c
c
3
Waar Europa buiten kap
Volgende week komt eerste groep
noodlijdende kinderen uitDuitsland
Wie helpt
(jEtllVl ivz&ï-
tociv
•eAuict
Naspel van het algemeen debat
££n e^cwe
Algemene klacht van kamerleden
isgebrek aan voorlichting
Wereldnieuws
WOENSDAG 19 NOVEMBER 1947
IN DE WERELDPOLITIEK:
Er zijn maar weinig politici van voor de
oorlog, die zich vandaag aan de dag kun
nen beroemen op het feit dat zij niet ge
laaid hebben in hun beleid en dat zij geen
fouten gemaakt hebben. Zelfs Churchill.
,die ten aanzien van de oorlog vaak een
schier profetische blik bleek te bezitten en
in zijn functie van Brits oorlogsleider op
talrijke momenten beslissingen heeft geno
men waarvan de strekking pas jaren later
juist is gebleken, zou het waarschijnlijk in
vele opzichten anders doen dan hij het
thans gedaan heeft. Maar Engeland telt
toch één man, die zich op dit ogenblik op
de borst kan slaan in de trotse overtui
ging dat hij het steeds bij het rechte eind
heeft gehad en dat zijn woorden van voor
de oorlog thans volkomen worden beves
tigd. Die man is sir Oswald Mosley.
Sir Oswald Mosley was voor de oorlog
leider van de Britse fascisten en hij is het
thans, blijkens zijn handelingen, nog even
zeer. Waaruit volgt dat deze sir zonder let
sel uit de strijd is gekomen en dat hij ge
durende de vijf jaren van Engelands ge
vecht om het bestaan zelfs zijn fascistische
overtuiging heeft weten te behouden. D.t
laatste is een prestatie, die tenminste even
indrukwekkend is als het eerste. Sir Oswald
heeft voor de oorlog tevergeefs getracht,
de publieke opinie in zijn richting te lok
ken doch de woorden die hij^iaartoe ge
bruikte, gingen zozeer verloren in het ru
moer der oorlogsvoorbereidingen, dat geen
enkele Brit ze zich nog kan herinneren.
Daarom heeft Mosley ze nog eens ten beste
gegeven op een politieke vergadering in
Londen, waar hij voor het eerst na de op
heffing van zijn huisarrest een „grote rede"
uitsprak. Hij toonde aan, dat hij steeds ge
lijk heeft gehatk niemand zal daar een
speld tussen kunnen steken. Hij beweerde
indertijd dat „een oorlog volkomen on
nodig was en een ramp. zou betekenen
voor Engeland en de hele wereld",' en om
dat hij en zijn volgelingen dat beweerden,
kregen zij vijf jaar huisarrest^ maar np kan
iedereen constateren hoe juist onze op
vatting was!" aldus klaagde sir Oswald :n
zijn „grote rede".
Afgezien van het feit dat het op zijn
minst onrechtvaardig moet -worden ge
noemd, iemand vijf jaar huisarrest te ge
ven enkel en alleen omdat hij gelijk heeft,
zijn de Engelsen wel heel erg verblind ge
weest dat zij niet hebben ingezien, hoe een
oorlog een'ramp zou worden voor hun land
en de werelds liet was immers zo eenvoudig
geweest, die onnodige oorlog te vermijden,
door bijvoorbeeld Hitier de vrije hand in
Europd te geven en hem te steunen in zijn
strijd tegen het bolsjewismeIn dat
geval zou er nu een groot, vrij en blij
Europa zijn, weliswaar onder supervisie
van de Duitse dictator, doch tenminste be
vrijd van de communistische dreiging.
Bovendien zou er dan thans geen sprake
zijn van distributie in Engeland. Noch
benzine, noch overzeese tabakken, noch j
andere begerenswaardige producten zouden
gerantsoeneerd zijn \yant zij zouden er
eenvoudig helemaal niet meer zijn, even
min als er nog een vrij Engeland of een
democratisch Europa zou zijn.
Dat de toestand van Engeland en Europa
op het ogenblik verre van rooskleurig is,
zal niemand sir Oswald Mosley betwisten.
Men behoeft slechts de rede van president
Truman, in het Congres over de noodza
kelijkheid van hulpverlening te lezen, om
daarvan nog eens een duidelijk beeld te
krijgen. Er is waarlijk geen „grote rede"
van een fascist voor nodig, om die treurige
Europese positie te schilderen. In dit op
zicht moet men zelfs Hitier onzaliger ge
dachtenis gelijk geven, die eens beweerde
dat met de ondergang van Duitsland ge
heel Europa met een rouwfloers zou wor
den bedekt. Maar dat betekent allerminst,
dat Hitiers voornemens' ten opzichte van
Europa 1^1 als een „gemiste kans" zouden
(moeten worden voorgesteld. Er is op het
ogenblik in EurojJa wel meer de neiging
merkbaar, de zogenaamde „goede dingen"
uit het fascisme aan te bevelen voor na
oorlogse toepassing en het moet in dat
verband als een morele steun voor de bru
taliteit van de Mosle'ys worden gezien dat
de Engelse Labourregering soms overhelt
naar maatregelen, die in principe gelijken
op wat Hitier indertijd in uiterste conse
quentie en zonder aarzeling toepaste: De
nationalisatie van belangrijke industrieën
en de dwang der arbeidsbeurzen ten aan
zien van het plaatsen van werknemers
zijn er voorbeelden van, en Churchill heeft
in zijn functie van oppositieleider meer
malen de vergelijking getrokken, waarop
hier-wordt gezinspeeld.
