voor een uitbanning van de oor
log door toepassing van sociologische
methoden.

dan nog dat
slechte slapen l

Gij kent dat! Dagen van
hangerigheid; futloos en
loom; alles zien van de donke
re kant. En als dan ook nog
's nachts de slaaf) niet komen
wil, nog méér zwarigheid en
zorgen in het verschiet. Dat
is allemaal een gevolg van
verslapte zenuwen. Neem
regelmatig wat Sanatogeu
en reeds na korten tijd blijken
U de heilzame gevolgen aan
lichaam en geest.

Nog altijd zitten de Nederlandse beleg
gers in de hoek, waar de slagen vallen. De
kracht van het Beleggingsfront (Overleg
in Beleggingszaken) is gebroken sinds de
rijksfondsen zich daaraan op last van de
minister van financiën hebben moeten .ont
trekken en voor de belegging der sp'aar-
bankgelden een nieuwe regeling wordt ge
troffen. Het Beleggersfront heeft de na de
bevrijding aanvankelijk vastgestelde norm
van 3V2 Pet. yoor langlopende leningen
niet kunnen handhaven en zich bereid
verklaard aan lagere publiekrechtelijke
lichamen a pari gelden te verstrekken a
2V2 pet bij een looptijd van 1015 jaar,
a 2}i pet. bij een looptijd van 1520 jaar,
a 3 pet. bij een looptijd van 2030 jaar,
voor een looptijd van 30 jaar en langer zal
de eerste 10 jaar met 3 pet., vervolgens met
3V2 Pet. genoegen worden genomen.

Gevolg hiervan is dat het tijdelijk onder
broken conversieproces weer in volle gang
is en niet alleen de nog uitstaande 3V2 pet.
leningen van gemeenten en provincies de
een na de ander worden afgelost, maar
ook de 33V2 Pet. leningen waarvan vol
gens de lening-overeenkomst op een datum
in het begin van 1948 de rente tot 3V2 Pet-
moet worden verhoogd.

Reeds enige tijd bewogen de 3V2 pet.
obligaties van gemeenten en provincies zich
in de buurt van pari, terwijl de 33V2 pet.
obligaties Nederland 1938 deze week zelfs
beneden pari (99 11/16 pet.) terugliepen.
Wat betreft de laatstgenoemde lening,
waarvan ca. f l'A milliard uitstaat, is er
in de financiële pers en ook bij het afde-
lingsonderzoek der begroting in de Tweede
Kamer bij de minister op aangedrongen om
althans mede te delen wat er op 1 Maart
1948 met deze lening zal gebeuren, opdat
houders en kopers tenminste weten waar
zij aan toe zijn. Nog slechts enkele weken
geleden noteerden de obligaties der 33Vg
pet. Nederland 1938 V2 a Pet. boven pari

„Zeker niet lager dan van de gemiddelde Nederlandérs

In ons vorig nummer gaven wij reeds
bijzonderheden over de Demobilisatie-
Studiedag, die Donderdag door de Natio
nale Federatie voor Geestelijke Volksge
zondheid in Utrecht gehouden is. Daarbij
lieten wij vooral het licht vallen op de
techniek der te verwachten demobilisatie.
Maar er is natuurlijk het congres duur
de van 9 tot 5 uur! veel meer ter sprake
gekomen.

In het bijzonder is het moreel der sol
daten en mariniers aan de orde geweest.
Daarover werden inleidingen gehouden
door de majoor aalmoezenier L. A. M.
Goossens en de hoofd-vlootpredikant Ds.
J. Sillevis Smit. Zij verzekerden dat er
veel kwaads over het moreel onzer troe
pen verteld is, vooral wat het zedelijk le
ven betreft, dat niet op feiten steunt. Er
zijn natuurlijk wel ontsporingen voorge
komen, maar waar vindt men die niet.