Dit alles gevoegd bij-de. onmiskenbare
•wending naar rechts op het politieke Euro
pese toneel, de Franse en Engelse verkier
zingssurprises en <ie steeds duidelijker for
mulering van een tegen de vloedgolf van
het communisme gerichte Europese een
stemmigheid, geeft blijkbaar aan de over
levenden van het getorpedeerde fascistische
piratenschip, zoals Mosley, Franco en de
leiders van de Italiaanse „Uomo-Qua-
lunque" volkomen ten onrechte een ge
waarwording, dat er weer behoefte komt
aan hun agitatie. Vooral Mosley en de
Italianen schijnen geen weerstand te kun
nen' bieden aan de verleiding, zich te laten
gelden en zij beginnen opnieuw met de
methoden, die toch zo ondubtelzinnig en
voorgoed uit de Europese samenleving zijn
gebannen: Efe Italiaanse neo-fascisten pro
voceren straatgevechten en laten bommen
exploderen, Mosley raast in een- auto met
zijn lijfwacht op de treeplanken door Lon
den en laat zijn ^vergaderlokaal bewaken
door een cordon aanhangers, die rode arm
banden met een zwarte ,.M" dragen. Van
daag of morgen verschijnen zij natuurlijk
weer in uniformen met veel rood en zwart
en grote petten en knuppels en grimmi;
gezichten.
Wat Europa op dit ogenblik ook nodig
heeft in zijn strijd tegen de economische
ondergang en de communistische infiltratie
zeker niet Mosleys of weerafdelingen of
zwartkijkers in zwarte uniformen of straat-
veroveringen. Als het ergens definitief mee
heeft afgerekend, dan is het wel met deze
anachronismen, die alleen nog een gecon
serveerd bestaan dienen te voeren in de
musea, waar dè herinneringen aan een
veeljarige afgrijselijke droom van gebral,
laarzengestamp, strijdgezang en terreur ter
waarschuwing worden bewaard. J. L.
De 9 Muzen
Compositie van Haarlemmer te Arnhem.
Op Vrijdag 21 November wordt te Arnhem onder
leiding van Willem Wernicke de eerste uilvoe
ring met orkest gegeven van de kindercantate
„Herboren Holland" van Jos. de Klerk op tekst
van Jaap Moulijn. Op hetzelfde concert wordt
ook de ..Rubenscantate" van Peter Benolt uit
gevoerd.
Herman Krebbers naar Italië. De violist
Herman Krebbers zal, vergezeld van zijn accom-
pagnateur Henk te Strake, gedurende de maand
December een uitgebreide concerttournée door
Italië maken. Zijn eerste concert wordt gegeven
te Florence, daarna volgen vijftien andere steden.
Dramatische expositie. Het ligt ln het voor
nemen van de Haagse dienst voor schone kuns
ten in het najaar van 1948 ln het Gemeente
museum een tentoonstelling te -organiseren, die
een beeld wil geven van de geschiedenis van de
dramatische kunst, speciaal met het accent op
hetgeen in dit opzicht varr" belang is voor Neder
land. Verschillende vooraanstaande figuren uit
de toneelwereld hebben reeds toegezegd hun
medewerking te verlenen.
Alberto Cavalcanti komt naar Haarlem. De
filmregisseur Alberto Cavalcanti zal voor
een kort verblijf naar ons land komen
Cavalcanti is de gast van het Nederlands
Historisch Filmarchief en zal voor een aantal
filmkringen in Nederland lezingen houden. Op
Zondag 30 Noveptber zal hij onder auspicièn van
de Haarlemse Kunstgemeenschap ln het Frans
Halstheater een lezing houden over het werk
van enkele onbekende regisseurs uit het begin
van deze eeuw en ovef dat van de Engelse
cineast Len Lye. De lezingen worden met de
vertoning van creaties van deze kunsttenaar
opgeluisterd.
F.en geschenk
▼oor elke vrouwen- ca meisjeshand,
vooral m herfst cn winter. Is een
tube Ha:.:. - Gelei Mijnhnr I Jpr. -5 et.
De radio geeft Donderdag
HILVERSUM I. 301.5 M.
7 1)0. 9 00. 13 00. 18 00. 30.00 en 23.00 uur Nieuws.
7 is Gymnastiek 7.30 Platen 7.50 Dagopening.
t8 15 Operettemuziek 8.45 Symphonlsche muzdek.
S15 Morgenwijding. 9.30 Orgel. 9.45 Platen 10.30
Voor de vrouw. 10.35 Vrfolijke muziek. 10.50
Voor kleuters. 11.00 De vrouw in de omroèp. 11.25
Irv 't spionnetje. 11.30 Metropole»orkest_ 12.00
Reportage van het huwelijk van prinses Elisa
beth en Philip Mountbatten. 14.00 Voor de vrouw.
14.30 Solisten. IS.00 Voor zieken. 16.00 XJ kunt
het geloven of niet. 16 05 Reprises. 17.00 Kaleido-
scoop. 17.20 Dr. A. Portielje. 17.30 Dansorkest.
18.15 Sportpraarje. 18.30 Strijdkrachter.program-
ina. 13.00 Het klokje van zeven uur. 19.05 Praatje
lilt New York. 19.15 ..Sor.gs from Broadway".
19.45 De RVD antwoord: 20 05 De huidige wo-
nlngcxploltn'.le. 20.10 Mendelssohnherdenking.
21,15 Luisterspel ..ZIJ lieten de zaak zoals die
was". 21.50 Dansmelodieën. 22.20 Muzikaal herfst
programma. 22.45 Reportage-Jou mafIstlek. 23.15
Feestklanken uit Londen. 23.25 Amerikaanse
platen.
HILVERSUM, II. 414.S M.. 218 M. en 1875 M.
7.00. 8.00. 13.00. 19.00 20 00 en 22 30 uur Nieuws.
7 15 Platen 7 30 Gebed. 7 45 en 8.15 Platen. 9.00
Symphor.ische muziek van Haydn 9.35 Johann.
Strauss. 10 00 Leger des Hcllsmuztek. 10.15 Mor-
gre.dienst 10.45 Bazeler Kamerkoor. 11.00 Zieken
bezoek. 11.45 Hobokwartet van Mozart 12.00 Re
portage huwelijk prinses Elisabeth. 14.00 Lichte
f-uziek. 14 40 S< Ntcolaas In het gezin 15.00
Pinr.oplaten. 35 15 Strijkkwartet van Debussy.
15.50 Maartje Offers zingt. 16.00 Bijbellezing. 16.45
Concert voor hoorn en orkest van Mozart. 17.00
Jeugdjournaal. 17 30 Geestelijke liederen. 17.50
R'.tk over zee.'18.00 Voor land- en tuinbouw. 13.15
p:.ir.:> 18,30 Koorzang. 19.15 Lezing over zending.
J9.S0 Actualiteiten. 1S.45 Platen. 19 55 Bachkoraal.
29 05 Proloog 20.13 Steravond. 21.30 De vaart der
v .en. 21.50 Reportage. 22.45 Overdenking, 23,00
Sach, 23.30 Platen,
Zondag is in de berken een kanselbood-
■schap voorgelezen om de gelovigen te be
wegen, kinderen uit het -buitenland liefde
rijk op te nemen. Op 24 November komen
de eerste honderd kinderen naar Nederland.
Zij gaan naar het D.U.W.-kamp in Horst-
America in Noord-Limburg, waar zij me
disch worden gekeurd. Vervolgens gaan ze
naar de instanties welke voor het onder
brengen in de gezinnen zorgen. Wekelijks
zullen tweehonderd kinderen in het ont
vangstcentrum aankomen.
De kinderen worden behoorlijk gekleed
aan de pleegouders overgedragen. Zij ont
vangen de normale Nederlandse distributie
bescheiden.
Reeds hebben vele mensen, die zelf geen
kind kunnen opnemen, financiële steun
toegezegd. Anderzijds zijn er velen, die wél
gaarne een kind in hun gezin zouden willen
opnemen, doch voör wie de extra-uitga
ven een bezwaar vormen. De organiserende
instanties hebben deze beide mogelijkhe
den gecoördineerd, zodat niemand uit gel
delijke overwegingen zijn deur voor een
hongerend kind gesloten behoeft te hou
den. Hongerende kinderen! De kleinen in
Duitsland, die vernemen dat ze naar Ne
derland worden gezonden, zeggen niet „we
gaan op reis" maar: „we gaan eten!"
Het gaat in de eerste plaats om ongeveer
tienduizend kinderen vam Nederlandse
ouders in Duitsland, maar ook om andere
kinderen, die in noqd verkeren. Het depar
tement van Sociale Zaken, de Nederlandse
Militaire Missie in Duitsland eif vele an
dere overheidsinstanties werken mee om
het menslievend initiatief van het Inter
kerkelijk Overleg te steunen.
In de Van Speykstraat 20 in Den Haag
komt een bureau, waar de gehele organi-
Lónen en pensioenen Van
het spoorwegpersoneel
De Personeelraad der Nederlandse
Spoorwegen is met de directie tot over
eenstemming gekomen over de met ingang
van 1 Januari 1948 aan te brengen wijzi
gingen in de arbeidsvoorwaarden van het
N.S.-personeel. Het thans .geldend reglë-
ment dienstvoorwaarden loopt 31 Decem
ber af.