Een opmerkelijk feit is, dat zich het oor
deel van zeer velen over het moreel der
troepen in Indië in gunstige zin gewijzigd
heeft. De indruk van mensen die uit eigen
a'anschouwing kunnen oordelen is. dat het
peil van onze jongens over zee niet lager
is dan van de gemiddelde Nederlanders;
een noemde het peil „zelfs verrassend
hoog".

Ongewenste elementen zijn zo spoedig
mogelijk uit het leger en de marine ver
wijderd. Verschillende zwakken, die eerst
licht tot het verkeerde neigden, zijn door
het goede voorbeeld van kameraden die
het nauwer nemen met de levensbegin
selen in het goede spoor gekomen. Daar
om aldus de conclusie behoeft men
in Nederland niet op te zien tegen de
komst van de gedemobiliseerden.

Maar het thuisfront in Nederland moet
de gedemobiliseerden op de juiste wijze
ontvangen. „Geef de jongens werk en be
hoorlijke levenskansen en alles zal zonder
moeilijkheden verlopen" zo werd door
de inleiders verzekerd. Althans voor 95%
geldt dit. Er is helaas een klein deel dat
een bijzondere zorg zal eisen, maar omdat
dit in verhouding gering is, zullen ook die
moeilijkheden wel overwonnen kunnen
worden.

Onze jongens van over zee hebben recht
op een billijke behandeling bij de demobi
lisatie. Typerend was, dat in de congres
zaal een groot doek hing:

DEMOBILISATIE
ZÜ voor ons Wü voor hen.

Onder de gedemobiliseerden zijn men
sen die zonder veel moeite weer in het
arbeidsproces opgenomen zullen worden.

f

gtp Zie pagina 5

Geen wonder, want industrie en nijver
heid zien verlangend uit naar werkkrach
ten. Maar er zijn ook veel jongens en jonge
mannen naar Indië gegaan die geen enkele
vakbekwaamheid hadden, zelfs nog geen
vak gekozen hadden. Die moeten ook ge
holpen worden. Het kan niet ontkend
worden, dat onder die jongelui in Indië
thans de bange vraag opkomt: „wat zal er
met ons gebeuren, krijgen wij nog een
kans?"

Regering en Thuisfront moeten samen
werken om in deze iets goeds tot stand te
brengen. Er moet voorkomen worden, dat
de gedemobiliseerden zich verongelijkt
gaan gevoelen, want dat zou een maat
schappelijk gevaar kunnen opleveren. Dat
zo iets niet denkbeeldig is, bewijzen de
gebeurtenissen in de geallieerde landen na
de demobilisatie. Neemt men deze voor
zorgen niet, dan worden de gedemobili
seerden licht een prooi voor extremisti
sche elementen.

Het is dus zo werd geconstateerd
niet alleen voor de militairen van belang
dat in eendrachtige samenwerking de de
mobilisatie goed verloopt, maar ook een
landsbelang.

Reeds nu moeten de jongens over zee er
van overtuigd zijn, dat er goed voor hen
gezorgd zal worden!

De IJmuiden 215 weer
in veilige haven

De botter I.TM 215. die enige weken ge
leden bij Castricum strandde is door twee
andere botters los getrokken en naar
IJmuiden versleept.

CURIOSA

en zij die tegen deze koers hebben gekocht,
lijden dus bij aflossing a pari, of bij con
versie een gevoelig koersverlies, hetgeen
had kunnen worden voorkomen indien de
minister zich ten aanzien van het lot dezer
lening niet in een waas van geheimzinnig
heid gehuld had.

Geleide economie is. zo heeft prof. Hen-
nipman gezegd, geheime economie. Thans
verluidt dat de 33V2 pet. obligaties Ne
derland 1938 zullen vervangen door een
nieuwe 33V2 pet. lening, waarvan
de rentevoet na 10 jaar tot 3V2 pet. zal
worden verhoogd, op welk tijdstip dan na
tuurlijk het gevaar van eenzelfde manipu
latie bestaat, zodat de in het vooruitzicht
gestelde renteverhoging weinig meer dan
een loos gebaar wordt en haar aantrekke
lijkheid voor de beleggers grotendeels ver
liest. Alleen als op het tijdstin dat de rente
verhoging tot 3% pet. moet ingaan, de
rentestand tot of boven genoemd percen
tage gestegen is en de minister geen kans
ziet een nieuwe lening tegen 3 pet te plaat
sen. mag op verhoging van de rentevoet tot
3V2 pet. worden gereken*!, hetgeen uiter
aard voor de koers der obligaties een sti
mulans betekent.