De Personeelraad heeft zich op grond
van de door de regering vastgestelde loon
politiek bepaald tot voorstellen tot verho
ging van de lonen der laagste loongroepen.
Voor het spoorwegpersoneel zijn tevens
aanhangig gemaakt voorstellen tot wijzi
ging van de Pensioenwet voor de spoor
wegambtenaren 1925. Deze bevatten zowel
'verbeteringen in de pensioenregeling als
aanpassing der pensioenen aan de huidige
lonen. Er wordt naar gestreefd voor de
gepensionn eerden in afwachting van de
totstandkoming van deze wetswijziging di
rect enige verbetering te verkrijgen.
Vuurzee in Pontianak
In de nacht van Maandag op Dinsdag
is in Pontianak een grote brand uitgebro
ken, tengevolge waarvan 80 huizen en
toko's, een pasarloodsen het moderne
bioscooptheater Capitol zijn verwoest. 'Pe
schade van de brand, welke in het amuse
mentscentrum „Happy World" begon,
wordt op 2.000.000 gulden geraamd.
Dit is de tweede brand in Pontianak na
d.e oorlog. Bij de eerste werden 160 toko's
verwoest. Ook nu bleek het brandweer
materiaal onvoldoende.
satie geconcentreerd wordt. Dit bureau is
telefonisch te bereiken onder nummer
391676. Men behoeft slechts aan dit bureau
of aan het kerkgenootschap waartoe men
behoort adres, beroep, samenstelling van
het gezin, geloofsovertuiging en eventuele
wensen aangaande geslacht en .leeftijd van
de kinderen, die men wil opnemen, op te
geven en alles komt in orde. Er komen
uitsluitend kindéren van 6 tot 14 jaar naar
Nederland. Er zal contact mogelijk zijn met
de ouders via de Militaire Missie in Duits
land.
TWEEDE KAMER
Buitenlandse Zaken
gecritiseerd
(Van onze parlementaire redacteur).
Op de parlementaire perstribune hebben
we in het algemeen grote eerbied voor
onze volksvertegenwoordigers. Wanneer
deze, zoals gisteren, bij hun repliekgn ter
gelegenheid van het algemeen debat niet
veel anders deden dan wat in de volks
mond heet „na-ruzie-en", noemen wij dat
„naprevelen". Hoe het zij, dit naspel kwam
in hoofdzaak neer o$ een woordenstrijd
tussen mr. v. d. Goes v. Naters (Arb.) en
de heer Wagenaar (comm.) tegen en voor
het onderstrepen van het blokken-con-
trast (dat van het kapitalistisch imperia
lisme en 'dat van het anti-kapitalistische
democratische Rusland), tussen de woord
voerder van de fractie van de P. v. d. A.
en prof. Romme (K.V.P.), welke laatste
zijn in tweede instantie nogal belaagde
fractiegenoot mr. Kortenhorst er van
trachtte vrij té pleiten destijds toch be
paald de fout te hebben begaan als Ka
merlid reclame te hebben gevoerd voor
de belangen Van een onderneming, waar
van hij zelf commissaris is en tenslotte
was er. een polemiek van prof. Romme
n\et de heer Schouten (A.-R.). Deze kreeg
te horèn, dat de beginselen van de K.V.P.
'nu eenmaal nog niet diezelfde zijn als die
van deanti-revolutionaire partij, zodat de
K.V.P. geenszins haar beginselen had ver
raden toen zij bereid was geweest, op
grond van 's lands belang, het aangaan
van een overeenkomst met „een kind der
revolutie" (de Republiek Indonesië)
aanvaardep.
De minister-president deelde mee, dat
de regering een noodvoorziening over
weegt voor de verlening van kinderbij
slag aan de zelfstandigen, zulks met be
hulp van de omzetbelasting. De vraag of
en zo ja, hoe de militairen in Indië het
volgend jaar aan de Kamerverkiezingen
zouden kunnen deelnemen is in studie.
Uit dr. Beel's mond vingen we nog een
vrij optimistische klank op over de moge
lijkheid dat men via de Commissie van
Drie in Indië toch nog een bevredigende
oplossing zal bereiken. Een soortgelijk
geluid liet minister Lieftinck horen met
betrekking tot tijdige en voldoende hulp
dank zij het plan-Marshall.
Bij de behandeling van het wetsontwerp
inzake de Nationale Schuld verdedigde de
minister - van Financiën uitvoerig de
,,goedkoop-geld"-politiék van de regering.
Zonder hoofdelijke stemming ging dit ont
werp er door, wat ook gebeurde met de
wet op de middelen, nadat de communis
ten bij moncje van de heer Wagenaar ver
klaard hadden dat zij hun „tegen" aan
getekend wensten te zien wegens hun be
zwaren tegen de loon- en prijspolitiek, te
gen de volgens hen in Indië gevoerde
koloniale oorlog en tegen de militaire uit
gaven.