Deze stimulans wint aan betekenté. wan
neer, zoals thans bii de conversielening van
Amsterdam (f 60.000.000 33V? pet. obli
gaties a pari), vervroegde aflossing na 5
iaar slechts tegen 101V? pet. na 10 jaar
tegen 101 pet. mogelijk is. wat wil zeggen
dat conversie de debitTice alsdan op grote
kosten zal komen te staan.

Intussen zal er op moeten worden ge
rekend dat belangrijke kaoitalen weer zul
len vrij komen, want niet alleen Amster
dam gaat tot aflossing van 90 millioen
33Vp pet. obligaties over, terwijl slechts
60 miilioen 33V? pet. obligaties worden
uitgegeven, ook Nobrdholland en Haarlem
zullen hun 33V2 pet. leningen aflossen en
voor de daardoor ontstane geldbehoeften
zal slechts ten dele of in het geheel geen
beroep op de vrije geldmarkt worden ge
daan. omdat rijksfondsen het leeuwendeel
opnemen. In zoverre zullen vele beleggers
reikhalzend uitzien naar de emissie der
3'p pet. obligaties Koninklijke, welke naar
men zegt, op de conversie der 3ZV2 pet.
Nederland 1938 moet wachten.

Hoe men ook over de toekomstige waar
den (koonkracht) van het geld mag den
ken. uitsluitende belegging in aandelen
brengt uiteraard ook risico's met zich mede,
welke niet iedere belegger op zich mag
nemen. Het is daarom geen wonder dat op
de aandelenmarkt ter beurze van Amster
dam ook deze week de vraag afnam en over
de hele linie een koersdaling intrad, waar
bij echter van overstelpend aanbod geen
sprake was. Dit is ook niet te verwachten,
niet alleen omdat de aankonen nagenoeg
uitsluitend met eigen geld zijn gedaan en
het karakter van belegging dragen, maar
ook omdat er in de vooruitzichten van het
Nederlandse bedrijfsleven geen verande
ring ten ongunste zijn ingetreden. Integen
deel, wat men in verslagen en prosoecti
van de Nederlandse ondernemingen leest,
getuigt van een voortgaand bedrijfsherstel
én van zeer bevredigende resultaten, zodat
over het lopende iaar op hogere dividenden
mag worden gerekend.

Deze zijn trouwens ook over 1946 mee
gevallen blijkens de opbrengst der divi
dendbelasting over de eerste 9 maanden des
jaars, die met een bedrag van 26 millioen
de van 11 tot 15 millioen verhoogde
raming voor het gehele jaar verre heeft
overtroffen.

Dit geldt nagenoeg van alle belastingen:
de niet op kohier gebrachte heffingen
brachten in 9 maanden 1224 millioeniop
bij een oorspronkelijke raming van 1279
millioen voor het gehele jaar, welke later
tot 1482 millioen verhoogd is.

Het spreekt wel vanzelf dat de vele- emis
sies van de laatste weken enigszins rem
mend werken op de vraag naar de reeds
genoteerde fondsen. Deze week is de N.V.
Zwanenburg-Organon voor het eerst met
een publieke uitgifte uitgekomen en wel
van 5.000.000 aandelen a 145 pet. Het
feit dat dit belangrijk concern na een winst
van 1.6 millioen in 1946, gedurende het
eerste halfjaar 1947 reeds een winst (voor
aftrek belastingen) van 1.2 millioen kon
behalen, wijst er opnieuw op dat het ons
Nederlandse bedrijfsleven thans naar den
vleze gaat en de verminderde vraag naar
aandelen vermoedelijk slechts als een tij
delijk verschijnsel moet worden beschouwd.