Buitenlandse Zaken.
Minister v. Boetzelaer en zijn staf, met
name ons diplomatieke corps, kregen
enige harde noten te kraken. De heer
Serrarens (K.V.P.) en dr. Bruins Slot
(A.-R.) vonden het uit den bozê, dat rap
porten over onze militaire missie in
Duitsland en over de gedragingen van
allerlei leden van onze buitenlandse dienst
in de oorlogsjaren nog niet gereed en in
elk geval niet ter kennis van de Kamer
waren gebracht. Kort samengevat, keer
den- zij zich met scherpte tegen de blijk-
lieuwe uil
vee
PALESTINA
'Amerika en Rusland
zijn hei volkomen eens
Wegens misstelling herplaatsen wij on
derstaand bericht:
De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
zijn Maandag tot algehele overeenstem
ming gekomen over het plan terzake de
verdeling van Palestina, waarbij de aerste
Augustus 1948 is ^vastgesteld als uiterste
datum voor het terugtrekken der Britten.
De Joodse en de Arabische staat zullen
onafhankelijk worden twee maanden na de
algehele terugtrekking van de Britse troe
pen, aldus het ontwerp-plan van de sub
commissie der commissie vodr Palestina
van de UNO, waaromtrent men het eens
geworden is.
VROUWELIJKE REGISSEUR
De Amerikaanse actrice Claudette Colbert
heeft aangekondigd dat zij in 1948 niet langer
zal acteren, maar de regie van een film zai
■voeren. Haar collega's geloven er niet veel
van en zeggen dat nog nooit een vrouw op
dit gebied succes heeft gehad, omdat het te
zwaar werk is. Misschien is het alleen maar
reclame, en dan is het tenminste op dèt ge
bied wa^ nieuws
baar nog steeds aanwezige neiging op het
Plein om misslagen met de mantel der
liefde te willen dekken.
Ook de heer Schmal (C.-H.) bleek deze
mening te delen, doch hij week van som
mige andere sprekers af, door niet bij
voorbaat Rusland als het land der duister
nis te willep disqualificeren. Overigens
ging zijn hart vooral uit naar federale
groepering lussen de Russische en Angel
saksische groeperingen in. Hier moest
onze regering nu eens progressief voor
gaan en niet in de eerste plaats luisteren
naar onze beroepsdiplomaten. een an-
nexionistisch geluid van mr, Roolvink
(K.V.P.), die meezong in het koor van hen,
die boze klanken lieten horen wegens het
niet inlichten van de Kamer als zodanig
over onze militaire missie in Duitsland.
Zes en dertig arrestanten
wegens spionnage in Bokemen
Volgens een communiqué zijn „wegens
spionnage voor een buitenlandse mogend
heid" in verschillende delen van Bohemen
36 personen gearresteerd.
In een gemeenschappelijk communiqué
vdn de ministeries van Binnenlandse Za
ken en Nationale Verdediging wordt gezegd
dat de groep inlichtingen aan buitenlandse
agenten verkocht, illegaal gewapend was
voor daden van geweld tegen de staat, en
personen die het iand ontvluchtten illegaal
over de grens hielp.
Goedingelichte kringen delen mede dat
een aantal arrestaties verricht werd te
Most! een industriestad ten Noordwesten
van Praag, waar de Stalin-fabriek, de be
langrijke fabriek voor synthetische ben
zine, gevestigd is.
In het communiqué wordt nog gezegd,
dat de groep uit militairen en burgers be-
rionck De meeste hebben een volledige be
kentenis afgelegd. Alle arrestanten zullert
voor het gerecht komen. (U.P.)
STAKINGEN.
•MaandSg moesten verschillende Parijse
bakkerijen gesloten blijven, daar er door
de staking in 2000 meelmöalderijen eert te
kort aan meel was ontstaan.
In Noord-Frankrijk hebben 10.000 mijn
werkers het werk neergelegd.
Dinsdagochtend is bij de Renault-fabrie-
ken in Parijs een algemene staking uitge
broken.
LEDENCONCERT H. O. V.
Het derde leden-concert vap de Vrijdagserie
der Haarlemse Orkest Vereniging wordt op 21
November gehouden. Op dit concert, dat weder
om onder leiding van Kees Hartvelt staat, zal
een Russisch programma ten gehore worden ge
bracht De violiste ^enate Zwaardemaker zal
haar solistische medewerking verlenen,
Van de drie Russische componisten Mous-
sorgsky, Prokofieff en RImsky-Korsakoff zal
achtereenvolgens worden uitgevoerd; het sym-
phoniseh gedicht „Een nacht op de kale berg",
het tweede vioolconcert in g kl. terts, te vertol
ken door Renate Zwaardemaker en na de pauze
de symphonisehe suite „Shéhérazade".
„Verschrikkelijke wreedheid"
in Griekse burgeroorlog
Onder luide bijvalsbetuigingen verklaar
de de ,Britse nnder-minister van Buiten
landse Zaken, Christopher Mayhew, in het
Lagerhuis, dat de Britse regering „de ver
schrikkelijke wreedheden, die door beide
partijen, in Griekenland worden gepleegd"
geheel veroordeelt. Mayhew zeide het
„monsterachtig" te vinden, te veronder
stellen, dat Britse troepen in enig opzicht
verantwoordelijk waren voor deze gruwel
daden. Hij voegde'eraan toe, dat de Britse
minister van Buitenlandse Zaken van me
ning was, dat het terugtrekken van Britse
militaire en politiële missies uit Grie
kenland in dit Radium niet verantwoord
zou zijn. De Britse autoriteiten in Grieken
land, aldus Mayhew, hadden steeds hun in
vloed aangewend tegen het plegen van
aeze wreedheden.
AMERIKA WEIGERDE SOVJET-ORDER
VOOR SUPERFORT-ONDERDELEN.
De chef-staf van de Amerikaanse lucht
macht, generaal Spaatz, heeft verklaard er
van overtuigd te zijn, dat de Sovjet-Unie
een eigen uitgave van de B-29 superfort
bouwt. Hij herinnerde in dit verband er
aan, dat in 1945 twee superforten tot dalen
gedwongen werden en in Sovjet-Russische
handen viejen. Verder zeide hij, dat de
Sovjet-Unie een jaar geleden poogde in de
Verenigde Staten banden, wielen en rem-
accessoires voor dit type bombardements
vliegtuig te kopen. De order werd echter
geweigerd. Tijdens de jongste feesten ter
herdenking van de October-evolutie zou
den superforten boven Moskou gevlogen
hebben. De Sovjets zouden misschien een
kleine duizend in de komende zes maan
den kunnen aanmaken.
Panda en de Meester-gooehelaar
4. ,De naam Joris Goedbloed heb ik af
gelegdzei Joris, „tiet was een aardige
naam, vol scherts en luim, als ge me ver
staat, maar niet geschikt voor mijn nieuw
beroep." „Als ik geweten had, dat jij het
was, was ik niet gekomen!" zei Panda. „Ik
vertrouw je nog steeds niet!" Joris zuchtte
diep en keek Panda treurig aan, Welk een
taal!" zei hij afkeurend. „Ik zal het ditmaal
laten passeren, maar de volgende keer zal
ik U ernstig moeten berispen! Kom eens
hier ventje!" Panda deed dorzelend een
stap naar voren en Joris stak zijn hand
uit. Met een eenvoudig gebaar begon hij
een lang, wit lint uit Panda's oor te trek-
„Schlldcrs van het Stilleven", Dr R
VAN LuriTERVELT. Ultg. „In den
Toren", Naarden
Hoe de stillevensehllders waren eb nóg zljnt
„zich terugtrekkend uit het volle leven"; hoe
aanvankelijk slechts de vraag werd gesteld
t" ze shcllderden en eerst later „hoe" ze
schilderden; hoe ongecompliceerd ze waren en er
maar één „hoe" bestond omdat er nog geen
„ismen" waren, die het „hoe" splitsten door-,
'sneden eb problemen stelden dit alles behan
delt de schrijver in zijn Inleidend woord en nij
voegt er bij„forse bewegingen, grote passie,
sociale stromingen, heel de bonte beweging van
het leven van alle dag vermogen ztj ln hun wer-
ken niet weer te geven".
Zij trekken zich, terug bij hun stille dingeh.
Dan verdeelt hij zijn stof op onderhoudende
manier ln hoofdstukken, die mei het zogenaamde
„Ontbijtgen' beginnend (2e helft der 16e eeuw)
een Interessant .beeld geven van de groei der
stillevenkunst tot ln onze tijd. Hij vertelt van
de „Kedkenslukken". die een „kleine maaltljd'l
gaven of ook we! het overblijfsel daarvan. Zede-
meestere waren de schilders toen nog niet ze
gaven de voorwerpen, die aan zulke maaltijden
werden gebruikt zonder meer het menselijk
gebruik had er zijn sjempel nog niet op gedrukt.
Hij vervolgt met ,,"t Visstllleven", de „Waar
schuwing" of „Vanitas" ook wel „Memento"
geheten:
„Want al wat boven nooddruft ls
Maakt in de ziel een duisternis".
In elf hoofdstukken behandelt hij de rijke stof:
„In Weelde Siet toe". Flora's Lustwarande
(het Bloemstllleven) en het „Impressionisme"
tot aan de ..Zoekende Schilders" (Vrncem v.
Gogh en anderen) van onze tijd. Hij vertel»
uitvoerig over de bijzonderheden, die de schil
ders in het licht van hun tijd plaatsen en ver
lucht de tekst met een groot aantal reproduc-
tiën ln kleur en in zwart-wlt.