Huisvrouwen betaalden
een half millioen te veel

Controle op prijzen van
borstelwerk bleek niet overbodig

In Juli heeft de Prijscontrole 1484 win
kelbedrijven gecontroleerd, waarvan 565.
dus 39 pet. voor een proces-verbaal in
aanmerking kwamen. Vooral borstelwerk
bleek te hoog geprijsd te zijn. Als gevolg
van de controle weigerde een aantal win
keliers voortaan borstelwerk te kopen van
grossiers en fabrikanten, die ook te hoge
prijzen vroegen. Bij 197 grossiers en fa
brikanten bleek prij sovertreding zeer ge
bruikelijk te zjjn. De omvang der overtre
dingen was tamelijk gevarieerd: in een
enkel geval beliep deze zelfs 50.000 gulden.
Volgens een ruwe schatting acht de Prijs
controle het aannemelijk, dat de huisvrou
wen in het eerste halfjaar van 1947 onge
veer een half millioen teveel voor borstel
werk hebben betaald. Het resultaat van de
controle is, dat op het ogenblik de zaken,
welke borstelwerk verkopen, dit in het al
gemeen tegen geoorloofde prijzen doen.

Panda en de Meestervlïeger

89. „Dat zijn ze!" zei Kraan met een valse
glimlach. „De schavuiten! Ze staken mijn
vliegtuig in brand en dachten, dat ze op
die manier de wedstrijd konden winnen!
Maar ze vergaten, dat er nog récht is in
dit land, niet waar sheriff?" ,fLo is het!"
zei de sheriff. „En wat hebben jullie

daarop te zeggen, schurken?" „Het is alle
maal gelogen!" snauwde Oehoe„Hij heeft
ónze kist in brand geschoten met een vuur
pijl!" „Mooi'" zei de sheriff „Je wilt dus
eerst een beetje nadenken. Goed! Gooi ze
in de cel!" Even later zaten Oehoe en Pan-

Pax-tabak bonvrij

Evenals Zuid-Amerikaanse
sigaretten....

Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat van heden af tabak van het
merk „Pax" in veertig-grams-verpakking
zonder inlevering van bonnen mag wor
den verkocht. Dit geldt zowel voor Pax-
rooktabak als voor Pax-shag- en pruim
tabak, benevens Pax-pruimrollen.

Ook kunnen van heden af sigaretten,
vervaardigd van Zuid-Amerikaanse ta
bak, hetgeen op de verpakking is vermeld
vrij verkocht worden. Alle andere merken
tabak en alle andere soorten sigaretten
met uitzondering van de Volksherstelsiga-
retten mogen niet zonder bon worden ver
kocht.

Kind liep brandende
petroleumkachel omver

Bovenhuis uitgebrand

Een tweejarig meisje, dat in de keuken
op de derde verdieping van een woning
in de Pontanusstraat te Amsterdam speel
de, liep een brandende petroleumkachel
omver. De keukenvloer vatte onmiddellijk
vlam. hetgeen gelukkig onmiddellijk door
de 28-jarige moeder ontdekt werd. In
paniekstemming greep zij het kind, haal
de haar jongste telg uit de wieg in de
voorkamer en snelde de trappen af. Wei
nige ogenblikken later stond de woning in
lichterlaaie. De brandweer wist de vlam
men met vier stralen te doven. De derde
verdieping en de zolder waren toen echter
totaal uitgebrand. De gedeeltelijk verze
kerde inboedel ging verloren.

Levenslang geëist tegen
verrader.

De advocaat-fiscaal bij het Bijzonder
Gerechtshof te Assen heeft levenslange
gevangenisstraf geëist tegen de 29-jarige
arbeider A. B„ uit Enschedé, die tijdens
de bezetting in een autofabriek te Zwickau
als agent van de Gestapo heeft gefungeerd.
Vele leden van een ondergrondse bewe-
da in een klein muf hokje met één ging, waarbij hij zich op verzoek van de
raampje. En door dat raampje kon Panda Gestapo had aangesloten, heeft bij de
net zien, dat Kraan zijn toestel startte en Gestapo aangegeven. Van deze mensen,
wegvloog. „Daar gaat hij, baas!" zei Pan- arbeiders uit verschillende landen, kwa-
da. „Wat nu?" „Dit is ons einde!" zeimen velen in de Duitse concentratiekam-
Oehoe somber. „We hebben peen kans! pen om het leven. Voor zijn praktijken
meer..*." ontvang hy een Judas-loon van 300 Mark.

Tank

C-RGENS IN EEN DORP aan de Zuide-
lijke Veluwe-rand staat een tank Geen
olie- of benzine-tank maar zo'n echte,
loodzware, kwade gevechtswagen uit de
oorlogstijd, bereid om over en door alles
heen te rijden. Een domme tank. nu tot
werkeloosheid gedoemd en tot monument
verheven. Want de eigenaar van de liefe
lijke kleine buitenplaats, die het monster
op het zachtgroene gazon voor zijn woning
heeft gezet en er een hekje omheen ge
plaatst, wil er kennelijk de oorlog mee in
herinnering houden. Is hij bang dat hij
hem anders v.ergeten zou?.

De tank verrijst dreigend nevens het
vriendelijke, bochtige oprijlaantje naar
zijn kleine landhuis. Maar zijn omgeving
bespot zijn dreiging. Vroeger moet hij. in
slagorde met andere tanks, op zijn stalen
rollers van hoge hellingen zijn komen
donderen, vuurstralen flitsend uit zijn
draaibaar kanon een en ander onder
een zwaar, onweer-bezwangerd zwerk,
zoals oorlogs-tekenaars dat onveranderlijk
afbeelden. Nu bloeien, althans in schone
jaargetijden, blauwe en rose bloemetjes
om hem heen, zich zorgeloos wiegend in
de wind. Efen veldmuis strijkt bedaard zijn
snor op en kijkt spottend naar het hem
overhuivende stalen geweld De poes van
de buren springt met een lenig wipje op
zijn kanon en koestert zich dromerig in
een zonnestraal. Het is de poes, niet de
tank waarvoor de veldmuis vlucht. En een
pad wringt zich rustig onder het krijgs-
monster door; denkelijk woont daar een
hele padden-familie, clie nog nooit zo'n
veilig en beschut plekje gekend heeft.

De tand des tijds heeft de tank aangetast,
Hij verroest. Ziin ondergang is begonnen,
En hij kan niet ontkomen. Het symbool
is blijkbaar dat kinderachtige hekje om
hem heen. Houten paaltjes, een halve
meter hoog, verbonden door één enkele
ijzerdraad, houden hem in hun omheining
gevangen. Vroeger zou hij ze verpletterd
hebben zonder er iets van te merken. Nu
kan hij er niet tussen uit. Eigenlijk staat
hij daar voor gek. Voor schut. Aan de
kaak. Hij is een belachelijk oud monster.
Zou de bewoner van het kleine landhuis
dit bedacht en welbewust berekend heb
ben? Zou hij, overwegend dat belachelijk
heid zelfs tanks doodt, zich hebben voor
genomen op deze wijs tevens eventuele
oorlogsbacillen in de melkboer, de bakker
en andere dagelijks-passerende leveran
ciers te verdelgen?

Ik weet het niet. Men moet niét teveel
verwachten, ook niet van bezitters van
liefelijke kleine landhuizen Maar die tank
is mij bijgebleven Zo vergaat 's werelds
geweld, heb ik gedacht: als een malle stalen
dikdoenerij achter een zielig, klein hekje,
H. R.

ik geef alleen m'n toestemming

als jullie je ringen koopt bij

Een kleine zaak met een grote keuze
GR. HOUTSTRAAT 49, TEL 20049. HAARLEM

(Adv.)