De historische stof ligt overzichtelijk voor d«
lezer open. de afbeeldingen maken het lezen
tot'een genot. Men behoeft niet te vrezen voor
eenzijdigheid want het boek tintelt van levenl
Het stilleven als zodanig verheugt zich niet ln
een onbeperkte belangstelling. Velen zijn bevoor-
"oordeeld en gaan. zonder ontroering, de volgenj
hun mening „niets-zeggende" stillevens voorbij,
Zij hebben ongelijk.
Het stilleven heeft een eigen leven en dll
lezenswaardige boek, zal voor zulke' bevooroor-
deelden de ene ontdekking na de andere doen.
Ze zullen Pleter Aertszen's volgeladen compo-
sltles leren kennen evenals de keukenstukkec
van de Rijck en Wttewaal. De stilleven-frag-
menten uit de schuttersstukken van Frans Ha!j
zullen Inhoud krijgen, Willem Claesz Heda, Jac
den Uijl en Jan Treek zullen ze beter leren ge-
nieten en de befaamde Haarlemmer Torrentlui
met zijn veelgesmade romantiek zullen ze alt
kunstenaar leren waarderen. Hij was een zonder
ling heerschap, maar een knappe lterel. Jan
•Steen's verscholen beeldspraak wordt duidelijk
en Jan van der Heijden, de uitvinder de:
brandspuit leren ze vatj een nieuwe kant ken
nen. tfan Ruysdael's „Dode Vogels", Kolff,
Vonck, Snijders en zelfs Rembrandt gaan een
onbekende taal spreken. En als het boek be
sluit met het heterogene gezelschap: Mesdag,
van Houten. Bisschop. Breltner.- Robertson,
Filarskl, Mankes, Hijnckes, Ket enVan der
Leek, dan sluit de tezef even de ogen om er over
na te denken hoe het mogelijk is, dat bij zulk
een weelderige historie van Aertszen tot Ket,
zoveel schittering en lyriek, bij zoveel realisme
en bewondering van leven en schoonheid
„Frultsehaaltje" Van Van der Leek werd gebo-
ren, confetti die zo complaisant was om zodanig
bijeen te waaien, dat ze in verre verten op de
plattegrond van een fruitschaaltje begon te
lijken. Dan opent de lezer weer de ogen en zegt:
Eureka, het is een abstract fruitschaaltje.
HERMAN MOERKERK
OVERZEESE GEBIEDSDELEN'
Blijkens het voorlopige verslag der Twee
de Kamer over het XHIe hoofdstuk der
rijksbegroting (overzeese gebiedsdelen)
wezen sommige leden er op, dat naar bui
ten de indruk wordt gewekt, als zou het
ministerie stroef en weinig efficient wer
ken. Of de bezetting der topfuncties op het
departement wel in overeenstemming is
met de "belangrijkheid der te vervullen
taken, werd door hen betwijfeld. Vele leden
spraken hun afkeuring er over uit, dat da
regering blijkbaar nalaat de vertegenwoor
digende lichamen der overzeese gebieds
delen, voor zover aanwezig, te horen in
gevallen, waarin het aangelegenheden be
treft, die het gehele koninkrijk raken.
"Algemeeff betuigde men instemming met
de voorgenomen grondwetswijziging, die
het mogelijk zal maken een nieuwe staats
rechtelijke structuur van het koninkrijk tót
stand te brengen.
Nederlands-Indië
Algemeen was men van mening, dat de
behandeling der zaken in deze sector aan
gepast moet worden aan de eisen van de
tijd. Vele leden betreurden het ernstig, dat
de minister generlei perspectief opent en
zeer sober is in zijn tóelichting. Aange
drongen werd daarom op het indienen van
een nota of het publiceren van een witboek
met aanvullende beschouwingen over de
ontwikkeling der gebeurtenissen. Ook zou
men gaarne een rapport ontvangen nopens
de situatie in Indopesië tijdens de Japanse
bezetting.
Verscheidene leden waren verstoord
over het ontbreken van elk inzicht in de
financiën, door het ontbreken van een be
hoorlijke Indische begroting. Wettelijk
toch is de luitenant-gouverneur-generaal
verplicht een begroting op te stellen. Deze,
en ook andere leden, spraken er hun af
keuring over uit, dat de# regering builen
de algemeen staatkundige voorlichting wei
nig exacte gegevens aan de Kamer ver
strekt. waardoor van haar controlerecht
maar bitter weinig terecht komt.
Verscheidene leden zouden vair de minis
ter willen vernemen of de regering voor
nemens is investeringen in particuliere on
dernemingen in Indonesië harerzijds te
garanderen. Is de regering voorts van plan
om een afzonderlijke lening in Amerika te
sluiten tot het weder op gang brengen van
het economische leven in Indonesië? Voorts
zouden deze leden gaarne worden ingelicht
over de vraag of het juist is. dat de N^-dcr-
lands-Indische regering een overeenkomst
met de „Shell" heeft aangegaan met een
looptijd van tien jaar, waarbij harerzijds
van deviezen verwerving uit export van
aardolie werd afgezien.
Algemeen was men belangstellend te
vernemen hoe het staat met de uitbetaling
van de achterstallige pensioenen, alsmede
of er reeds'een regeling tot stand js ge
bracht met'betrekking tót de uitkering van
salarissen onderscheidenlijk aan militaire
en civiele-ambtenaren over de jaren, door
deze fuhetionarissen in krijgsgevangenschap
of in interneringskampen doorgebracht.
Verscheidene leden drongen met klem
TRIBUNAAL-UITSPRAAK.
ken. Een lang lint was het waaraan geen De tweede kamer van het Haarlemse tri-
etnd scheen te komen. „Vreemd.'mom- bunaal adviseerde Dinsdagmorgen in de
pelde Joris. ..Waarom hebt ge dit in Uw zduk tegen de 54-jarige kleermaker-boek -
oor gestopt, baasje?" Dat heb ik niet ge- houder H. S., die had meegeholpen mt-u-
daan! riep Panda verbaasd. „Ik heb geen bels weg^te halen bij gearresteerde illegale
ïinf in mijn oor!" „Dat weet ik wel!" zei werkers en Joden, tot een internering, die
Joris glimlachend. Het is slechts een klei), op 23 Augustus 1948 zal eindigen. Kij werd
voorbeeld van mijn toverkunst", j voor tien jaar uit alle rechten ontzet.
op veelzijdiger voorlichting aan, waarbij
zij onder meer dachten aan de 'vertoning
van films over de toestanden m Indonesië,
Zij-meenden te weten, dat de regering ver
schillende van dezulke onder haar berus
ting heeft.
Suriname cn de Nederlandse
Antillen.
Algemeen werd, instemming betuigd met
het voornemen van de regering op korte
termijn een samenspraak met de vertegen
woordigers uit de West-Indische rijksdelen
te beleggen ter bespreking van de aan te
brengen structurele veranderingen in de
verhouding van Nederland tot de landen
in de West.
Zeer vele leden ontkwamen overigens
niet aan de indruk dat bij het bevorderen
van het bijeenkomen dezer conferentie d«
regering niet die voortvarendheid heeft be
tracht, die de zaak zou hebben gediend.
Suriname
De commissie van rapporteurs tekent in
een voetnoot bij dit hoofdstuk aan, dat zij
he?, in verband met recente berichten be
treffende een voorgenomen aanslag op het
bestuur in Suriname op prijs zal stellen,
indien-de minister ter zake aan de Kamei
inlichtingen wil verstrekken, mede ter be
oordeling van de motieven, welke tot deze
poging tot een aanslag hebben geleid.
Kort proces. Ivan Jaczko en Charles Vizi, dit
Zaterdag gearresteerd zijn ln verband, met hei
Ipggen van een bom In hét stadhuis te Boe
dapest en volgens een officiële verklaricj
schuld hebben bekend, zijn Maandag
avond terechtgesteld. Zij zouden nog andere
terreurdaden hebben voorbereid, zoals hel
verzenden van vergiftigde brieven en het
zamelen van wapenen.
Democratisch. Het blad van de Sovjet-Russi
sche Communistische partij, Prawda,
klaart dat bij het proces tegen de Roemeense
leider der oppositie. Maniu. feiten aan
licht zijn gekomen, waaruit zou blijken, dat
Engeland en de V. S. zich aan directe inter
ventie in Roemenië en andere staten zouden
hebben schuldig gemaakt met het doei
„de bestaande democratische regeringen"
omver te werpen.
Jeugdig verzoek. Ongeveer een mililoen Duitse
Jongelieden in de Sovjet-zöne hebben
boodschap gericht aan de jeugd van de ge
hele wereld, waarin wordt verzocht te helpen
bij het verhinderen van verdeling van Duits
land, aldus meldt het blad „Berliner zej-
tung". Dit is geschied in verband m<
aanstaande vergadering der grote vier ln
Londen
De sigaar. Luitenant Philip Mountbatten, de toe
komstige prins-gemaal heeft besloten het ro-
a ken er aan te geven. Men vermoedt, dat
besluit een gevolg is van een belofte aan
prinses Elizabeth.
Drie weken regen. Naar het Chinese persbureau
„Central News" m,eldt. hebben drie weken
van onophoudelijke stortregens op het eiland
Formosa een overstroming veroorzaak!
welke de hevigste is van deze eeuw. 10 OM
personen zijn* dakloos en tot dusver heeft
men 9 doden en drie ernstig gewonden geteld.
ZU zUn er zelf b(j. Tenminste acht Duitse jour
nalisten zullen verlof krijgen naar Londen te
gaan om verslag te maken van de bijeen
komst der ministers van buitenlandse zaken,
welke 25 November begint. Vier der jou:
listen komen uit de Britse-zóne. Ui» de Franse
en Amerikaanse zóne komen elk twee jour
nalisten. Het is nog niet bekend of journa
listen uit de Russische zóne verlof zullen
ontvangen naar Londen te reizen.