Uit de brand in de brand

Het café „De Friese Bar" in de Grote
Hoogstraat te Leeuwarden brandde in de
nacht van 15 op 16 April geheel af. Spoe
dig bleek, dat er opzet in het spel was. De
recherche arresteerde een viertal mannen,
onder wie de exploitant van het café. De
eigenlijke brandstichters, J. W. en P. V.
zijn reeds berecht en kregen 41/2 jaar ge
vangenisstraf. Thans hebben de 35-jarige
caféhouder P. T. en de 27-jarige melk
venter S. V. terecht gestaan wegens het
uitlokken tot brandstichting. T. bewerkte
W. en beloofde hem f 1000 en wanneer
de verzekeringspenningen zouden zijn ont
vangen nog een bedrag van f 2000.

De andere verdachte beloofde V. een be
drag van f 1500. Maar hij liet het niet al
leen bij beloven. Op de avond voor de
brand haalde hij een revolver voor de dag
en zei tegen V.: „Als je het vanavond niet
doet, vinden ze je dood langs de weg".

Tegen V. en T. vorderde de Officier van
Justitie zeven jaar gevangenisstraf.

Met een oogopslag. Naar verluidt zijn de E
monocledragers ln het geheim aan
oefenen om hun reputatie ais kunstenaar!
met het „glas" hoog te houden. Men Is na
melijk bang. dat de Italiaanse minister van
buitenlandse zaken, graaf Sforza, hen zal
gaan overtreffen. Volgens de Daily Tele
graph zou Sforza ln staat zijn het oogglas
uit zijn rechteroog meteen ln zijn vestzak
te laten vallen. (U. P.)

Onparlementair. Het Australische labour
Rowley James, uit Newcastle, was gisteren
ln het parlement in een hevig debat gewik
keld over de nationalisatie der banker.. Mid
den ln zijn rede pauseerde hij echter even
en boog zich over een der microfoons waar
mede het parlementsgebouw vla de radio-
omroep met de luisteraars ln het land
bonden is Hij zei. „ik heb hier een bood
schap voor mijn tandarts. Milton In New
castle. Milton tk hoop van harte daF je zit
te luisteren want ik had graag dat je voor
het weekend mijn tanden klaar had". Na dit
ongewone Intermezzo wierp hij zich weer
vuur ln het debat over de nationalisatie.

<U. PI

Huwelijkscadeau*. De Joodse gemeenschap
Philadelphia heeft een zilveren feestbokaal
met aarde van „Independence Square'
daar als huwelijksgeschenk aan Prins»
Elizabeth gezonden. Een woordvoerder van
deze gemeenschap sprak de hoop uit. dat bij
het eenjarig huwelijksfeest een bokaal met
aarde van vrij Palestina kan worden gezon
den. De Aga Khan heeft prinses Elizabeth
ter gelegenheid van haar huwelijk een 1
rieveulen ten geschenke aangeboden.

Hartsverlangcn. De door de Amerikaanse omroep
onder het motto „Hartsverlangen" uitge
schreven opstel-prijsvraag Is door de hoofd
onderwijzer Charles L. Bowlby uit Amesbury
(Massachusetts) gewonnen met het opstel
„Waarom ik een reis naar Nederland zou
willen maken". De winnaar ontvangt als pril!
een gratis reis per K.L.M naar en een gralti
verblijf van 10 dagen in Nederland.

Mogen meedoen. België behoort tot de weinige
landen In Europa, waar de vrouwen nog
slechts voor de gemeenteraadsverkiezingen
en niet voor de verkiezingen voor de pro
vinciale staten en voor de algemene verkie
zingen hun stem uit mochten brengen. Hier
aan zal thans evenwel spoedig een einda
komen Een wetsontwerp, volgens hetwelk
vrouwen In de toekomst ook aan deze ver
kiezingen mogen meedoen, zal namelijk dezet
dagen aan de regent ter tekening word«#
voorgelegd.